POMIARY LUMINANCJI WYBRANYCH REKLAM USYTUOWANYCH W PASIE DROGOWYM

PRACE NAUKOWE POLITECHNIKI WARSZAWSKIEJ z. 108 Transport 2015 Piotr Tomczuk Politechnika Warszawska, Wydzia Transportu Piotr Jaskowski Politechnika Warszawska, Wydzia Transportu, Ko o Naukowe Elektrotechniki w Systemach Transportowych POMIARY LUMINANCJI WYBRANYCH REKLAM USYTUOWANYCH W PASIE DROGOWYM R kopis dostarczono: grudzie 2015 Streszczenie: Obecnie w Polsce nie s zdefiniowane w sposób jednoznaczny parametry techniczne okre laj ce zarz dcy drogi mo liwo lokalizacji reklam wietlnych w pasie drogowym. Cel dotarcia do najwi kszej liczby odbiorców powoduje instalowanie przez reklamodawców tego typu obiektów przy g ównych arteriach komunikacyjnych Polskich miast i znajduj si one cz sto w polu widzenia kierowcy. Zjawisko to stwarza niebezpiecze stwo wyst pienia zjawiska ol nienia szczególnie w porze nocnej w przypadku nadmiernej luminancji powierzchni reklamy. Przyczynia si tak e do odwrócenia uwagi kieruj cego od analizy sytuacji na drodze. Przek ada si to bezpo rednio na spadek poziomu bezpiecze stwa na drodze. Zaproponowane zmiany legislacyjne, wprowadzaj obostrzenia dotycz ce maksymalnego poziomu luminancji wy wietlanej powierzchni informacji wizualnej na reklamie. Autorzy prezentuj przyk ad bada luminancji przeprowadzonych na wybranych grupach reklam zlokalizowanych w mie cie Warszawa odnosz c si do proponowanych zmian prawnych. S owa kluczowe: luminancja, kontrast, reklamy uliczne, pomiary luminancji 1. WST P Wed ug Krajowego Programu Bezpiecze stwa Ruchu Drogowego 2005-2007-2013 Gambit 2005 bezpieczna droga to droga czytelna zrozumia a pozwalaj ca na korzystanie zgodne z jej przeznaczeniem, redukuj ca mo liwo pope niania b dów przez u ytkowników, a tak e wybaczaj ca te b dy [1]. Autorzy artyku u dostrzegaj sprzeczno pomi dzy wymienionymi cechami bezpiecznej drogi, a obecno ci reklam w pasie drogowym. Usytuowanie reklam, forma ich wykonania i emisji wiat a, prowokacyjna tre zmieszczona na no niku reklamowym jest potencjalnym ród em rozproszenia uwagi kierowcy. Jak wynika z bada wiatowych, narz d wzroku dostarcza kierowcy ok. 90% informacji zwi zanej z aktualn sytuacj na drodze [3]. Zmys ten ma najwa niejsze znaczenie

96 Piotr Tomczuk, Piotr Jaskowski w procesie pozyskiwania informacji z otoczenia i podejmowania decyzji przez kierowc (rys. 1). Rys. 1. Bod ce informacyjne kierowcy Konsekwencj zainteresowania czynnikiem niezwi zanym z prowadzeniem pojazdu np. wyst puj c w polu widzenia reklam mo e opó ni reakcj kierowcy lub powodowa podejmowanie z ych decyzji. Ich skutkiem mog by zdarzenia takie jak: najechanie, potr canie pieszego czy spowodowanie kolizji lub wypadku. Na podstawie przeprowadzonych bada szacuje si redni czas fiksacji wzroku dla tekstu maj cego 8 liter na poziomie 225ms [4]. Fiksacja wzrokowa jest to utrzymywanie ga ki ocznej w takiej pozycji, aby obraz postrzeganego obiektu pada na plamk ó t siatkówki, czyli na pole najostrzejszego widzenia; w obr bie tego pola mo liwe jest najefektywniejsze rozró nienie cech danego obiektu. Fiksacje w obszarach innych ni obszar bezpo rednio przed pojazdem, np. dynamicznie zmieniaj ca si reklama w okolicach pasa drogowego powoduje wyd u enie czasu reakcji kierowcy, co w konsekwencji zwi ksza drog, jak pojazd przejedzie do chwili zmiany swojej trajektorii czy zatrzymania. Zale no pr dko ci ruchu pojazdu do czasu Tablica 1 Pr dko pojazdu Droga przejechana w czasie 0,2s Droga przejechana w czasie 1s 50 km/h 2,8m 13,9m 60 km/h 3,3m 16,7m 70 km/h 3,9m 19,4m 100 km/h 5,6m 28,8m Zagadnienie oddzia ywania reklamy na kierowców powinno by analizowane wielokryterialnie. Kluczowe znaczenie w oddzia ywaniu na percepcj kierowcy maj parametry techniczne reklam takie jak: luminancja powierzchni reklamy, kontrast luminancji powierzchni reklamy z t em, nat enie o wietlenia na p aszczy nie oczu kierowcy wytworzone przez powierzchni reklamy, rozk ad barwy wiat a, sposób emisji wiat a (ci g y lub zmienny), usytuowanie geometryczne wzgl dem obserwatora, lokalizacja reklamy (obszar miejski, poza miejski) wymiary geometryczne powierzchni wiec cej, powierzchnia pozorna i rozmiar k towy reklamy. Równie istotnymi czynnikami s : tre reklamy, wymiary, kszta t i liczba liter. Wyniki bada przeprowadzonych w kraju [6], [18], [19], [20] oraz zagranic [2], [5], [11], [16], [17] jednoznacznie wskazuj na negatywny wp yw reklam emituj cych wiat o na warunki widzenia kierowców, szczególnie w porze nocnej.

Pomiary luminancji wybranych reklam usytuowanych w pasie drogowym 97 Autorzy w niniejszym artykule przedstawiaj wst pne wyniki bada w zakresie pomiarów luminancji powierzchni reklam wietlnych w kontek cie aktualnego stanu prawnego oraz projektu rozporz dzenia Ministra Infrastruktury i Rozwoju [8] w sprawie maksymalnej luminancji powierzchni informacji wizualnej umieszczonej na reklamie. 2. PRZEGL D WYMAGA PRAWNYCH W Polsce g ównym aktem prawnym w kontek cie instalowania reklam jest ustawa o drogach publicznych z marca 1985 r. [12]. Ustawa ta zawiera definicje reklamy, jako no nika informacji wizualnej w jakiejkolwiek materialnej formie wraz z elementami konstrukcyjnymi i zamocowaniami, umieszczonej w polu widzenia u ytkowników drogi, nieb d cej znakiem w rozumieniu przepisów o znakach i sygna ach lub znakiem informuj cym o obiektach u yteczno ci publicznej ustawionym przez gmin. Na uwag zas uguj art. 3 ust. 1, pkt. 3 Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane [13], który mówi, i wolno stoj ce trwale zwi zane z gruntem urz dzenie reklamowe jest obiektem budowlanym zaliczanym do grupy budowli. Nak ada to w konsekwencji zgodnie z art. 29 ust. 2 pkt. 6 [13] - pozwolenia na budow i nie wymaga instalowania i remontu tablic i urz dze reklamowych, z wyj tkiem reklam wietlnych i pod wietlanych usytuowanych poza obszarem zabudowanym w rozumieniu ustawy o ruchu drogowym. Ustawodawca za organ decyzyjny w kontek cie instalowania reklam w pasie drogowym ustanowi zarz dc drogi. Jednocze nie brak jest regulacji okre laj cych w jednoznaczny sposób oceny instalowania reklam, ustawodawca wskazuje jedynie, i decyzja powinna by poprzedzona szczegó ow analiz czy aktualnie umieszczona reklama lub wnioskowana lokalizacja nie narusza przepisów art. 3 ust. 3, art. 26, 27, 45 ust.1 ustawy Prawo o ruchu drogowym [14]. Mo liwe jest jednak stwierdzenie minimalnych czynno ci poprzedzaj cych decyzj o lokalizacji reklamy. S to pomiary: nat enia ruchu, odleg o ci wnioskowanej reklamy od kraw dzi jezdni, odleg o ci wnioskowanej reklamy od znaków drogowych. Ogóln zasad wynikaj ca z art. 39 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych [12], w pasie drogowym jest zakaz umieszczania reklam: emituj cych znaki i sygna y drogowe oraz urz dzenia bezpiecze stwa ruchu drogowego, poza obszarem zabudowanym, z wy czeniem parkingów i miejsc obs ugi podró nych. Okre lone w art. 43 ust. 1 [12] minimalnych odleg o ci lokalizacji reklam od kraw dzi jezdni (tab. 2) mog w uzasadnionych przypadkach zosta zmniejszone w terenie zabudowanym za zgod zarz dcy drogi. Odst pstwa te s widoczne w du ych aglomeracjach miejskich. Przepis ten jednocze nie umo liwia zwi kszenie minimalnej odleg o ci usytuowania reklamy, gdy w planach zagospodarowania przestrzennego teren, na którym planowana jest lokalizacja reklamy zarezerwowany jest pod przysz rozbudow lub modernizacj drogi.

98 Piotr Tomczuk, Piotr Jaskowski Minimalne odleg o ci obiektów budowlanych od zewn trznej kraw dzi jezdni dla ró nych kategorii dróg [12] L.p. Kategoria drogi W terenie zabudowanym Poza terenem zabudowanym [m] [m] 1 autostrada 30 50 2 droga ekspresowa 20 40 3 droga krajowa 10 25 4 droga wojewódzka 8 20 5 droga powiatowa 8 20 6 droga gminna 6 10 Tablica 2 W kontek cie reklam, których p aszczyzna emisyjna jest jednocze nie ród em wiat a wed ug art.45 ust.1 pkt.7 [12] zabrania si usytuowania na drodze lub w jej pobli u urz dze wysy aj cych lub odbijaj cych wiat o w sposób powoduj cy o lepienie lub wprowadzaj cych w b d uczestników ruchu. W rozporz dzeniu Ministra Infrastruktury [9] poruszono sytuacj usytuowania reklam na elementach infrastruktury drogowej, w rozporz dzeniu znajduje si zapis wskazuj cy, i na obiektach in ynierskich nie powinno by zainstalowanych reklam i dekoracji, niestanowi cych elementu plastycznego obiektu lub wyposa enia. Wprowadzono jednoznaczny [10] zakaz umieszczania reklam na wiaduktach kolejowych w obr bie pasa drogowego. Zwrócono równie uwag na urz dzenia reklamowe ograniczaj ce widoczno ci geometryczne uczestnikom ruchu drogowego, szczególnie w rejonie skrzy owa i wjazdów. Wprowadzone przepisy [15] w zakresie wzmocnienia narz dzi ochrony krajobrazu definiuj nowe obostrzenia w kontek cie instalowania reklam. Nowelizacja wprowadza ograniczenia dotycz ce reklam dynamicznie zmieniaj cych tre, wykorzystuj cych fototropizm i fototaksj opisane, jako efekt my [7] czy ciekawo ludzk objawiaj c si czekaniem na zmian tre ci reklamy w literaturze nazywanej efektem Zeigarnik [5]. W przypadku reklam umo liwiaj cych bie c zmian informacji wizualnej za niedopuszczalne przyj to wy wietlanie ruchomych obrazów. Zakazano tak e stosowania efektów wizualnych i przerw pomi dzy kolejno wy wietlanymi informacjami. W celem ograniczenia skupienia uwagi kierowcy ustalono równie minimalny czas prezentacji tre ci reklamy na d u szy ni 10 sekund. Ustawa nak ada obowi zek okre lenia drog rozporz dzenia Ministra do spraw Transportu maksymalnej luminancji powierzchni informacji wizualnej umieszczonej na reklamie [8]. Prace na projektem rozporz dzenia zak adaj zró nicowanie warto ci luminancji w zale no ci od pory dnia oraz lokalizacji (tab. 3). Pod uwag ma by brana pora dnia, co wed ug rozporz dzenia skutkowa b dzie zmian maksymalnej warto- ci luminancji. Tablica 3 Warto ci luminancji powierzchni reklamy w zale no ci od pory dnia Pora dnia Warto luminancji w granicach obszaru zabudowanego [cd/m 2 ] Warto luminancji w terenie poza granicami obszaru zabudowanego [cd/m 2 ] Dzie 4000 4000 Noc 600 400

Pomiary luminancji wybranych reklam usytuowanych w pasie drogowym 99 Ustawodawca przewiduje zwi kszanie lub zmniejszanie luminancji powierzchni informacji wizualnej umieszczonej na reklamie emituj cej wiat o stopniowo o warto nie wi ksz ni 200 [cd/m 2 ] na 1 sekund. 3. POMIARY LUMINANCJI REKLAM Autorzy publikacji przeprowadzili pomiary luminancji wybranych reklam wietlnych. Badania zosta y przeprowadzone w porze nocnej w mie cie Warszawa. Do pomiaru luminancji reklam wietlnych u yto przeno nego miernika luminancji LMK Mobile Advanced, kamery CCD wykonuj cej pomiar barwy w systemie RGB (R-red, G-green, B-blue). Pomiar luminancji realizowany jest przez matryc, która poprzez numeryczne transformacje, wyznacza luminancj na podstawie wa onych warto ci RGB. Podgl d i obróbka wyników odbywa si na komputerze przy u yciu oprogramowania LMK 2000. Wizualizacj wyników w programie LMK 2000 mo na wykona za pomoc narz dzi skalowania zakresu pomiarowego lub zaprezentowa skalowany obraz za pomoc funkcji logarytmicznych. Mo liwy jest pomiar luminancji w dowolnych obszarach, strefach i punktach. Dodatkowo mo liwe jest definiowanie geometrii pomiarowej za pomoc regionów. Wszystkie zastosowane rozwi zania daj mo liwo elastycznego dostosowania aplikacji do potrzeb pomiarowych. Istnieje mo liwo przeprowadzenia oceny statystycznej pozyskanych danych oraz obróbki matematycznej wyników. Autorzy zdecydowali si na podzia reklam ze wzgl du na sposób emisji wiat a p aszczyzny reklamy. Wyró niono, trzy podstawowe typy reklam, dla których przeprowadzono reprezentatywny pomiar: grupa A - reklamy, w których p aszczyzna emisyjna jest jednocze nie ród em wiat a. Najcz ciej s to reklamy wyposa one w ród a wiat a wykorzystuj ce elektroluminescencyjne diody pó przewodnikowe jedno lub wielobarwne lub neony, grupa B - reklamy, w których p aszczyzna emisyjna jest o wietlana za pomoc róde wiat a (opraw o wietleniowych) zainstalowanych z przodu (front-light), grupa C reklamy, w których p aszczyzna emisyjna jest pó przepuszczalna, a ród o wiat a znajduje si za ni (back-light). Przyk adowe wyniki pomiarów reklam w grupie A przedstawiaj rysunki od 2 do 4. Dla porównania wyników w grupie A przyj to skal logarytmiczn log 2 o zakresie od 0 do 1500 cd/m 2. Rysunek 2 przestawia reklam LED o wysokiej luminancji umieszczon w centrum Warszawy u zbiegu ulic Marsza kowskiej z Alejami Jerozolimskimi (rondo Romana Dmowskiego). Jednymi z powszechnie wyst puj cych reklam wykonanych w technice LED s niewielkich wymiarów szyldy reklamowe, umieszczane najcz ciej w witrynach sklepów lub elewacjach budynków. Charakteryzuj si one cz sto dynamicznym wy wietlaniem tre ci (napisów lub obrazów). Pomiar zosta wykonany dla najwy szej luminancji (jasnego obrazu). No niki reklamowe mog wyst powa, jako elementy wolno stoj ce, lub zamocowane na cianach budynków (rys. 3). Odmienn grup reklam b d c jednocze nie ród em wiat a (szyldów reklamowych) s neony (rys. 4).

100 Piotr Tomczuk, Piotr Jaskowski Rys. 2. Przyk ad wysokiej warto ci luminancji powierzchni reklamy z grupy A z matryc typu LED, jednostka [cd/m 2 ] Rys. 3. Przyk ad wysokiej warto ci luminancji powierzchni reklamy z matryc typu LED, grupa A, jednostka [cd/m 2 ] Przyk adowe wyniki pomiarów reklam w grupie B przedstawiaj rysunki 5-7. Dla porównania w wyników w grupie B i C przyj to skal logarytmiczn log 2 o zakresie od 0 do 150 cd/m 2. Reklama przestawiona na rys. 5 zlokalizowana jest przy Alejach Jerozolimskich (wej cie do dworca WKD Warszawa Ochota). Cechuje si pod wietleniem punktowym realizowanym za pomoc 4 projektorów metalohalogenkowych zamocowanych na górze reklamy. Na rysunku 6 zaprezentowano wynik pomiaru luminancji dla reklamy wielkoformatowej pod wietlonej o mioma o wietlaczami metalohalogenkowymi (6 od do u, 2 od góry reklamy).

Pomiary luminancji wybranych reklam usytuowanych w pasie drogowym 101 Rys. 4. Obraz luminancji reklamy LED umieszczonej w witrynie sklepu, grupa A, jednostka [cd/m 2 ] Rys. 5. Obraz luminancji reklamy typu B front-light, jednostka [cd/m 2 ]

102 Piotr Tomczuk, Piotr Jaskowski Rys. 6. Obraz luminancji reklamy typu B front-light, jednostka [cd/m 2 ] Kolejny wynik pomiaru luminancji zaprezentowany na rysunku 7 przedstawia reklam typu front-light o pod wietleniu od do u trzema projektorami metalohalogenkowymi. Rys. 7. Obraz luminancji reklamy typu B front-light, jednostka [cd/m 2 ] Przyk adowe wyniki pomiarów reklam w grupie C przedstawiaj rysunki od 8 do 10. Na rysunku 8 zestawiono s siaduj ce ze sob reklamy o dwóch sposobach pod wietlenia. Obraz górny przedstawia reklam pod wietlan od ty u typu back light.

Pomiary luminancji wybranych reklam usytuowanych w pasie drogowym 103 Rys. 8. Obraz luminancji reklamy typu C bilbord back-light (reklama górna), jednostka [cd/m 2 ] Na rysunku 9 zaprezentowano typowe powierzchnie reklamowe stosowane w konstrukcjach wiat przystanowych. Na kolejnym rysunku (rys. 10) zamieszczono wyniki pomiaru luminancji na wolnostoj cym s upie reklamowym i tablicy reklamowej. Rys. 9. Obraz luminancji reklamy typu B back-light zamontowanej na wiacie przystankowej, jednostka [cd/m 2 ] Na podstawie wykonanych serii pomiarów i uzyskanych parametrów luminancyjnych wyznaczono luminancj maksymaln oraz obliczono kontrast luminancji powierzchni reklamy z jej t em C korzystaj c z warto ci redniej lumunancji t a istniej cego wokó reklamy.

104 Piotr Tomczuk, Piotr Jaskowski Rys. 10. Obraz luminancji reklamy typu B back-light zamontowanej na s upie reklamowym, jednostka [cd/m 2 ] Kontrast luminancji obliczono ze wzoru (1): (1) gdzie: C - kontrast luminancji, - warto maksymalna luminancji reklamy [cd/m 2 ], - warto rednia luminancji t a [cd/m 2 ]. W tablicy 4 zestawiano przyk adowe wyniki pomiarów luminancji i obliczonych warto- ci kontrastu. Zbiorcze wyniki pomiarów i oblicze Tablica 4 Warto maksymalna Warto rednia Warto rednia Kontrast luminancji L.p. Grupa luminancji luminancji luminancji powierzchni reklamy reklamy t a reklamy z Uwagi t em C [cd/m 2 ] [cd/m 2 ] [cd/m 2 ] [] 1 A 1042,12 756,22 2,35 442,46 Rys. 2 2 A 80,56 55,43 0,37 216,73 Reklama LED skrzy owanie ulic Towarowa-Kolejowa 3 A 279,60 134,50 4,75 57,86 Witryna sklepu ul. Wilcza 4 A 1011,00 810,00 9,06 110,59 Rys. 3

Pomiary luminancji wybranych reklam usytuowanych w pasie drogowym 105 5 A 31,07 27,08 2,87 9,83 Rys. 4 6 B 97,73 21,16 0,49 198,45 Rys. 5 7 B 101,5 11,99 3,37 29,12 Rys. 6 8 B 63,13 17,51 0,34 184,68 Rys. 7 9 B 62,42 9,03 0,61 101,33 10 B 76,94 16,37 3,37 21,83 cd. tablicy 4 Reklama wielkoformatowa Rondo Dmowskiego Reklama na elewacji budynku Metro Politechnika 11 B 51,31 5,33 0,49 103,71 Reklama wielkoformatowa ul. Wary skiego 12 C 78,90 30,96 0,34 231,06 Rys. 8 13 C 81,84 71,11 1,16 69,55 Rys. 9 14 C 72,30 60,41 1,07 66,57 Reklama na przystanku ZTM 15 C 122,5 30,04 0,65 187,46 Rys. 10 (prawa) 16 C 127,6 2,49 0,72 176,22 Rys. 10 (lewa) 4. WNIOSKI Obecnie po mimo wielu regulacji prawnych w kontek cie lokalizacji reklam w pasie drogowym, brak jest precyzyjnych wytycznych, którymi powinien kierowa si zarz dca drogi przy wydawaniu zgody lub odmowy na lokalizacj reklamy. Cel reklamodawcy dotarcia do najwi kszej liczby odbiorcy powoduje lokalizowanie reklam przy drogach o du ym nat eniu ruchu, skrzy owaniach czy miejscach potencjalnych celów podró y jak galerie handlowe. Forma reklamy bazuje na zjawiskach fototropizmu i fototaksji opisanych, jako efekt my [7] czy ciekawo ludzkiej objawiaj cej si czekaniem na zmian tre ci reklamy w literaturze nazywanej efektem Zeigarnik [5]. Mo e to wp ywa bezpo rednio na obni enie poziomu bezpiecze stwa ruchu drogowego wywo uj c najechania czy kolizje przy wykonywaniu manewrów. Istnieje, zatem prawdopodobie stwo wp yni cia reklamy na zachowanie kierowców powoduj c zaburzenie warunków obserwacji drogi zwi zane z wyst pieniem zjawiska ol nienia oraz rozproszenia uwagi. Cz sto w warunkach jazdy nocnej wzrok kierowcy nara ony jest na wyst powanie wysokich poziomów luminancji. Ol nienie kierowcy jest zjawiskiem fizjologicznym, wyst puj cym w warunkach widzenia, w których nast pi o pogorszenie zdolno ci rozpoznawania szczegó ów lub przedmiotów, spowodowane nadmiern luminancj, nieodpowiednim jej rozk adem albo nadmiernym kontrastem przestrzennym lub czasowym. Na podstawie przeprowadzonych bada widoczne jest zró nicowanie parametrów o wietleniowych reklam w zale no ci od sposobu emisji wiat a p aszczyzny reklamy.

106 Piotr Tomczuk, Piotr Jaskowski Przedstawione w tabeli 4 wyniki pomiaru wskazuj na znacznie wy sze poziomy luminancji reklam wykorzystuj cych pó przewodnikowe ród a wiat a (grupa A) w odró nieniu od pozosta ych grup. Wysoka warto luminancji reklamy przy jednoczesnym niskim poziomie warto luminancji t a, powoduje wytworzenie wysokich warto ci kontrastu luminancji. Nale y d y do ograniczenia luminancji powierzchni reklamy w porze nocnej. W porównaniu do warto ci luminancji nawierzchni jezdni o wietlonej za pomoc systemu latarni ulicznych (pojedyncze cd/m 2 ) warto luminancji reklamy jest zdecydowanie wy sza. Parametry reklam o wietlanych lub pod wietlanych w grupach B i C wykazuj uzyskanie zbli onych warto ci maksymalnej luminancji powierzchni. W przypadku grupy B charakterystyczne jest wyst powanie lokalnych maksimów luminancji zwi zanych z rozsy em wiat o ci opraw o wietleniowych wykorzystanych do o wietlenia jej powierzchni. Problem reklam wietlnych nale y rozpatrywa wieloaspektowo. Kryterium luminancji i kontrastu luminancji jest jednym z wielu czynników wp ywaj cych na zachowania kierowców. Zaproponowane zmiany [8] w projekcie rozporz dzenia warto ci maksymalne luminancji powierzchni informacji wizualnej do 600 cd/m 2 w porze nocnej spowoduje ograniczenie powstawania du ych kontrastów luminancji. Nale y jednak pami ta, e obowi zuj ce warto ci b d prawnie wi ce 6 miesi cy od zatwierdzenia rozporz dzenia. Badania zaprezentowane w niniejszym artykule nie wyczerpuj wszystkich aspektów o wietleniowych, zwi zanych z oddzia ywaniem reklam na kierowców. Zagadnieniem podejmowanym w ocenie oddzia ywania reklamy na percepcj kierowcy jest tak e czynnik barwy emitowanego promieniowania, która mo e mie zakres zbli ony do wy wietlanych znaków drogowych oraz sygnalizacji wietlnej. Z kolei nadmierna emisja wiat a w kierunku kierowców zaburza proces adaptacji wzroku i wywo uje ol nienie. Nie bez znaczenia pozostaje problem wymiarów geometrycznych reklam i ich po o enia w polu widzenia kierowcy. Zagadnienia te s przedmiotem bada w realizowanym projekcie badawczym RID-I/33 (Rozwój Innowacji Drogowych) pod tytu em: Wp yw reklam na poziom bezpiecze stwa ruchu drogowego, finansowanym przez Narodowe Centrum Bada i Rozwoju oraz Generaln Dyrekcj Dróg Krajowych i Autostrad. Bibliografia 1. Krajowy Program Bezpiecze stwa Ruchu Drogowego na lata 2005 2007 2013 GAMBIT 2005 Ministerstwo Infrastruktury, Warszawa 2005. 2. Bendak, S., Al-Saleh, K.: The role of roadside advertising signs in distracting drivers. In: International Journal of Industrial Ergonomics, vol. 40, nr. 3, p. 233-236, 2010. 3. Boyce P.R.: Lighting for driving. roads, vehicles, signs, and signals, Taylor & Francis Group, USA, 2009. 4. RAYNER K. (1998): Eye Movements in Reading and Information Processing: 20 Years of Research, Psychological Bulletin, Vol.124, No. 3, s. 372 422. 5. Crundall D., Van Loon E., & Underwood G.: Attraction and distraction of attention with roadside advertisements. Accident Analysis and Prevention, 38 (4), pp. 671 677, 2006. 6. Domke K., Wandachowicz K., Zalesi ska M., Mroczkowska S., Skrzypczak P.: Ocena zagro e wyst puj cych w ruchu drogowym powodowana przez wielkopowierzchniowe reklamy z diodami wiec cymi, Nr pracy 42-17-223-42050, Urz d Miasta Poznania, grant nr RoM. III/3420-50/10, Pozna 2010. 7. Green M.: Is the moth effect real? Accident Reconstruction, May/June, pp. 18-19, 2006.

Pomiary luminancji wybranych reklam usytuowanych w pasie drogowym 107 8. Projekt rozporz dzenia Ministra Infrastruktury i Rozwoju w sprawie maksymalnej luminancji powierzchni informacji wizualnej umieszczonej na reklamie, strona internetowa: https://legislacja.rcl.gov.pl/docs//520/12276611/12308215/12308216/dokument182698.pdf. 9. Rozporz dzeniem Ministra Infrastruktury z dnia 23 wrze nia 2003 r. w sprawie szczegó owych warunków zarz dzania ruchem na drogach oraz wykonywania nadzoru nad tym zarz dzaniem Dz.U. z 2003 r. nr 177, poz. 1729. 10. Umowa Europejska o g ównych drogach ruchu mi dzynarodowego (AGR), sporz dzona w Genewie dnia 15 listopada 1975 r. Dz. U. z dnia 11 marca 1985 r. 11. Tantala M.W., Tantala P.J.: An examination of the relationship between advertising signs and traffic safety. 84th Annual Meeting of the Transportation Research Board TRB, Washington, D.C. 2005. 12. Ustawa z dnia 21 marca 1985r. O drogach publicznych, Dz. U. z 2013r. poz. 260. 13. Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane. Dz.U. 1994 nr 89 poz. 414. 14. Ustawa z dnia 20 czerwca 1997r. Prawo o ruchu drogowym, Dz. U. z 2005r. Nr 108, poz. 908 z pó n. zm. 15. Ustawa z dnia 24 kwietnia 2015r. O zmianie niektórych ustaw w zwi zku ze wzmocnieniem narz dzi ochrony krajobrazu Dz.U. poz. 774 pos. nr 91 z 2015r. 16. Young M.S. et al: Conflict of interest: the implications of roadside advertising for driver attention, Transportation Research: Part F, vol. 12, nr.5, str. 381-388, 2009. 17. Young, M.S., Mahfoud, J.M., Stanton, N.A., Walker, G.H., et al.:eyes front! Are roadside billboards bad for driver attention? In: Traffic Engineering & Control, vol. 48, nr. 8, p. 365-367, 2007. 18. Zalesi ska M.: Badania pilota owe wp ywu reklam elektronicznych na wydolno wzrokow kierowców w warunkach laboratoryjnych z wykorzystaniem symulatora pojazdu, Poznan University of Technology, Academic Journals, No 73, Electrical Engineering, str. 209-218, 2013. 19. Zalesi ska M., Wandachowicz K.: Odtworzenie na stanowisku laboratoryjnym rozk adów luminancji wyst puj cych w polu widzenia kierowców, Przegl d Elektrotechniczny, ISSN 0033-2097, R. 90 NR 1/2014, doi:10.12915/pe.2014.01.72. 20. Zalesi ska M., Wandachowicz K.: Badanie reklam zewn trznych z diodami wiec cymi za pomoc miernika rozk adu luminancji, Poznan University of Technology, Academic Journals, Electrical Engineering, Issue 69, ISSN 1897-0737, 275-282, Pozna 2012. LUMINANCE MEASUREMENTS SELECTED ADVERTISING SIGNS LOCATED IN A LANE Summary: Currently in Poland they are not defined clearly defining the technical parameters of the road administrator the possibility to locate neon signs in the traffic lane. Aim to reach the largest audience that advertisers will install such facilities along major thoroughfares Polish cities and they are often visible to the driver. This phenomenon creates the danger of glare especially at night in case of excessive luminance area of advertising. It also contributes to distract the driver from the analysis of the situation on the road. This directly translates into a decrease in the level of safety on the road. The proposed legislative changes, introducing restrictions on the maximum luminance displayed area of visual information on advertising. The authors present an example of the luminance tests carried out on selected ad groups located in Warsaw, referring to the proposed legal changes. Keywords: luminance, contrast, street advertisements, luminance measurement