WOJEWÓDZKI INSPEKTORAT OCHRONY ŚRODOWISKA W ZIELONEJ GÓRZE KOMUNIKAT O JAKOŚCI WÓD W 2005 r. Opracowali: mgr inż. Wojciech Konopczyński mgr Andrzej Wąsicki (hydrobiologia) WYDZIAŁ MONITORINGU ŚRODOWISKA Zielona Góra maj 2006
-2- SPIS TREŚCI I. CHARAKTERYSTYKA FIZJOGRAFICZNA JEZIORA ŁAGOWSKIEGO 1.- Wstęp 2.- Położenie geograficzne jeziora 3.- Morfometria 4.- Roślinność 5.- Hydrologia 6.- Charakterystyka zlewni 7.- Użytkowanie jeziora 8. - Źródła zanieczyszczeń wód 9.- Warunki meteorologiczne 10.- Ocena podatności wód jeziora na degradację II. CHARAKTERYSTYKA JAKOŚCI WÓD JEZIORA ŁAGOWSKIEGO 1.- Warunki termiczno-tlenowe jeziora 2.- Wyniki badań fiz.-chem. i bakteriologicznych dopływów i odpływu 3.- Wyniki badań fiz-chem. i bakteriologicznych wód jeziora 4.- Wyniki badań hydrobiologicznych 5.- Ocena stanu czystości wód jeziora III. WNIOSKI IV. WYKORZYSTANE MATERIAŁY
-3- I. CHARAKTERYSTYKA FIZJOGRAFICZNA JEZIORA ŁAGOWSKIEGO 1.- Wstęp Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Zielonej Górze w 2005 roku przeprowadził badania jakości wód Jeziora Łagowskiego w systemie monitoringu diagnostycznego. System ten opiera się na okresowych (zwykle 5 letnich) badaniach wybranych jezior wiosną i latem. Poprzednio wody jeziora badane były w następujących latach 1988, 1994 i 2000. Woda jeziora w 2005 r. kontrolowana była w trzech plosach. Dodatkowo badaniem stanu czystości objęto dopływ i odpływ z jeziora. Zakres analiz i badań był zgodny z "Systemem Oceny Jakości Jezior" opracowanym przez Instytut Ochrony Środowiska w Warszawie. W opracowaniu przedstawiono omówienie wyników badań. 2.- Położenie geograficzne jeziora Jezioro Łagowskie położone jest na Pojezierzu Łagowskim zajmującym północnowschodnią część Pojezierza Lubuskiego wchodzącego w skład Pojezierza Południowo Bałtyckiego. Pojezierze Lubuskie ( Brandenbursko - Lubuskie) cechuje występowanie wysokich cokołów, zbudowanych z zaburzonych glacjotektonicznie warstw trzeciorzędowych, przedzielonych równinami sandrowymi. Wzniesienia przekraczają miejscami 200 m n.p.m., natomiast głębokie rynny wypełniają jeziora. Dla zespołów roślinnych charakterystyczne jest występowanie buka. Specyficzną cechą Pojezierza Lubuskiego będącego podprowincją Pojezierza Południowo bałtyckiego jest jego położenie w granicach zasięgu ostatniego zlodowacenia, z czego wynikają konsekwencje geomorfologiczne, hydrograficzne i glebowe. Na Pojezierzu Łagowskim występują zaburzone pod naciskiem lodowca osady czwartorzędowe i trzeciorzędowe (te ostatnie zawierają pokłady węgla brunatnego), tworzące wysokie cokoły. Najwyższym wzniesieniem jest szczyt Bukowca (227 m n.p.m.). Powierzchnia tego mezoregionu wynosi ok. 1989 km2. W układzie dziesiętnego podziału fizyczno geograficznego Polski ( wg Kondrackiego) Pojezierze Łagowskie znajduje się pod numerem 315,42. Lokalizację jeziora przedstawiono na rysunku 1 i opisano w tabeli 1. Tabela 1 Lokalizacja Jeziora Łagowskiego Jezioro Województwo Powiat Gmina Typ gminy Makroregion ŁAGOWSKIE LUBUSKIE świebodziński Łagów gmina wiejska Pojezierze Lubuskie
-4- Mezoregion Wysokość n.p.m. Szerokośćgeog. Długość geog. Pojezierze Łagowskie 106,0 m 52 19' 15 17' Łagowa Pliszka Odra Bałtyk Dorzecze 3.- Morfometria Jezioro Łagowskie leży w głębokiej rynnie polodowcowej, poniżej jeziora Trześniowskiego (Ciecz). Krawędzie całej rynny odznaczają się w terenie bardzo wyraźnie i wznoszą się nad lustro wody na wysokość od 20 m na południu do 90 m na północy. Jezioro ma typowy dla jezior rynnowych kształt, o maksymalnej długości 2840 m, szerokości 600 m i wskaźniku wydłużenia 4,7. Wody jeziora Łagowskiego są odprowadzone przez rzeczkę Łagową do rzeki Pliszki. Na krańcu południowym rynna kończy się "wrotami sandrowymi", przez którą materiał wynoszony był na poziom sandru Pliszki bez jakiegokolwiek załamania. Jezioro Łagowskie ma znacznie mniejszą głębokość niż jezioro Trześniowskie, co jest efektem jego zasypania materiałami naniesionymi przez polodowcowe wody roztopowe. Od strony wschodniej do jeziora dochodzi rynna jeziora Czarna Woda. Rynna ta jest zawieszona wyżej w stosunku do poziomu lustra wody jeziora Łagowskiego co świadczy, że stanowiła jej dopływ w okresie gdy poziom wody w jeziorze Łagowskim był wyższy. Świadectwem dawnego wyższego poziomu lustra wody jest również półka terasowa biegnąca wokół jeziora, obecnie wykorzystywana jako ścieżka spacerowa. Misa jeziora charakteryzuje się bardzo stromo opadającym dnem, którego średnie nachylenie wynosi 8 %. Dno posiada trzy głęboczki o maksymalnych głębokościach : 9,0 m, 13,5 m i 11,0 m oddzielonych od siebie wyłagodzonymi progami. Dno wysłane jest grubą warstwą składającą się z nie rozłożonej materii organicznej namułów, ułożonej na pierwotnym dnie zbudowanym z piaskowców drobnych. Podstawowe dane morfometryczne Jeziora Łagowskiego przedstawia tabela 2. Tabela 2 Dane morfometryczne Jeziora Łagowskiego Rok pomiarów Dane morfometr. nr.jez. (IRŚ) Powierzchnia zwierciadła Powierzchnia wysp Głębokość maksymalna Głębokość średnia Objętość 1960 Inst.Rybactwa Śródl. Pr-1/6-55/60 82,4 ha 0,0 13,5 5,2 4348,7 ha m m tys m3
-5- Długość maksymalna Szerokość maksymalna Długość efektywna Szerokość efektywna Linia brzegowa ogółem Linia brzegowa wysp 2840 600 1800 600 8300 m m m m m 0 m Wykaz izobat jeziora wraz z wyliczoną powierzchnią i objętością poszczególnych warstw wody pokazuje tabela 3. Tabela 3 Wykaz izobat Jeziora Łagowskiego Rok pomiaru: 1960 +-----------------------------------------------------------------+ Lp. Izobata Powierzchnia określona Objetość warstwy między [m] izobatą [ha] izobatami [tys.m3] -----+---------+------------------------ 1 0,0 82,4 ------------------------ -----+---------+------------------------ 772,3 2 1,0 72,3 ------------------------ -----+---------+------------------------ 1001,4 3 2,5 61,4 ------------------------ -----+---------+------------------------ 1325,7 4 5,0 45,1 ------------------------ -----+---------+------------------------ 797,5 5 7,5 20,4 ------------------------ -----+---------+------------------------ 357,0 6 10,0 8,1 ------------------------ -----+---------+------------------------ 93,2 7 12,5 0,7 ------------------------ +---------------------------------------- 1,6 +------------------------+ Plan batymetryczny jeziora z lokalizacją punktów pomiarowych przedstawia rysunek nr 2. Sporządzone prze IRŚ w Olsztynie (Dreczkowski 1960) w 1960 roku karta batymetryczna i plan batymetryczny Jeziora Łagowskiego pokazują załączniki: nr 1 i nr 2. 4. - Roślinność Roślinność wynurzona jeziora jest słabo rozwinięta i zajmuje około 23,4 % linii brzegowej i około 3,0 % powierzchni lustra wody (2,3 ha). Roślinność ta występuje do głębokości ok. 1,5 m. Wśród roślinności wynurzonej występuje prawie wyłącznie: trzcina pospolita, manna i sitowie a z roślin pływających: grążel i jaskier. Do głębokości około 5 m występuje dobrze rozwinięta roślinność zanurzona, która zajmuje około 40 % powierzchni dna jeziora. Wśród niej występują przede wszystkim: moczarka, rdestnica, wywłócznik, mech i chara.
-6- Tabela 4 Informacje o roślinności Jeziora Łagowskiego Rok pomiaru 1960 Źródło danych Inst.Rybactwa Śródl. ROŚLINNOŚĆ WODNA WYNURZONA powierzchnia 2,3 ha % pow. zwierciadła 2,8 % wody % dług. linii 23,4 % brzegowej 5. - Hydrologia Jezioro Łagowskie jest jeziorem przepływowym. Zasilanie jeziora odbywa sie poprzez sztucznie przekopany kanał długości 80 m z jeziora Trześniowskiego. Odpływ z jeziora rzeką Łagowa do rzeki Pliszki i dalej do rzeki Odry. Tabela 5 Cieki związane z Jeziorem Łagowskim +------------------------------------------------------------------------+ Lp. Rodzaj ciekusymbol Nazwa cieku Stanowisko Uwagi -----+------------+------+---------------------------+----------+------- 1 dopływ A kanał łączący jeziora 21 1* 2 dopływ B Rów b/n (ze wsch.) 31 2* 3 odpływ O rz. Łagowa 31 +------------------------------------------------------------------------+ 1* dopływ z Jez. Trześniowskiego 2* okresowy Miarodajne spływy ze zlewni obliczone ze wzorów Iszkowskiego wynoszą dla j.łagowskiego Qm= 0,058 m3/s. Charakterystyczne przepływy i spływy dla przekroju na kanale łączącym jezioro Trześniowskie z jeziorem Łagowskim ustalone metoda zlewni analoga z rz. Obrą Leniwa w przekroju wodowskazu Wojnowo wynoszą: - średnia niska woda - najdłużej trwająca woda - 0,03 m3/s - 0,09 m3/s 1,10 dm3/s/km2 3,77 dm3/s/km2 - średnia roczna woda - 0.14 m3/s 5,91 dm3/s/km2 - średnia wielka woda - 0,87 m3/s 37,80 dm3/s/km2 Charakterystyczne przepływy i spływy dla przekroju na rz. Łagowa ustalone metodą zlewni analoga z rz Obrą Leniwą w przekroju wodowskazu Wojnowo wynoszą:
-7- - średnia niska woda - najdłużej trwająca woda - 0,03 m3/s - 0,15 m3/s 1,22 dm3/s/km2 3,89 dm3/s/km2 - średnia roczna woda - 0.22 m3/s 5,91 dm3/s/km2 - średnia wielka woda - 1,22 m3/s 32.10 dm3/s/km2 Przepływ nienaruszalny na odpływie z jeziora Łagowskiego określony został na 0,015 m 3/s co stanowi 473 tys m3/a. Stan wody w jeziorze oscyluje wokół rzędnej 106,2 m n.p.m. Na rzece Łagowa istnieje zastawka, za pomocą której można piętrzyć wodę w jeziorze Łagowskim do rzędnej 106,5 m n.p.m. Lustro wód podziemnych wokół jeziora występuje na rzędnych 106,4 107,6 m, co wskazuje na kontakt wód jeziora z wodami podziemnymi. Zwierciadło wody jest swobodne, z wyjątkiem wód na przesmyku. Miąższość warstwy wodonośnej w okolicach jeziora wynosi 20-26 m. W trakcie badań w 2000 i 2005 r., w czasie poboru prób, wykonano pomiary przepływu na dopływie (kanale łączącym jeziora Trześniowskie z Łagowskim) i odpływie (rz. Łagowa). Wyniki pomiarów przepływów chwilowych przedstawia tabela nr 6 Tabela nr 6 Wyniki pomiarów przepływu chwilowego dopływu i odpływu Jez. Łagowskiego Data 28-03-2000 30-08-2000 31-08-2000 18-04-2005 28-08-2005 Symbol cieku A-21 B-22 O-31 A-21 O-31 A-21 O-31 A-21 O-31 Przepły w (dcm3/s) 290,8 27,0 316,2 165,6 166,3 108,0 104,0 40,3 41,6
-8-6. Charakterystyka zlewni Zlewnia bezpośrednia jeziora w ok. 80 % pokryta jest lasem. Pozostałe 20 % stanowi zabudowa mieszkaniowa miejscowości Łagów oraz zabudowa rekreacyjno wypoczynkowa. W tabeli 7 przedstawiono dane charakteryzujące zlewnię jeziora. Całkowity obszar zlewni Jeziora Łagowskiego uzyskany z wersji elektronicznej Mapy Podziału Hydrologicznego Polski (IMiGW W-wa 2005) pokazano na rysunku 3. Tabela 7 Dane o zlewni Jez. Łagowskiego Powierzchnia zlewni całkowitej Źródło danych Wymiana wody około Źródło danych Cieki związane z jeziorem 47,87 km2 IMiGW w Warszawie 160 % OBiKŚ / WIOŚ są Powierzchnia zlewni całkowitej jeziora Łagowskiego wynosi 47,87 km2. Struktura użytkowania zlewni określona wg fotomap (1981 r) w skali 1 : 10 000 przedstawia się następująco: Tabela 8 Struktura użytkowania ziemi w zlewni Jez. Łagowskiego Typ użytkowania ziemi użytki rolne lasy wody inne Procent powierzchni 22% 62% 7% 9% Strome brzegi jeziora są pocięte przez spływające wody. Na północny wschód od jeziora Łagowskiego znajdują się erozyjne równiny wód roztopowych, aktualnie użytkowane jako grunty orne. Na zachód i południe występują poziomy sandrowe pokryte lasami mieszanymi. Na zachód od jeziora występują liczne bezodpływowe zagłębienia wytopiskowe o głębokości 3-18 m, wypełnione mułkami i torfami. W jednym z nich znajduje się rezerwat torfowiskowo-wodny, (o powierzchni 3,67 ha), położony przy drodze z Łagowa do Poźrzadła. Południowe i zachodnie brzegi jeziora pokryte są lasem mieszanym (sosna, buk, świerk, dąb). Jedynie niezalesiony północny brzeg jeziora kontaktuje się z zabudowaniami.
-9- W granicy zlewni występują gleby brunatne, wytworzone na piaskach gliniastych i częściowo na glinach lekkich. Lokalnie w zagłębieniach terenowych lub u podnóży stoków, występują namywane grunty pylaste. Odwiercony otwór na zachodnim brzegu jeziora wskazuje na warstwę piasków średnich i pylastych do głębokości 34,5 m, leżących na iłach szarych. Otwory wykonane na wschodnim brzegu jeziora, wykazują w części północnej warstwę glin (ok. 21 m) przewarstwioną piaskami i leżącą na nawodnionej serii piaszczystej, podścielonej pyłami i namułkami. W części południowej natomiast występuje 30 metrowa warstwa piasków i żwirów leżących na glinie zwałowej. Przesmyk między jeziorami zbudowany jest z pyłów szarych i namułów organicznych o miąższości do 10,6 m. 7.- Użytkowanie jeziora Aktualny oraz projektowany sposób użytkowania jeziora Łagowskiego związany jest ściśle z lokalizacją jeziora na obszarze chronionym. Jezioro wraz z okolicami znajduje się na terenie "Łagowskiego Parku Krajobrazowego". Jezioro spełnia funkcje rekreacyjno - turystyczną. Obok rekreacyjnego wykorzystania jeziora, w jego wodach prowadzona jest ekstensywna gospodarka rybacka. Odłowy i zarybianie prowadzi Polski Związek Wędkarski Zarząd Okręgu w Zielonej Górze. Tabela 9 Użytkowanie wód Jeziora Łagowskiego Rok pomiaru 2005 UŻYTKOWANIE typ rybacki gospodarka rybacka transport wodny ujęcie do picia ujęcia dla przemysłu leszczowe jest prowadzona nie ma nie ma nie ma OBIEKTY ilość miast 1 ilość wsi 0 il. ośrodków 14 wczasowych il. pól 1 namiotowych zabudowa nieliczna rekreacyjna FORMY UŻYTKOWANIA ZIEMI Sposób użytkowania zlewni bezpośredniej Źródła zanieczyszczeń przewaga lasów nie ma Uwagi:
- 10 - Ważność danych od roku 2000 do roku 2005 8.- Źródła zanieczyszczeń wód Nad brzegami jeziora usytuowanych jest szereg zbudowań gospodarskich m. Łagów, kilka ośrodków wypoczynkowych wraz z polami namiotowymi. W mienionych latach z niektórych obiektów odprowadzano ścieki po wstępnym podczyszczeniu w osadnikach gnilnych do jeziora. Urządzenia te nie zapewniały dostatecznej ochrony wód przed degradującym wpływem ścieków. W następstwie utworzenia Łagowskiego Parku Krajobrazowego ( uchwałą WRN w Zielonej Górze z dnia 26.04.1985 r., nr VI/42/85) wydano decyzję zakazującą odprowadzanie ścieków do wód jeziora. Aktualnie wszystkie istniejące wyloty ścieków odcięto. Osadniki gnilne eksploatowane są jako zbiorniki bezodpływowe. Miasto Łagów jest skanalizowane i odprowadza ścieki bytowo gospodarcze na oczyszczalnię miejską zlokalizowaną poniżej jeziora w pobliżu miejscowości Gronów. Z posesji nie podłączonych do kanalizacji ścieki wywożone są na oczyszczalnię taborem asenizacyjnym. Do jeziora odprowadzane są jedynie wody opadowe z terenu miasta poprzez wyloty kanalizacji deszczowej. 9.- Warunki meteorologiczne Jezioro Łagowskie leży w VII Krainie Klimatycznej obejmującej Wzgórza Sulęcińsko-Łagowskie. Kraina ta obejmuje najwyżej wzniesiony centralny obszar Pojezierza Lubuskiego, charakteryzujący się występowaniem licznych wzgórz moreny czołowej o urozmaiconym krajobrazie, położonych na wysokości 120-227 m n.p.m. kr. Kraina VII wyróżnia się w stosunku do terenów przyległych nieco niższymi temperaturami, wyższymi opadami, wcześniej rozpoczynającą się zimą i większą ilością dni z pokrywą śnieżną. W okresie letnim przeważają opady typu burzowego. Opady tego typu oraz urozmaicone ukształtowanie, przeważnie mało przepuszczalne gleby naglinowe, powodują przewagę odpływu powierzchniowego nad podziemnym W okresie jesiennym nad jeziorem powstają częste mgły na skutek napływu chłodnego powietrza nad stosunkowo ciepłą wodę jeziora położonego w dolinie. W trakcie badań wiosennych w dniu 18.04.2005 roku (w godzinach 1240-1530) było słonecznie, temperatura powietrza wynosiła od 16-17 C, wiał słaby wiatr z sektora zachodniego. Latem w dniu 29.08.2006 (w godz 1230-1510) pogoda była słoneczna, wiał wiatr z sektora południowego o sile 2 m/s, temperatura powietrza wahała sie w granicach 26-27 C.
- 11-10.- Ocena podatności wód na degradację Jezioro Łagowskie ze względu na niski stosunek objętości wód jeziora do długości linii brzegowej, bardzo małą stratyfikację wód oraz niski stosunek powierzchni dna czynnego do objętości hypolimnionu kwalifikuje się do jezior III kategorii podatności na degradację. Jezioro charakteryzuje się bardzo niekorzystnymi warunkami naturalnymi i jest bardzo podatne na wpływy z zewnątrz. Wymagana jest pełna ochrona wód jeziora przed dopływem zanieczyszczeń z punktowych i rozproszonych źródeł zanieczyszczeń. Tabela 10 Ocena podatności Jeziora Łagowskiego na degradację Ocena podatności na degradację (2005) ===================================== Jezioro : ŁAGOWSKIE Województwo:LUBUSKIE Powiat :świebodziński Gmina :Łagów Typ gminy :gmina wiejska +-------------------------------------------------------------------------------------------------------+ Wskaźnik Wartość wskaźnika Punktacja ----------------------------------------------------------+-------------------------------+------------ Głębokość średnia (m) 5,2 2 ----------------------------------------------------------+-------------------------------+------------ V jeziora / L jeziora (tys.m3)/(m) 0,52 4 ----------------------------------------------------------+-------------------------------+------------ Stratyfikacja wód % 2,2 4 ----------------------------------------------------------+-------------------------------+------------ P dna czynnego / V epilimnionu (m2)/(m3) 0,12 2 ----------------------------------------------------------+-------------------------------+------------ Wymiana wody w roku % 190 2 ----------------------------------------------------------+-------------------------------+------------ Współczynnik Schindlera P zlewni(z P jeziora)/ V jeziora (m2)/(m3) 11,0 2 ----------------------------------------------------------+-------------------------------+------------ Sposób zagospodarowania zlewni bezpośredniej przewaga lasów 1 ----------------------------------------------------------+-------------------------------------------- Wynik punktacji i sumaryczna kategoria podatności jeziora 2,57 = III kategoria +-------------------------------------------------------------------------------------------------------+ Uwaga: wartości wskaźników podatności na degradacje wód jeziorowych mieszczą się w granicach I kategorii II kategorii III kategorii : poza katego
- 12 - II CHARAKTERYSTYKA JAKOŚCI WÓD JEZIORA ŁAGOWSKIEGO 1.- Warunki termiczno - tlenowe jeziora Tabela 11 Warunki termiczno tlenowe w okresie wiosennym Jezioro ŁAGOWSKIE Data badania: 18-04-2005 Okres poboru prób: wiosna Hypolimnion: nie występuje Stanowisko: 03 Metalimnion: nie występuje +----------------------------------------+ Lp. głębokość temperatura tlen [m] [ C] [mg/l] -----+-----------+-------------+-------- 1 1,0 11,5 15,7 2 2,0 9,9 16,3 3 3,0 8,5 14,7 4 4,0 7,2 10,7 5 5,0 7,0 10,3 6 6,0 6,1 8,0 7 7,0 5,9 7,7 8 8,0 5,8 7,9 9 9,0 5,8 7,7 +----------------------------------------+ Data badania: 18-04-2005 Okres poboru prób: wiosna Hypolimnion: nie występuje Stanowisko: 05 Metalimnion: nie występuje +----------------------------------------+ Lp. głębokość temperatura tlen [m] [ C] [mg/l] -----+-----------+-------------+-------- 1 1,0 12,3 16,6 2 2,0 12,0 16,7 3 3,0 11,9 16,6 4 4,0 11,3 16,2 5 5,0 7,9 13,4 6 6,0 6,2 10,0 7 7,0 5,9 9,0 8 8,0 5,8 8,5 9 9,0 5,7 8,7 10 10,0 5,6 8,8 11 11,0 5,5 9,0 12 12,0 5,5 9,7 13 13,0 5,4 9,7 +----------------------------------------+ Data badania: 18-04-2005 Okres poboru prób: wiosna Hypolimnion: nie występuje Stanowisko: 06 Metalimnion: nie występuje +----------------------------------------+ Lp. głębokość temperatura tlen [m] [ C] [mg/l] -----+-----------+-------------+-------- 1 1,0 12,7 17,8 2 2,0 12,3 17,4 3 3,0 12,1 17,5 4 4,0 11,7 17,1
- 13-5 5,0 8,9 15,1 6 6,0 7,0 11,4 7 7,0 6,2 9,9 8 8,0 5,9 9,6 9 9,0 5,7 9,2 10 10,0 5,5 8,8 11 11,0 5,3 7,9 +----------------------------------------+ Jezioro w okresie wiosennym charakteryzowało się pełnym wymieszaniem wód we wszystkich plosach. Temperatura wody oscylowała od 5,3 C przy dnie w najgłębszych plosach do ok. 12,7 C przy powierzchni. Stężenie tlenu w wodzie mieściło się w granicach: 17,8 mgo 2/dm3 przy powierzchni i 7,9 mgo2/dm3 przy dnie. Tabela 12 Warunki termiczno tlenowe w okresie letnim Data badania: 29-08-2005 Okres poboru prób: lato Hypolimnion: nie występuje Stanowisko: 03 Metalimnion: od 5,0 m do 9,0 m +----------------------------------------+ Lp. głębokość temperatura tlen [m] [ C] [mg/l] -----+-----------+-------------+-------- 1 1,0 20,7 10,1 2 2,0 20,3 10,1 3 3,0 20,2 9,9 4 4,0 20,1 10,2 5 5,0 19,5 8,6 6 6,0 17,4 5,1 7 7,0 13,3 0,4 8 8,0 9,9 0,1 9 9,0 8,5 0,1 +----------------------------------------+ Data badania: 29-08-2005 Okres poboru prób: lato Hypolimnion: występuje Stanowisko: 05 Metalimnion: od 5,0 m do 10,0 m +----------------------------------------+ Lp. głębokość temperatura tlen [m] [ C] [mg/l] -----+-----------+-------------+-------- 1 1,0 21,1 10,0 2 2,0 20,5 10,1 3 3,0 20,2 10,2 4 4,0 20,0 10,0 5 5,0 19,6 9,0 6 6,0 17,1 6,4 7 7,0 13,4 2,8 8 8,0 10,6 1,7 9 9,0 8,6 0,2 10 10,0 7,5 0,1 11 11,0 6,8 0,1 12 12,0 6,6 0,0 13 13,0 6,6 0,0 +----------------------------------------+
- 14 - Data badania: 29-08-2005 Okres poboru prób: lato Hypolimnion: występuje Stanowisko: 06 Metalimnion: od 5,0 m do 10,0 m +----------------------------------------+ Lp. głębokość temperatura tlen [m] [ C] [mg/l] -----+-----------+-------------+-------- 1 1,0 20,5 9,7 2 2,0 20,3 9,8 3 3,0 20,1 9,9 4 4,0 20,1 9,8 5 5,0 19,9 9,3 6 6,0 17,2 6,7 7 7,0 13,0 2,6 8 8,0 10,1 1,2 9 9,0 8,3 0,3 10 10,0 7,2 0,1 11 11,0 6,6 0,1 +----------------------------------------+ W okresie letnim w wodach jeziora strefa metalimnionu ukształtowała się na głębokości od 5 do 10 metra. Natlenienie strefy hypolimnionu było bardzo małe. W najgłębszym plosie P-5 w strefie przydennej brak było tlenu rozpuszczonego. W górnej strefie hypolimnionu zawartość tlenu kształtowała się w granicach 0,1 mgo2/dm3 do 0,3 mg O2/dm3. Profile termiczno tlenowe jeziora z okresu badań 2005 roku przedstawiono na rysunku 4. 2.- Wyniki badań fiz - chem. i bakteriologicznych dopływów i odpływu Jezioro Łagowskie zasilane jest spływem wód z kierunku północnego poprzez sztucznie przekopany kanał z jeziora Trześniowskiego (Ciecz). Przepływ chwilowy zmierzony w czasie badań wyniósł dla cieku o symbolu A-21-108 dcm3/s wiosną i 40,3 dcm3/s latem. Wody odpływają rzeką Łagowa, która jest lewostronnym dopływem rzeki Pliszki Zmierzony przepływ chwilowy odpływu wynosił wiosną 104 dcm3/s a latem 41,6 dcm3/s. Tabela 13 Podstawowe wskaźniki zanieczyszczeń cieki Stanowisko: 21 Ciek: dopływ Przepływ chwilowy: 108 [l/sek] Nazwa cieku: Kanał z J.Trześniowskiego Data badania: 18-04-2005 Obserwacje: brak Lp. Podstawowe - odpływ/dopływ wartość j. miary -----+--------------------------------+------------+----------- 1 Tlen 11,4 mg O2/l 2 ChZT metodą dwuchromianową 17,4 mg O2/l 3 BZT5 2,7 mg O2/l 4 Utlenialność 1,8 mg O2/l 5 Fosforany 0,025 mg P/l 6 Fosfor całkowity 0,067 mg P/l 7 Azot amonowy 0,17 mg N/l
- 15-8 Azot azotanowy 0,00 mg N/l 9 Azot organiczny 0,79 mg N/l 10 Azot całkowity 0,96 mg N/l 11 Przewodność elektrolit. wł. 358 µs/cm 12 Miano coli typu kałowego 0,4 Stanowisko: 21 Ciek: dopływ Przepływ chwilowy: 40,3 [l/sek] Nazwa cieku: Kanał z J.Trześniowskiego Data badania: 29-08-2005 Obserwacje: brak Lp. Podstawowe - odpływ/dopływ wartość j. miary -----+--------------------------------+------------+----------- 1 Tlen 9,3 mg O2/l 2 ChZT metodą dwuchromianową 17,4 mg O2/l 3 BZT5 2,4 mg O2/l 4 Utlenialność 1,9 mg O2/l 5 Fosforany 0,026 mg P/l 6 Fosfor całkowity 0,035 mg P/l 7 Azot amonowy 0,42 mg N/l 8 Azot azotanowy 0,00 mg N/l 9 Azot organiczny 0,16 mg N/l 10 Azot całkowity 0,58 mg N/l 11 Przewodność elektrolit. wł. 356 µs/cm 12 Miano coli typu kałowego 4,0 Stanowisko: 31 Ciek: odpływ Przepływ chwilowy: 104 [l/sek] Nazwa cieku: rz. Łagowa Data badania: 18-04-2005 Obserwacje: brak Lp. Podstawowe - odpływ/dopływ wartość j. miary -----+--------------------------------+------------+----------- 1 Tlen 16,3 mg O2/l 2 ChZT metodą dwuchromianową 23,1 mg O2/l 3 BZT5 6,7 mg O2/l 4 Utlenialność 2,7 mg O2/l 5 Fosforany 0,012 mg P/l 6 Fosfor całkowity 0,028 mg P/l 7 Azot amonowy 0,13 mg N/l 8 Azot azotanowy 0,00 mg N/l 9 Azot organiczny 0,75 mg N/l 10 Azot całkowity 0,88 mg N/l 11 Przewodność elektrolit. wł. 345 µs/cm 12 Miano coli typu kałowego 2,0 Stanowisko: 31 Ciek: odpływ Przepływ chwilowy: 41,6 [l/sek] Nazwa cieku: rz. Łagowa Data badania: 29-08-2005 Obserwacje: brak Lp. Podstawowe - odpływ/dopływ wartość j. miary -----+--------------------------------+------------+----------- 1 Tlen 9,8 mg O2/l 2 ChZT metodą dwuchromianową 18,0 mg O2/l 3 BZT5 1,8 mg O2/l 4 Utlenialność 2,5 mg O2/l 5 Fosforany 0,016 mg P/l 6 Fosfor całkowity 0,031 mg P/l 7 Azot amonowy 0,43 mg N/l 8 Azot azotanowy 0,00 mg N/l 9 Azot organiczny 0,43 mg N/l
- 16-10 Azot całkowity 0,86 mg N/l 11 Przewodność elektrolit. wł. 357 µs/cm 12 Miano coli typu kałowego 20,0 Uwaga: wartości wskaźników zanieczyszczeń wód mieszczą się w granicach : I klasy II klasy III klasy IV klasy V klasy Analiza fizyko chemiczna wód kanału z Jeziora Trześniowskiego, (kanał łączący jeziora A-21) pokazała występujące nieco zwiększone stężenie substancji organicznych wyrażone wskaźnikami BZT5 i ChZT-Cr oraz nieco zwiększone stężenie azotu organicznego w stosunku do stężeń dopuszczalnych w wodach czystych. Wartości pozostałych badanych wskaźników mieściły się w granicach dopuszczalnych dla wód I klasy czystości. Ogólna jakość wód cieku w 2005 r odpowiadała II klasie czystości wód powierzchniowych płynących. Pod względem bakteriologicznym wody kanału odpowiadały I klasie czystości. Rów b/n ze wschodu (B-22) w trakcie badań prowadzonych w 2005 roku nie prowadził wód. Jakość wód odpływu rzeki Łagowa (O-31) odpowiadała wiosną, pod względem wskaźników fizyko chemicznych ze względu na zwiększone BZT5 o 4,7 mg O2/dm3, III klasie czystości., a latem II klasie czystości. Pod względem bakteriologicznym wody odpływu wiosną i latem odpowiadały I klasie czystości. 3.- Wyniki badań fiz-chem. i bakteriologicznych wód jeziora Tabela 14 Podstawowe i dodatkowe wskaźniki zanieczyszczeń wód Jeziora Łagowskiego - wiosna Stanowisko: 03 Okres: wiosna Głębokość: 10 [m] Data badania: 18-04-2005 Obserwacje: brak Lp. Podstawowe - wiosna miejsce poboru próby wartość j. miary -----+--------------------------------+----------------------+------------+----------- 1 Fosforany 1 m pod powierzchnią 0,021 mg P/l 2 Fosfor całkowity 1 m pod powierzchnią 0,055 mg P/l 3 Azot mineralny 1 m pod powierzchnią 0,22 mg N/l 4 Azot całkowity 1 m pod powierzchnią 1,2 mg N/l 5 Przewodność elektrolit. wł. 1 m pod powierzchnią 353 µs/cm 6 Chlorofil 1 m pod powierzchnią 13,3 mg/m3 7 Sucha masa sestonu 1 m pod powierzchnią 3,9 mg/l 8 Widzialność krążka Secchiego 2,1 m 9 Miano coli typu kałowego 1 m pod powierzchnią 20,0 10 Miano coli typu kałowego 1 m nad dnem 20,0 Lp. Dodatkowe - wiosna miejsce poboru próby wartość j. miary -----+--------------------------------+----------------------+------------+----------- 1 ph 1 m pod powierzchnią 7,8
- 17-2 Barwa 1 m pod powierzchnią 15 mg Pt/l 3 Zasadowość 1 m pod powierzchnią 2,6 mval/l 4 Wapń 1 m pod powierzchnią 62,4 mg Ca/l 5 Magnez 1 m pod powierzchnią 7,2 mg Mg/l 6 Sód 1 m pod powierzchnią 9,3 mg Na/l 7 Potas 1 m pod powierzchnią 2,2 mg K/l 8 Chlorki 1 m pod powierzchnią 16,8 mg Cl/l 9 Siarczany 1 m pod powierzchnią 45,2 mg SO4/l Lp. Charakteryst. dla źródeł zan. wartość j. miary -----+--------------------------------+------------+----------- 1 Pestycydy chloroorganiczne 0,001 µg/l 2 Fenole lotne 0,005 mg/l 3 Ołów 0,0006 mg Pb/l 4 Miedź 0,0110 mg Cu/l 5 Cynk 0,0085 mg Zn/l 6 Kadm 0,0002 mg Cd/l 7 Chrom ogólny 0,0001 mg Cr/l Stanowisko: 05 Okres: wiosna Głębokość: 14 [m] Data badania: 18-04-2005 Obserwacje: brak Lp. Podstawowe - wiosna miejsce poboru próby wartość j. miary -----+--------------------------------+----------------------+------------+----------- 1 Fosforany 1 m pod powierzchnią 0,025 mg P/l 2 Fosfor całkowity 1 m pod powierzchnią 0,055 mg P/l 3 Azot mineralny 1 m pod powierzchnią 0,09 mg N/l 4 Azot całkowity 1 m pod powierzchnią 0,81 mg N/l 5 Przewodność elektrolit. wł. 1 m pod powierzchnią 351 µs/cm 6 Chlorofil 1 m pod powierzchnią 17,9 mg/m3 7 Sucha masa sestonu 1 m pod powierzchnią 4,6 mg/l 8 Widzialność krążka Secchiego 2,1 m 9 Miano coli typu kałowego 1 m pod powierzchnią 20,0 10 Miano coli typu kałowego 1 m nad dnem 20,0 Lp. Dodatkowe - wiosna miejsce poboru próby wartość j. miary -----+--------------------------------+----------------------+------------+----------- 1 ph 1 m pod powierzchnią 7,8 2 Barwa 1 m pod powierzchnią 15 mg Pt/l 3 Zasadowość 1 m pod powierzchnią 2,6 mval/l 4 Wapń 1 m pod powierzchnią 60,1 mg Ca/l 5 Magnez 1 m pod powierzchnią 8,7 mg Mg/l 6 Sód 1 m pod powierzchnią 9,6 mg Na/l 7 Potas 1 m pod powierzchnią 2,2 mg K/l 8 Chlorki 1 m pod powierzchnią 16,2 mg Cl/l 9 Siarczany 1 m pod powierzchnią 44,3 mg SO4/l Lp. Charakteryst. dla źródeł zan. wartość j. miary -----+--------------------------------+------------+----------- 1 Pestycydy chloroorganiczne 0,001 µg/l 2 Fenole lotne 0,005 mg/l 3 Ołów 0,0002 mg Pb/l 4 Miedź 0,0011 mg Cu/l 5 Cynk 0,0014 mg Zn/l 6 Kadm 0,0001 mg Cd/l 7 Chrom ogólny 0,0001 mg Cr/l Stanowisko: 06 Okres: wiosna Głębokość: 12 [m] Data badania: 18-04-2005 Obserwacje: brak Lp. Podstawowe - wiosna miejsce poboru próby wartość j. miary -----+--------------------------------+----------------------+------------+----------- 1 Fosforany 1 m pod powierzchnią 0,019 mg P/l 2 Fosfor całkowity 1 m pod powierzchnią 0,048 mg P/l 3 Azot mineralny 1 m pod powierzchnią 0,14 mg N/l 4 Azot całkowity 1 m pod powierzchnią 0,85 mg N/l 5 Przewodność elektrolit. wł. 1 m pod powierzchnią 340 µs/cm 6 Chlorofil 1 m pod powierzchnią 16,5 mg/m3
- 18-7 Sucha masa sestonu 1 m pod powierzchnią 4,6 mg/l 8 Widzialność krążka Secchiego 2,0 m 9 Miano coli typu kałowego 1 m pod powierzchnią 20,0 10 Miano coli typu kałowego 1 m nad dnem 20,0 Lp. Dodatkowe - wiosna miejsce poboru próby wartość j. miary -----+--------------------------------+----------------------+------------+----------- 1 ph 1 m pod powierzchnią 7,9 2 Barwa 1 m pod powierzchnią 15 mg Pt/l 3 Zasadowość 1 m pod powierzchnią 2,4 mval/l 4 Wapń 1 m pod powierzchnią 60,9 mg Ca/l 5 Magnez 1 m pod powierzchnią 7,9 mg Mg/l 6 Sód 1 m pod powierzchnią 9,8 mg Na/l 7 Potas 1 m pod powierzchnią 2,1 mg K/l 8 Chlorki 1 m pod powierzchnią 16,6 mg Cl/l 9 Siarczany 1 m pod powierzchnią 45,7 mg SO4/l Lp. Charakteryst. dla źródeł zan. wartość j. miary -----+--------------------------------+------------+----------- 1 Pestycydy chloroorganiczne 0,001 µg/l 2 Fenole lotne 0,005 mg/l 3 Ołów 0,0001 mg Pb/l 4 Miedź 0,0013 mg Cu/l 5 Cynk 0,0013 mg Zn/l 6 Kadm 0,0001 mg Cd/l 7 Chrom ogólny 0,0001 mg Cr/l Uwaga: Wartości wskaźników zanieczyszczeń wód jeziorowych mieszczą się w granicach : klasy I klasy II klasy III są poza klasami Wiosną wody jeziora Łagowskiego charakteryzował odczyn słabo zasadowy (ph w granicach 7,87,9), ilość wapnia w stosunku do ilości magnezu w części północnej jeziora wynosiła jak 9 : 1, a w części południowej jak 7,5 : 1. W obu przypadkach była dość wysoka w porównaniu do przeciętnej obserwowanej w wodach powierzchniowych płynących (4 : 1). Zawartość sodu (w granicach 9,3 9,8 mg Na/dm3), potasu (2,1-2,2 mg K/dm3), chlorków (16,2-16,8 mg Cl/dm3), siarczanów (44-46 mg SO4/dm3) była niska i odpowiadała wartościom występującym w wodach czystych. Wody jeziora w okresie wiosny charakteryzowały się wysokim stężeniem substancji mineralnych (wysokim przewodnictwem elektrolitycznym właściwym w granicach 340 353 µs/cm), nieco zwiększoną ilością suchej masy sestonu (3,9 4,6 mg/dcm3, zwiększonym stężeniem chlorofilu a (od 13,3 µg/dcm3 do 17,9 µg/dm3), nieco zwiększonym stężeniem fosforanów (0,019-0,025 mg P/dm3) i fosforu ogólnego (0,048 0,055 mg P/dm3) niskim stężeniem azotu mineralnego (0,09 0,22 mg Nmin/dcm3) i nieco zwiększonym stężeniem azotu ogólnego (0,81 1,20 mg Nog/dm3) oraz zmniejszoną w granicach 2,0 2,1 m przejrzystością wody w stosunku do wartości dopuszczalnych w wodach jezior o najwyższej czystości. W wodzie jeziora w okresie wiosny stwierdzono obecność w niewielkich ilościach pestycydów chloroorganicznych na poziomie 0,001 µg/dm3. Ilość pestycydów była niska w stosunku do obserwowanych w wodach rzecznych w Polsce. Zawartość metali tzw. ciężkich ołowiu, kadmu i chromu og. była na granicy wykrywalności. Stężenia miedzi wahały się w granicach 0,00130,011 mg Cu/dm3 a cynku 0,0013-0,085 mg Zn/dm3.
- 19 - Tabela 15 Podstawowe i dodatkowe wskaźniki zanieczyszczeń wód Jeziora Łagowskiego - lato Stanowisko: 03 Okres: lato Głębokość: 10 [m] Data badania: 29-08-2005 Obserwacje: brak Lp. Podstawowe - lato miejsce poboru próby wartość j. miary -----+--------------------------------+----------------------+------------+----------- 1 ChZT metodą dwuchromianową 1 m pod powierzchnią 20,9 mg O2/l 2 BZT5 1 m pod powierzchnią 2,5 mg O2/l 3 Fosfor całkowity 1 m pod powierzchnią 0,047 mg P/l 4 Azot całkowity 1 m pod powierzchnią 1,77 mg N/l 5 Chlorofil 1 m pod powierzchnią 3,3 mg/m3 6 Sucha masa sestonu 1 m pod powierzchnią 1,2 mg/l 7 Widzialność krążka Secchiego 5,4 m 8 Miano coli typu kałowego 1 m pod powierzchnią 20,0 9 Miano coli typu kałowego 1 m nad dnem 20,0 10 BZT5 1 m nad dnem 7,6 mg O2/l 11 Fosforany 1 m nad dnem 0,058 mg P/l 12 Fosfor całkowity 1 m nad dnem 0,119 mg P/l 13 Azot amonowy 1 m nad dnem 0,63 mg N/l Lp. Dodatkowe - lato miejsce poboru próby wartość j. miary -----+--------------------------------+----------------------+------------+----------- 1 ph 1 m pod powierzchnią 7,4 2 ph 1 m nad dnem 6,6 3 Barwa 1 m pod powierzchnią 5 mg Pt/l 4 Barwa 1 m nad dnem 25 mg Pt/l 5 Zasadowość 1 m pod powierzchnią 2,1 mval/l 6 Zasadowość 1 m nad dnem 2,8 mval/l 7 Wapń 1 m pod powierzchnią 55,5 mg Ca/l 8 Wapń 1 m nad dnem 82,3 mg Ca/l 9 Magnez 1 m pod powierzchnią 8,5 mg Mg/l 10 Magnez 1 m nad dnem 2,1 mg Mg/l 11 Sód 1 m pod powierzchnią 10,2 mg Na/l 12 Sód 1 m nad dnem 9,6 mg Na/l 13 Potas 1 m pod powierzchnią 1,6 mg K/l 14 Potas 1 m nad dnem 2,4 mg K/l 15 Chlorki 1 m pod powierzchnią 19,5 mg Cl/l 16 Chlorki 1 m nad dnem 20,8 mg Cl/l 17 Siarczany 1 m pod powierzchnią 52,8 mg SO4/l 18 Siarczany 1 m nad dnem 51,8 mg SO4/l Lp. Charakteryst. dla źródeł zan. wartość j. miary -----+--------------------------------+------------+----------- 1 Pestycydy chloroorganiczne 0,001 µg/l 2 Fenole lotne 0,003 mg/l 3 Ołów 0,0005 mg Pb/l 4 Miedź 0,0038 mg Cu/l 5 Cynk 0,0091 mg Zn/l 6 Kadm 0,0001 mg Cd/l 7 Chrom ogólny 0,0001 mg Cr/l Stanowisko: 05 Okres: lato Głębokość: 14 [m] Data badania: 29-08-2005 Obserwacje: brak Lp. Podstawowe - lato miejsce poboru próby wartość j. miary -----+--------------------------------+----------------------+------------+----------- 1 ChZT metodą dwuchromianową 1 m pod powierzchnią 31,7 mg O2/l 2 BZT5 1 m pod powierzchnią 2,1 mg O2/l 3 Fosfor całkowity 1 m pod powierzchnią 0,034 mg P/l 4 Azot całkowity 1 m pod powierzchnią 3,91 mg N/l 5 Chlorofil 1 m pod powierzchnią 2,5 mg/m3 6 Sucha masa sestonu 1 m pod powierzchnią 1,2 mg/l 7 Widzialność krążka Secchiego 5,8 m 8 Miano coli typu kałowego 1 m pod powierzchnią 20,0 9 Miano coli typu kałowego 1 m nad dnem 20,0 10 BZT5 1 m nad dnem 7,7 mg O2/l 11 Fosforany 1 m nad dnem 0,241 mg P/l 12 Fosfor całkowity 1 m nad dnem 0,284 mg P/l 13 Azot amonowy 1 m nad dnem 2,33 mg N/l
- 20 - Lp. Dodatkowe - lato miejsce poboru próby wartość j. miary -----+--------------------------------+----------------------+------------+----------- 1 ph 1 m pod powierzchnią 7,4 2 ph 1 m nad dnem 6,8 3 Barwa 1 m pod powierzchnią 10 mg Pt/l 4 Barwa 1 m nad dnem 20 mg Pt/l 5 Zasadowość 1 m pod powierzchnią 2,1 mval/l 6 Zasadowość 1 m nad dnem 3,2 mval/l 7 Wapń 1 m pod powierzchnią 58,4 mg Ca/l 8 Wapń 1 m nad dnem 55,8 mg Ca/l 9 Magnez 1 m pod powierzchnią 5,0 mg Mg/l 10 Magnez 1 m nad dnem 17,7 mg Mg/l 11 Sód 1 m pod powierzchnią 9,6 mg Na/l 12 Sód 1 m nad dnem 9,7 mg Na/l 13 Potas 1 m pod powierzchnią 1,9 mg K/l 14 Potas 1 m nad dnem 2,5 mg K/l 15 Chlorki 1 m pod powierzchnią 19,5 mg Cl/l 16 Chlorki 1 m nad dnem 20,3 mg Cl/l 17 Siarczany 1 m pod powierzchnią 52,3 mg SO4/l 18 Siarczany 1 m nad dnem 35,0 mg SO4/l Lp. Charakteryst. dla źródeł zan. wartość j. miary -----+--------------------------------+------------+----------- 1 Pestycydy chloroorganiczne 0,003 µg/l 2 Fenole lotne 0,003 mg/l 3 Ołów 0,0023 mg Pb/l 4 Miedź 0,0046 mg Cu/l 5 Cynk 0,0083 mg Zn/l 6 Kadm 0,0001 mg Cd/l 7 Chrom ogólny 0,0001 mg Cr/l Stanowisko: 06 Okres: lato Głębokość: 12 [m] Data badania: 29-08-2005 Obserwacje: brak Lp. Podstawowe - lato miejsce poboru próby wartość j. miary -----+--------------------------------+----------------------+------------+----------- 1 ChZT metodą dwuchromianową 1 m pod powierzchnią 18,5 mg O2/l 2 BZT5 1 m pod powierzchnią 1,7 mg O2/l 3 Fosfor całkowity 1 m pod powierzchnią 0,024 mg P/l 4 Azot całkowity 1 m pod powierzchnią 1,68 mg N/l 5 Chlorofil 1 m pod powierzchnią 2,6 mg/m3 6 Sucha masa sestonu 1 m pod powierzchnią 1,6 mg/l 7 Widzialność krążka Secchiego 6,1 m 8 Miano coli typu kałowego 1 m pod powierzchnią 20,0 9 Miano coli typu kałowego 1 m nad dnem 20,0 10 BZT5 1 m nad dnem 5,9 mg O2/l 11 Fosforany 1 m nad dnem 0,223 mg P/l 12 Fosfor całkowity 1 m nad dnem 0,292 mg P/l 13 Azot amonowy 1 m nad dnem 2,1 mg N/l Lp. Dodatkowe - lato miejsce poboru próby wartość j. miary -----+--------------------------------+----------------------+------------+----------- 1 ph 1 m pod powierzchnią 7,4 2 ph 1 m nad dnem 6,7 3 Barwa 1 m pod powierzchnią 10 mg Pt/l 4 Barwa 1 m nad dnem 20 mg Pt/l 5 Zasadowość 1 m pod powierzchnią 2,1 mval/l 6 Zasadowość 1 m nad dnem 3,2 mval/l 7 Wapń 1 m pod powierzchnią 55,9 mg Ca/l 8 Wapń 1 m nad dnem 70,5 mg Ca/l 9 Magnez 1 m pod powierzchnią 7,8 mg Mg/l 10 Magnez 1 m nad dnem 6,7 mg Mg/l 11 Sód 1 m pod powierzchnią 9,2 mg Na/l 12 Sód 1 m nad dnem 9,7 mg Na/l 13 Potas 1 m pod powierzchnią 1,9 mg K/l 14 Potas 1 m nad dnem 2,4 mg K/l 15 Chlorki 1 m pod powierzchnią 19,5 mg Cl/l 16 Chlorki 1 m nad dnem 20,6 mg Cl/l 17 Siarczany 1 m pod powierzchnią 51,9 mg SO4/l 18 Siarczany 1 m nad dnem 37,5 mg SO4/l Lp. Charakteryst. dla źródeł zan. wartość j. miary
- 21 - -----+--------------------------------+------------+----------- 1 Pestycydy chloroorganiczne 0,001 µg/l 2 Fenole lotne 0,003 mg/l 3 Ołów 0,0005 mg Pb/l 4 Miedź 0,0051 mg Cu/l 5 Cynk 0,0071 mg Zn/l 6 Kadm 0,0001 mg Cd/l 7 Chrom ogólny 0,0001 mg Cr/l Uwaga: Wartości wskaźników zanieczyszczeń wód jeziorowych mieszczą się w granicach : klasy I klasy II klasy III są poza klasami W okresie letnim wody jeziora Łagowskiego w strefie epilimnionu charakteryzowały się odczynem słabo zasadowym 7,4 wartości ph, zawartość wapnia kształtowała się w granicach 56-58 mg Ca/dm3, magnezem w granicach 5-9 mg Mg/dm 3. Stosunek Ca : Mg kształtował się na poziomie 7-12 : 1. Ilości: sodu (9,2 10,2 mg Na/dm3), potasu (1,6-1,9 mg K/dm3), chlorków (20 mg Cl/dm3), siarczanów (52 mg SO4/dm3) były niskie i odpowiadały wartościom I klasy czystości wód powierzchniowych. Wody jeziora Łagowskiego w okresie letnim w strefie epilimnionu, w stosunku do notowanych w wodach najczystszych, charakteryzowały się wysokim stężeniem azotu całkowitego w granicach 1,68-3,91 mg Ncał/dm3, zwiększoną zawartością substancji organicznych (ChZTCr w granicach 18,5 31,7 mg O2/dm3, BZT5 w granicach 1,7-2,5 mg O2/dm3) i niską zawartością fosforu całkowitego (0,024 0,047 mg P/dm3), chlorofilu a (2,5 3,3 mg/m3), suchej masy sestonu (1,2 1,6 mg/dm3) oraz dobrą przezroczystością wód (5,4 6,1 m). Na granicy oznaczalności w ilości 0001-0003 µg/dcm3 wynosiło stężenia pestycydów. Stężenie fenoli wynosiło 0,003 mg/dm3, ołowiu w granicach 0,0005 0,0023 mg Pb/dm3, miedzi w granicach 0,0038 0,0051 mg Cu/dm3, cynku 0,0071-0,0091 mg Zn/dm3 oraz kadmu i chromu og. na granicy oznaczalności. Wszystkie obserwowane wartości mieszczą się w granicach dopuszczalnych dla wód powierzchniowych o I klasie czystości. W okresie letnim wody jeziora, w strefie dennej, charakteryzowały się odczynem słabo kwaśnym (6,6-6,7 ph), zawartość wapnia wynosiła od 56-82 mg Ca/dm3, magnezu była bardzo zróżnicowana od 2,1 18 mg Mg/dm3. Stosunek Ca : Mg w poszczególnych plosach był różny i kształtował się w plosie P-3 aż 39 : 1, w plosie P-5 tylko 3 : 1, a w plosie P-6 sporo więej 11 1. Zawartość sodu (9,6-9,7 mg Na/dcm3), potasu (2,4 2,5 mg K/dm3), chlorków (20 mg Cl/dm3), siarczanów (35-52 mg SO4/dm3) była niska i odpowiadała wartościom charakterystycznym dla wód czystych. W okresie letnim w wodach naddennych zaobserwowano bardzo wysokie w stosunku do norm stężenie zanieczyszczeń organicznych (BZT5 5,9-7,7 mg O2/dm3), wysokie stężenie fosforu całkowitego (w granicach 0,119 0,292 mg P/dm3) fosforanów
- 22 - (w granicach 0,058 0,241 mg P/dm3) i azotu amonowego (0,63 2,33 mg NNH4/dm3). oraz w pozostałych plosach, zwiększoną zawartość azotu amonowego (0,41-0,7 mg NNH4/dm3). Pod względem sanitarnym badane wody jeziora Łagowskiego zarówno wiosną jak i latem były bardzo czyste i odpowiadały, pod względem bakteriologicznym, I klasie czystości wód powierzchniowych. 4.- Wyniki badań hydrobiologicznych Wiosną liczebność organizmów planktonowych była niewielka i wynosiła 3,2 tys. os./l, z czego fitoplankton stanowił tylko 36 %. Dominującą grupą w fitoplanktonie były okrzemki 67,5 % (Asterionella formosa 46 %, Synedra acus 36 %). Poza okrzemkami były jeszcze 2 grupy, które zaznaczyły się liczebnością: sinice 19 % (Oscillatoria sp. 97 %) i zielenice 12 % (Monoraphidium spp. 95 %). Udział procentowy zooplanktonu był zaskakująco duży, bo wynosił aż 64 % (2034 os./l). Ogromny wpływ na to miała duża liczba pierwotniaków 81,5 % (Zoothamnium sp. 95 %). Drugą pod względem liczebności grupą były widłonogi 9,6 % (oprócz form młodocianych, które stanowiły blisko 88 %, zaznaczyły się także: Cyclops vicinus 4,6 %, Thermocyclops oithonoides 4,1 %), trzecią wrotki 8,5 % (Keratella cochlearis 60 %, Conochilus unicornis 11,5 %, Keratella quadrata 7,5 %, Polyarthra dolichoptera 6,3 %). Wioślarki stanowiły niecałe 0,5 % i były to głównie Bosmina longirostris. Latem liczebność organizmów planktonowych była 26 razy większa i wynosiła prawie 84 tys. os./l. Udział fitoplanktonu zwiększył się do 94,8 %, a dominujące były dwie grupy: sinice 45 % (Oscillatoria spp. 88 %, Achroonema sp. 8 %, Anabaena spp. 4 %) i złotowiciowce 39 % (Mallomonas spp. 85 %, Dinobryon spp. 15 %). Bruzdnice i zielenice stanowiły odpowiednio: 9 % (Ceratium hirundinella 89 %, Peridinium spp. 10 %) i 7 % (Staurastrum paradoxum 51,5 %, a pozostałe w większości to zielenice kokkalne). Udział zooplanktonu latem zmniejszył się do 5,2 % (4326 os./l). Podobnie jak wiosną zdecydowanym dominantem były pierwotniaki 82 % (Coleps hirtus 75 %, Zoothamnium sp. 18 %). Liczebność wrotków zwiększyła się trzykrotnie i stanowiły one nieco ponad 12 % (Keratella cochlearis 61 %, Conochilus unicornis 8 %, Polyarthra dolichoptera 7,5 %, Pompholyx sulcata 7 %), natomiast udział widłonogów zmniejszył się do 3,4 % (formy
- 23 - młodociane 82 %, Thermocyclops oithonoides 10 %, Mesocyclops leuckarti 4 %), a wioślarek zwiększył do 2,4 % (Daphnia cucullata i D. hyalina 60 %, przy czym ponad połowa to były osobniki niedojrzałe, Bosmina spp. 21 %, Diaphanosoma brachyurum 17 %). Tabela 16 Główne wskaźniki planktonowe charakteryzujące stan Jeziora Łagowskiego Jezioro Łagowskie Ogólna liczba organizmów planktonowych os/l tax Fitoplankton os/l tax wiosna lato 3197 83843 72 137 1163 79517 43 87 Struktura dominacji organizmów fitoplanktonu % sinice 18,8 złotowiciowce 0,3 okrzemki 67,5 bruzdnice 0,9 zielenice 11,7 eugleniny 0 kryptofity 0,8 Zooplankton os/l 2034 liczba taksonów 29 udział procentowy 63,6 Struktura dominacji organizmów zooplanktonu % wrotki 8,5 wioślarki 0,4 widłonogi 9,6 pierwotniaki 81,5 Wrotki liczba os/l 174 biomasa µg/l 138,94 biomasa µg/os 0,8 udział formy tecta w populacji K. cochlearis % 45,3 39,3 1,5 8,9 4,7 0,2 0,02 4326 50 5,2 12,4 2,4 3,4 81,8 534 179,1 0,335 0 27,7 8 104 124,1 2673,2 15,5 25,7 195 147 4722,6 1476 Wioślarki liczba os/l biomasa µg/l biomasa µg/os Widłonogi liczba os/l biomasa µg/l
- 24 - biomasa µg/os 24,2 Zooplanktonowy Wskaźnik Stanu Trofii Stan jeziora 10 50 mezo-eutrofia Udział formy tecta w populacji Keratella cochlearis zwiększył się od zera wiosną do 27,7 % latem. Zooplanktonowy wskaźnik stanu trofii wynosił 50 punktów, co oznacza środkową wartość mezo-eutrofii. Biorąc pod uwagę wskaźniki biologiczne, tzn. dość duże zróżnicowanie w fitoplanktonie, niezbyt wielką jego liczebność, spory udział organizmów zooplanktonowych, w tym duży wzrost liczby wioślarek latem, w stosunku do wiosny, można określić Jezioro Łagowskie jako mezo-eutroficzne. 5.- Ocena stanu czystości wód jeziora Jakość wód jeziora wykazywała w 1994 roku cechy II klasy czystości. Wody charakteryzowały się niskim stężeniem zanieczyszczeń organicznych. Wysoką przezroczystością wód, niską zawartością chlorofilu i niską suchą masą sestonu. Wody wykazywały zwiększoną zawartość fosforanów w okresie wiosennym, zwiększoną zawartość azotu amonowego w okresie letnim w warstwach naddennych. Wody charakteryzowały się wysoką zawartością fosforu ogólnego, bardzo wysoką zawartością azotu całkowitego, wysoką zawartością fosforanów w warstwie naddennej w okresie letnim, wysoką zawartością azotu mineralnego i wysokiem stężeniem substancji mineralnych w okresie wiosennym. W strefie hypolimnionu stwierdzono brak tlenu. Stan czystości wód jeziora w stosunku do roku 1988 utrzymał się na podobnym poziomie zanieczyszczenia. W 2000 roku wody jeziora Łagowskiego charakteryzowały się w stosunku do wód o I klasie czystości bardzo niskim średnim nasyceniem hypolimnionu tlenem 0,6 %), w okresie letnim bardzo wysokim stężeniem substancji mineralnych, bardzo wysoką ilością suchej masy sestonu (średnio 21 mg/dm3), wysokim stężeniem azotu mineralnego (0,65 mg Nmin/dm3), azotu całkowitego (średnio 1,68 mg Ncałk. /dm3) i chlorofilu "a" (średnio 17 mg/dm3). W warstwie naddennej zaobserwowano w wodzie wysokie stężenie substancji organicznych (śred. BZT 5-8,8 mgo2/dm3), fosforu całkowitego (śred. 0,193 mg P/dm3) i azotu amonowego (śred. 1,42 mg NNH4/dm3). Ponadto w wodach jeziora zmniejszona była przejrzystość wód, która średnio wyniosła 3,1 m. Ogólnie jezioro kwalifikuje się do II klasy czystości wód jeziorowych.
- 25 - Tabela 17 Ocena stanu czystości wód Jeziora Łagowskiego w 2005 roku Ocena stanu czystości wód na podstawie badań wiosennych z 18-04-2005 i letnich z 29-08-2005 +-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------+ Wskaźnik Okres i miejsce poboru próbek wody Wartości wskaźników na stan. Wartość Punk ----------------------------- średn. tacja 03 05 06 ------------------------------------------------+----------------------------------------+---------+---------+---------+---------+--------- Średnie nasycenie hypolimnionu tlenem % lato 0,3 0,8 0,6 4 ------------------------------------------------+----------------------------------------+---------+---------+---------+---------+--------- ChZT metodą dwuchromianową mgo2/dm3 lato - warstwa powierzchniowa 20,9 31,7 18,5 23,7 2 ------------------------------------------------+----------------------------------------+---------+---------+---------+---------+--------- BZT5 mgo2/dm3 lato - warstwa powierzchniowa 2,5 2,1 1,7 2,1 2 ------------------------------------------------+----------------------------------------+---------+---------+---------+---------+--------- BZT5 mgo2/dm3 lato - warstwa naddenna 7,6 7,7 5,9 7,1 3 ------------------------------------------------+----------------------------------------+---------+---------+---------+---------+--------- Fosforany mgp/dm3 wiosna - warstwa powierzchniowa 0,021 0,025 0,019 0,022 2 ------------------------------------------------+----------------------------------------+---------+---------+---------+---------+--------- Fosforany mgp/dm3 lato - warstwa naddenna 0,058 0,241 0,223 0,174 4 ------------------------------------------------+----------------------------------------+---------+---------+---------+---------+--------- Fosfor całkowity mgp/dm3 lato - warstwa naddenna 0,119 0,284 0,292 0,232 3 ------------------------------------------------+----------------------------------------+---------+---------+---------+---------+--------- Fosfor całkowity mgp/dm3wiosna i lato (wart.śred.)-warstwa pow. 0,051 0,045 0,036 0,044 1 ------------------------------------------------+----------------------------------------+---------+---------+---------+---------+--------- Azot mineralny mgn/dm3 wiosna - warstwa powierzchniowa 0,22 0,09 0,14 0,15 1 ------------------------------------------------+----------------------------------------+---------+---------+---------+---------+--------- Azot amonowy mgn/dm3 lato - warstwa naddenna 0,63 2,33 2,10 1,69 3 ------------------------------------------------+----------------------------------------+---------+---------+---------+---------+--------- Azot całkowity mgn/dm3wiosna i lato (wart.śred.)-warstwa pow. 1,49 2,36 1,27 1,71 3 ------------------------------------------------+----------------------------------------+---------+---------+---------+---------+--------- Przewodność elektrolityczna właściwa µs/cm wiosna - warstwa powierzchniowa 353 351 340 348 3 ------------------------------------------------+----------------------------------------+---------+---------+---------+---------+--------- Chlorofil mg/m3wiosna i lato (wart.śred.)-warstwa pow. 8,3 10,2 9,6 9,4 2 ------------------------------------------------+----------------------------------------+---------+---------+---------+---------+--------- Sucha masa sestonu mg/dm3wiosna i lato (wart.śred.)-warstwa pow. 2,6 2,9 3,1 2,9 1 ------------------------------------------------+----------------------------------------+---------+---------+---------+---------+--------- Widzialność krążka Secchiego m wiosna i lato (wartość średnia) 3,8 4,0 4,1 4,0 1 -----------------------------------------------------------------------------------------+------------------------------------------------- Wynik punktacji i sumaryczna klasa czystości wód 2,33 = II klasa -----------------------------------------------------------------------------------------+------------------------------------------------- Weryfikacja klasy czystości ze względu na miano coli typu kałowego 20,0 20,0 20,0 1 +------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------+ Uwaga: Wartości wskaźników zanieczyszczeń wód jeziorowych mieszczą się w granicach : klasy I klasy II klasy III są poza klasami W 2005 roku ogólny stan wód jeziora Łagowskiego uległ poprawie w stosunku do oceny z 2000 roku choć nadal kwalifikuje się do II klasy czystości wód jeziorowych. Wpływ na sumaryczną klasę czystości w 2005 roku miało przede wszystkim bardzo niskie średnie nasyceniem hypolimnionu tlenem - 0,6 % i bardzo wysokie stężenie fosforanów w strefie przydennej w okresie letnim średnio 0,174 mg P/dm3. Ponadto wody charakteryzowały się w warstwie naddennej, w czasie stagnacji letniej wysokim stężeniem substancji organicznych wyrażonych wskaźnikiem BZT5 średnio 7,1 mgo2/dm3, wysokim stężeniem fosforu całkowitego średnio 0,232 mg P/dm3 i azotu amonowego średnio 1,69 mg/dm3. Wiosną wody charakteryzowały się wysokim stężeniem substancji mineralnych zobrazowanych wskaźnikiem PEW średnio 348 µs/cm, a w okresie wiosny i lata wysokim stężeniem azotu ogólnego średnio 1,71 mg N/dm 3. Pod względem sanitarnym jezioro zalicza się do najczystszych - I klasy czystości.