Jeśli jednostka gospodarcza chce wykazywać sprawozdania dotyczące segmentów, musi najpierw sporządzać sprawozdanie finansowe zgodnie z MSR 1. Wprowadzenie Ekspansja gospodarcza jednostek gospodarczych charakteryzująca się między innymi zdywersyfikowaną produkcją oraz poszukiwaniem nowych rynków zby tu powoduje to, że coraz częściej obecne sprawozdania finansowe zawierają zagre gowane wielkości dotyczące różnych grup towarów i usług lub różnych obszarów geograficznych, a więc dających się wyodrębnić lub już wyodrębnionych - w ra mach wewnętrznej sprawozdawczości dla celów zarządczych - segmentów dzia łalności. Segmenty te często charakteryzują się odmiennym stopniem ryzyka pro wadzonej działalności, a w konsekwencji różnym poziomem zwrotu z zainwesto wanego kapitału. Informacji tych coraz częściej potrzebują użytkownicy sprawoz dań finansowych, głównie inwestorzy. Cel i zakres standardu Sprostać temu celowi mają właśnie dodatkowe informacje ujawniane zgodnie z MSR 14 Sprawozdawczość dotycząca segmentów działalności. Standard ten ma pomóc użytkownikom sprawozdań finansowych w: - pełniejszym zrozumieniu osiąganych wyników działalności jednostek gospo darczych, - pełniejszej ocenie ryzyka i zwrotów z inwestycji oraz - formułowaniu bardziej zasadnych sądów na temat jednostki gospodarczej. 1 / 5
Standard swoim zakresem obejmuje wszystkie elementy pełnego sprawozda nia finansowego zgodnego z wymogami MSR 1 Prezentacja sprawozdań finanso wych, a więc: - bilans, - rachunek zysku i strat, - rachunek przepływów pieniężnych, - zestawienie zmian w kapitale własnym, - informację dodatkową. Można więc przyjąć, że jeśli jednostka gospodarcza chce wykazywać sprawoz dania dotyczące segmentów, wpierw musi sporządzać sprawozdanie finansowe zgodnie z MSR 1. Jest to więc pierwszy formalny wymóg w tym zakresie. Standard ten ma zastosowanie do jednostek gospodarczych, których kapitało we lub dłużne papiery wartościowe znajdują się w publicznym obrocie lub znaj dują się w trakcie emisji. Jeśli jednak jednostka gospodarcza nie spełnia powyższe go wymogu, a mimo to sporządza takie sprawozdania na wewnętrzne potrzeby, to zgodnie z par. 4, 5 standardu, zaleca się ujawnianie tych informacji w pełnym za kresie, na zasadach dobrowolności. Jeżeli raport finansowy zawiera zarówno skonsolidowane sprawozdanie finansowe jednostki gospodarczej spełniającej powyżej przedstawione warunki oraz sprawozdanie finansowe jednostki dominującej, albo jednostek zależnych, wówczas sprawozdanie do tyczące segmentów działalności prezentuje się tylko na podstawie skonsolidowanego spra wozdania finansowego. W przypadku gdy tylko jednostka zależna spełnia wymogi tego standardu, informacje prezentuje tylko we własnym raporcie finansowym (par. 6). Podobnie, jeżeli raport finansowy zawiera zarówno sprawozdanie finanso we jednostki gospodarczej spełniające powyżej przedstawione warunki i odrębne sprawozdanie jednostki skonsolidowane metodą praw własności lub wspólnego przedsięwzięcia, w których jednostka 2 / 5
posiada udziały finansowe, wówczas spra wozdanie dotyczące segmentów działalności prezentuje jedynie na podstawie spra wozdania tej jednostki (par. 7). Jeżeli jednostka stowarzyszona konsolidowana me todą praw własności także spełnia te warunki, to przedstawia odpowiednie infor macje w odrębnym raporcie. Posiadanie kapitałowych i dłużnych papierów wartościowych w publicznym obrocie lub w trakcie emisji nie jest wystarczającym warunkiem zastosowania MSR 14 w praktyce. Konieczne jest spełnienie jeszcze dodatkowych warunków o charakterze jakościowym i ilościowym. Przede wszystkim należy spełniać wa runki decydujące o wyodrębnieniu rodzajów segmentów działalności. Rodzaje segmentów działalności według MSR 14 MSR 14 wyróżnia dwa rodzaje segmentów działalności, segment branżowy i segment geograficzny. Standard definiuje te segmenty oraz wymienia czynniki, które leżą u podstaw ich wyodrębnienia. Powtórzmy - niezbędne w tym miejscu dla dalszej analizy - definicje tych segmen tów. Przez segment branżowy można uznać taki, dający się wyodrębnić, obszar działalności gospodarczej, w ramach którego następuje dystrybucja powiązanych towarów lub świadczenie usług, podlegający ryzyku i charakteryzujący się pozio mem zwrotu z poniesionych nakładów inwestycyjnych różnym od innych seg mentów branżowych (par. 9). 3 / 5
Czynniki decydujące o wyodrębnieniu branżowego segmentu działalności są następujące: - rodzaj towarów lub usług, - rodzaj procesów produkcyjnych, - typ lub klasa użytkowników towarów lub usług, - metody dystrybucji towarów lub świadczenia usług, - rodzaj obowiązujących regulacji prawnych, jeśli ma zastosowanie na przykład sektor banków, ubezpieczeń czy przedsiębiorstw użyteczności publicznej. Przez segment geograficzny można uznać taki, dający się wyodrębnić, ob szar działalności gospodarczej, w ramach którego następuje dystrybucja towa rów lub świadczenie usług w określonym środowisku ekonomicznym, podlega jący ryzyku i charakteryzujący się poziomem zwrotu z poniesionych nakładów inwestycyjnych różnym od innych segmentów geograficznych (par. 9). Czynni ki decydujące o wyodrębnieniu geograficznego segmentu działalności są nastę pujące: - podobieństwo warunków politycznych i ekonomicznych, - powiązania pomiędzy działalnością prowadzoną na różnych obszarach geogra ficznych, - bliskość lokalizacji, - szczególny rodzaj ryzyka w konkretnym obszarze geograficznym, - regulacje dotyczące kontroli wymiany walut, - ryzyko walutowe. Pełna treść artykułu, z przykładami, tabelami i schematami: plik pdf 4 / 5
Uwaga: powyższy artykuł stanowi rozdział 1 części 2 książki Sławomira Sojaka i Marii Jankowskiej, wydanej przez DIFIN, Warszawa 2007. Więcej o tej publikacji piszemy w dziale Praktyczne książki". 5 / 5