Memy internetowe nową formą partycypacji politycznej

Memy internetowe nową formą partycypacji politycznej mgr Małgorzata Posyłek Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie Wydział Humanistyczny Instytut Politologii

Komunikacja polityczna Komunikowanie polityczne w ostatnich latach uległo znacznym modyfikacjom do czego głównie przyczynił się szeroki dostęp do Internetu oraz rozwój mediów społecznościowych. Źródło: http://darksideofthecatalogue.files.wordpress.com/2013/01/social-media-marketing.jpg. Na proces ten niezaprzeczalny wpływ ma również spadek zainteresowania młodego pokolenia polityką oraz niechęć do samych polityków i podejmowanych przez nich działań, a także zwrot ku szeroko rozumianej rozrywce.

Komunikacja polityczna Elastyczność i wszechstronność rozrywki stała się czynnikiem generującym odmienny sposób komunikacji, wpływając na sposób postrzegania polityki, zmieniając jej obraz i przystosowując go do wymagań określonej grupy odbiorców. Natomiast rozwój technologii informacyjnych oraz ich globalny zasięg spowodował, iż Internet stał się bardzo ważnym instrumentem informacji, szczególnie dla młodzieży. Młodzi ludzie coraz częściej bowiem korzystają z nowoczesnych form przekazu, dzięki którym zdobywają nowe informacje o otaczającym ich świecie, w tym również o scenie politycznej. Należy tu jednak podkreślić, że poziom ich zainteresowania polityką jest bardzo niski.

Polityka w Internecie Potwierdzają to wyniki badań przeprowadzonych w 2013 roku wśród młodzieży uczącej się. 31 proc. badanych deklaruję, że polityka praktycznie ich nie interesuje. Dla 32 proc. zainteresowanie to ogranicza do śledzenia jedynie najważniejsze wydarzeń. 8 proc. dość uważnie śledzi to, co dzieje się w polityce, a zaledwie 3 proc. uważnie i szczegółowo śledzi prawie wszystko, co związane jest z polityką. Znaczące są również opinie młodzieży o politykach. Zdaniem 92 proc. politycy dbają tylko o swoje kariery. Natomiast 84 proc. uważa, że partie są zainteresowane wyłącznie zdobywaniem głosów obywateli podczas wyborów, a nie interesują się ich opiniami 1. 1 Badanie Konsumpcja substancji psychoaktywnych przez młodzież szkolną Młodzież 2013 przeprowadzono w okresie od 22 listopada do 12 grudnia 2013 roku na ogólnopolskiej losowej próbie 65 szkół (jedna klasa w szkole) liceów, techników i zasadniczych szkół zawodowych. Por. Młodzież 2013, Centrum Badania Opinii Społecznej, Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania Narkomanii, Warszawa 2014, http://www.cinn.gov.pl/portal?id=674130, (15.11.2014).

Polityka w Internecie Podobną tendencję obserwuje się wśród osób w wieku między 18 a 24 rokiem życia, wśród których tylko co siódma uważnie obserwuje co dzieje się w polityce. Jak wynika z raportu Instytutu Spraw Publicznych, aż 77 proc. młodych uważa, że głównym celem ugrupowań politycznych jest zdobycie władzy i czerpanie osobistych korzyści przez szefów partii. Tylko 7 proc. z nich jest zdania, że partie reprezentują ich interesy, lub zwracają uwagę na to co dla nich ważne. Zdaniem młodych stereotypowy polityk to człowiek majętny, pasywny w sprawach publicznych, stale zabiegający o rozgłos. Poza tym (...) jest kłótliwy, toczący agresywne dyskusje i kierujący się interesem własnym lub grupy społecznej, do której należy 2. 2 A. Dąbrowska, Wyniki raportu: młodzi Polacy nie interesują się polityką, 27 listopada 2012, http:/www.polityka.pl/tygodnikpolityka/kraj/1533161,1,wyniki-raportu-mlodzi-polacy-nieinteresuja -się-polityka.read, (05.03.2014).

Polityka w Internecie Młodzi wiedzy o polityce szukają przede wszystkim w Internecie aż 93 proc. z nich korzysta z sieci (wśród osób po pięćdziesiątce ten odsetek to tylko 30 proc.), ale jedynie 15 proc. deklaruje, że znajduje tam treści pomocne w podjęciu wyborczych decyzji 3. 3 A. Dąbrowska, Wyniki raportu:..., op. cit. Źródło: https://www.facebook.com/barackobama.

Polityka w Internecie Korzystając z nowoczesnych form komunikacji, w tym głównie portali społecznościowych, młodzi Polacy biorą udział w akcjach generowanych przez polityków, ich doradców lub inne osoby niezwiązane z polityką, a tym samym uczestniczą w politycznej debacie publicznej. Oprócz tego rodzaju działalności coraz częściej w prześmiewczy sposób komentują postawy polityków i polityczne wydarzenia. Analiza zachowań internautów (komentarzy, głosów na forach, żartów, gier, przeróbek plakatów, zdjęć itp.) sugeruje, że w ich przypadku śmiech to oręż walki przeciw politykom w ogóle, zatem spełnia on rolę terapii i degraduje tych, których w inny sposób nie można ukarać 3. 3 D. Piontek, Komunikowanie polityczne i kultura popularna. Tabloidyzacja informacji o polityce. Wyd. WNPiD UAM, Poznań 2011. s. 107.

Internetowe memy Wśród nowoczesnych form uczestnictwa młodych w życiu politycznym należy wymienić memy internetowe, których treści w sposób humorystyczny piętnują absurdalne lub nagłośnione w mediach działania władzy i jej przedstawicieli. Jak podaje Richard Dowkins mem to rodzaj nowego replikatora czyli jednostki naśladownictwa. Słowo mem pochodzi od gr. mimesis naśladownictwo. Można je również uważać za spokrewnione z angielskim memory (pamięć) lub francuskim merne (taki sam).

Internetowe memy Wraz z nastaniem ery komputerów i Internetu, samoreplikujące się grupy memów zyskały nowe pole do działania. Replikacja może bowiem wykorzystywać jako nośnik różnorodne formy przechowywania danych. Powszechnie znanym ich przykładem są wirusy komputerowe, które potrafią przenosić się z komputera na komputer infekując ich użytkowników 4, ale także coraz bardziej popularne memy internetowe, stanowiące element informacji przekazywanej oraz spopularyzowanej przez sieć. 4 S. Blackmore, Meme machine, Oxford University Press 2000, s. 20.

Internetowe memy Przykładami memów są melodie, idee, obiegowe zwroty, fasony ubrań, sposoby lepienia garnków lub budowania łuków. Tak jak geny rozprzestrzeniają się w puli genowej, przeskakując z ciała do ciała za pośrednictwem plemników lub jaj, tak memy propagują się w puli memów, przeskakując z jednego mózgu do drugiego w procesie szeroko rozumianego naśladownictwa 5. 5 Por. R. Dawkins, Samolubny Gen, Prószyński i S-ka, Warszawa 2007.

Internetowe memy Na mem składa się obraz i odpowiednio do sytuacji dobrany tekst. Jego podstawowym elementem jest humor. Źródło: http://memy.pl/mem_428168_lubisz_koty.

Polityczne memy Memy najczęściej rozprzestrzeniane są na portalach społecznościowych tworzących specyficzne wspólnoty, skupiające osoby o podobnych zainteresowaniach, tworzące swoje osobiste profile. Wśród nich największe znaczenia ma Facebook, gdzie tworzone przez internautów historie są wyrazem ich opinii na dany temat. Źródło: http://www.fakt.pl/m/crop/-900/-900/faktonline/635461520343106968.jpg.

Internetowe memy Mem jest szybkim i efektywnym sposobem komentowania bieżących wydarzeń, w tym również tych z obszaru polityki. Źródło: http://www.polityka.pl/galerie/1595713,9,memy-po-historycznym-zwyciestwie-polskiej-reprezentacji.read.

Internetowe memy Kontekst polityczny występujący w obrazkowych historiach często w humorystyczny sposób piętnuje konkretnych polityków i ich wpadki. Nieprzemyślane zachowania stanowią bowiem niemarginalne źródło kłopotów aktorów politycznych, które mogą spowodować poważne implikacje w obszarze wizerunku. Źródło: http://poznan.naszemiasto.pl/artykul/zdjecia/afera-madrycka-w-oczach-internautow-memy,2482581,artgal,11208495,t,id,tm,zid.html

Internetowe memy Przykładem memów, które stały się okazją do skomentowania przez internatów, były niepoprawne politycznie zachowania parlamentarzystów, w tym incydent na lotnisku we Frankfurcie z udziałem europosła Platformy Obywatelskiej Jacka Protasiewicza, który wdał się w sprzeczkę z celnikami. Źródło: http://rozrywka.dziennik.pl.

Internetowe memy Fenomen zjawiska mimetyzmu polega na tym, że każdy obraz lub fragment informacji może stać się memem internetowym. Nie bez znaczenia jest tu również fakt, że głównymi bohaterami memów zwykle nie są osoby lecz opisywana historia nawiązująca do obrazu lub historii z nią związanej. Proces ten w znacznym stopniu wpływa na rozwój komunikacji, a opowiadane historie stają się sposobem na zaistnienie w przestrzeni publicznej.

Internetowe memy Mem może przekształcić się również w bardziej złożoną formę, tworząc nowy typ opowiadania. Przykładem może tu być szeroko komentowana w mediach niefortunna wypowiedź minister Elżbiety Bieńkowskiej jakiej udzieliła 20.01.2014 r. w programie Fakty po faktach komentując problemy z wielogodzinnym opóźnieniem pociągów słowami: Sorry, mamy taki klimat. Źródło: http://rozrywka.dziennik.pl.

Internetowe memy Internauci natychmiast zareagowali na te słowa, komentując je licznymi memami, jednocześnie tworząc na ich podstawie nową opowieść. Źródło: http://rozrywka.dziennik.pl.

Podsumowanie Włączenie memetyki do zaspokajania potrzeb młodzieży związanych z udziałem w życiu społecznym i politycznym, stało się sposobem wyrażania opinii na temat otaczającego ich świata oraz piętnowania zachowań, które ich zdaniem zasługują na krytykę. Powielanie memów przez społeczność wirtualną stało się także rodzajem partycypacji w życiu politycznym, które dla znacznej grupy nie stanowi celu samego w sobie, lecz jest przejawem wyrażania swojej opinii o polityce i politykach.

Bibliografia: 1. Blackmore S., Meme machine, Oxford University Press 2000. 2. Dawkins R., Samolubny Gen, Prószyński i S-ka, Warszawa 2007. 3. Dąbrowska A., Wyniki raportu: młodzi Polacy nie interesują się polityką, http:/www.polityka.pl/tygodnikpolityka/kraj/1533161,1,wyniki-raportu-mlodzi-polacynie-interesuja -się-polityka.read, (05.03.2014). 4. Młodzież 2013, Centrum Badania Opinii Społecznej, Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania Narkomanii, Warszawa 2014, http://www.cinn.gov.pl/ portal?id=674130, (15.11.2014). 5. Piontek D., Komunikowanie polityczne i kultura popularna. Tabloidyzacja informacji o polityce. Wyd. WNPiD UAM, Poznań 2011. Źródła ilustracji: http://darksideofthecatalogue.files.wordpress.com/2013/01/social-media-marketing.jpg. http://memytutaj.pl/dziekuje-za-uwage-34365. http://memy.pl/mem_428168_lubisz_koty. http://poznan.naszemiasto.pl/artykul/zdjecia/afera-madrycka-w-oczach-internautowmemy,2482581,artgal,11208495,t,id,tm,zid.html http://rozrywka.dziennik.pl. http://www.fakt.pl/m/crop/-900/-900/faktonline/635461520343106968.jpg. http://www.polityka.pl/galerie/1595713,9,memy-po-historycznym-zwyciestwie-polskiejreprezentacji.read. https://www.facebook.com/barackobama.

Źródło: http://memytutaj.pl/dziekuje-za-uwage-34365.