Upowszechnianie i zastosowanie klauzul społecznych Doświadczenia Biura Pełnomocnika Rządu do spraw Równego Traktowania
Od czego się zaczęło W II i III kw. 2012 r. BPRT zapoczątkowało działania zmierzające do upowszechnienia klauzul społecznych wymienionych w art. 22 i art. 29 ustawy Prawo zamówień publicznych: zorganizowano 2 spotkania z udziałem przedstawicielek i przedstawicieli m.in. Urzędu Zamówień Publicznych, Najwyższej Izby Kontroli, Biura Rzecznika Praw Obywatelskich, Ministerstwa Rozwoju Regionalnego, Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej, Instytutu Spraw Publicznych, Kancelarii Prezesa Rady Ministrów
Wnioski płynące ze spotkań... mała liczba zamówień, szczególnie w administracji publicznej; przepisy obowiązują od 2009 roku - brak jednak orzecznictwa; brak ogólnej wizji i strategii stosowania klauzul; ograniczone zastosowanie tylko niepełnosprawni, długotrwale bezrobotni, alkoholicy, narkomanii, młodociani w celu przyuczenia zawodowego; trudności w połączeniu przedmiotu zamówienia z kategorią osoby wykluczonej; osoby zarejestrowane jako bezrobotne nie wyrejestrują się dla kilkutygodniowego zlecenia; szersze pole do działania dają zamówienia podprogowe.
Wystąpienia Pełnomocnika Rządu do spraw Równego Traktowania do Szefa Służby Cywilnej z wnioskiem o zarekomendowanie wszystkim kierownikom instytucji wchodzących w skład korpusu służby cywilnej stosowania klauzul społecznych w 5% wartości zamówień publicznych tych instytucji; do dyrektorów generalnych i szefów 104 urzędów administracji publicznej z zaleceniem, aby w roku 2013 zamówienia z klauzulą społeczną objęły 5 % wartości zamówień publicznych udzielanych przez dany urząd; do Najwyższej Izby Kontroli zgłoszenie zastosowania klauzul społecznych jako tematu kontroli do planu kontroli na rok 2013.
Klauzule społeczne stosowane przez BPRT Od roku 2012 wykonawcy realizujący zlecane, przez BPRT, zamówienia m.in. na przeprowadzenie szkoleń, przygotowanie materiałów multimedialnych, organizację Forum dla Rodziny byli zobowiązani do zatrudnienia osób niepełnosprawnych przy realizacji zamówienia. Kancelaria Prezesa Rady Ministrów była pierwszym urzędem administracji rządowej który zastosował klauzule społeczne w zamówieniach publicznych.
Zastosowanie klauzul społecznych przez BPRT ROK Ilość umów z klauzulą 2012 2 2013 2 2014 1 2015 2
BPRT a klauzule społeczne W 2013 roku dokonano podsumowania danych o klauzulach zastosowanych przez inne urzędy zebrane dane zostały przekazane do wykorzystania Instytutowi Spraw Publicznych zaangażowanemu w prace nad Krajowym Programem Rozwoju Ekonomii Społecznej. Pracownicy BPRT brali też udział w seminarium i badaniu fokusowym dotyczącym praktycznych doświadczeń i wniosków wynikających ze stosowania klauzul społecznych zorganizowanych przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej we współpracy z Instytutem Spraw Publicznych.
Stosowana klauzula społeczna Zamawiający wymaga, stosownie do art. 29 ust. 4 ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych, dotyczącego klauzuli społecznej, że Wykonawca w terminie do 5 dni od dnia zawarcia umowy zatrudni do realizacji zamówienia osobę lub osoby niepełnosprawne, o których mowa w przepisach o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych. Wykonawca lub Podwykonawca zatrudni na podstawie umowy o pracę, co najmniej 1 osobę niepełnosprawną, o której mowa w przepisach o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych i powierzy tej osobie czynności związane z faktyczną realizacją zamówienia. Wykonawca lub Podwykonawca zatrudni wyżej wymienioną osobę w okresie wykonania zamówienia, a w przypadku rozwiązania stosunku pracy przez jedną ze stron, tj. osobę niepełnosprawną lub przez Wykonawcę czy Podwykonawcę przed zakończeniem tego okresu, zobowiązuje się do zatrudnienia na to miejsce innej osoby niepełnosprawnej.
Wymagane dokumenty i przewidziane kary Wykonawca przy wykonywaniu zamówienia, zobowiązuje się do przedstawienia Zamawiającemu kopii umowy o pracę z osobą niepełnosprawną w terminie do 7 dnia od dnia zawarcia umowy, dokumentu potwierdzającego niepełnosprawność osoby zatrudnionej w okresie realizacji zamówienia oraz formularz potwierdzający jej zgłoszenie do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. W przypadku niezatrudnienia przy realizacji zamówienia osoby niepełnosprawnej, Zamawiający może żądać od Wykonawcy zapłaty kary umownej w wysokości 10% wynagrodzenia brutto. Tak naliczona kara zostanie potrącona z wynagrodzenia Wykonawcy lub z wniesionego przez Wykonawcę zabezpieczenia należytego wykonania umowy.
Prośba o opinię UZP w zakresie: Czy pojęcie zatrudnienie występujące w art. 22 ust. 2 i art. 29 ust. 4 pkt 1 ustawy Pzp odnosi się jedynie do zatrudnienia na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę zgodnie z art. 2 Kodeksu pracy, czy też może odnosić się do występującego na gruncie prawa wspólnotowego pojęcia zatrudnienia niepracowniczego?
Opinia Urzędu Zamówień Publicznych: W odniesieniu do art. 22 ust. 2 ustawy pzp stosownie do art. 2 Kodeksu Pracy pracownikiem jest osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę. Pracownikami nie są osoby, z którymi zawarto umowy cywilnoprawne. W odniesieniu do dyspozycji art. 29 ust. 4 ustawy pzp Zamawiający może postawić mniejsze wymagania społeczne, jakim muszą sprostać wykonawcy ubiegający się o udzielenie zamówienia publicznego, w taki sposób, by udział w realizacji zamówienia mogły brać osoby zaangażowane do wykonania określonych prac również w oparciu o umowy cywilnoprawne.
Prośba o opinię UZP w zakresie: Czy w przypadku przedsiębiorców, którzy w chwili powierzenia im zamówienia publicznego zatrudniają już jedną z kategorii osób wymienionych w art. 29 upzp, wymagane jest aby realizując przedmiot zamówienia z zastosowaniem klauzuli społecznej, zatrudnili oni dalsze (nowe) osoby, czy też możliwe jest przyjęcie takiej interpretacji, zgodnie z którą zatrudnienie do realizacji określonego zamówienia następuje poprzez ustalenie obowiązków - np. oddelegowanie na określone stanowisko na czas realizacji zamówienia?
Opinia Urzędu Zamówień Publicznych: Dyspozycja art. 29 ust. 4 ustawy pzp nie sprzeciwia się uwzględnieniu w ramach spełnienia warunków społecznych ustalanych przez zamawiającego na podstawie tego przepisu także dotychczasowych pracowników wykonawcy o określonym profilu. Jednak z uwagi na konieczność zagwarantowania w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego zachowania zasad uczciwej konkurencji i równego traktowania wykonawców ubiegających się o udzielenie zamówienia publicznego, co do zasady niedopuszczalne będzie doprecyzowanie klauzuli społecznej w sposób który ograniczałby grono wykonawców wyłącznie do wykonawców, którzy legitymizowali się określonym profilem zatrudniania już przed wszczęciem postępowania o udzielenie zamówienia publicznego.
Klauzule społeczne w Krajowym Programie Działań na rzecz Równego Traktowania (KPDRT) Cel główny 2. Równe traktowanie na rynku pracy grup narażonych na dyskryminację ze względu na wiek, niepełnosprawność, pochodzenie narodowe i etniczne, orientację seksualną oraz migrantek i migrantów Cel szczegółowy 2.1 Wspieranie grup narażonych na dyskryminację ze względu na wiek, niepełnosprawność, pochodzenie narodowe i etniczne, orientację seksualną oraz migrantek i migrantów na rynku pracy. Działanie nr 4 (str. 79 Programu) Dążenie poprzez realizację działań ujętych w Krajowym Planie Działań w zakresie zrównoważonych zamówień publicznych na lata 2013-2016 do osiągnięcia poziomu 10% społecznych zamówień publicznych udzielanych przez polskie instytucje zamawiające, mierzonego w oparciu o metodologię Urzędu Zamówień Publicznych (postulowany poziom do osiągnięcia w perspektywie do końca 2016 r.) Podmiot odpowiedzialny za realizację działania: Urząd Zamówień Publicznych, Kancelaria Prezesa Rady Ministrów oraz wszystkie resorty
Klauzule społeczne w Krajowym Programie Działań na rzecz Równego Traktowania (KPDRT) Działanie nr 5 (str. 79 Programu) Dokonanie przeglądu w zakresie stosowanych klauzul społecznych pod kątem możliwości rozszerzenia katalogu osób objętych stosowaniem art. 29 ust. 4 ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. - Prawo zamówień publicznych (Dz. U. z 2013 r. poz. 907, z późn. zm.) o inne grupy defaworyzowane. Podmiot odpowiedzialny za realizację działania: Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej Podmioty współpracujące: Urząd Zamówień Publicznych, organizacje pozarządowe i pozostałe podmioty wymienione w art. 3 ust. 3 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie( Dz.U. z 2010 r. Nr 234, poz.1536 z późn. zm.).
Dziękuję za uwagę. BARBARA SZYMBORSKA, Dyrektor Biura Pełnomocnika Rządu do spraw Równego Traktowania barbara.szymborska@kprm.gov.pl