Ciepły dach i poddasze

Ocieplenie połaci Ciepły dach i poddasze Jest kilka sposobów ocieplania dachu. Decydując się na którykolwiek z nich, pamiętajmy, że dach powinien mieć współczynnik przenikania ciepła nie większy niż U = 0,25 W/(m².K). Gdy poddasze ma być użytkowe, połacie dachu ociepla się od wewnątrz. Najczęściej używa się wełny mineralnej Fot. Mariusz Bykowski Sposób ocieplenia dachu zależy od tego, jakie poddasze będzie pod nim. Gdy planujemy tam pomieszczenia użytkowe, połacie dachowe ociepla się, izolując je na jeden z wymienionych poniżej sposobów. Ocieplenie międzykrokwiowe można do tego polecić wełnę mineralną, specjalne sprężyste płyty styropianowe, płyty poliuretanowe PIR. Te ostatnie dzięki bardzo dobrej izolacyjności termicznej nadadzą się do takiego ocieplania w każdym przypadku. Wełna i styropian tylko pod warunkiem, że szerokość krokwi będzie wystarczająco duża, aby dało się między nimi umieścić warstwę termoizolacyjną odpowiedniej grubości. Ocieplenie międzykrokwiowe i podkrokwiowe to rozwiązanie wskazane jest wówczas, gdy między krokwiami nie da się zmieścić pełnej grubości ocieplenia. Część materiału układa się więc między nimi, a część mocuje od spodu. Często trzeba w tym celu domontować do krokwi ruszt nośny. Metoda ta jest o tyle korzystniejsza niż pierwsza, że zaizolowane zostają również krokwie, przez które ucieka znacznie więcej ciepła. Ten sposób ocieplania stosuje się głównie wtedy, gdy wybieramy wełnę mineralną, płyty drzewno-magnezytowe lub styropian. Ocieplenie podkrokwiowe to metoda dość rzadko stosowana, ale skuteczna. Termoizolację mocuje się bezpośrednio do krokwi od spodu lub układa między elementami podwieszonego do nich rusztu. Polecane są tu produkty o najlepszej izolacyjności termicznej (folie termoizolacyjne, polistyren ekstrudowany lub płyty z pianki PIR). Można je układać cienką warstwą, a mimo to uzyskać dobry współczynnik przenikania ciepła U. Tu również krokwie zostają całkowicie zaizolowane. Wadą tej metody jest obniżenie pomieszczenia o kilkanaście centymetrów. Jedynie folia jest na tyle cienka, że zajmuje kilka centymetrów. Jest jednak stosowana jako dodatkowa warstwa podkrokwiowa, gdy i tak ocieplane są przestrzenie między krokwiami. Ocieplenie nakrokwiowe sprawdzi się podczas remontu, zwłaszcza jeśli pod dachem jest słabo ocieplone poddasze użytkowe. 82 Tekst Radosław Murat

Termoizolacja pod pokryciem płyty z pianki poliuretanowej PIR powleczone włókniną szklaną tworzą dodatkową termoizolację połaci nowe pokrycie dachowe łaty kontrłaty folia niskoparoprzepuszczalna krokwie istniejące ocieplenie ułożone między krokwiami dachu Ocieplenie nakrokwiowe układane bezpośrednio na krokwi okładzina wykończeniowa poddasza nowe pokrycie dachowe gonty bitumiczne nowa izolacja termiczna z płyt polistyrenowych XPS nowe sztywne poszycie wykonane z płyt MFP stare poszycie z desek folia niskoparoprzepuszczalna krokwie istniejące ocieplenie ułożone między krokwiami dachu Ocieplenie układane na sztywnym poszyciu okładzina wykończeniowa poddasza Fot. Robert Szarapka Ocieplanie połaci będzie nieekonomiczne, gdy poddasze ma być nieużytkowe. Wtedy ociepla się strop nad ostatnią kondygnacją. Można do tego wykorzystać wełnę mineralną lub granulat, który wysypuje się na folię paroizolacyjną ułożoną między belkami REKLAMA 83

Fot. KNAUF INSULATIONS Wełna może mieć różny współczynnik przewodzenia ciepła λ. Im jest on niższy, tym wełna jest cieplejsza Fot. ISOVER Między krokwiami wełnę umieszcza się na wcisk i może się ona lekko wybrzuszać. Dociśnie ją druga warstwa, która będzie układana po zamontowaniu rusztu potrzebnego do wykończenia skosów odpowiednim materiałem W takiej sytuacji jeżeli nie chcemy remontować pomieszczeń docieplenie dachu od spodu jest niemożliwe. Jeżeli zastosujemy odpowiednie materiały, dodatkowa termoizolacja połaci będzie łatwa do wykonania i skuteczna. Do tego sposobu ocieplania nadają się polistyren XPS, pianka poliuretanowa PIR, ewentualnie najtwardsze odmiany styropianu. Produkty te charakteryzują się bardzo dobrą izolacyjnością cieplną, a dodatkowo są na tyle sztywne i odporne na wilgoć, że można na nich ułożyć konstrukcję nośną pod pokrycie. Wadą docieplenia dachu od zewnątrz jest to, że znacznie wzrasta grubość połaci. To zaś wymaga zastosowania różnych niestandardowych produktów i nietypowych rozwiązań, zwłaszcza jeśli chodzi o obróbki blacharskie, wykończenie kalenic, narożników oraz okapów dachowych. Ocieplenie nakrokwiowe i podkrokwiowe podobnie jak ocieplenie nakrokwiowe jest niezbyt często stosowane, ale sprawdza się podczas remontu dachu, gdy chcemy zaadaptować poddasze i mieć widoczne krokwie. Wtedy materiał ociepleniowy trzeba ułożyć pod pokryciem dachowym, na sztywnym poszyciu z desek, płyt OSB lub MFP przybitych do krokwi. Umieszczenie izolacji termicznej o grubości 20-25 cm pod pokryciem jest jednak trudne. Lepiej więc ułożyć tylko jedną warstwę ocieplenia o grubości 8-10 cm. Stosuje się tu płyty z polistyrenu łączone na wpust i wypust, mechanicznie mocowane do poszycia. Drugą warstwę układa się między krokwiami, ale tak, żeby nie zakryć ich całkowicie. Tę wewnętrzną warstwę izolacji najlepiej jest zrobić z wełny mineralnej. Gdy nie ma poddasza użytkowego Także w takiej sytuacji dach nie może być miejscem ucieczki ciepła z domu. Termoizolację układa się wtedy najczęściej na stropie ostatniej kondygnacji zaizolowanie połaci dachu byłoby nieekonomiczne. Materiałem najchętniej stosowanym w tym przypadku jest wełna mineralna. Jej grubość powinna wynosić 20-25 cm, ale nic nie przeszkadza, by była jeszcze większa. Doskonale sprawdzą się też materiały sypkie, na przykład strzępki z wełny skalnej zwane też granulatem szczelnie wypełniają wszystkie zakamarki. Zasady układania termoizolacji Wełna mineralna umieszcza się ją przede wszystkim między krokwiami. Jej łączna grubość powinna wynieść 20-25 cm. Często 15-20 cm wełny mieści się między krokwiami, a reszta pod nimi. Należy wtedy zbudować ruszt nośny z ocynkowanych profili stalowych. Profile łączy się z krokwiami za pośrednictwem systemowych wieszaków ułatwiających wypoziomowanie rusztu. Wełna musi ściśle wy peł niać ocieplane przestrzenie. Zazwyczaj sama utrzymuje się na miejscu, bez dodatkowego mocowania. Czasem jednak trzeba ją podwiązać żyłką lub drutem. Między wełną a sztywnym deskowaniem należy pozostawić 3-4-centymetrową szczelinę do wentylacji połaci (nie jest to konieczne w przypadku folii wyso koparoprzepuszczalnych). Styropian sprężyste płyty styropianowe montuje się podobnie jak wełnę, układając na wcisk między krokwiami. Druga warstwa podkrokwiowa może być ze zwykłego styropianu. Jego płyty najlepiej rozmieszczać wtedy między drewnianymi listwami przybitymi prostopadle do krokwi. Listwy muszą być zaimpregnowane i dobrze wypoziomowane. Płyty poliuretanowe PIR układa się je na styk między krokwiami, a między krokwie a krawędzie płyt wciska się rozprężną piankę poliuretanową. Od strony poddasza płyty można mocować bezpośrednio do krokwi. Wkręty przechodzą przez listwy będą stanowiły ruszt nośny pod okładzinę. 84

Polistyren ekstrudowany mocuje się go tak samo jak płyty poliuretanowe, ale od spodu krokwi. Folia termoizolacyjna przytwierdza się ją zszywkami bezpośrednio do więźby. Przez jej warstwę do krokwi przykręcane są uchwyty (najczęściej typu ES), które będą utrzymywać stalowe profile rusztu nośnego pod okładzinę. Płyty drzewno-magnezytowe między krokwiami montuje się je podobnie jak płyty z pianki PIR. Podkrokwiową warstwę ocieplenia z takich płyt przykręca się bezpośrednio do więźby dachowej. Ruszt nie jest konieczny, jeśli chcemy otynkować płyty. Materiały ociepleniowe Styropian (polistyren ekspandowany EPS). Jest dość odporny na wodę i dobrze chroni przed przenikaniem ciepła. Niestety, szybko topi się w kontakcie z ogniem oraz substancjami zawierającymi rozpuszczalniki organiczne, na przykład lepikiem rozpuszczalnikowym. Płyty styropianowe nie są elastyczne i trudno nimi ocieplać powierzchnie łukowe. Ich współczynnik przewodzenia ciepła λ wynosi 0,035- -0,039 W/(m K). W sprzedaży są płyty styropianowe z otworami umożliwiającymi przenikanie pary wodnej oraz płyty zespolone z papą. Izolacyjność termiczna styropianu odwrotnie niż wełny poprawia się wraz ze wzrostem jego gęstości. Oprócz zwykłych białych styropianów jest też styropian o barwie popielatej Neopor. Jest produkowany z dodatkiem grafitu, który mimo małej gęstości ma bardzo niski współczynnik przewodzenia ciepła λ 0,031-0,033 W/(m K). Zawdzięcza go dodatkowi grafitu poprawiającemu izolacyjność termiczną. Polistyren ekstrudowany (XPS). To twarde i lekkie płyty zapewniające lepszą izolacyjność termiczną niż styropian i znacznie mniej niż on nasiąkliwe. Są równie wygodne do cięcia i układania. Szkodzi im kontakt z produktami rozpuszczalnikowymi oraz ogniem. Mają dużą wytrzymałość na ściskanie. Ich współczynnik przewodzenia ciepła λ to 0,031-0,038 W/(m K). Wełna mineralna. Świetnie izoluje termicznie i akustycznie, lecz ma większą nasiąkliwość niż styropian. Jest niepalna i nie wydziela szkodliwych substancji. Ma dobrą paroprzepuszczalność i nie hamuje przepływu pary wodnej przez ściany domu. W sprzedaży są produkty z wełny skalnej (zielonkawe) lub szklanej (żółte). Najpopularniejsze są płyty i maty. Można też kupić wełnę w postaci strzępek. Mamy również do dyspozycji płyty lamelowe o pięcio-, sześciokrotnie większej wytrzymałości na rozrywanie, lecz gorzej tłumiące hałasy. Płyty te świetnie sprawdzają się przy ocieplaniu powierzchni łukowych. 0,037-0,041 W/(m K). W sprzedaży jest już mata z wełny szklanej o barwie świeżego śniegu delikatna, przyjemna w dotyku i mało pyląca przy docinaniu. Nie powoduje podrażnień skóry. Współczynnik λ nowej wełny wynosi 0,035 W/ (m K). Biała mata może być stosowana jako izolacja cieplna i akustyczna. Wełna mineralna Ecose to materiał nowej generacji. Jest produkowana bez użycia formaldehydu, fenoli, akrylu, sztucznych barwników i substancji rozjaśniających. Odznacza się również znakomitą izolacyjnością termiczną, jej λ wynosi nawet 0,032 W/(m K). Płyty poliuretanowe PIR. Obecnie to jeden z najlepiej izolujących termicznie materiałów. Jego współczynnik przewodzenia ciepła λ jest wyjątkowo niski i może wynosić nawet 0,020 W/(m K) zazwyczaj jednak 0,023-0,028 W/(m K). Płyty te są odporne na wilgoć i wodę. Ich nasiąkliwość osiąga maksymalnie 9%. Zastępują też paroizolację. Są znacznie twardsze od standardowych odmian styropianu i wełny mineralnej. Mogą osiągać odporność na nacisk rzędu Fot. ONDULINE Fot. KNAUF INSULATIONS Fot. ECOTHERM Folią metalizowaną można ocieplać połacie nakrokwiowo. Ma tę przewagę nad innymi materiałami, że jest najcieńsza i zachowuje znakomite właściwości termoizolacyjne Ocieplenie połaci można też zrobić, wykorzystując płyty drzewno-magnezytowe. Mają tę zaletę, że od razu po ułożeniu można je wykończyć tynkiem. Są doskonałym materiałem wykończeniowym dla tych, którym zależy na szybkim wykończeniu pomieszczeń pod dachem Płytami PIR można ocieplać połacie dachu od wewnątrz i od zewnątrz. W pierwszej sytuacji układa się je między krokwiami, a szczeliny na styku izolacji z drewnem wypełnia pianką poliuretanową. W drugim łączy się na pióro i wpust i przybija do krokwi 85

150 kpa/m2, wełna tylko 50 kpa/m2. Płyty PIR zawierają składnik o nazwie MDI, który odpowiada za dobrą odporność ogniową. Mają go w swym składzie aż 50%, a zwykły poliuretan zawiera go jedynie 25%. MDI sprawia, że w kontakcie z ogniem na powierzchni płyt PIR tworzy się zwęglona skorupa chroniąca to, co znajduje się w środku, przed płomieniami. Odporność ogniowa zwiększa się, gdy płyty PIR połączone są z płytami gipsowo-kartonowymi lub gipsowo- -włóknowymi. Płyty poliuretanowe są obustronnie okładane przeważnie folią aluminizowaną lub wzmocnionym papierem typu kraft. W sprzedaży jest mnóstwo typów płyt PIR różniących się grubością, rozmiarami i rodzajem okładziny. Płytami tymi można właściwie ocieplać wszystko poza przestrzeniami między elementami konstrukcji szkieletowych. Są bowiem sztywne i źle klinowałyby się między słupami ścian, krokwiami, belkami stropowymi. Przede wszystkim są wskazane do stosowania wszędzie tam, gdzie zależy nam na odchudzeniu termoizolacji. 10-centymetrowej grubości warstwa ocieplenia PIR o współczynniku λ = 0,023 W/(m K) śmiało zastąpi 15 cm polistyrenu XPS o współczynniku 0,035 W/(m K) lub 17 cm wełny mineralnej o współczynniku 0,040 W/(m K). Piana poliuretanowa PIR. Może być wytwarzana także na placu budowy przez specjalne agregaty umożliwiające ocieplenie natryskowe. Piana ma znakomitą przyczepność do większości materiałów budowlanych i sama przykleja się do podłoża. Piana natryskowa ma wszystkie zalety PIR, ale zapewnia izolację całkowicie jednorodną, bez szczelin lub miejsc łączenia, i błyskawiczne tempo ocieplania. Po zakończeniu prac pozostaje minimalna ilość odpadów. Współczynnik przewodzenia ciepła λ wynosi dla piany PIR od 0,024 do 0,049 W/(m K). Piany najczęściej natryskuje się na dachy płaskie. Zwiększają ich izolacyjność cieplną i zastępują hydroizolację. Takie powłoki wymagają pomalowania lakierem chroniącym je przed Połać z częściowo odsłoniętymi krokwiami ruszt nośny krokiew płyty poliuretanowe PIR okładzina z płyt g-k lub g-w promie niowaniem UV. Pianą można też ocieplać ściany szkieletowe, stropy belkowe, przestrzenie między krokwiami dachowymi. Płyty ze sztywnej piany fenolowej. Wyglądają podobnie jak płyty PIR i są równie lekkie. Mają budowę zamkniętokomórkową, więc nie chłoną wody, nie przepuszczają pary wodnej i odznaczają się sporą wytrzymałością mechaniczną. Są trudno zapalne i nietopliwe. Z obu stron pokrywa je welon szklany. Charakteryzują się bardzo dobrą izolacyjnością termiczną. Ich współczynnik λ może osiągnąć poziom 0,021 W/(m K). Wełna drzewna. To produkt z tartacznych odpadów w postaci płyt, mat lub luźnych włókien. Płyty i maty są fabrycznie impregnowane, co zmniejsza ich nasiąkliwość. Są odporne na odkształcenia i umożliwiają przepływ pary wodnej. Dobrze chronią przed ucieczką ciepła i stanowią znakomitą izolację akustyczną. Ich odporność na ogień jest mniejsza niż wełny mineralnej. 0,038-0,050 W/(m K). Włókna celulozowe. Powstają z przerobu makulatury. Sprzedawane są w workach. Przed ogniem i wodą chroni je lepiszcze impregnujące. Układa się je głównie metodą nadmuchową. Świetnie sprawdzają się w miejscach, do których dostęp jest ograniczony, nadają się na przykład do ocieplania stropodachów niewentylowanych. 0,039-0,042 W/(m K). pokrycie dachowe izolacja z folii sztywne poszycie dodatkowa warstwa ociepleniowa z wełny mineralnej Płyty drzewno-magnezytowe. Zbudowane są z wełny drzewnej związanej spoiwem magnezytowym. Są dość lekkie, sztywne i łatwe w obróbce oraz montażu. Zapewniają dobrą paroprzepuszczalność. Można je bezpośrednio wykańczać tynkiem. Mają bardzo szerokie zastosowanie. Współczynnik przewodzenia ciepła λ 0,075 W/(m K). Folie termoizolacyjne. Zbudowane są zwykle z dwóch warstw metalizowanej folii z warstwą folii bąbelkowej lub włókniny syntetycznej wewnątrz. Nie zapewniają przepływu pary, ale mają znakomite właściwości termoizolacyjne. Mocuje się je podobnie jak folię paroizolacyjną. Najlepszy rezultat uzyskiwany jest wtedy, gdy między błyszczącą powierzchnią takiego ocieplenia a okładziną (lub pokryciem dachowym, ścianą, ociepleniem) pozostawi się 2-3-centymetrową pustą przestrzeń. Folie stosuje się często jako drugą warstwę termoizolacji w układach wielowarstwowych. Zazwyczaj występują w zespole z wełną mineralną. Są lekkie i mają znakomitą izolacyjność cieplną (współczynnik przewodzenia ciepła λ może osiągać 0,019 W/(m K)). Ich błyszcząca powłoka potrafi odbić do 92% promieniowania cieplnego. Stosuje się je głównie do ocieplania dachów skośnych (jako izolacja podkrokwiowa), ale gdy zdecydujemy się na ocieplanie nimi skosów lub zewnętrznych ścian szkieletowych, nie trzeba będzie układać folii paroizolacyjnej. r 86