Niepełnosprawni Orzeczenie o niepełnosprawności może zostać wydane do celów rentowych - organem wydającym orzeczenie jest Zakład Ubezpieczeń Społecznych, lub do celów poza rentowych - organem wydającym jest Miejski lub Powiatowy Zespół ds. Orzekania o Niepełnosprawności. Ustala się trzy stopnie niepełnosprawności: stopień lekki - do lekkiego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę o naruszonej sprawności organizmu, powodującej w sposób istotny obniżenie zdolności do wykonywania pracy, w porównaniu do zdolności, jaką wykazuje osoba o podobnych kwalifikacjach zawodowych z pełną sprawnością psychiczną i fizyczną lub mająca ograniczenia w pełnieniu ról społecznych dające się kompensować przy pomocy wyposażenia w przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze lub środki techniczne stopień umiarkowany - do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę z naruszoną sprawnością organizmu, niezdolną do pracy albo zdolną do wykonywania zatrudnienia jedynie w warunkach pracy chronionej lub wymagającą czasowej albo częściowej pomocy innych osób w celu pełnienia ról społecznych stopień znaczny - do znacznego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę z naruszoną sprawnością organizmu, niezdolną do pracy albo zdolną do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej i wymagającą, w celu pełnienia ról społecznych, stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innych osób w związku z niezdolnością do samodzielnej egzystencji. Przystosowanie stanowisk pracy i adaptacja pomieszczeń Zasady zwrotu kosztów przystosowania stanowisk pracy do potrzeb osób niepełnosprawnych reguluje rozporządzenie Ministra Polityki Społecznej z dnia 15 września 2004 r. w sprawie zwrotu kosztów przystosowania stanowisk pracy, adaptacji pomieszczeń i urządzeń do potrzeb osób niepełnosprawnych oraz kosztów zatrudnienia pracownika pomagającego pracownikowi niepełnosprawnemu. Kto może ubiegać sie o pomoc Strony 1/7
O pomoc może ubiegać się pracodawca, który chce zatrudnić osoby niepełnosprawne i przystosować dla nich stanowisko pracy. Osoby te muszą być: osobami bezrobotnymi lub poszukującymi pracy i niepozostającymi w zatrudnieniu, skierowanymi do pracy przez powiatowy urząd pracy, osobami zatrudnionymi u pracodawcy ubiegającego się o zwrot kosztów,u których niepełnosprawność powstała w trakcie zatrudnienia (z zachowaniem przepisów prawa pracy). Warunki udzielania pomocy: Zawarcie umowy pomiędzy pracodawcą i starostą określającej warunki i wysokość zwrotu. Poniesienie kosztów przystosowania stanowiska pracy. Zatrudnienie przez okres co najmniej 36 miesięcy osoby niepełnosprawnej po zawarciu umowy. Zwrot kosztów wyposażenia stanowiska pracy Zwrot kosztów za przystosowane do potrzeb osoby niepełnosprawnej stanowisko pracy (stosownie do potrzeb wynikających z danej niepełnosprawności), nie może przekraczać 20-krotnego przeciętnego wynagrodzenia. Koszty kwalifikujące się do objęcia pomocą: 1. Koszty poniesione przez Pracodawcę w związku z przystosowaniem tworzonego lub istniejącego miejsca pracy do potrzeb osób niepełnosprawnych wynikających z ich niepełnosprawności: zakup środków trwałych stanowiących wyposażenie stanowiska pracy (czyli np. zakup dostosowanego sprzętu), wytworzenie środka trwałego związanego z przystosowaniem stanowiska systemem gospodarczym lub w zakładzie pracy (czyli np. wykonanie specjalistycznego sprzętu, maszyny lub innego urządzenia), koszty adaptacji pomieszczeń zakładu pracy do potrzeb osób niepełnosprawnych. Wartość zakupionych w tym celu materiałów i wykonanych robót pomniejsza się o wartość takich samych materiałów lub prac budowlanych, które Strony 2/7
zostałyby zakupione i wykonane przy adaptacji pomieszczeń dla osób pełnosprawnych. 2. koszty adaptacji lub nabycia urządzeń ułatwiających osobie niepełnosprawnej funkcjonowanie w zakładzie pracy. Ich wartość pomniejsza się o wartość takich samych urządzeń, które zakupione były dla osoby pełnosprawnej, 3. koszty zatrudnienia pracownika pomagającego pracownikowi niepełnosprawnemu w pracy w zakresie czynności ułatwiających komunikowanie się z otoczeniem oraz czynności niemożliwych lub trudnych do samodzielnego wykonania przez niepełnosprawnego pracownika na stanowisku pracy, 4. ponadto rozporządzenie przewiduje zwrot kosztów związanych z rozpoznaniem przez służby medycyny pracy potrzeb wynikających z niepełnosprawności. Kwota zwrotu tych kosztów nie może przekroczyć 15 proc. kosztów przystosowania stanowiska pracy. Zwrot wynagrodzenia i składek na ubezpieczenie społeczne Zwrot części wynagrodzenia oraz składek na ubezpieczenia społeczne z tytułu zatrudnienia osoby niepełnosprawnej - źródło finansowania, to Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych. Kto może ubiegać się o zwrot kosztów? O zwrot części wynagrodzenia z tytułu zatrudnienia osoby niepełnosprawnej może ubiegać się pracodawca, który zatrudni przez okres co najmniej 12 miesięcy zarejestrowaną w powiatowym urzędzie pracy osobę niepełnosprawną bezrobotną albo poszukującą pracy niepozostającą w zatrudnieniu. Pracodawcy będą składać wniosek o dofinansowanie wynagrodzeń osób niepełnosprawnych co miesiąc - w konsekwencji co miesiąc będą otrzymywać pieniądze na wynagrodzenia osób niepełnosprawnych. Pracodawcy przysługuje ze środków Funduszu miesięczne dofinansowanie do wynagrodzenia pracownika niepełnosprawnego, który nie ma ustalonego prawa do emerytury, o ile pracownik ten został ujęty w ewidencji zatrudnionych osób niepełnosprawnych, prowadzonej przez Fundusz. Wysokość zwrotu części wynagrodzenia z tytułu zatrudnienia osoby niepełnosprawnej: Na podstawie złożonego wniosku pracodawca, który zatrudni przez okres co najmniej 12 miesięcy zarejestrowaną w urzędzie pracy osobę niepełnosprawną, może otrzymać ze środków PFRON zwrot 60%: jej wynagrodzenia przed opodatkowaniem podatkiem dochodowym oraz obowiązkowych składek na ubezpieczenia społeczne od tego wynagrodzenia. Strony 3/7
za okres jednego roku od dnia jej zatrudnienia. Jakie dokumenty należy złożyć: Pracodawca, o którym mowa powyżej, składa Funduszowi: miesięczne informacje o wynagrodzeniach, zatrudnieniu i stopniach niepełnosprawności pracowników niepełnosprawnych, z uwzględnieniem pracowników, u których stwierdzono chorobę psychiczną, upośledzenie umysłowe lub epilepsję oraz pracowników niewidomych, wniosek o wypłatę miesięcznego dofinansowania za dany miesiąc, informacje o wysokości i rodzaju podwyższonych kosztów zatrudnienia osób niepełnosprawnych. Zwrot kosztów na szkolenia pracowników O pomoc może ubiegać się tylko Pracodawca ponoszący koszty szkolenia pracownika niepełnosprawnego. Warunki udzielenia pomocy: Zawarcie umowy pomiędzy pracodawcą i starostą określającej warunki i wysokość zwrotu kosztów szkolenia. Poniesienie kosztów szkolenia po zawarciu umowy. Jakie dokumenty należy złożyć: Pracodawca składa wniosek, którego wzór zostanie określony w rozporządzeniu wydanym przez Ministra Pracy i Polityki Społecznej. Do wniosku należy dołączyć dokumenty określone szczegółowo przez jednostkę organizacyjną przyjmującą wnioski. W większości jednostek mogą to być: kserokopia orzeczenia o niezdolności do pracy lub stopniu niepełnosprawności, zaświadczenie lekarza medycyny pracy o braku przeciwwskazań do pracy zgodnej z kierunkiem szkolenia, kopia dokumentu potwierdzająca kwalifikacje zawodowe osoby niepełnosprawnej. Strony 4/7
Wydatki, które mogą być objęte dofinansowaniem: wynagrodzenia osób prowadzących szkolenie, wynagrodzenia tłumacza języka migowego albo lektora dla niewidomych lub opiekuna zatrudnionej osoby niepełnosprawnej ruchowo zaliczonej do znacznego stopnia niepełnosprawności, koszty podróży osób prowadzących szkolenie i uczestników szkolenia, koszty podróży przewodnika lub opiekuna zatrudnionej osoby niepełnosprawnej zaliczonej do znacznego stopnia niepełnosprawności, koszty zakwaterowania i wyżywienia osób prowadzących szkolenie i uczestników szkolenia oraz tłumacza języka migowego albo lektora dla osób niewidomych, koszty usług doradczych, związane z danym szkoleniem, koszty obsługi administracyjno-biurowej, stanowiące wydatki bieżące związane z realizacją szkolenia, koszty wynajmu pomieszczeń związanych bezpośrednio z realizacją szkolenia, koszty amortyzacji narzędzi i wyposażenia w zakresie, w jakim są one wykorzystywane na potrzeby szkolenia, z wyłączeniem narzędzi i wyposażenia zakupionych w ramach wsparcia ze środków publicznych w okresie siedmiu lat przed realizacją szkolenia, koszty materiałów szkoleniowych, koszty zatrudnienia pracownika, jakie ponosi pracodawca w okresie, w którym pracownik ten uczestniczy w szkoleniu (koszty te nie mogą być wyższe niż suma wymienionych powyżej kosztów szkolenia, z zastrzeżeniem, że mogą być one pokrywane jedynie wówczas, gdy dotyczą czasu faktycznego uczestnictwa w szkoleniu i nie mogą obejmować czasu, w którym pracownik produkował towary lub świadczył usługi) Uprawnienia pracownicze Czas pracy osób niepełnosprawnych Zgodnie z obowiązującymi przepisami czas pracy osoby niepełnosprawnej (bez względu na stopień niepełnosprawności tej osoby) nie może przekraczać 8 godzin na dobę i 40 godzin tygod niowo. Natomiast osoby niepełnosprawne zaliczone do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności mogą Strony 5/7
pracować jedynie do 7 godzin na dobę i 35 godzin tygodniowo. Osoba niepełnosprawna nie może być również zatrudniona w porze nocnej i w godzinach nadliczbowych. Ustalony zgodnie z powyższymi zasadami wymiar czasu pracy obowiązuje od dnia następującego po dniu przedstawienia pracodawcy orzeczenia o niepełnosprawności. Krótszy wymiar czasu pracy osoby zaliczonej do znacznego lub umiarkowanego stop nia niepełnosprawności nie powoduje obniżenia przysługującego wynagrodzenia. Osobie, która otrzymywała wynagrodzenie w stałej miesięcznej stawce i przedstawiła orzeczenie o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności przysługuje wynagrodzenie w dotychczasowej wysokości. Natomiast pracownikowi, którego wysokość wynagrodzenia jest określona w stawce godzinowej, przechodzącemu na skrócone normy czasu pracy - na leży stawkę wynagrodzenia zasadniczego odpowiednio podwyższyć (w stosunku, w jakim pozostaje dotychczasowy wymiar jego czasu pracy do tych norm). Wskazanych wyżej ograniczeń czasu pracy osób niepełnosprawnych nie stosuje się: do osób zatrudnionych przy pilnowaniu oraz gdy, na wniosek osoby zatrudnionej, lekarz przeprowadzający badania profilaktyczne pracow ników lub, w razie jego braku, lekarz sprawujący opiekę nad tą osobą wyrazi na to zgodę. Przerwy w pracy Na podstawie art. 134 Kodeksu pracy wszystkim pracownikom, których dobowy wymiar czasu pracy wynosi co najmniej 6 godzin, przysługuje prawo do przerwy w pra cy, trwającej co najmniej 15 minut. Prawo do dodatkowego urlopu Osobie zaliczonej do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności przysługuje dodatkowy urlop wypoczynkowy w wymiarze 10 dni roboczych w danym roku kalendarzowym. Prawo do pierwszego urlopu dodatkowego osoba ta nabywa po przepracowaniu jednego roku następującego po dniu zaliczenia jej do jednego z tych stopni niepełnosprawności. Urlop dodatkowy nie przysługuje natomiast osobie uprawnionej do urlopu wypo czynkowego w wymiarze przekraczającym 26 dni roboczych lub do urlopu dodatkowego w wymiarze 10 dni na podstawie odrębnych przepisów. Jeżeli osoba niepełnosprawna jest uprawniona na podstawie odrębnych przepisów do urlopu dodatkowego w wymia rze niższym niż 10 dni roboczych - zamiast tego urlopu przysługuje jej urlop dodatkowy w wymiarze 10 dni z tytułu niepełnosprawności. Dodatkowe uprawnienia Pracownikowi niepełnosprawnemu legitymującemu się orzeczeniem o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności przysługuje ponadto zwolnienie od pra cy w celu: Strony 6/7
wykonania badań specjalistycznych, poddania się zabiegom leczniczym lub usprawniającym, a także w celu uzyskania zaopatrzenia ortopedycznego lub jego napra wy, jeżeli czynności te nie mogą być wykonane poza godzinami pracy. Turnus rehabilitacyjny Osoba o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności ma także prawo do zwolnienia od pracy w wymiarze do 21 dni roboczych w celu uczestniczenia w turnusie rehabilitacyjnym, nie częściej niż raz w roku. Pracownik ubiegający się o udział w turnusie rehabilitacyjnym powinien uzyskać od lekarza sprawującego nad nim opiekę wniosek o skierowanie na taki turnus. We wniosku lekarz określa rodzaj turnusu oraz czas jego trwania. Skierowanie na turnus rehabilitacyjny pracownik powinien przedstawić pracodawcy w takim terminie, który umożliwi zapewnie nie normalnego toku pracy w zakładzie pracy. Podstawą wypłaty wynagrodzenia za czas zwolnienia od pracy w związku z pobytem na turnusie rehabilitacyjnym jest przedłożony pracodawcy dokument, który potwierdza pobyt na turnusie (najczęściej jest to faktura), wystawiony przez organizatora turnusu. Za czas omawianego zwolnienia od pracy pracownikom niepełnosprawnym przysługuje pra wo do wynagrodzenia obliczonego tak jak ekwiwalent pieniężny za urlop wypoczynkowy. Zgodnie z obowiązującymi przepisami nie może dojść do kumulacji nieobecności w pracy z powodu korzystania z dodatkowego urlopu oraz zwolnienia od pracy w celu uczestniczenia w turnusie rehabilitacyjnym. Utrata zdolności do pracy na dotychczasowym stanowisku Osobie zatrudnionej, która w wyniku wypadku przy pracy lub choroby zawodowej utraciła zdolność do pracy na dotychczasowym stanowisku, pracodawca jest obowiązany wydzielić lub zorganizować odpowiednie stanowisko pracy z podstawowym zapleczem socjalnym, nie później niż w okresie trzech miesięcy od daty zgłoszenia przez tę osobę gotowości przystąpienia do pracy. Zgłoszenie gotowości przystąpienia do pracy powinno nastąpić w ciągu miesiąca od dnia uznania osoby za niepełnosprawną. Jeżeli wyłączną przyczyną wypadku przy pracy było naruszenie przepisów w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy przez pracownika z jego winy lub w wyniku jego stanu nietrzeźwości - pracodawca jest zwolniony ze wskazanych wyżej obowiązków. Strony 7/7