Poznań, 31 grudnia 2019 r. 29 grudnia, w swoim domu w Chudobczycach, zmarł Tomasz Sadowski, twórca Fundacji Pomocy Wzajemnej Barka i modelu wychodzenia z bezdomności. W 2018 r. przeżywaliśmy uroczyście 75-lecie urodzin Tomasza, a w czerwcu tego roku jubileusz 30-lecia powstania Barki. W minionych dniach Tomasz Sadowski przeszedł trudną operację. W marcu przyszłego roku skończyłby 77 lat. fot. WNP.pl Ten sens naszego działania jest i pozostanie na długo, a może nawet sięgnie następnego pokolenia. A to już jest największa nagroda. Tomasz Sadowski dla Gazety Ulicznej Msza święta w intencji Tomasza Sadowskiego zostanie odprawiona 8 stycznia 2020 r. o godz. 10:30 w Bazylice Archikatedralnej na Ostrowie Tumskim w Poznaniu. Pogrzeb odbędzie się o godz. 12:45 na poznańskim Miłostowie - w kaplicy od ulicy Warszawskiej. Tomasz Sadowski spocznie w alei zasłużonych. Księga kondolencyjna będzie wystawiona w auli w siedzibie Fundacji Barka przy ul. św. Wincentego 6/9 w Poznaniu od 2 stycznia 2020 r. w godz. 10 16.
Tomasz Sadowski Zmarł w niedzielę Świętej Rodziny. 30 lat temu stworzył rodzinę, która rozrosła się na cały świat, rodzinę bez więzów krwi, bez wspólnej genealogii, ale jak zawsze powtarzał ze wspólnym Ojcem, w której każdy był dla siebie Bratem i Siostrą. Stworzył wyjątkową barkową rodzinę, w której miejsce znaleźli ludzie o zrujnowanych życiorysach ze skomplikowaną przeszłością, a w tej niezwykłej przestrzeni, która przyciągała do siebie najsłabszych, złamanych i odrzuconych, dając im jednocześnie należny szacunek, bliskość i przywróconą godność, można było poczuć prawdziwą miłość i człowieczeństwo. Przez lata uczył nas, że jesteśmy tworzeni przez okoliczności, że człowiek od samego początku podlega wpływom otoczenia i nie od niego zależy, w jakiej rodzinie przyjdzie na świat. Aby go przyjąć z braterskim sercem, potrzebna jest ofiarność i wyjście poza własne przyzwyczajenia. Świadectwem tego było całe jego życie, jego postawa, jego oddanie najsłabszym i słowa, które powtarzał: Tu nie świadczymy usług, życiem świadczymy. Chociaż sam mówił, że nie jest w stanie pojąć i ogarnąć rozumem ani nawet cząstki wszechświata, to jego mądrość i przenikliwe rozumienie życia było w Barce drogowskazem i wprawdzie trudnym i wymagającym, ale też niepodważalnym odniesieniem do zawiłych i skomplikowanych mechanizmów rządzących człowiekiem i jego losami. W ostatniej rozmowie, dla Gazety Ulicznej powiedział na koniec: Krótko mówiąc, to życie trochę nas kosztowało i czuję się już mocno zmęczony. No cóż, rzeczy ważne mają swój ciężar gatunkowy, ale nie zamieniłbym go na życie, które nic nie kosztuje. Tak jak powiedział ksiądz Tischner: cóż po świadectwie, które nie jest heroiczne. Życiorys Tomasza Sadowskiego Tomasz Sadowski urodził się 4 marca 1943 roku w Ciepielowie/k Radomska, jako syn Wiktora Sadowskiego i Haliny Morzyckiej. Jego ojciec był dyrektorem państwowych gospodarstw rolnych w Wielkopolsce. Tomasz, jako mały chłopiec, spędzał dużo czasu z dziadkami ze strony matki - Ireną i Zoroastrem Morzyckimi, w rodzinnym dworze w Giewartowie nad jeziorem Powidzkim (w roku 1952 dwór odebrały rodzinie władze komunistyczne). Szczególnie Irena, babcia Tomasza, odegrała znaczącą rolę w wychowaniu najstarszego wnuka, uwrażliwiając go na ważkie problemy społeczne. Szkołę podstawową i średnią Tomasz ukończył w Środzie Wlkp., a następnie rozpoczął studia wyższe na Akademii Wychowania Fizycznego w Poznaniu, szczególnie interesując się rehabilitacją ruchową i odbywając liczne sesje rehabilitacyjne pod kierunkiem prof. Wiktora
Degi. Na trzecim roku studiów doznał kontuzji, która uniemożliwiła dalsze kontynuowanie nauki na AWF. W konsekwencji zdecydował się na pogłębianie swoich zainteresowań z zakresu rehabilitacji osób w problemach oraz kryzysach psychicznych i podjął studia psychologiczne na UAM. Już w czasie studiów pracował w zakładzie poprawczym przy ul. Wagrowskiej w Poznaniu, a później był Inspektorem Sądu Wojewódzkiego ds. Zakładów Poprawczych w Wielkopolsce. Następnie, przez 8 lat, pracował w Klinice Psychiatrycznej w Poznaniu, jednocześnie odbywając konsultacje jako psycholog w zakładzie karnym we Wronkach. Podczas pracy w Klinice Psychiatrycznej był członkiem zespołu pracującego nad wprowadzeniem do Polski kultury trzeźwościowej opartej o amerykański ruch AA. W 1985 roku Tomasz założył eksperymentalny ośrodek rehabilitacyjny dla osób w problemach i kryzysach psychicznych na os. Czecha w Poznaniu. U podstaw utworzenia Ośrodka leżało przekonanie, że osoby chore psychicznie pozostające pod wpływem środków farmakologicznych potrzebują także środowiska do rozwoju relacji społecznych i umiejętności życiowych. Formuła Ośrodka niepokoiła jednak część środowiska medycznego, argumentującego, że proponowany model nie mieści się w dotychczasowym systemie pomocy psychiatrycznej. Podjęto więc działania zmierzające do odsunięcia Tomasza Sadowskiego od kierowania Ośrodkiem. Mimo listów rodzin i pacjentów do ówczesnych władz, Tomasz został odsunięty od kierowania placówką, którą stworzył. W 1988 powołał, wraz z pacjentami i rodzinami, Towarzystwo Pomocy w Problemach i Kryzysach Psychicznych. Jedną z form działalności Towarzystwa były Kluby Pomocy Wzajemnej. W wyniku podejmowanych przez Tomasza działań, powstawać zaczęły również oddziały dzienne, kluby osiedlowe dla osób po szpitalach psychiatrycznych i liczne grupy wsparcia. W 1989 roku, Tomaszowi udało się wynająć budynek nieczynnej, zrujnowanej szkoły we wsi Władysławowo w gminie Lwówek, 60 km od Poznania. Uruchomienie domu zbiegło się z wielką zmianą ustrojową - upadkiem komunizmu i wchodzeniem Polski w obszar wolnego rynku i demokracji. To spowodowało, iż w następnych latach do domu wspólnoty we Władysławowie przybywały nie tylko osób po szpitalach psychiatrycznych, ale również ofiary transformacji ustrojowej, osoby i rodziny eksmitowane na bruk, uzależnione i inne, nieprzygotowane do radzenia sobie w nowej rzeczywistości społeczno-gospodarczej. Pierwsi mieszkańcy (około 20 osób) zamieszkali we wspólnocie w Wielkanoc 1989. Nazwę BARKA" wymyśliła niepełnosprawna intelektualnie Justyna, która także zamieszkała we
Władysławowie. W tym czasie kształtowała się nowa polska rzeczywistość. Uważano, że rynek będzie najlepszym regulatorem procesów rozwoju społecznego. Lekceważenie problemów ludzi przegrywających ze zmianami, w tym z kapitalistycznym rynkiem, doprowadziło do tego, iż 30-40 procent społeczeństwa zostało pozbawionych szans na włączenie w nową rzeczywistość. Tomaszowi Sadowskiemu towarzyszyło przekonanie, że żaden człowiek nie może twierdzić, że nie jest odpowiedzialny za los drugiego człowieka. Czas odbudowy ojczyzny sprzyjał ofiarności, w tym duchu należy rozumieć życiową decyzję Tomasza, który w latach 1989-1997 zamieszkał z rodziną we wspólnocie we Władysławowie wraz z przegranymi członkami społeczeństwa. W 1989 r. podjęliśmy działania ze względu na moralne zobowiązanie. Można było pędzić do przodu, bogacić się, angażować w zdobycie władzy, ale budowanie społeczeństwa solidarnego było wielką potrzebą tego czasu. Tomasz Sadowski dla Gazety Ulicznej Po rocznym funkcjonowaniu wspólnoty, zarejestrowana została Fundacja Pomocy Wzajemnej Barka, na której działalność 2 tys. dolarów ze sprzedaży samochodu przeznaczyła Maria Garwolińska, wcześniej uczestniczka programów Barki. Ze środków tych wydzierżawiono dom i powstały ogrodnicze tunele foliowe. W reportażu pt. Znajduchy" (Gazeta Wyborcza, 16 września 1994), Joanna Szczęsna napisała: Kiedy w 1989 roku Tomek zamieszkał z żoną Basią i dziećmi w Barce, mieli oboje etaty pracowników służby zdrowia. W 1991 roku przeszli na bezrobocie. Teraz są na takich samych zasadach jak inni członkowie Wspólnoty". I dalej wypowiedź Tomka: My tu nie zajmujemy się niczyimi problemami, my tu po prostu żyjemy. Niech moi koledzy psychologowie zarabiają sobie beze mnie na problemach ludzi nieprzystosowanych. Gdybym ja tutaj miał etat i opuszczał ten dom o godzinie 15 lub 16, nic by nie było. Musi być jakaś konfrontacja postaw, jakiś wzór. Ja nie mogę świadczyć tutaj usług, ja muszę tutaj świadczyć swoim życiem." Doświadczenia zebrane we Władysławowie zaowocowały wypracowaniem podstaw dla rozwoju przedsiębiorczości społecznej w Polsce. W latach 1989 2004 Tomasz Sadowski z żoną Barbarą i rodziną stworzył system rehabilitacji społecznej, zawodowej i ekonomicznej dla środowisk dysfunkcyjnych, na który składają się: programy wspólnot rodzinnych działających jako gospodarstwa ekologiczne dla osób i środowisk wykluczonych społecznie, programy socjalno-edukacyjne, na bazie których powstała Ustawa o Zatrudnieniu Socjalnym,
programy tworzenia nowych miejsc pracy i spółdzielni socjalnych dla osób długotrwale bezrobotnych, na podstawie których powstała Ustawa o Spółdzielniach Socjalnych, program dostępnego budownictwa, który posłużył jako baza do powołania Ustawy o Finansowym Wsparciu Rządu dla budownictwa socjalnego, program rozwoju społeczeństwa obywatelskiego, na bazie którego powstała Ustawa o Działalności Pożytku Publicznego i Wolontariacie oraz programy rozwoju społecznego dla nowych instytucji tworzonych w partnerstwie z samorządami. Wyżej wymieniony system ustaw prawnych powstał pod przewodnictwem wicepremiera i ministra pracy Jerzego Hausnera w latach 2001-2006, w oparciu o pionierskie rozwiązania Barki. W 2002 roku Fundacja Barka, we współpracy z Miastem Poznań oraz Ministerstwem Mieszkalnictwa rozpoczęła realizację budowy Osiedla Darzybór", składającego się z 32 domów socjalnych dla rodzin o niskich dochodach. W latach 2005-2008 Fundacja Barka zrealizowała europejski projekt EQUAL", w ramach którego testowano rozwiązania dotyczące rozwoju przedsiębiorczości społecznej, edukacji i tworzenia pierwszych partnerstw lokalnych na rzecz włączenia społecznego. W efekcie powstało 20 spółdzielni socjalnych oraz wypracowany został model centrum ekonomii solidarnej. W latach 2009-2014 założona przez Tomasza Fundacja Barka prowadziła projekt systemowy, we współpracy z Rządem RP, na rzecz tworzenia programów reintegracji społecznej w systemie partnerstw lokalnych (regionalnych, powiatowych i gminnych). W tym czasie powstało około 100 partnerstw lokalnych pomiędzy samorządami, organizacjami i firmami komercyjnymi. W roku 2006 Fundacja Barka otrzymała zaproszenie od władz Londynu do współpracy w ramach rehabilitacji oraz integracji społecznej i zawodowej migrantów z Europy Środkowo- Wschodnie w Londynie. W ten sposób rozwinęły się międzynarodowe programy Fundacji Barka na rzecz wsparcia migrantów w Anglii, Irlandii, Danii, Holandii, Niemczech, Belgii, Islandii, a także w Kanadzie. Powstał m.in. program Powroty" w ramach którego blisko 20 tys. bezdomnych i bezrobotnych obywateli Europy Środkowo-Wschodniej powróciło z Barką z ulic zachodnio-europejskich miast. Osoby te powróciły do programów reintegracyjnych Barki w Polsce oraz do organizacji partnerskich w Europie Środkowo-Wschodniej. W ciągu ostatnich 30 lat wiele programów Barki zostało usamodzielnionych i w 2004 roku
powołały one Związek Organizacji Sieć Współpracy BARKA. Obecnie Związek ten gromadzi blisko 50 organizacji. W roku 2011 Fundacja Barka nawiązała współpracę z diasporą afrykańską w Europie (głównie w Wielkiej Brytanii). Odbyły się liczne staże przedstawicieli diaspory afrykańskiej w programach Sieci Barka w Polsce oraz wizyty studyjne przedstawicieli Barki w Kenii i Etiopii. Nastąpiła współpraca ze wspólnotami lokalnymi, samorządami i rządem centralnym Kenii. W maju 2016 Fundacja Barka gościła w Poznaniu delegację rządu Kenii na czele z kenijskim ministrem rozwoju. W 2015 roku Tomasz Sadowski został przyjęty do Rady Starszych plemienia Pokomo w Kenii. W szeregi Rady Starszych został włączony jako pierwszy biały człowiek w historii plemienia. Od maja 2016 do listopada 2017 odbył się półtoraroczny projekt na rzecz budowy przedsiębiorczości społecznej w Macedonii, wskutek którego przygotowany został projekt Ustawy o Przedsiębiorstwach Społecznych w Macedonii. Wybrane wyróżnienia dla Tomasza i Barbary Sadowskich Rada Miasta Poznania - Tytuł Zasłużony dla Miasta Poznania dla założycieli Fundacji Barka Barbary i Tomasza Sadowskich, Poznań 2016 Nagroda na World CSR Congress (Światowy Dzień Społecznej Odpowiedzialności Biznesu), Bombaj, Indie 2015 Nagroda Specjalna banku BNP Paribas - Paryż, Francja 2014 Europejska Nagroda Obywatelska, nagroda Parlamentu Europejskiego Bruksela, Belgia 2014 Nagroda od EAPN - Europejskiej Sieci Przeciwdziałania Ubóstwu-Londyn, Anglia 2013 Nagroda od Europejskiej Sieci Miast i Regionów na rzecz Gospodarki Społecznej - Bruksela, Belgia 2013 Odznaczenie przez Prezydenta RP Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski dla Założycieli Fundacji Barka Barbary i Tomasza Sadowskich, Warszawa 2011 Nagroda World Habitat Awards w ramach organizowanych przez ONZ Światowych Dni Mieszkalnictwa - Waszyngton, USA 2009 Nagroda XX- lecia Odrodzenia Polski Pro Publico Bono, Kraków 2009 Główna nagroda Fundacji Pro Publico Bono - całokształt działalności, a w szczególności za akcję mającą pomóc polskim emigrantom w Londynie i Dublinie, Kraków 2007 Nagroda od Banku Światowego za Najbardziej Innowacyjne Dzieło - Pekin, Chiny 2006 Nagroda od Fundacji Klausa Schwaba - World Economic Forum - Davos, Szwajcaria 2004 Nagroda w Światowym konkursie Globalnej Sieci Rozwoju- Kair, Egipt 2003 Nagroda magazynu Time w konkursie European Heroes (Herosi Europy)-Londyn, Anglia 2003
Nagroda Srebrnej Róży (Silver Rose Award) przyznana przez Organizację Europejską SOLIDAR, 2001 Medal Rzecznika Praw Obywatelskich, Warszawa 2000 Wyróżnienie Pro Publico Bono z okazji dziesięciolecia wolności wyróżnienie Premiera Jerzego Buzka, 1999 Henry Ford European Conservation Award- Stambuł, Turcja 1998 Nagroda Australijskiej Fundacji Wspierania Niezależnej Kultury Polskiej POL CUL dla Barbary i Tomasza Sadowskich, 1997 Tytuł Innowatora dla Dobra Ogółu przyznany przez Międzynarodowe Stowarzyszenie Innowatorów Społecznych Ashoka, USA, 1996 Nagroda Ministra Pracy i Polityki Społecznej, Warszawa 1996 Tytuł Człowiek - lek na całe zło Tomasz Sadowski Super Ekspres, 1995 Tytuł Człowieka Roku dla Tomasza Sadowskiego Wielkopolanin 1994, Głos Wielkopolski, Poznań 1994