Tadeusz Popielas Sekretarz Generalny Polskie Stowarzyszenie Producentów Dźwigów Polityka energetyczna Polski do 2030r a modernizacje dźwigów osobowych Polskie Stowarzyszenie Producentów Dźwigów (członek European Lift Association (ELA)) od szeregu lat aktywnie wspiera wszystkie działania związane z podniesieniem efektywności energetycznej urządzeń oraz efektywności energetycznej mieszkalnictwa. Dlatego z duŝą satysfakcją odebraliśmy zamieszczony na stronie internetowej Ministerstwa Gospodarki dokument Polityka energetyczna Polski do 2030r. (wersja z dnia 18.08.2009r), który jako pierwszy i priorytetowy swój cel stawia poprawę efektywności energetycznej. Postęp w tej dziedzinie będzie kluczowym do realizacji wszystkich pozostałych celów polityki energetycznej Polski. Zamieszczony równieŝ PROGRAM DZIAŁAŃ WYKONAWCZYCH NA LATA 2009 2012, będący Załącznikiem nr 3 do projektu Polityki energetycznej Polski do 2030 roku określa następujące działania: Działanie 1.1. Ustalenie narodowego celu wzrostu efektywności energetycznej Sposób realizacji: 1. Stworzenie ram prawnych dotyczących narodowego celu wzrostu efektywności energetycznej w zakresie zwiększenia oszczędności energii przez odbiorców końcowych w ustawie o efektywności energetycznej 2009 r. 2. Wydanie rozporządzeń Rady Ministrów określających narodowy cel wzrostu efektywności energetycznej - okresowo od 2010 r. 3. Monitorowanie realizacji narodowego celu efektywności energetycznej praca ciągła Działanie 1.2. Wprowadzenie systemowego mechanizmu wsparcia dla działań słuŝących realizacji narodowego celu wzrostu efektywności energetycznej Sposób realizacji 1
1. Określenie ram prawnych dla systemu wsparcia poprzez ustawę o efektywności energetycznej 2009 r. 2. Wspieranie wybranych przedsięwzięć praca ciągła od 2011 r. 3. Monitorowanie funkcjonowania systemu wsparcia praca ciągła od 2011 r. Działanie 1.4. Stosowanie obowiązkowych świadectw charakterystyki energetycznej dla budynków oraz mieszkań wymaganych przy wprowadzaniu ich do obrotu oraz wynajmu Sposób realizacji 1. Wydawanie uprawnień dla osób uprawnionych do sporządzania świadectw charakterystyki energetycznej budynku i lokali mieszkaniowych praca ciągła. 2. Udział w pracach legislacyjnych UE nad zwiększeniem efektywności systemu świadectw charakterystyki energetycznej budynków od 2009 r. 3. 3. Zaostrzenie minimalnych standardów w zakresie efektywności energetycznej budynków 2010/2011 r. Działanie 1.5. Oznaczenie energochłonności urządzeń i produktów zuŝywających energię oraz wprowadzenie minimalnych standardów dla produktów zuŝywających energię Sposób realizacji 1. Udział w pracach legislacyjnych UE nad wzorem nowej etykiety oraz rozszerzeniem zakresu obowiązku oznaczania energochłonności urządzeń 2009 2010 r. 2. WdroŜenie do polskiego porządku prawnego nowych przepisów UE dotyczących oznaczania energochłonności 2012 r. 3. Udział w pracach legislacyjnych Komisji Europejskiej nad rozporządzeniami implementującymi dyrektywę 2005/32/WE dotyczącą wymagań ekoprojektu dla produktów zuŝywających energię 2009 2011 r. 4. Analiza moŝliwości zastosowania zachęt do zakupu produktów energooszczędnych oraz ewentualne ich wprowadzenie 2011 2012 r. 5. Akcje informacyjno-edukacyjne dotyczące wprowadzonych zmian prawa 2012r. 2
BranŜa dźwigowa wprowadza w sposób ciągły rozwiązania techniczne ograniczające pobór energii elektrycznej oraz podnoszące efektywność energetyczną nowych i modernizowanych dźwigów osobowych. Obecnie instalowane dźwigi zmniejszają zapotrzebowanie mocy elektrycznej o ponad 30 % w stosunku do starych dźwigów. Od szeregu lat w Unii Europejskiej trwają prace mające na celu objęcie obowiązkiem certyfikacji energetycznej równieŝ dźwigów. W kwestii włączenia certyfikacji energetycznej dźwigów do wprowadzonej od 01 stycznia 2009r obowiązkowej oceny charakterystyki energetycznej budynków Polskie Stowarzyszenie Producentów Dźwigów zwracało się juŝ kilkakrotnie do Ministra Infrastruktury. PoniŜej w formie postulatów przedstawiono podstawowe jej załoŝenia: Definicja: Charakterystyka energetyczna dźwigu jest aktualnym lub szacowanym zuŝyciem energii dla standardowego uŝytkowania Dźwigi powinny być włączone w certyfikat energetyczny budynku. WaŜność certyfikatu maksimum 10 lat Członkowie UE dokonują przeglądu wymagań efektywności energetycznej budynków przynajmniej raz na 5 lat Wprowadzenie obowiązku certyfikacji dźwigów wynika z liczby instalowanych ich rocznie (w 2008r ok. 500.000 nowych instalacji na świecie, a tylko w Chinach ok. 130.000 szt.) oraz ok. 8,5 milionów obecnie eksploatowanych na świecie dźwigów. Zaoszczędzenie ok. 25% energii elektrycznej dałoby oszczędność ok. 5 TW (Terawat), co odpowiada mocy generowanej przez około 3.800 turbin wiatrowych. Trwające w Unii Europejskiej prace nad objęciem certyfikacją energetyczną dźwigów obejmują: 1. Opracowanie normy w 2010 r. ma być opublikowana norma ISO 25 745 Efektywność energetyczna dźwigów, schodów i chodników ruchomych norma podaje sposób pomiarów i określenia oraz weryfikacji efektywności energetycznej tych urządzeń. 2. Projekt E4 - Pracę studialną ELA (European Lift Association) Efektywność energetyczna dźwigów i schodów ruchomych E4. Celem projektu E4 jest poprawa efektywności energetycznej wind, schodów i chodników ruchomych w budynkach biurowych, w wielorodzinnych budynkach mieszkalnych, 3
centrach handlowych, szkołach, szpitalach i innych. Projekt E4 ma promować efektywne energetycznie wykorzystywanie energii elektrycznej w układach windowych poprzez stosowanie najlepszych dostępnych technologii. Projekt ma się skończyć w 2010r. projekt w zakresie dotyczącym Polski był realizowany przez Krajową Agencję Poszanowania Energii przy wsparciu Polskiego Stowarzyszenia Producentów Dźwigów. 3. Zalecenia VDI 4707 do oceny efektywności energetycznej dźwigów Stowarzyszenia Niemieckich InŜynierów Właśnie Zalecenia VDI 4707 (szersza informacja na ten temat w załączeniu) stały się obecnie w krajach Unii Europejskie podstawą wystawiania certyfikatów energetycznych dla instalowanych dźwigów. Z uwagi na indywidualność kaŝdego z certyfikatów, waŝnego dla konkretnego dźwigu zainstalowanego w konkretnym budynku, zalecenia te są jednoznacznym sposobem określenia i weryfikacji efektywności energetycznej danego dźwigu. Polskie Stowarzyszenie Producentów Dźwigów zamierza przeprowadzić proces certyfikacji energetycznej pierwszego dźwigu w Polsce jeszcze w 2009r. Powszechna certyfikacja energetyczna dźwigów osobowych połączoną z nałoŝonym prawnie obowiązkiem ich modernizacji wpisuje się w pełni w Działania 1.1. ; 1.2, 1.4. i 1.5 Programu działań wykonawczych na lata 2009 2012. W Polsce natychmiastowej modernizacji wymaga ponad 40.000 dźwigów instalowanych w latach 1970-1990. Szacowany koszt tej modernizacji wynosi ok. 1.8 mld EUR. Tylko w Warszawie jest to ok. 10.000 wind, których koszt modernizacji szacuje się na kwotę 1.5 mld PLN, a modernizację minimum 1000 wind powinno zacząć się od dziś. Koszt modernizacji tych 1000 wind jest równowaŝny całej kwocie przeznaczonej w Regionalnym Programie Operacyjnym dla Mazowsza na rewitalizację. Właściciele dźwigów oczekują pomocy państwa w tym zakresie w postaci dotacji tak jak to ma miejsce przy termomodernizacji budynków. Dotacje przyniosą istotne korzyści. Dzięki zastosowaniu Zalecenia 95/216/EC Komisji Europejskiej opartego na 4
normie SNEL (EN81-80) przy jednoczesnym uwzględnieniu dokumentu CEN/TS 81-82 dotyczącego poprawy dostępu do istniejących dźwigów dla osób, w tym osób niepełnosprawnych, ta inwestycja gospodarcza i społeczna pozwoli osiągnąć następujące rezultaty: - podniesienie bezpieczeństwa gorzej sytuowanych obywateli, właścicieli mieszkań w zasobach Spółdzielni Mieszkaniowych i Wspólnot Mieszkaniowych oraz budynków socjalnych wybudowanych na przestrzeni ostatnich 50 lat, - poprawa dostępności osób niepełnosprawnych i starszych do budynków i mieszkań, - zmniejszenie zuŝycia energii przez urządzenia dźwigowe poprzez zastosowanie energooszczędnych rozwiązań, - wsparcie aktywności gospodarczej oraz utrzymanie i tworzenie licznych miejsc pracy dla wykwalifikowanych pracowników, w regionach najbardziej dotkniętych kryzysem poprzez inwestowanie w rozwój środowiska budownictwa mieszkaniowego. Unia Europejska popiera finansowanie remontów budynków mieszkalnych, które prowadzą do wzrostu efektywności energetycznej w mieszkalnictwie. Temu celowi słuŝyć ma Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 397/2009 z dnia 6 maja 2009r zmieniające rozporządzenie WE nr 1080/2006 w odniesieniu do kwalifikowalności efektywności energetycznej i inwestycji w energię odnawialną w budownictwie mieszkaniowym. Rozporządzenie to w art. 1 wprowadziło zmianę art. 7, polegającą na dodaniu nowego ustępu 1a o następującej treści: W kaŝdym państwie członkowskim wydatki na zwiększanie efektywności energetycznej oraz wykorzystanie energii odnawialnej w istniejącym budownictwie mieszkaniowym są kwalifikowalne do kwoty 4 % całkowitej alokacji z EFRR. W celu wspierania spójności społecznej państwa członkowskie określają w przepisach krajowych kategorie kwalifikujących się budynków mieszkalnych, zgodnie z art. 56 ust. 4 rozporządzenia (WE) nr 1083/2006." Zmiana weszła w Ŝycie 11 czerwca 2009r. Tym samym Unia Europejska otworzyła równieŝ Polsce drogę do wspierania w okresie finansowania 2007 2013 ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju 5
Regionalnego (EFRR) takich remontów i modernizacji istniejącej substancji mieszkaniowej, które będą prowadziły do zwiększania efektywności energetycznej. Wejście w Ŝycie rozporządzenia WE 397/2009 daje Ministerstwu Rozwoju Regionalnego moŝliwość pozyskania dodatkowych środków ze zwiększenia o 1% alokacji środków na remonty i modernizacje zasobów mieszkaniowych dające w efekcie ograniczenie zuŝycia energii elektrycznej. Polska otrzymała z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego na lata 2007-2013 ok. 35 mld EUR. Środki te zostały skierowane w większości na następujące programy operacyjne: Regionalne Programy Operacyjne ok. 16 mld EUR, Innowacyjna Gospodarka ok. 8 mld EUR, Infrastruktura i Środowisko ok. 6 mld EUR, Polska Wschodnie ok. 2 mld EUR. Ponadto 1 mld EUR jest ujęte w rezerwie do wykorzystania po 31 grudnia 2011r. JeŜeli weźmiemy pod uwagę wspomnianą rezerwę oraz moŝliwości przesunięcia kwot w ramach programów operacyjnych, to naszym zdaniem istnieją moŝliwości stworzenia programu umoŝliwiającego sfinansowanie, bądź dofinansowanie w proponowanej przez nas wysokości 50% kosztu modernizacji wind w Polsce, a tym samym rzeczywistą realizację Polityki energetycznej w Polsce. Certyfikaty energetyczne wystawiane w oparciu o Zalecenia VDI 4707, byłyby teŝ jednoznacznym potwierdzeniem prawidłowości wydatkowania publicznych pieniędzy na podnoszenie efektywności energetycznej w budownictwie mieszkaniowym. Oddzielnym programem moŝna byłoby równieŝ objąć budynki publiczne. NaleŜałoby w kaŝdym SIWZ zamówienia publicznego obejmującego instalację lub modernizację dźwigu ująć warunek, Ŝe nowy lub zmodernizowany dźwig musi być np. w klasie A lub B. 6
Wymagałoby to równieŝ nowelizacji ustawy o zamówieniach publicznych dostosowywującą ją do Polityki energetycznej Polski. Jak widać istnieją realne przesłanki techniczne i finansowe przeprowadzenia w Polsce szybkiej tj. w ciągu 5 6 lat modernizacji eksploatowanych dźwigów, wymaga to jednak współdziałania Ministerstwa Gospodarki, Ministerstwa Infrastruktury oraz Ministerstwa Rozwoju Regionalnego. WaŜną rolę wynikającą z realizacji załoŝeń Państwa Obywatelskiego powinny odegrać organizacje skupiające zarządców nieruchomości, spółdzielnie mieszkaniowe, stowarzyszenia branŝowe oraz media. Polskie Stowarzyszenie Producentów Dźwigów oraz cała branŝa dźwigowa deklaruje pełne wsparcie Ministerstwa Gospodarki w realizacji ww. Polityki energetycznej, w zakresie podniesienia efektywności energetycznej instalowanych i modernizowanych dźwigów osobowych oraz osobowo-towarowych w Polsce. JednakŜe pragniemy wyrazić opinię, iŝ wzorem innych krajów Unii Europejskiej powinno się wprowadzić w Polsce obowiązek modernizacji dźwigów, którego część merytoryczna powinna być oparta na normie PN-EN 81-80:2005 Przepisy bezpieczeństwa dotyczące budowy i instalowania dźwigów Dźwigi uŝytkowane Część 80: Zasady poprawy bezpieczeństwa uŝytkowanych dźwigów osobowych i towarowych. UŜywając tej normy moŝna przeprowadzić dla kaŝdego dźwigu ocenę bezpieczeństwa (analizę zagroŝeń) i na tej podstawie podjąć decyzję co do remontu, modernizacji lub wymiany danego dźwigu równieŝ uwzględniającą jego przyszłą klasę energetyczną. 7