SPRAWOZDANIE ZA 2010 ROK Z DZIAŁAŃ ZWIĄZANYCH Z PRZYNALEŻNOŚCIĄ GMINY MIEJSKIEJ KRAKÓW DO OGÓLNOPOLSKICH I REGIONALNYCH ORGANIZACJI SAMORZĄDOWYCH

SPRAWOZDANIE ZA 2010 ROK Z DZIAŁAŃ ZWIĄZANYCH Z PRZYNALEŻNOŚCIĄ GMINY MIEJSKIEJ KRAKÓW DO OGÓLNOPOLSKICH I REGIONALNYCH ORGANIZACJI SAMORZĄDOWYCH Sprawozdanie sporządzono w oparciu o informacje uzyskane od przedstawicieli Krakowa działających w ogólnopolskich i regionalnych organizacjach samorządowych: 1. Unia Metropolii Polskich UMP 2. Związek Miast Polskich ZMP 3. Związek Gmin Dorzecza Rudawy, Rudna i Sanki ZGDRRiS 4. Związek Gmin Jurajskich ZGJ 5. Małopolska Organizacji Turystycznej MOT 6. Stowarzyszenie Gmin i Powiatów Małopolski SGiPM 7. Stowarzyszenie Zdrowych Miast Polskich SZMP na podstawie Polecenia Służbowego Nr 5/2008 Prezydenta Miasta Krakowa z dnia 3 kwietnia 2008 roku w sprawie koordynacji działań związanych z przynależnością Gminy Miejskiej Kraków do ogólnopolskich i regionalnych organizacji samorządowych z późn. zm. Kazimierz Bujakowski Seminarium: Instytuty Wspierania Innowacyjnej Gospodarki, 18 maja 2010 roku, Warszawa Seminarium Komisji UMP ds. Badań i Innowacji pt. Instytuty Wspierania Innowacyjnej Gospodarki (IWIG-i), odbyło się w rok po konferencji we Wrocławiu pt. Metropolie środowiskiem innowacji i wiedzy. Owocem tej debaty, rozpoczętej na konferencji w Krakowie w 2007 roku, było podpisanie w dniu 7 kwietnia 2009 roku Deklaracji 12 Prezydentów Miast Unii Metropolii Polskich w sprawie roli metropolii jako regionów innowacji i wiedzy. W deklaracji, Prezydenci zobowiązali się do utworzenia w swoich miastach Instytutu Wspierania Innowacyjnej Gospodarki (IWIG-u), jednostki badającej i rozwijającej kapitał intelektualny metropolii. Jak czytamy w tym dokumencie: (...) każdy z miejskich IWIG-ów, kierowany przez pełnomocnika prezydenta, będzie obserwatorium innowacyjnych przedsięwzięć we wszystkich dziedzinach istotnych dla rozwoju metropolii: takich jak innowacje biznesowe, nauka i jej współpraca z biznesem, kultura, sztuka, kształcenie kreatywnych umysłów, budowanie wizerunku metropolii jako regionu innowacji i wiedzy. Szczególnym przedmiotem zainteresowania obserwatoriów ma być kapitał intelektualny polskich metropolii, w tym wyszukiwanie talentów, badanie karier zawodowych młodych, twórczych ludzi i ich wspieranie. (...)Pierwszym zadaniem każdego z IWIG-ów powinno być badanie kapitału intelektualnego metropolii i określenie głównych barier dla rozwoju tego kapitału. Na seminarium dokonano podsumowania tego, co dotychczas udało się zrobić w miastach 1

w zakresie tworzenia IWIG-ów: działania miast UMP w zakresie wspierania innowacyjnej gospodarki poprzez fundowanie stypendiów dla studentów i młodych naukowców, działania miast UMP w zakresie wspierania innowacyjnego biznesu, kroki jakie podjęły miasta UMP w kierunku utworzenia Instytutu Wspierania Innowacyjnej Gospodarki (ustanowienie doradcy lub pełnomocnika prezydenta, uchwała rady Miasta, utworzenie odpowiedniej jednostki w strukturze miasta etc.). Seminarium: Podział zadań w zakresie GOW (Gospodarki Opartej na Wiedzy), 28 czerwca 2010, Warszawa Podczas spotkania omówiono założenia postulowane przez Unię Metropolii Polskich w sprawie nowego podmiotu administracji samorządowej regionu (powiatu) metropolitalnego. Celem spotkania było również przygotowanie tez do konferencji w Krakowie w zakresie podziału zadań i kompetencji (gmina, powiat, samorząd województwa) w zakresie pobudzania innowacyjnej gospodarki. Realizacja przedsięwzięć, o charakterze innowacyjnym, pobudzających gospodarkę w Gminie Miejskiej Kraków: W zakresie systemu transportowego Zgodnie z uchwałą Nr XVIII/225/07 Rady Miasta Krakowa z dnia 4 lipca 2007 r. w sprawie przyjęcia Polityki Transportowej dla Miasta Krakowa na lata 2007 2015, głównym celem przekształceń i rozwoju oraz funkcjonowania systemu transportu Krakowa jest stworzenie warunków dla sprawniejszego i bezpieczniejszego przemieszczania osób i towarów, przy spełnieniu wymogów ograniczenia uciążliwości transportu dla środowiska, a przez to poprawa dostępności komunikacyjnej w obrębie miasta oraz z terenów obszaru metropolitalnego, województwa i kraju. Eksploatacja, modernizacja i rozwój systemu transportu powinny służyć stymulowaniu rozwoju gospodarczego (w tym wspieraniu tworzenia nowych miejsc pracy i aktywizacji inwestycyjnej) kształtowaniu ładu przestrzennego, ochronie dziedzictwa kulturowego, poprawie wizerunku Krakowa i umacnianiu jego funkcji metropolitalnych oraz zmniejszeniu zróżnicowań w rozwoju i jakości życia w poszczególnych obszarach miasta. Z celu głównego wynikają następujące cele szczegółowe: cel 1. zapewnienie sprawności funkcjonowania systemu transportu miasta jako zrównoważonego w sensie gospodarczym, środowiskowym i społecznym; cel 2. dalsze wzmacnianie roli i poprawa jakości transportu zbiorowego; cel 3. wykształcenie zintegrowanego systemu metropolitalnego, zapewniającego dostępność w układzie regionu, kraju i Europy. Dotychczasowe doświadczenia Krakowa oraz nawiązanie do Polityki Transportowej Państwa i Unii Europejskiej, pozwalają na przyjęcie wytycznej generalnej osiągania powyższych celów poprzez dążenie do osiągania zrównoważonego systemu transportu miasta i obszaru metropolitalnego. Wymaga to przyjęcia następujących zasad wdrażania polityki: współdziałania i integracji różnych podsystemów transportowych w obrębie metropolii, rozwoju wysokiej jakości podsystemu transportu zbiorowego, rozwoju infrastruktury szynowej (z priorytetem szybkiego tramwaju), rozwoju sieci drogowo ulicznej i parkingowej z priorytetem budowy elementów obwodowych, 2

zorganizowania systemu przepływów ładunków w oparciu o system logistyki miejskiej (budowa centrów logistycznych i optymalizacja łańcuchów logistycznych), rozwoju układu dróg rowerowych (z priorytetem ciągów wiążących ze śródmieściem), dostosowania infrastruktury i środków transportu do wymogów osób niepełnosprawnych, wydatkowania środków na miękkie elementy infrastruktury transportu samochodowego (w tym na zaawansowane systemy sterowania ruchem indywidualnym i zbiorowym z wykorzystaniem nowoczesnych technologii). Egzekwowanie powyższych założeń prowadzić będzie do wysokiego udziału transportu zbiorowego oraz ruchu niezmotoryzowanego (pieszego i rowerowego)w ogólnej liczbie podróży, szczególnie w strefie śródmiejskiej i eliminacji ruchu tranzytowego z tego obszaru. Biorąc powyższe pod uwagę Gmina Miejska Kraków dążąc do osiągnięcia zrównoważonego systemu transportu miasta i obszaru metropolitalnego uczestniczy w przedstawionych poniżej projektach oraz działaniach. Projekt Via Regia Plus Programu dla Europy Środkowej współfinansowany ze środków EFRR Celem projektu jest realizacja wizji obszaru wzrostu i rozwoju począwszy od wschodnich Niemiec poprzez południową Polskę aż po Ukrainę. Działania w ramach projektu koncentrują się głównie na zagadnieniach związanych z dostępnością komunikacyjną a w szczególności dotyczą poprawy kolejowych i drogowych połączeń transportowych wzdłuż III Paneuropejskiego Korytarza Transportowego PKT (Osi Centralnej), promocji połączeń z sąsiednimi obszarami wzrostu i rozwoju, poprawy jakości transportu publicznego, zrównoważonego rozwoju obszarów metropolitalnych, wypracowania strategii marketingowych oraz wykreowania ofert turystycznych wzdłuż korytarza Via Regia. Wymiernym efektem podejmowanych działań związanych z wyżej wymienionymi obszarami problemowymi będzie opracowanie dokumentów strategicznych oraz implementacja wypracowanych przykładów skutecznych rozwiązań i dobrych praktyk (akcje pilotażowe) poprzez realizację wspólnych przedsięwzięć w celu poprawy dostępności komunikacyjnej obszarów metropolitalnych, koordynacji rozwoju transportu w miastach i obszarach metropolitalnych oraz wypracowania efektywnych modeli współpracy terytorialnej i zarządzania regionalnego. W ramach projektu Gmina Miejska Kraków planuje zrealizować następujące działania: Przeprowadzenie badań i analiz popytu na transport kolejowy w kontekście uruchomienia systemu Szybkiej Kolei Aglomeracyjnej Działania zmierzające do wzmocnienia roli Krakowskiego Węzła Kolejowego w obsłudze miasta, w tym: opracowania koncepcyjne zagospodarowania przystanków kolejowych SKA na terenie Krakowa, opracowania studialne dotyczące zagospodarowania przestrzennego w otoczeniu przystanków SKA i węzłów integrujących systemy transportowe Koncepcja obsługi komunikacyjnej Krakowskiego Obszaru Metropolitalnego w kontekście wprowadzenia zintegrowanej taryfy biletowej Plan koordynacji i współpracy pomiędzy miastami gospodarzami EURO 2012 w zakresie obsługi transportowej Działania na rzecz optymalizacji zagospodarowania przestrzennego Krakowa i gmin ościennych pod kątem zmniejszenia pracy przewozowej oraz lepszego wykorzystania istniejących korytarzy transportu zbiorowego, w szczególności kolejowych, w dojazdach do Krakowa. 3

Projekt Aeneas w ramach programu Inteligentna Energia dla Europy Gmina Miejska Kraków, wraz z innymi miastami europejskimi, uczestniczy w projekcie AENEAS, dotyczącym mobilności osób starszych. Projekt realizowany w latach 2008-2011 dofinansowywany jest w ramach programu STEER przez Agencję ds. Konkurencyjności i Innowacyjności EACI, działającą przy Komisji Europejskiej. Partnerami Krakowa w projekcie są miasta Salzburg, Odense, San Sebastian i Monachium. Projekt AENEAS ma na celu podniesienie świadomości społeczeństwa w zakresie potrzeb i problemów osób starszych w transporcie. Ma też zachęcać seniorów do częstszego korzystania z ekologicznych form transportu miejskiego, tj. podróży komunikacją zbiorową, rowerem czy pieszych wędrówek. W ramach projektu Kraków skupia się na 3 głównych działaniach/koncepcjach: 1. Asysta na przystankach (na głównych przesiadkowych węzłach transportowych) 2. Bezpieczniejszy transport publiczny dla osób starszych 3. Kampania informacyjno marketingowa dla osób starszych dotycząca energooszczędnego transportu. Forum Mobilności Inicjatywa Forum Mobilności narodziła się w roku 2006 w ramach projektu CARAVEL CiViTAS realizowanego w latach 2005-2009 przez Urząd Miasta Krakowa. Forum Mobilności jest to otwarta platforma wymiany myśli i poglądów na tematy związane z transportem w Krakowie pomiędzy mieszkańcami, decydentami, urzędnikami oraz naukowcami. 8. Zintegrowany system taryfowo-biletowy Od 1 marca 2008 r. pasażerom korzystającym z miejskiej strefy biletowej komunikacji miejskiej w Krakowie i pociągów na trasie Kraków - Krzeszowice, zaproponowano nową ofertę zintegrowanego biletu, realizowanego pilotażowo w ramach inicjatywy CARAVEL/CiViTAS. Od maja 2009 roku zakres funkcjonowania tej formy odpłatności został rozszerzony jeszcze na 4 główne kierunki dojazdowe do Krakowa z obszaru aglomeracji, tj. Kraków Główny Wieliczka Rynek, Kraków Główny Skawina, Kraków Główny Słomniki, Kraków Główny Bochnia. Dodatkowo od maja 2010 r. zintegrowany bilet obowiązuje także na odcinku Kraków Główny Trzebinia. Działania w ramach Szybkiej Kolei Aglomeracyjnej Przygotowano projekt porozumienia w sprawie określenia zasad współpracy i podziału obowiązków związanych z realizacją zadania budowy nowych przystanków osobowych dla potrzeb Szybkiej Kolei Aglomeracyjnej, w ramach którego mają zostać ustalone lokalizacje przystanków kolejowych przeznaczonych do obsługi ruchu aglomeracyjnego. Rozwój ruchu rowerowego Miasto Kraków jest pierwszym miastem w Polsce, które uruchomiło w jesieni 2008 r. bezobsługową wypożyczalnię rowerów miejskich. Pomysł Bezobsługowej Wypożyczalni Rowerów Miejskich BikeOne w Krakowie wywodzi się z projektu badawczo wdrożeniowego CARAVEL/CIVITAS, który pomaga miastom w opracowaniu bardziej stabilnego, ekologicznego i wydajnego systemu transportu miejskiego poprzez wdrażanie, prezentowanie i ocenę ambitnych, zintegrowanych rozwiązań, łączących najnowsze technologie i działania wynikające z polityki transportowej. W ramach projektu europejskiego CARAVEL/CIVITAS zrealizowane zostało działanie "Miejska wypożyczalnia rowerów" polegające na wdrożeniu i przetestowaniu nowego innowacyjnego 4

"Systemu Bezobsługowych Wypożyczalni Rowerów Miejskich" przez okres 3 lat. Pierwszy etap projektu objął 13 stacji oraz 100 rowerów, drugi etap to dodatkowe 3 stacje BikeOne Kraków + oraz 20 rowerów pozyskane dzięki firmie Polkomtel. W zakresie gospodarki wodno ściekowej Dla dalszego prawidłowego rozwoju miasta za niezwykle ważne uznaje się działania mające na celu zapewnienie warunków dla prawidłowego odwodnienia terenów miasta. Poprawnie działający system ma bowiem na celu uporządkowanie gospodarki wodnej oraz ochronę przeciwpowodziową, a co za tym idzie tworzenie warunków dla prawidłowego rozwoju oraz aktywizacji terenów miasta, tak w sensie społecznym jak i gospodarczym. Z tych względów proces porządkowania spraw leżących w zakresie odwodnienia miasta wymaga szczególnej uwagi, która zapewni kompleksowe rozwiązanie narastających od lat problemów. W związku z tym opracowane powinny zostać kompleksowe dokumenty planistyczne dotyczące systemu odwodnienia terenów Gminy Miejskiej Kraków oraz ochrony przeciwpowodziowej. W zakresie gospodarki odpadami W zakresie gospodarki odpadami ważnym jest jej realizacja według hierarchii postępowania z odpadami: 1. zapobieganie, 2. przygotowanie do ponownego użycia, 3. recykling, 4. inne metody odzysku np. odzysk energii, 5. unieszkodliwianie. Stosując ww. hierarchię podejmowane są środki sprzyjające rozwiązaniom, które dają najlepszy wynik całkowity dla środowiska. Należy dążyć do stworzenia społeczeństwa recyklingu zmierzającego do eliminacji wytwarzania odpadów i do wykorzystania ich jako zasobu. Gmina Miejska Kraków realizując zalecenia Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/98/WE z dnia 19 listopada 2008 r. w sprawie odpadów oraz uchylające niektóre dyrektywy oraz zgodnie z zapisami: Krajowego Planu Gospodarki Odpadami 2010 (załącznik do uchwały Nr 233 Rady Ministrów z dnia 29 grudnia 2006 r., z późn.zm.), a ponadto Planu Gospodarki Odpadami dla Miasta Krakowa (uchwała Nr LXXVIII/999/09 Rady Miasta Krakowa z dnia 1 lipca 2009 r.) podjęła działania w zakresie utworzenia Zakładu Termicznego Przekształcania Odpadów Komunalnych (ZTPO), jednego z pierwszych tego typu w Polsce: 1. ma być uzupełnieniem ekologicznego systemu gospodarki odpadami. Do spalenia będą przeznaczone tylko te odpady, których nie da się już odzyskać poprzez segregację i kompostowanie, 2. wydajność ZTPO planowana jest na poziomie 220-240 tysięcy ton rocznie, 3. będzie obiektem bezpiecznym emisje zanieczyszczeń będą niższe niż określają to restrykcyjne normy europejskie. Ich ilość powstająca w procesie spalania będzie mniejsza niż w sadzy domowych kominów, silnikach spalinowych samochodów czy dymie papierosowym restrykcyjne normy zakładają, że ilość ta nie może przekroczyć 0,1 nanograma na m3; w przypadku krakowskiej ekospalarni wyniesie tylko 0,01 nanograma na m3. Praca ekospalarni będzie monitorowana całą dobę i kontrolowana przez unijne oraz polskie służby ochrony środowiska. 5

III Konferencja Unii Metropolii Polskich Metropolie środowiskiem innowacji i wiedzy. Uroczystość jubileuszowa 20 lat za nami 20 lat przed nami z okazji XX-lecia Unii Metropolii Polskich, 12 października 2010, Warszawa Katarzyna Bury wypełnienie ankiety w sprawie mieszkalnictwa i infrastruktury osiedleńczej obejmującej Miasto Kraków, której wyniki zostały przedstawione na posiedzeniu Zarządu Unii Metropolii Polskich, Samorządowy Lider Zarządzania 2010. Konkurs ten jest organizowany cyklicznie co roku i dotyczy usług społecznych oraz usług technicznych. Dziedziny konkursowe, którymi są usługi społeczne (kultura, pomoc społeczna i oświata) oraz usługi techniczne (transport, gospodarka mieszkaniowa i komunalna), są powtarzane na przemian co dwa lata, co pozwala samorządom zaplanować z dużym wyprzedzeniem i dobrze przygotować propozycje do kolejnych edycji konkursu. Odbyły się już trzy edycje konkursu w 2007, 2008 i 2009 roku. Celem konkursu jest: wyłonienie samorządów, które w ostatnich latach wdrożyły w jednej z tych dziedzin nowoczesne, innowacyjne rozwiązania zarządcze, ale sprawdzone w praktyce oraz upowszechnienie nagrodzonych i wyróżnionych rozwiązań wśród innych jednostek samorządu terytorialnego w Polsce. Konkurs jest jednym z elementów realizacji projektu Budowanie potencjału instytucjonalnego samorządów dla lepszego dostarczania usług publicznych 2007-2011, współfinansowanego ze środków Norweskiego Mechanizmu Finansowego, a realizowanego wspólnie przez Związek Miast Polskich, Związek Powiatów Polskich, Związek Gmin Wiejskich RP i Norweski Związek Władz Lokalnych i Regionalnych, Wizytacje projektów zakwalifikowanych do finału rozpoczęły się 19 kwietnia br. wybór laureatów konkursu nastąpił w dniu 31 maja, a ogłoszenie wyników miało miejsce 22 czerwca w trakcie konferencji w Senacie RP w Warszawie, Laureatem tej edycji konkursu, w ramach komunalnej gospodarki mieszkaniowej, został projekt Wydziału Mieszkalnictwa: Działania związane z wdrożeniem i realizacją zamian lokali mieszkalnych. Dzięki konkursowi zebrano już kilkadziesiąt przykładów innowacyjnych i skutecznych działań samorządów. Znajdą się one, w systematycznie uzupełnianej bazie danych najlepszych praktyk zarządzania w samorządzie, która jest dostępna na stronach internetowych organizacji samorządowych realizujących projekt. ankieta w sprawie założeń do ustawy o społecznym zasobie mieszkań czynszowych, ankieta dotycząca komunalnej gospodarki mieszkaniowej w ramach badań Systemu Analiz Samorządowych, przygotowanej przez Związek Miast Polskich. Stanisław Dziedzic VIII Kongres Związek Miast Polskich Miasta spuścizna dziejów i wyzwania przyszłości, 16-17 września 2010, Kalisz Kongres był poświęcony dwóm obszarom tematycznym: problematyce ochrony dziedzictwa kulturalnego i rewitalizacji miast, 6

kwestiom finansów JST. Przedstawiciele ponad 140 miast spotkali się w Kaliszu, mieście o najstarszej polskiej metryce źródłowej. Nazwa miasta, Kalisia, została zaznaczona przez aleksandryjskiego uczonego Klaudiusza Ptolemeusza na jednej z map zamieszczonych w powstałym około połowy II wieku naszej ery dziele, Zarys geografii. Pierwszego dnia Kongresu skupiono się na tematyce dziedzictwa historyczno kulturowego, podkreślając wagę dziedzictwa dla rozwoju gospodarczego miast. Prezydent Kalisza Janusz Pęcherz podkreślał, że dla takich miast jak Kraków, Poznań, Gdańsk, Toruń, czy Malbork dziedzictwo kulturowe jest siłą sprawczą i czynnikiem rozwoju, zaś Kalisz podąża za ich przykładem. W przerwie można było zapoznać się z efektowną publikacją miasta Kalisz dot. programu ochrony zabytków. Rolę dziedzictwa kulturowego podkreślał także prof. Jerzy Stępień. Jego zdaniem, istnienie państwa nie ma sensu, jeśli nie potrafi ono zadbać o własny dorobek kulturowy. Życie i wychowywanie społeczeństwa w poczuciu godności nie jest możliwe poza kulturą. Olgierd Dziekoński, Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Infrastruktury, zwrócił uwagę, że Miasto jest synonimem wolności, która odzwierciedla się w jego tkance i strukturze, zaś podtrzymanie spuścizny dziejów wymaga odwagi. Osoby odpowiedzialne za miasto muszą z jednej strony podtrzymywać legendy lokalne i dbać o historię, z drugiej strony łączyć to ze współczesnością i nową tożsamością miejsca. Często staje się wobec trudnego i odpowiedzialnego wyboru, co zachować a czego nie. Minister zachęcał do stosowania instrumentów egzekucji administracyjnej w stosunku do właścicieli, którzy nie dbają o nieruchomości posiadające wartość historyczną. Wiesław Kaczmarek, Prezes Towarzystwa Opieki nad Zabytkami przypominał, że właściwa ochrona dziedzictwa miejskiego wymaga zastosowania odpowiedniej strategii. Trzeba podtrzymać legendę miasta, ale nie można zapominać o teraźniejszości. Nie da się wszystkiego zachować, bo miasto nie może być skansenem. Przyjęta w wyniku dialogu strategia pomaga w podejmowaniu decyzji, co wyburzyć, co pozostawić. T gdyż tylko tak można uniknąć sytuacji, w której fanatycy ochrony zabytków chcą chronić wszystko (podano przykład Łodzi). Samorządy powinny posiadać programy opieki nad zabytkami (nie wszystkie miasta go mają, choć to obowiązek ustawowy), tworzone przy współpracy ze społecznością lokalną. Partycypacja społeczna w powstawaniu takiego programu i w planowaniu przestrzennym nie powinna być tylko hasłem. Paulina Florjanowicz, reprezentująca Krajowy Ośrodek Badań i Dokumentacji Zabytków (KOBiDZ), raz jeszcze przypomniała, że dziedzictwo powinno być strategicznym czynnikiem rozwoju miast i motorem rozwoju. KOBiDZ jest instytucją ekspercką podległą Ministerstwu Kultury i Dziedzictwa Narodowego, prowadzącą działania w zakresie edukacji na rzecz dziedzictwa i jego promocji, m. in. poprzez organizację imprez (np. Europejskie Dni Dziedzictwa, konkurs Zabytek zadbany ), kampanii społecznych czy poprzez budowanie geoprzestrzennej bazy danych o zabytkach. Podkreśliła również, że podstawowym kryterium ochrony dziedzictwa powinien być autentyzm. Poinformowała, że obecnie w prowadzonym przez KOBiDZ rejestrze zabytków nieruchomych znajduje się 64 tys. nieruchomości, w tym 31 tys.w miastach (624 miejskie układy urbanistyczne), 7

220 tys. zbytków ruchomych ulokowanych w 88 tys. miast. 13 miejsc w Polsce jest wpisanych na listę UNESCO. Obecnie istnieje wielka potrzeba nowoczesnego zarządzania zasobami dziedzictwa, także niematerialnego, dlatego KOBiDZ od lutego 2011 będzie prowadzić kursy dla JST z zarządzania dziedzictwem. Aleksander Starzyński, Wojewódzki Wielkopolski Konserwator Zabytków, mówił o konieczności wprowadzenia standardów do ochrony zabytków, bez których nie można właściwie chronić zabytków. Sylwia Groblica, Miejski Konserwator Zabytków w Gorzowie Wlkp. zaprezentowała Lokalny Program Rewitalizacji na lata 2010-2015. W tym mieście sami mieszkańcy zdecydowali, że chcą ratować zabytki. Jej zdaniem, wielu samorządowych konserwatorów zabytków nie posiada odpowiednich kompetencji. Ważnym tematem w kontekście troski o spuściznę kulturową był problem rewitalizacji obszarów zabytkowych. Poszukiwano dobrych praktyk w tym zakresie, uwzględniając także monitorowanie. O obszarach zdegradowanych w miastach mówił dr Wojciech Jarczewski z Instytutu Rozwoju Miast w Krakowie. Przedstawił on skalę problemu w Polsce i zachęcał do budowania regionalnych polityk rewitalizacyjnych (zaawansowane prace nad tym dokumentem są prowadzone w województwie śląskim), korzystania z montaży finansowych i partnerstwa publiczno prywatnego w procesie rewitalizacji. Jego zdaniem, rewitalizując miasto, warto patrzeć na nie kompleksowo, również pod kątem zdiagnozowanych problemów społecznych. Spojrzenie takie wymaga monitorowania obszarów kryzysowych i analizy struktur wewnątrz miejskich (np. pod kątem starzenia się czy poziomu bezrobocia). Doskonałym narzędziem do takich analiz jest GIS (Geographic Information System, Geograficzny System Informacji), który wiele zjawisk lokuje na mapie (rozkład PIT, stopień degradacji). Dzięki takim danym można prowadzić dalekowzroczną strategię i podejmować zoptymalizowane działania. Obecnie GIS posiadają dwa miasta Elbląg i Rybnik. W wielu jest on w trakcie tworzenia, np. Białystok. System Informacji Geograficznej (GIS, ang. Geographic Information System) to system informacyjny służący do wprowadzania, gromadzenia, przetwarzania oraz wizualizacji danych geograficznych. Jedną z jego funkcji jest wspomaganie procesu decyzyjnego. W przypadku, gdy System Informacji Geograficznej gromadzi dane opracowane w formie mapy wielkoskalowej (tj. w skalach 1:5000 i większych), może być nazywany Systemem Informacji o Terenie (LIS, ang. Land Information System). Dobre praktyki w zakresie rewitalizacji obszarów miejskich zaprezentowali przedstawiciele: Lublińca (Rynek, Mały Rynek, wiele miejskich kamienic, Zamek Lubliniecki, budynek starej poczty MOPS, Kamienica Courantów Muzeum Edyty Stein, wyprowadzenie ruchu z miasta dzięki trasie śródmiejskiej i obwodnicy), Nysy (fortyfikacje obiekty kulturalne, handlowo usługowe), Pabianic (system zwolnień od podatku od nieruchomości dla uczestników procesu rewitalizacji), Zamościa (dofinansowanie z programu norweskiego, Brama Szczebrzeska, Wartownia, Kojec, Bastion). 8

Podczas Kongresu wręczono nagrody w Konkursie Towarzystwa Urbanistów Polskich (TUP) i ZMP na Najlepiej Zagospodarowaną Przestrzeń Publiczną w 2010 roku. Spośród 17 projektów, które zostały zakwalifikowane do II etapu konkursu, przyznano 3 nagrody, 3 wyróżnienia i jedno wyróżnienie specjalne: W kategorii zrewitalizowana miejska przestrzeń publiczna nagrodę otrzymał Białystok za projekt Rynek Kościuszki wraz z Placem Przedkościelnym, wyróżnienie Kamienna Góra za przestrzeń publiczną wokół kompleksu Muzeum Tkactwa Dolnośląskiego. W kategorii nowo wykreowana przestrzeń publiczna Świnoujście za promenadę nadmorską i ciąg pieszy wzdłuż wydmy białej, wyróżnienie Gdynia za nową promenadę na Bulwarze Nadmorskim im. Feliksa Nowowiejskiego oraz plac zabaw i bazę ratowników z zapleczem sanitarnym na plaży miejskiej. W kategorii przestrzeń zielona nagrodzono Łódź za Park Ocalałych, Puławy wyróżniono za układ terenów zieleni tworzących korytarz ekologiczny dla osiedli mieszkaniowych. Z kolei wyróżnienie specjalne otrzymało Dygowo za pl. Wolności. Nagrody wręczył prof. dr hab. Tadeusz Markowski, prezes Towarzystwa Urbanistów Polskich. W drugim dniu Kongresu tematem przewodnim były finanse JST i poziom zadłużenia JST. Diagnozę stanu finansów miast przedstawił Andrzej Porawski, dyrektor Biura Związku Miast Polskich, uznając poziom zadłużenia JST za bezpieczny. Andrzej Porawski nawiązał do konferencji prasowej pt. Czy miastom grozi bankructwo?, która miała miejsce w Warszawie. Podczas konferencji zdementowano informacje na temat zbyt wysokiego zadłużenia samorządów. Na koniec 2009 roku zadłużenie JST wyniosło 40 mld. zł, stanowiąc zaledwie 8,7% całości długu publicznego, który wynosi 450 mld zł. Przyrost zadłużenia w roku poprzednim wyniósł 12 mld. zł, a wzrost wydatków inwestycyjnych ponad 13 mld. zł. Samorządy musiały w większym stopniu korzystać z kredytów i innych środków zwrotnych, aby utrzymać tempo inwestycji, w dużej części związanych z wykorzystaniem środków z UE. Ustawowy limit łącznego zadłużenia wynosi 60% dochodów na końcu 2009 roku dług wynosił 24,5%. Andrzej Porawski odniósł się także do artykułu z Dziennika Gazeta Prawna z 7 września br. pt. Samorządy zagrażają budżetowi. Zdaniem dziennikarza: W roku wyborczym samorządy lekką ręką wydają pieniądze, by zdobyć sympatię wyborców. Do tego dochodzi współfinansowanie projektów unijnych. Ich rosnące zadłużenie może być problemem dla finansów publicznych. Andrzej Porawski skomentował artykuł następująco: Prawda jest jednak taka, że zadłużenie JST na tle całego sektora publicznego wynosi zaledwie 5,7%. Nieprawdziwe są też informacje podane przez Bogusława Grabowskiego, członka Rady Gospodarczej przy premierze na temat wzrostu wynagrodzenia w JST o 8%, bo tak naprawdę wynosi on 5,5% dla gmin, 7,6% w powiatach i jest najniższy od lat (dane MF!). Warto podkreślić ponadto, że udział własny JST w finansowaniu programów UE wynosi 6 mld zł. Ryszard Grobelny, prezes ZMP podkreślił, że nie jest prawdą, iż trudniejsza sytuacja JST wynika z dekoniunktury. Spadek dochodów wynika ze zmian ustawowych i jest spowodowany wprowadzeniem znaczących ulg w podatku dochodowym od osób fizycznych (ulga prorodzinna) i zmianą jego stawek (18% i 32%). Na ten stan składa się jeszcze wiele drobnych zmian w przepisach prawnych, takich jak np.: wzrost wynagrodzeń nauczycieli, normy zatrudnienia 9

w pomocy społecznej, zmiany w podatku od nieruchomości i od środków transportu. Bieżące zmiany systemu to ubytek w budżetach JST od kilkunastu a nawet kilkuset milionów zł. Problem zadłużenia miast nie wynika też z nadmiaru realizowanych przez nie inwestycji. W 2008 roku JST informowały rząd o procesach inwestycyjnych i konieczności zwiększania zadłużenia, co można sprawdzić w dokumentach KWRiST. Jeśli samorządy mają być kołem napędowym polskiej gospodarki, musza inwestować, a inwestując, muszą się zadłużać. W ten sposób jest realizowany program państwa. Trzeba wzmocnić finanse samorządu, gdyż nowe wskaźniki zadłużenia spowodują, że w nowej perspektywie finansowej UE na lata 2014-2020, samorządy będą tylko spłacać długi, a nie inwestować. Postulaty i wyzwania dla rządu i samorządu Wśród postulatów, które zrekompensują ubytki w dochodach własnych JST, prezes ZMP wymienił: mechanizm proinwestycyjny, czyli zwrot VAT od inwestycji publicznych (powrót w formie dotacji lub subwencji z budżetu państwa), wzrost udziału w PIT, zmiany w systemie wyrównawczym, uwzględniające nie tylko nierówny rozkład dochodów JST, ale także zróżnicowane koszty realizacji zadań. Przekazywanie nowych zadań dla samorządów powinno odbywać się w sposób uporządkowany (rzetelna wycena kosztów zadania, określenie standardu realizacji zadania, zmiana ustawy z równoczesną, adekwatną zmianą zasilania finansowego JST). Ryszard Grobelny, prezes ZMP, prezydent Miasta Poznania podsumował swoją wypowiedź podkreślając, że trudne problemy dopiero czekają miasta. Uważa, że samorządy muszą wdrażać wieloletnie planowanie finansowe (w tym inwestycyjne), zwiększyć efektywność realizacji usług publicznych (inwestycje muszą posiadać analizę ekonomiczną) i wykorzystania majątku komunalnego, rozszerzyć zakres współpracy z sektorem prywatnym (w tym w formule PPP), wykorzystywać nowoczesne instrumenty finansowe (przejrzysta księgowość, zmiana systemu ewidencyjnego), zadbać o wzrost kompetencji miejskich służb finansowych (dziś skarbnik powinien być politykiem finansowy). Prof. Teresa Dębowska-Romanowska, autorka projektu ustawy o finansach gmin, poruszyła kwestie finansów miast w kontekście Konstytucji RP. Jej zdaniem, w polskiej ustawie zasadniczej nie ma jednolitej koncepcji JST z jednej strony jest to lokalna wspólnota, z drugiej zaś zdecentralizowana administracja. Te dwie koncepcje samorządu odbijają się na pozostałych przepisach legislacyjnych dotyczących finansów, pojęciach zadania własnego i zleconego. Zadanie własne zapisane w Konstytucji często nie jest zadaniem kreatywnym (nie mają też samorządy swobody w jego kształtowaniu i realizacji). Tymczasem kreatywna rola samorządu jest ogromnie ważna. Bez niej samorządy nie byłyby samorządami. Głód demokracji bezpośredniej sprawia, że mieszkańcy coraz częściej chcą decydować, na co są wydawane pieniądze. Tymczasem samorząd jest właściwie bardziej władzą publiczną w swoim terenie, a nie przedstawicielem społeczeństwa obywatelskiego. Takie podejście jest szczególnie groźne dla młodych demokracji. Prof. Dębowska-Romanowska wyraziła także opinię, że tzw. janosikowe niszczy solidaryzm między samorządami, system janosikowego miałby uzasadnienie, gdyby miał charakter przejściowy. W sprawie subwencji powinna odbywać się jawna dla społeczeństwa debata polityczna na temat kryteriów jej przyznawania nie może być w tej kwestii całkowitej swobody Parlamentu. Każde państwo inaczej podchodzi do samorządu, w niepisanym obyczaju ustala, gdzie są granice. 10

Efektem dwudniowych obrad Kongresu Miast Polskich zorganizowanego przez Związek Miast Polskich są stanowiska w sprawach: stanu finansów samorządowych, finansowania dróg publicznych oraz finansowania oświetlenia w miastach. Na koniec wysłuchano wystąpień Pawła Lisowskiego, Wicedyrektora Departamentu Wspierania Rozwoju Regionalnego BGK oraz Jakuba Papierskiego, Wiceprezesa Zarządu Banku PKO BP (fundusz Marguerite). STANOWISKO ZWIĄZKU MIAST POLSKICH W SPRAWIE STANU FINANSÓW SAMORZĄDOWYCH Zebrani w Kaliszu przedstawiciele miast z niepokojem przyjmują fakt pogarszającego się od dwóch lat stanu finansów samorządowych, który jest efektem zmian prawnych, wprowadzanych bez respektowania zasad zawartych w art. 167 Konstytucji RP. Ubytki w dochodach własnych JST, będące wynikiem zmian ustawowych, nie są rekompensowane. Nowe zadania są przekazywane bez wystarczających środków finansowych. Wprowadza się nowe (generujące wzrost kosztów) standardy realizacji zadań własnych miast, gmin i powiatów, którym nie towarzyszy wzrost zasilania finansowego. Jednocześnie w perspektywie zbliżających się wyborów samorządowych w debacie na temat funkcjonowania JST pojawiają się liczne informacje nierzetelne a nawet nieprawdziwe, zwłaszcza dotyczące stanu zobowiązań i wydatków samorządów na administrację. Tymczasem wzrost poziomu zadłużenia sektora samorządowego, jaki nastąpił w roku 2009 i jest planowany na rok bieżący, jest mniejszy niż wzrost wydatków inwestycyjnych. Zaplanowany na rok 2010 wzrost płac (w gminach 5,5%, w powiatach 7,6%) jest najmniejszy od lat. Ignoruje się przy tym fakt, że to samorządy finansują ¾ inwestycji sektora finansów publicznych (wydatki inwestycyjne JST w r. 2009 wyniosły ponad 43 mld zł., podczas gdy wydatki inwestycyjne budżetu państwa nie całe 15 mld zł.) Jeśli Polska ma się nadal rozwijać w tempie, które zapewni realizację przynajmniej części oczekiwań i potrzeb mieszkańców, niezbędne jest wzmocnienie finansów samorządowych, a nie jałowe dyskusje na mało istotne tematy. Oczekujemy podjęcia rzetelnej debaty na temat finansów publicznych, także w zakresie ograniczania wydatków publicznych (istotna część naszych wydatków bieżących to wydatki sztywne). W jej ramach powinny zostać uwzględnione następujące postulaty: przywrócenie zasady rekompensowania ubytków w dochodach własnych JST, które są rezultatem zmian prawnych (poszanowanie art. 167 Konsty-tucji RP), odpowiedni wzrost udziałów JST we wpływach z PIT w związku z dokonanymi w ostatnich latach zmianami w ustawie, wprowadzenie zapowiadanego zwrotu VAT-u od inwestycji publicznych JST, zmiana systemu wyrównawczego, który powinien uwzględniać nie tylko nierówny rozkład dochodów JST, ale także zróżnicowane koszty realizacji zadań, przekazywanie nowych zadań w sposób prawnie uporządkowany: rzetelna wycena kosztów zadania, określenie standardu realizacji zadania, na tej podstawie zmiana ustawy, z równoczesną, adekwatną zmianą zasilania finansowego. 11

STANOWISKO ZWIAZKU MIAST POLSKICH W SPRAWIE FINANSOWANIA DRÓG PUBLICZNYCH Ostatnie dwudziestolecie to niewątpliwy sukces polskiego społeczeństwa, a zwłaszcza społeczności lokalnych i regionalnych. Udało nam się przebudować Polskę. Samorządy dały sobie radę z budowaniem bazy oświatowej, sieci wodociągowych, w dużej mierze kanalizacyjnych. Powoli, ale systematycznie mimo braku niezbędnych rozwiązań prawnych próbują organizować nowoczesny system odbioru odpadów stałych i podejmują działania zmierzające do dalszego ich wykorzystania. Są jednak problemy, których nie jesteśmy w stanie rozwiązać bez pomocy zewnętrznych środków budżetowych czy unijnych. Najważniejszym takim problemem jest stan dróg lokalnych, gminnych i powiatowych. W tej dziedzinie podjęto wiele błędnych decyzji legislacyjnych. Obecnie drogi dzielą się na krajowe, wojewódzkie, powiatowe, gminne i kilka jeszcze kategorii np. osiedlowe, prywatne itd. W ostatnich latach na drogach krajowych i wojewódzkich (nie tylko autostradach i drogach szybkiego ruchu) można zauważyć znaczny wysiłek inwestycyjny, a plany na najbliższą przyszłość są także imponujące. Natomiast podejście do dróg powiatowych i gminnych wymaga zdecydowanego przewartościowania. Środowiska samorządowe od dawna postulują hasło jedno miasto jeden gospodarz. Drogi powiatowe w mieście, nawet małym, powinny być drogami gminnymi z mocy prawa. Pod jednym wszakże warunkiem za przekazaniem dróg powinny iść odpowiednie środki finansowe. Dziś nie dysponują nimi ani powiaty, ani gminy. Za koncepcją jeden gospodarz przemawiają nie tylko względy logistyczne (np. organizacja ruchu w mieście), ale również inwestycyjne. Chodzi o planowanie i realizację programów inwestycyjnych, napraw bieżących, remontów, utrzymania czystości itp. Drogi krajowe i wojewódzkie powinny pozostać odpowiednio w gestii GDDKiA i marszałków, natomiast pozostałe winny być drogami gminnymi. Odrębnym problemem jest sytuacja dróg w miastach na prawach powiatu. Miastom tym przekazano wszystkie drogi w ich granicach (w tym wojewódzkie i krajowe), jednak bez wystarczających środków finansowych (ówczesna subwencja drogowa na te drogi nie została przekazana w ślad za drogami). Dodatkowo w ustawie konstytuującej Krajowy Fundusz Drogowy zamknięto dostęp do jego środków miastom na prawach powiatu. Ta podwójna dyskryminacja 65 miast nie tylko nie znajduje żadnego uzasadnienia merytorycznego, ale jest niezgodna z zasadami konstytucyjnymi. Wysiłek inwestycyjny samorządów lokalnych i regionalnych w dziale transport i drogi jest imponujący w roku 2009 wydatki te stanowiły ponad 36 % wszystkich inwestycji samorządowych. Kwota wydatków w tym dziale wyniosła 15,7 mld zł, to znaczy więcej niż wszystkie wydatki majątkowe budżetu państwa. Jednak skala potrzeb jest wielokrotnie większa. Dlatego postulujemy uznanie modernizacji dróg lokalnych za absolutny priorytet w procesie programowania wykorzystania środków unijnych na lata 2014-2020. Przyniesie to niewątpliwie korzyści zarówno cywilizacyjne i gospodarcze, jak i polityczne. Generalna poprawa stanu dróg lokalnych może ocieplić wizerunek państwa polskiego w oczach jego mieszkańców i wspomagać procesy budowy społeczeństwa obywatelskiego. Mieszkańcy i ich przedstawiciele czekają na wielki program modernizacji dróg lokalnych dla Polski. Obecny Program budowy i modernizacji dróg lokalnych to krok w dobrym kierunku, który powinien być kontynuowany, ale traktujemy go jako preludium do właściwych zmian. Lesław Fijał Seminarium Komisji Skarbników Miast UMP Budżet miasta na nowo 2010(14), 7-8 stycznia 2010, Katowice 12

konsekwencje nowej ustawy o finansach publicznych poszukiwanie nowej formuły subwencji równoważącej Wieloletnie Prognozy Finansowe Seminarium Komisji Skarbników Miast UMP Leasing zwrotny nieruchomości komunalnych, 26 lutego, Warszawa nowy system płatności z funduszy europejskich Leasing zwrotny nieruchomości komunalnych propozycje zmian legislacyjnych Konferencja Komisji Skarbników Miast UMP Finanse nowoczesnej metropolii, 27 lutego, Warszawa efektywne zarządzanie finansami miasta wyzwania stojące przed JST w zakresie zarządzania ryzykami Krajobraz po spowolnieniu. Źródła finansowania rozwoju metropolii Konferencja Komisji Skarbników Miast UMP Nowe zarządzanie finansami publicznymi w warunkach kryzysu, 8-9 marca 2010, Kraków analiza wieloletnich prognoz finansowych na lata 2010-2013 Seminarium Komisji Skarbników Miast UMP, Budżet zadaniowy a wieloletnia prognoza finansowa, 13-4 maja 2010, Szczecin Budżet zadaniowy jako narzędzie zarządcze (planowania i monitorowania działań), ze szczególnym uwzględnieniem wskaźników wykonania zadań oraz standaryzacji zdań oraz oprogramowania Europejskie Forum Gospodarcze Program obrotu bezgotówkowego, 31 maja 2 czerwca 2010, Katowice Znaczenie audytu i kontroli w administracji publicznej w skali międzynarodowej Seminarium Komisji Skarbników Miast UMP, Jak prognozować finanse wielkiego miasta?, 9 września 2010, Muszyna Wieloletnie Prognozy Finansowe (wypracowanie metodologii i wzorów) Seminarium Komisji Skarbników Miast UMP, Wieloletnia prognoza finansowa, a budżet miasta, 30 września 2010, Warszawa Wstępne projekty wieloletnich prognoz finansowych i budżetów miast na 2011. 13

Seminarium Komisji Skarbników Miast UMP Dobre praktyki w realizacji zadań z zakresu pomocy społecznej (wspólnie z Komisją UMP ds. Zdrowia i Polityki Społecznej), 26-27 października 2010, Bydgoszcz organizacja i świadczenia usług pomocy społecznej optymalizacja wydatków socjalnych w miastach UMP na podstawie dobrych praktyk Seminarium Komisji Skarbników Miast UMP Optymalizacja wydatków oświatowych w miastach UMP (wspólnie z Komisją UMP ds. Edukacji i Mediów), 25 listopada 2010, Warszawa analiza kosztów wykonywania zadań oświatowych wypracowanie postulatów dotyczących systemu finansowania oświaty Katarzyna Gądek Posiedzenie Zarządu Związku Gmin Jurajskich w siedzibie Związku Gmin Jurajskich, 9 marca 2010, Ogrodzieniec Sprawozdanie finansowe i merytoryczne Związku Gmin Jurajskich za 2009 Omówienie kolejnego etapu prac nad albumem zdjęciowym Jury Krakowsko Częstochowskiej z udziałem fotografa Tomasza Gębusia i przedstawicieli wydawnictwa Plastikon Prezentacja strony internetowej Związku Gmin Jurajskich przez przedstawicieli firmy Trol Intermedia z Wronek. Sprawozdanie z targów turystycznych we Wrocławiu, Sosnowcu i Łodzi. Zgromadzenie Ogólne Związku Gmin Jurajskich, 23 marca 2010 roku, Jerzmanowice Sprawozdanie z prac Związku Gmin Jurajskich za rok 2009 Związek Gmin Jurajskich w okresie sprawozdawczym zrzeszał 38 gmin z terenu całej Jury Krakowsko Częstochowskiej. Publikacje wydawnicze: Związek Gmin Jurajskich wydał w 2009 roku: wspólnie z firmą Compass VI edycję przewodnika po Jurze Krakowsko Częstochowskiej składającego się z dwóch map w skali 1:50 000 i obszernego informatora w nakładzie 2 500 sztuk, wydrukowaliśmy również sam informator w języku polskim, angielskim, niemieckim, holenderskim, ukraińskim, który był głównym medium informacyjnym na targach turystycznych o łącznym nakładzie 23000 sztuk, został również zakupiony album zdjęciowy Skarby Jury w nakładzie 1000 sztuk, wydaliśmy mapę 101 Atrakcji Jury Krakowsko Częstochowskiej w wersji polskiej, niemieckiej, holenderskiej, ukraińskiej i angielskiej w łącznym nakładzie 25000 sztuk, przewodnik turystyczny Zamki i Warownie Jury Krakowsko Częstochowskiej w nakładzie 5000 sztuk w wersji bezpłatnej i 2250 w wersji komercyjnej, Atlas Rowerowy Jura krakowsko Częstochowska w nakładzie 3000 szt. Atlas zdobył I miejsce w Polsce w kategorii mapy i atlasy na XVIII Przeglądzie Książki Krajoznawczej i Turystycznej Poznań 2009, Przewodnik Motocyklem Po Polsce Jura Krakowsko Częstochowska. Nawigator nie 14

tylko dla motocyklistów w nakładzie 2.000 szt. ostatnią pozycją wydawniczą w 2009r. był kalendarz jurajski B1 na 2010 r. Łącznie Związek Gmin Jurajskich wydał 66.050 egzemplarzy różnych pozycji wydawniczych, które trafiły do turystów będących na Jurze bądź chcących odwiedzić Jurę Krakowsko Częstochowską. Targi Turystyczne: promocja regionu na targach turystycznych jest podzielona na targi wiosenne i jesienne. Wiosną 2009 roku Związek Gmin Jurajskich uczestniczył w następujących imprezach targowych: Międzynarodowe Targi Turystyczne Intourex 2009 w Sosnowcu W dniach 20-22 lutego 2009 r. odbyły się II Międzynarodowe Targi Turystyczne Intourex 2009 w Sosnowcu. W hali Expo Silesia licznie odwiedzający mieli okazję zapoznać się z ofertą branży turystycznej na rok 2009. Stoisko Związku Gmin Jurajskich było zlokalizowane na części stoiska Śląskiej Organizacji Turystycznej która zorganizowała największe stoisko regionalne. Wspólnie na stoisku ofertę turystyczną prezentowali następujący podwystawcy: Powiat Zawierciański, Jaskinia Nietoperzowa, BUT Gacek z Krakowa. Stoisko było sfinansowane w ramach wniosku partnerskiego tymrazem Śląskie z RPO woj. Śląskiego. Nasze stoisko otrzymało medal za najciekawszą formę prezentacji ofert turystycznych targów Intourex w Sosnowcu. Wśród prezentowanych materiałów największą popularnością cieszyły się przewodniki i mapy Jury Krakowsko - Częstochowskiej, kalendarze, wydawnictwa związane ze Szlakiem Orlich Gniazd. XIV Międzynarodowe Targi NA STYKU KULTUR w Łodzi W dniach 27 lutego 01 marca 2009 w Łodzi odbyła się XV edycja Międzynarodowych Targów Regiony Turystyczne NA STYKU KULTUR. Zaproszenie do udziału w targach przyjęło 158 przedstawicieli branży turystycznej, w tym 18 to wystawcy zagraniczni z: Czech, Gruzji, Izraela, Litwy, Łotwy, Niemiec, Portugalii, Rosji, Serbii, Sri Lanki, Ukrainy, Węgier oraz Wielkiej Brytanii. Ich prezentacje dopełniła oferta turystyki wyjazdowej do wszystkich zakątków świata przygotowana przez licznie reprezentowane biura podróży. W ramach ekspozycji targowej polską ofertę turystyczną przedstawiły instytucje samorządowe i lokalne z województw: lubelskiego, lubuskiego, łódzkiego, małopolskiego, mazowieckiego, kujawsko pomorskiego, podkarpackiego, podlaskiego, pomorskiego, śląskiego, świętokrzyskiego, wielkopolskiego. Nie zabrakło indywidualnych obiektów turystycznych i noclegowych oraz gospodarstw agroturystycznych. Stoiska zajęły powierzchnię 1204 m2(1023m2 w 2008 r.), akredytowało się 84 dziennikarzy prasy branżowej, ogólnopolskiej i lokalnej, a targi odwiedziło około 7 tys. zwiedzających. Nasze wspólne stoisko otrzymało nagrodę za najciekawszą formę promocji oferty targowej na targach Na styku kultur w Łodzi. ITB w Berlinie Związek Gmin Jurajskich uczestniczył w targach poprzez stoisko regionalne woj. śląskiego na największych na świecie targach turystycznych ITB w Berlinie w dniach 11-15 marca 2009 r. W tegorocznej edycji imprezy brała udział rekordowa liczba 11 098 wystawców. Nasz region prezentował swoją ofertę w pawilonie polskim we wspólnej części wraz z województwem śląskim i małopolskim. Największym zainteresowaniem zwiedzających cieszyły się, co już stało się tradycją, nasze przewodniki turystyczne i mapy. Całkowita liczba odwiedzających berlińską ekspozycję wyniosła w 2009 roku 178971 osób 15

18 Krakowski Salon Turystyczny (03-05.04.2009) Po raz drugi targi odbywały się na terenach AWF w Krakowie w dniach 03-05 kwietnia. Oprócz stoiska Jury Krakowsko Częstochowskiej dużym zainteresowaniem cieszyła się przygotowana przez nas ściana wspinaczkowa. Odwiedzający głównie turyści indywidualni, najczęściej pytali o trasy rowerowe, bazę noclegową, mapy regionu, główne atrakcje naszego regionu oraz oferty wypoczynku dla dzieci i młodzieży. Krakowski Salon Turystyczny to jedna z największych w południowej Polsce cyklicznych imprez targowych organizowana już od 1993 roku. Targi zgromadziły 130 wystawców i ponad 6000 odwiedzających. Targi Turystyczne GLOB 2009 (27-29.03.2009r.) W trwających 3 dni targach GLOB 2009 wzięło udział ponad 170 wystawców z Czech, Francji, Niemiec, Ukrainy, Słowacji, Włoch, Węgier i Polski zgromadzonych na łącznej powierzchni 5 tys. m 2. Tysiące ofert prezentowanych było przez: touroperatorów, biura podróży, regiony, uzdrowiska, ośrodki odnowy i rekreacji. Można było również skorzystać z ofert usług hotelowych, transportowych i baz noclegowych. Targi odwiedziło 10 tys. profesjonalnych oraz indywidualnych zwiedzających. W ramach imprez towarzyszących największą atrakcją targów było spotkanie ze Panią Elżbietą Dzikowską. W pawilonie targowym zgromadziły się tłumy entuzjastów i miłośników słynnej podróżniczki. Nasze wspólne stoisko otrzymało medal za zajęcie pierwszego miejsca w konkursie Super Stoisko na targach GLOB w Katowicach Gdańskie Targi Turystyczne (16-18.04.2009) Ponad 400 wystawców z kraju i zagranicy zaprezentowało swoją ofertę podczas XII Gdańskich Targów Turystycznych GTT, XIII Gdańskich Targów Sportów Wodnych POLYACHT oraz VI Targów Inwestycji w Turystyce CIEPŁY BAŁTYK. Po raz kolejny Związek Gmin Jurajskich był organizatorem stoiska Jury Krakowsko Częstochowskiej na targach turystycznych w Gdańsku. Na naszym stoisku dodatkowo promowała się Spółka Zamek z Ogrodzieńca i BUT Gacek z Krakowa. Nasze stoisko było jedna z części stoiska tymrazem Śląskie sfinansowanego z projektu RPO woj. śląskiego. O atrakcyjności naszego stoiska świadczy fakt iż, publiczność odwiedzająca targi uznała naszą wspólną prezentację za Najatrakcyjniejsze Stoisko Targowe GTT 2009. Targi te rokrocznie odwiedza ponad 10 tys. gości, zarówno branżowych jak i publiczności poszukującej zagranicznych i krajowych promocyjnych ofert wypoczynkowych. Targi Turystyczne LATO w Warszawie (24-26.04.2009) Kolejna edycja Targów LATO, największego w Polsce przedwakacyjnego kiermaszu ofert turystycznych przeszła do historii. Targi, które do tej pory odbywały się w warszawskiej Akademii Wychowania Fizycznego, odnotowały bardzo udany debiut w nowym miejscu w nowoczesnym Centrum Targowo-Kongresowym MT Polska przy ulicy Marsa 56c, gdzie podczas Targów LATO gościliśmy ponad 26 tys. zwiedzających. Targi LATO 2009 swoim Honorowym Patronatem objęła p.hanna Gronkiewicz-Waltz - Prezydent m. st. Warszawy, p.rafał Szmytke, Prezes Polskiej Organizacji Turystycznej oraz p. Jan Korsak, Prezes Polskiej Izby Turystyki. Na tej ważnej imprezie komisja konkursowa składająca się z przedstawicieli Polskiej Organizacji Turystycznej, Międzynarodowych Targów Polska, ekspertów branży turystycznej przyznała naszemu wspólnemu stoisku i Śląskiej Organizacji Turystycznej III miejsce w konkursie na Najlepszą ofertę ekspozycyjną polskiego regionu. Podwystawcami Związku Gmin Jurajskich na tych targach byli: Zamek Sp.z o.o., Powiat Zawierciański, BUT Gacek z Krakowa. Dzięki wspólnej promocji, nasze stoisko zostało docenione zarówno przez odwiedzających, jak i branżę turystyczną. Piknik nad Odrą w Szczecinie (09-10.05.2009) To targi turystyczne odbywające się na otwartym terenie na Wałach Chrobrego w Szczecinie. Impreza bardzo licznie odwiedzana przez mieszkańców Szczecina i województwa 16

zachodniopomorskiego. Namiot Jury Krakowsko Częstochowskiej cieszył się dużym zainteresowaniem wśród zwiedzających, główne pytania dotyczyły możliwości turystyki aktywnej na Jurze Krakowsko Częstochowskiej. Jesienne targi turystyczne: TT Warsaw Tour&Travel (24-26.09.2009) W dniach 24-26 września 2009 w Centrum Targowo-Kongresowym MT Polska w Warszawie można było odbyć w ekspresowym tempie trzydniową podróż dookoła świata. Podczas TT Warsaw zaprezentowało się 60. krajów, z których aż 40 promowało piękno swoich regionów na stoiskach narodowych, m.in. Egipt Kraj Partnerski tegorocznej, jak dotychczas, najbardziej międzynarodowej edycji. 18 104 gości targowych, w tym: 9 507 klientów biznesowych, w tym 353 VIP-ów (aż 50 Ambasadorów!), 8 285 klientów indywidualnych i 312 przedstawicieli mediów oraz 450 wystawców. Zwiedzający nie szczędzili pochwał dla materiałów promocyjnych zebranych z całej Jury. W naszej ofercie znalazły się materiały dotyczące aktywnego wypoczynku na Jurze Krakowsko Częstochowskiej, wydarzeń kulturalnych i sportowych, ofert narciarskich. Nie zabrakło również materiałów promocyjnych wielu miast regionu (Kraków, Częstochowa, Zawiercie), a także szerokiej oferty bazy turystycznej i około turystycznej w regionie. Targi Turystyczne Ukraine w Kijowie (06-08.10.2009) Związek Gmin Jurajskich również w tym roku był organizatorem stoiska regionalnego Jury Krakowsko Częstochowskiej na Międzynarodowych Targach Turystycznych UKRAINE 2008 w Kijowie, nasze stoisko było częścią stoiska narodowego przygotowywanego przez POT. To, obok wiosennych targów UITT, największa turystyczna impreza targowa na Ukrainie. W ubiegłym roku targi te odwiedziło ok. 55.000 zwiedzających (w tym ok. 20000 profesjonalistów). Impreza ta zgromadzała ok. 800 wystawców. Tour Salon w Poznaniu (21-24.10.2009) 724 wystawców z 39 krajów wzięło udział w jubileuszowej, 20. edycji największych w Polsce targów turystycznych TOUR SALON, które odbyły się w dniach 21-24 października br. w Poznaniu. Przez cztery dni tereny Międzynarodowych Targów Poznańskich odwiedziło 25.000 zwiedzających, wśród których ok. 12.000 profesjonalistów podczas dwóch pierwszych dni branżowych. Targi po raz kolejny zakończyły się dużym sukcesem. Tradycyjnie wzięły w nich udział wszystkie polskie regiony, biura podróży i touroperatorzy, gestorzy bazy noclegowej, przewoźnicy oraz firmy świadczące usługi dla turystyki. Podczas targów można było zapoznać się z ofertami turystycznymi na najbliższe sezony, ciekawymi atrakcjami i produktami turystycznymi. Związek Gmin Jurajskich zdobył I miejsce w kategorii mapy i atlasy za publikację Jura Krakowsko Częstochowska Atlas Rowerowy. Odebraliśmy również nagrodę za I miejsce w konkursie na najlepsze centrum informacji turystycznej 2009 dla Centrali Jurajskiej Informacji Turystycznej w Zawierciu. Na wszystkich targach swoje oferty i produkty turystyczne prezentuje również branża turystyczna z terenu Jury. Najbardziej aktywne podmioty to: Hotel Orle Gniazdo, Ośrodek Morsko, Zamek Sp z o.o., Biuro Turystyczne Gacek, Starostwo Powiatowe w Zawierciu, Jaskinia Nietoperzowa, Hotel Ostaniec, Jura Hotel, Jurajskie Stowarzyszenie Turystyki Wiejskiej. Kwota jaką uzyskaliśmy za powierzchnię targową od branży turystycznej to 17.197,19 zł (pomniejsza ona nasz wkład w cenę powierzchni i zabudowy targowej). Wszystkie Gminy Członkowskie mogą bezpłatnie promować swoje atrakcje na targach, w których bierze udział ZGJ. 17

Łącznie Związek Gmin Jurajskich uczestniczył aktywnie w roku 2009 w 11 targach turystycznych, wynajęliśmy na potrzeby ok. Jury 200 m 2 powierzchni wystawienniczej, dodatkowo informacje o Jurze Krakowsko Częstochowskiej były obecne na Światowym Salonie Turystycznym w Paryżu, Targach w Pradze, Brukseli, Londynie, Moskwie, Opolu. Pozostała działalność statutowa Przeprowadziliśmy dwa programy dofinansowane ze środków województw małopolskiego i śląskiego, a mianowicie: Jurajska Informacja Turystyczna dofinansowani 8.500zł, budżet projektu: 13.512,44 zł. Zorganizowaliśmy wyjazd szkoleniowy dla punktów informacji turystycznej, przeprowadziliśmy szkolenia dla pracowników IT, wyposażyliśmy punkty w jednolite stojaki na materiały promocyjne. W ramach projektu przeprowadziliśmy szereg akcji promocyjnych dotyczących informacji turystycznej m.in. promocję bilbordową w Zawierciu. Bezpieczna Jura czyli wymiana zabezpieczeń wspinaczkowych na jurajskich skałach w województwie małopolskim i śląskim - dofinansowanie 12.998zł. W 2009 roku wymieniliśmy na Jurze 1287 ringów i 193 stanowiska zjazdowe na ponad 200 drogach wspinaczkowych. Odnowiliśmy oznakowanie na Rowerowym Szlaku Orlich Gniazd, wybudowaliśmy cztery punkty odpoczynkowe na tym szlaku w miejscowościach: Bydlin, Paczółtowice, Racławice Szczyglice. Koszt prac wyniósł 16.508,88 zł. w tym dofinansowanie Urzędu Marszałkowskiego woj. małopolskiego wyniosło 8.000 zł. Zorganizowaliśmy wyjazd szkoleniowy dla Gmin członkowskich do Austrii, Szwajcarii i Luksemburga, uczestniczyło w nim ponad 40 osób z 24 gmin członkowskich. Reklamowaliśmy Jurę w czasopismach branżowych: Świat Podróże Kultura wydania czerwiec, lipiec, październik. Gazeta Turystyczna, Aktualności Targowe (kolportaż na targach Glob w Katowicach i Lato w Warszawie). Wiadomości Turystyczne wydanie kwietniowe. Super Exspress dodatek Warszawa. W ostatnią niedzielę maja (30.05.09) została zorganizowana cykliczna impreza dla młodzieży Zlot Młodzieży Związku Gmin Jurajskich w tym roku gospodarzem zlotu była Gmina Przyrów. 14.06 2009 r. byliśmy uczestnikami Dni Otwartych Magistratu w Krakowie na których prezentowaliśmy oferty turystyczne z Jury. W jednym z konkursów ufundowaliśmy weekend na Jurze. 04.12.2009 r. w Miejskim Ośrodku Kultury w Zawierciu odbyło się spotkanie promujące publikację Motocyklem Po Polsce Jura Krakowsko Częstochowska oraz wystawa zdjęć z tego przewodnika. Wygraliśmy konkurs na dofinansowanie wydawnictw ze Śląskiej Organizacji Turystycznej, Urzędów Marszałkowskich z woj. małopolskiego i śląskiego łączna kwota dofinansowania to 19000 zł. Dzięki temu dofinansowaniu powstał przewodnik Motocyklem Po Polsce Jura Krakowsko Częstochowska oraz Atlas Rowerowy Jury. W ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego realizowaliśmy projekt tymrazem ŚLĄSKIE opiewa na kwotę 1.176.470,59 zł. z czego do wykorzystania dla Związku Gmin Jurajskich jest przeznaczona kwota ok. 200.000,00 zł. W roku 2009 wykorzystaliśmy z tego projektu 130.629,02 zł. Program jest realizowany w latach 2008-2010. 18

W roku 2009 łączna kwota środków poza składkowych uzyskanych przez Związek Gmin Jurajskich zamknęła się kwotą 260.163,67zł. Struktura zrealizowanych przychodów w podziale na przychody z tytułu składek członkowskich oraz przychody uzyskane z działalności statutowej i gospodarczej stowarzyszenia. Wyszczególnienie Kwota % Struktury Przychody ogółem 577.856,07 100,00% z tego: 1. Ze składek członkowskich 317.692,40 55,00% 2. Z pozostałej działalności statutowej i gospodarczej 260.163,67 45,00 Związek Gmin Jurajskich ściśle współpracował z Małopolską i Śląską Organizacją Turystyczną. Przy organizacji stoisk narodowych na zagranicznych targach turystycznych korzystaliśmy z dofinansowań Polskiej Organizacji Turystycznej. Biuro Związku Gmin Jurajskich w 2009 roku zatrudniało 3 osoby: Robert Nieroda, dyrektor Biura Teresa Piątek, główny księgowy/skarbnik Rafał Rębisz, specjalista ds. turystyki W roku 2009 odbyły się trzy Zgromadzenia Ogólne Związku Gmin Jurajskich Złota Góra (25.03.2009), Podzamcze (21.08.2009) oraz Lgota Murowana (17.12.2009). Zarząd Związku Gmin Jurajskich spotykał się jedenastokrotnie. Zarząd Związku Gmin Jurajskich w okresie sprawozdawczym pracował w następującym składzie: Adam Markowski Przewodniczący Zarządu, gmina Janów Andrzej Mikulski zastępca Przewodniczącego Zarządu, gmina Ogrodzieniec Małgorzata Węgrzyn zastępca Przewodniczącego Zarządu, gmina Klucze Teresa Kaczor członek Zarządu, miasto Częstochowa Katarzyna Gądek członek Zarządu, miasto Kraków Krzysztof Szlachta członek Zarządu, gmina Włodowice Zdzisław Ścigaj członek Zarządu, gmina Trzebinia Czesław Bartl członek Zarządu, gmina Krzeszowice Mirosław Mazur członek Zarządu, miasto Zawiercie Gminy Członkowskie Związku Gmin Jurajskich według stanu na 31.12.2009 r.: Alwernia, Bolesław, Bukowno, Częstochowa, Dąbrowa Górnicza, Gołcza, Iwanowice, Janów, Jerzmanowice- Przeginia, Klucze, Koziegłowy, Kraków, Kroczyce, Krzeszowice, Lelów, Łazy, Mstów, Niegowa, Ogrodzieniec, Olkusz, Olsztyn, Pilica, Poraj, Poręba, Przyrów, Siewierz, Skała, Sławków, Sułoszowa, Trzebinia, Trzyciąż, Wielka Wieś, Włodowice, Zabierzów, Zawiercie, Zielonki, Żarki, Żarnowiec. Protokół z posiedzenia Zarządu ZGJ w Urzędzie Gminy Janów, 2 czerwca 2010 Przygotowania do wydania albumu zdjęciowego Jury Krakowsko Częstochowskiej Robert Nieroda, dyrektor Biura ZGJ omówił postęp prac związanych z przygotowaniem albumu zdjęciowego Jury Krakowsko Częstochowskiej. Część fotografii w celu poprawienia jakości 19

obrazu została poddana obróbce cyfrowej. Pan Tomasz Gębuś fotograf, który przygotowuje dokumentację zdjęciową zgromadził już fotografie z większości gmin członkowskich. Członkowie Zarządu do projektu albumu przedstawionego w wersji elektronicznej wnieśli nowe uwagi, które zostaną wprowadzone w kolejnym etapie prac. Podsumowanie XIX Zlotu Młodzieży Związku Gmin Jurajskich Mirosław Mazur jako przedstawiciel Miasta i Gminy Zawiercie organizującej XIX Zlot Młodzieży Gmin Jurajskich omówił sprawozdanie z imprezy. W Zlocie udział wzięło 10 gmin, przy 300 uczestnikach zgłoszonych do zaplanowanych konkurencji. I miejsce wśród gmin za zdobycie największej liczby punktów w zawodach przypadło Gminie Zawiercie. W konkurencjach organizowanych dla burmistrzów i wójtów najwięcej punktów zdobył przedstawiciel Gminy Zawiercie. Po raz pierwszy Zlot odbył się w tygodniu. A. Markowski zauważył, że frekwencja gmin uczestniczących w imprezie z roku na rok maleje. Zarząd w trakcie kolejnych posiedzeń podejmie debatę dotyczącą wniesienia zmian mających na celu zwiększenie zaangażowania w uczestniczeniu w Zlocie. Włodzimierz Tutaj, przedstawiciel Miasta Częstochowa wniósł propozycję rozważenia zmiany charakteru imprezy. Zdzisław Ścigaj, przedstawiciel Miasta i Gminy Trzebinia wniósł propozycję, aby pójść w kierunku organizowania wędrówek dla uczestników po wytyczonych trasach w trakcie imprezy. M. Mazur zaproponował, aby przedyskutować problem spadającej frekwencji w środowisku zarówno uczestników jak i nieobecnych na Zlocie. Przedstawiciel Gminy Klucze wysunął propozycje zmiany formuły imprezy, zaproponował by zawody zorganizować np. w zimie. Prezentacja nowych wydawnictw Związku Gmin Jurajskich R. Nieroda, dyrektor Biura ZGJ omówił nowe wydawnictwa ZGJ zaczynając od Mapy znakowanych szlaków rowerowych i pieszych Jury Krakowsko Częstochowskiej. W publikacji zamieszczone zostało 40 szlaków biegnących przez teren wszystkich gmin członkowskich oraz opis największych atrakcji znajdujących się na terenie gmin. Wydawnictwo zostało wydane ze środków pochodzących z projektu Śląskie. Pozytywna Energia w nakładzie 10.000szt. Druga publikacją wydaną w ramach projektu Śląskie. Pozytywna Energia jest Przewodnik po Jurze Krakowsko Częstochowskiej wydany w nakładzie 77.000szt.. W rozdziałach przewodnika znajduje się charakterystyka ogólna Jury, ochrona przyrody, zamki i warownie, sanktuaria, informator krajoznawczy, muzea, sport i turystyka, zestawienie wybranej bazy noclegowej i gastronomicznej, wykaz punktów jurajskiej informacji turystycznej oraz opis działalności ZGJ. Kolejnymi publikacjami zrealizowanymi w ramach projektu jest Mapa 101 atrakcji, którą przygotowała Agencja Reklamowa Halo oraz Przewodnik Szlak Orlich Gniazd zrealizowany przez wydawnictwo Dikappa. Nakład Mapy 101 atrakcji Jury Krakowsko Częstochowskiej wyniósł 6.000szt., natomiast Przewodnika Szlak Orlich Gniazd 15.000szt. Wydawnictwa promować będą nasz region na targach turystycznych, w których uczestniczy ZGJ. A. Markowski wniósł aby wysłać pismo do gmin w sprawie możliwości przekazania przez ZGJ darmowych publikacji. ZGJ dofinansował również kwotą 2000,00zł druk Przewodnika dla Motocyklistów zredagowanego na język angielski w ramach czego otrzyma częściowy nakład przewodnika. Koszt przygotowania 1 egzemplarza wyniósł 20,00zł. 20