Edytory a procesory Edytory w zasadzie nie zajmują się formatowaniem i wyglądem tekstu. Do pliku zapisywany jest goły tekst i znaki nowego wiersza Stosowane są przez programistów do pisania skryptów i programów, niedopuszczalne jest wtedy formatowanie, pożądane natomiast jest tzw. kolorowanie składni. Przykładowe edytory vi (vim=vi improved), ma tylko entuzjastycznych zwolenników i przeciwników, Notepad (Windows), Emacs, Gedit (Linux, od 2008 także Windows), Notepad++ (Windows), nazwa wyraża powszechne niezadowolenie z systemowego edytora Notepad. Porównanie edytorów Notepad i Notepad++ Notepad, Notepad++ kolorowanie składni, możliwość otwarcia wielu plików jednocześnie.
strona 2 Istnieją edytory bardzo wspomagające pisanie programów (skryptów) w wybranym języku. Nazywane są zazwyczaj IDE = Integrated Development Environment. Eclipse (Java, freeware), LEd = LateX Editor (LaTeX, freeware) TeXnicCenter (LaTeX, freeware). Istotną ich cechą są narzędzia przetwarzające edytowany tekst na postać ostateczną (program, dokument w formacie PDF, ) Test.tex Test.pdf. Wspomniany wyżej LaTeX (Leslie Lamport TeX) jest językiem znaczników służącym do formatowania dokumentów tekstowych i tekstowo-graficznych. W zasadzie jest to łatwiejszy w użyciu TeX pojedyncze polecenia LaTeX-a odpowiadają makrom (programom) w TeX-u. TeX został stworzony przez wybitnego matematyka i informatyka Donalda Knutha, skończył ośmioletnią pracę w 1985 roku.
strona 3 Procesory tekstu Są to programy, które prócz edycji pozwalają na mniej lub bardziej wymyślne formatowanie. Praktycznie wszystkie mają interfejs graficzny (GUI), większość z nich wyznaje zasadę WYSIWYG = What You See Is What You Get. Przykładowe darmowe procesory Writer (z pakietów OpenOffice i Libre Office), AbiWord (Linux). Procesory płatne Word z pakietu Microsoft Office (Windows), WordPerfect (obecnie firma Corel), szczyt popularności to początek lat dziewięćdziesiątych, Writer z pakietu StarOffice (płatna wersja pakietu OpenOffice), AppleWork (Windows, Mac OS).
strona 4 Procesory tekstu o bardzo dużych możliwościach mają nazwę DTP = DeskTopPublishing. Ich przeznaczeniem jest profesjonalne przygotowanie publikacji książek i gazet. Typowe możliwości: złożona kompozycja układu strony, używanie wielu szpalt z grafiką oblewaną przez tekst, możliwości automatycznej zmiany układu strony przez rezerwowanie miejsca na grafikę wprowadzaną ze skanera, z programów tworzących lub przetwarzających grafikę rastrową i wektorową, możliwości precyzyjnego określania gęstości znaków oraz innych odstępów między słowami, wierszami, wyrównywania marginesów itd, edycja światła fontów, automatyczne numerowanie obiektów, tworzenie odnośników, spisów treści, indeksów, manipulowanie grafiką (skalowanie, obracanie), i retuszowanie, bogaty zestaw fontów, automatyczne dzielenie wyrazów, wydruk na dowolnych urządzeniach drukujących. Najważniejsze programy tego typu: FrameMaker (Adobe), PageMaker (Aldus Corp.), Ventura (Corel Inc.), PagePlus.
strona 5 Etapy pracy z tekstem zgromadzenie materiałów (rysunki, wykresy, pliki tekstowe, ), wprowadzenie tekstu z podziałem na akapity, sformatowanie przy użyciu stylów (wbudowanych w procesor i własnych), umieszczenie w tekście: numeracji stron, ilustracji i podpisów ilustracji (z automatyczną numeracją), wzorów (z automatyczna numeracją), tabel i ich podpisów, wprowadzenie odsyłaczy (referencji) i przypisów, wygenerowanie spisu treści, wygenerowanie spisów ilustracji, wzorów i tabel, dodanie indeksu haseł, podział tworzonego dokumentu na sekcje. Szablony dokumentów Szablony to wzorcowe dokumenty zawierające tekst, formatowanie i makra. Szablony są dostarczane wraz z procesorem tekstu, możemy tworzyć własne: po utworzeniu dokumentu wybieramy opcję Zapisz jako...
strona 6 jako typ pliku wskazujemy Szablon. Zaletą szablonów jest to, iż tworząc dokument na podstawie szablonu musimy bardzo się starać by zmodyfikować szablon. Formatowanie za pomocą stylów Styl jest zestawem opcji formatowania mającym nazwę. Zalety formatowania za pomocą stylów: wymyślne formatowanie starczy zdefiniować raz, łatwa zmiana formatowania w wielu miejscach dokumentu, formatowanie warunkowe w arkuszach kalkulacyjnych, format wyświetlanie zależy od zawartości komórki. możemy w dokumencie stosować odwołania do innych akapitów (np. numerów podrozdziałów), odwołania te zostaną automatycznie zaktualizowane po zmianie numeracji rozdziałów. Przy pracy z dużym dokumentem warto mieć otwarte okno nawigatora (Widok => Nawigator (F5)), pokazuje ono strukturę dokumentu (nagłówki, ilustracje, tabele, odwołania, hiperłącza, ) umożliwiając łatwe przemieszczanie się po dokumencie.
strona 7 Pracę ze stylami umożliwia okienko Ilustracja 1: Style i formatowanie Okno to otwieramy tak: Format => Style i formatowanie (F11). Podstawowe operacje na stylach: sformatowanie akapitu wg istniejącego stylu, zaznaczamy akapit, dwukrotnie klikamy w nazwę stylu, modyfikacja stylu, PPM na nazwie stylu i wybieramy Modyfikuj
strona 8 Ilustracja 2: Modyfikacja stylu utworzenie nowego stylu, są dwa sposoby trudniejszy, PPM na dowolnym stylu i wybieramy Nowy, łatwiejszy, formatujemy jak chcemy wybrany fragment dokumentu i wybieramy Nowy styl z zaznaczenia
strona 9 Ilustracja 1: Nowy styl Nagłówki i stopki Nagłówki i stopki, to elementy dokumentu, które edytujemy raz, a program wstawia je na każdą (wybraną) stronę dokumentu. Mogą pełnić role estetyczną, mogą również praktyczną. Nagłówek jest doskonałym miejscem na pole Numer strony (Wstaw => Pola => Numer strony). Nagłówki i stopki są dostępne w menu Wstaw. Jeżeli chcemy mieć różne nagłówki na różnych stronach, to musimy tym stronom nadać inny styl. Przypisy i odsyłacze (referencje) Wstawianie przypisów i odsyłaczy dostępne jest w menu Wstaw (odsyłacze kryją się pod słowem odwołanie). Poniżej znajduje się odsyłacz do ilustracji Ilustracja 2: Modyfikacja stylu
strona 10 Ilustracja 1: Wstawianie odsyłacza do rysunku Spisy rysunków, tabel i wzorów Obiekty, które chcemy spisać muszą być nazwane. Jeżeli nie nadaliśmy nazwy podczas wstawiania obiektu możemy to zrobić później PPM na obiekcie i Podpis. Indeks ilustracji Style i formatowanie...7 Modyfikacja stylu...8 Nowy styl...9 Wstawianie odsyłacza do rysunku...10 Powyższy spis został utworzony tak: Wstaw => Indeksy i spisy => Indeksy i spisy, Typ: Indeks ilustracji, Wyświetl: Tekst podpisu. Spisy nie są aktualizowane automatycznie. Aktualizacje musimy wymusić, PPM i Aktualizuj indeks/spis.
strona 11 Przy numerowaniu wzorów, typem winien być Spis obiektów. Spis obiektów Grupowanie...17 Liczba 4...18 Macierz...18 Spis treści Spis treści Edytory a procesory...1 Procesory tekstu...3 Etapy pracy z tekstem...5 Szablony dokumentów...5 Formatowanie za pomocą stylów...6 Nagłówki i stopki...9 Przypisy i odsyłacze (referencje)...9 Spisy rysunków i tabel...10 Spis treści...11 Indeks (skorowidz)...11 Word - korespondencja seryjna...13 Writer efekty specjalne...15 Pisanie w kilku kolumnach...15 Ramki i inicjały...16 Writer - wzory matematyczne...17 Writer tworzy spis treści samodzielnie. Kieruje się użytym stylem. Główne pozycje w spisie powstają z tytułów rozdziałów napisanych stylem Nagłówek 1, kolejne z tych napisanych stylem Nagłówek 2, itd. Analogicznie jak dla spisów ilustracji (tabel) aktualizacje spisu treści musimy wymusić.
strona 12 Indeks (skorowidz) Chcemy słowo indeks umieścić w indeksie. Słowo, które chcemy umieścić w indeksie zaznaczamy. Następnie wybieramy Wstaw => Indeksy i spisy =>Wpis. Następnie ustawiamy kursor w miejscu gdzie ma się znaleźć indeks alfabetyczny (zwykle na końcu dokumentu) i wybieramy Wstaw => Indeksy i spisy =>Indeksy i spisy, typ: Indeks alfabetyczny.
strona 13 Word - korespondencja seryjna Korespondencja seryjna, to tworzenie wielu dokumentów jednocześnie. Dokumenty nie są identyczne zależą od informacji odczytanych z pewnej bazy danych. Etapy tworzenia korespondencji seryjnej: piszemy część wspólną listów, z karty Korespondencja wybieramy Rozpocznij koresp. ser. => Kreator korespondencji seryjnej, wskazujemy bazę danych, Word dopuszcza jako bazę dokument Worda z tabelą z nagłówkiem, kontynuujemy pisanie listu, prócz części wspólnej możemy umieścić w liście: blok adresu, blok pozdrowienia, pole korespondencji seryjnej dane odczytane wprost z bazy danych, reguły, najważniejsze to: tekst warunkowy zależny
strona 14 od zawartości bazy (ukończył/ukończyła) Jeśli...to...inaczej... oraz filtr Pomiń rekord, jeśli...
strona 15 Writer efekty specjalne Pisanie w kilku kolumnach Kilku-kolumnowy tekst można uzyskać następująco. Piszemy tekst, zaznaczamy go, wybieramy Format => Kolumny, w oknie dialogowym wybieramy ilość kolumn i odstęp między kolumnami. Warto też wybrać opcję Rozłóż zawartość... Kilku-kolumnowy tekst można uzyskać następująco. Piszemy tekst, zaznaczamy go, wybieramy Format => Kolumny, w oknie dialogowym wybieramy ilość kolumn i odstęp między kolumnami. Warto też wybrać opcję Rozłóż zawartość... Przydatna sztuczka, gdy kursor zostanie uwięziony w ostatniej kolumnie, to uwalnia go kombinacja Ctrl+Alt+Enter. Można też uzyskać by tekst w pierwszej kolumnie był krótszy a kolumny miały różną szerokość. Szerokość możemy ustalić podczas tworzenia kolumn, podział tekstu między kolumny ustalamy po podzieleniu (równomiernym lub nie), należy wstawić podział kolumny Wstaw => Podział ręczny =>Podział kolumny.
strona 16 Ramki i inicjały Człowiek to, czy kwiat? zł owiek to, czy Ckwiat? Powyższy efekt można uzyskać następująco: wstawiamy sekcję (3 kolumny, bez równomiernego rozmieszczenia) wstawiamy (w pierwszej kolumnie obrazek) wstawiamy znak podziału kolumny jesteśmy w drugiej kolumnie wstawiamy ramkę Wstaw => Ramka, wybieramy kolor tła i kierunek napisu wstawiamy znak podziału kolumny jesteśmy w trzeciej kolumnie piszemy cokolwiek, zaznaczamy wszystko, wybieramy Format => Akapit..., korzystamy z zakładki Inicjał
strona 17 Writer - wzory matematyczne W trakcie wpisywania wzorów Writer niezupełnie przestrzega zasady WYSIWYG. Aby zacząć pisanie wzoru wybieramy Wstaw => Obiekt => Formuła, jeżeli wzorów będzie dużo, to warto umieścić przycisk inicjujący pisanie wzoru na pasku narzędzi Widok => Paski narzędzi => Dostosuj, przycisk Dodaj x 2 sin ( x) + cos(x) x 2 x 2 sin(x) + cos(x) sin(x) + cos(x) {1,2,3, } Powyższe wzory otrzymamy wpisując w oknie edycji wzoru poniższy tekst (podział na wiersze nie ma znaczenia, podzieliłem by zwiększyć czytelność): x^2 over sin(x)`+`cos(x) ~~x^2 over {sin(x)}`+`cos(x) newline x^2 over {sin(x)`+`cos(x)} ~~lbrace 1,2,3,dotslow rbrace Nie jest łatwo zgadnąć, że właśnie to należy napisać.
strona 18 Dostępne są trzy poziomy pomocy: elementarny, w trybie pisania wzoru matematycznego Widok => Elementy wzoru, średni, PPM (prawy przycisk myszy) w obszarze edycji wzoru, wysoki, Pomoc => Pomoc do programu OpenOffice.org, w liście rozwijanej należy wybrać OpenOffice.org Math. Przykład, macierz (tablica elementów), skalowalne nawiasy, wyrównanie do prawej z wyjątkiem liczby 4 w drugim wierszu, która jest wyrównana do lewej. [ 1 2 3 4 4 3 2 1 101 102 103 104] Tekst źródłowy wygląda tak: left [ alignr matrix{1 # 2 # 3 # 4 ## alignl 4 # 3 # 2 # 1 ## 101 # 102 # 103 # 104} right ]
strona 19 Indeks alfabetyczny indeks...4s., 11 Indeks...10s. jak umieszczać słowo w indeksie... indeks...4s., 11 Indeks...10s. kursor...11