SPRAWOZDANIE Z PRACY PEŁNOMOCNIKA WOJEWODY DOLNOŚLĄSKIEGO DS. MNIEJSZOŚCI NARODOWYCH I ETNICZNYCH

Wrocław, 27 kwietnia 2009 r. SPRAWOZDANIE Z PRACY PEŁNOMOCNIKA WOJEWODY DOLNOŚLĄSKIEGO DS. MNIEJSZOŚCI NARODOWYCH I ETNICZNYCH Program na rzecz społeczności romskiej W pracy pełnomocnika Wojewody Dolnośląskiego ds. mniejszości narodowych i etnicznych 70-80 proc. spraw dotyczy mniejszości romskiej. Związane jest to przede wszystkim z realizacją rządowego Programu na rzecz społeczności romskiej. Program ten został przeznaczony do realizacji zgodnie z uchwałą rządową z dnia 19 sierpnia 2003 r. i zadeklarowany na lata 2004-2013 z możliwością kontynuacji w następnych latach. Głównym celem Programu jest poprawa sytuacji mniejszości romskiej, która żyje w szczególnie trudnych warunkach. Wystarczy wspomnieć, że tylko 0,13 proc. Romów ma wyższe wykształcenie (średnia w Polsce wynosi 10 proc.), ponad 90 proc. jest bez pracy, a średnia ich życia jest znacznie niższa niż średnia życia w Polsce. Od samego początku realizacji Programu na rzecz społeczności romskiej województwo dolnośląskie należy do liderów (wraz z województwem małopolskim), jeśli chodzi o liczbę realizowanych zadań oraz wielkość środków przyznawanych na ten cel z budżetu państwa. W 2008 roku na Dolnym Śląsku ze środków MSWiA do realizacji zostało przeznaczonych 98 projektów na sumę 1 915 835 zł. Wnioski do Programu składały jednostki samorządu terytorialnego oraz organizacje niezależne, w tym stowarzyszenia romskie. JST przekazano kwotę 1 435 584 zł, w tym urzędy miast i gmin 1 378 584 zł, starostwa powiatowe 57 000 zł, natomiast organizacje niezależne otrzymały 480 251 zł. Dodatkowo na 12 zadań związanych z zakupem wyprawek szkolnych dla dzieci romskich ze środków MEN przeznaczono 147 868 zł. Oprócz monitorowania bieżących zadań wykonywanych w ramach Programu na rzecz społeczności romskiej w 2008 r., w tymże samym roku rozpoczęta została procedura związana z realizacją Programu w 2009 roku. I tak w maju 2008 r. zgodnie z harmonogramem przyjmowane były wnioski na następny rok. Ogółem złożone zostały 164 wnioski na sumę 5 679 739 zł. Wszystkie one zostały zaopiniowane przez pełnomocnika (przy wnioskach

edukacyjnych wymagana jest dodatkowa opinia Kuratora Oświaty), opracowane i przesłane do MSWiA. W listopadzie, w ramach tzw. II obiegu, wnioskodawcy za pośrednictwem pełnomocnika zostali poproszeni przez MSWiA o uzupełnienia do złożonych przez siebie aplikacji i dodatkowe dokumenty. Wszystkie one zostały zebrane i przesłane w grudniu do ministerstwa. Zgodnie z decyzją MSWiA do realizacji z puli ministerstwa zostało zakwalifikowanych 106 zadań (JST 68, NGO 38) na łączną sumę 2 102 882 zł. Dodatkowo ze środków MEN realizowanych będzie 17 zadań związanych z wyprawkami szkolnymi dla dzieci na łączną sumę 163 950 zł Z Programem na rzecz społeczności romskiej w Polsce od samego początku jego wprowadzenia związane są problemy dotyczące realizacji poszczególnych zadań. Przede wszystkim wynika to z faktu, że Program romski jest programem społecznym i w odróżnieniu od innych dotacji dotyczy spraw, w których tzw. czynnik ludzki odgrywa bardzo istotną rolę. Ponadto jest on skierowany do osób, dla których przez wiele lat zrobiono bardzo niewiele w celu poprawy ich trudnej sytuacji, w związku z czym opóźnienia są duże, a potrzeby jeszcze większe. Należy mieć również na uwadze, że wśród Romów nadal silne są nakazy bądź zakazy kulturowe lub zwyczajowe, które także należy brać pod uwagę, żeby zminimalizować ryzyko niepowodzenia projektu. Realizacja zadań w ramach Programu romskiego obarczona jest jeszcze jednym ryzykiem natury formalnej od momentu złożenia wniosku do otrzymania pieniędzy mija rok czasu. Powoduje to, że wiele projektów okazuje się niemożliwych do realizacji w zadeklarowanym wcześniej kształcie, konieczne są więc wtedy zmiany zakresu zadań i kosztorysów. Duże znaczenie dla realizacji celów Programu na rzecz społeczności romskiej ma zaangażowanie jednostek samorządu terytorialnego, niektóre zadania mogą być bowiem zgłaszane tylko przez samorządy (np. projekty edukacyjne, remontowe). Oprócz samorządów aktywnie działających na rzecz poprawy sytuacji Romów, jak na przykład w Kłodzku, Bystrzycy Kłodzkiej, Kowarach, Głogowie i Wrocławiu, zdarzają się niestety przypadki urzędów i starostw, które w minimalnym, daleko niewystarczającym i niewspółmiernym do liczby mieszkańców pochodzenia romskiego stopniu uczestniczą w Programie. Należy do nich zaliczyć przede wszystkim Wałbrzych, Ziębice, Strzelin, SP Kłodzko. Drugim warunkiem powodzenia działań w ramach Programu romskiego było przekonanie samych Romów do wzięcia udziału w Programie. Okazywało się to oczywiście łatwiejsze, gdy chodziło o remonty mieszkań, znacznie jednak trudniejsze w przypadku zadań edukacyjnych. Korzyści płynące z posyłania dzieci na kolonie czy z osiągania przez nie dobrych wyników w

nauce wciąż dla rodziców romskich nie są zbyt oczywiste, chociaż trzeba przyznać, że dzięki Programowi romskiemu również i tutaj widoczne są pozytywne zmiany. Największe problemy są jednak związane z remontami mieszkań romskich i może to stanowić potencjalne źródło konfliktów. Już na etapie składania wniosków zdarza się, że niektóre urzędy nie konsultują z przedstawicielami mniejszości romskiej zakresu prac ani u kogo w pierwszej kolejności mają zostać one przeprowadzone. Może wydawać się zrozumiałe, że urzędy, kierując się specjalistyczną wiedzą, potrafią określić, co w pierwszej kolejności należy remontować, jednak brak jakichkolwiek rozmów na ten temat i wyjaśnienia sytuacji sprawia, że program w swoich założeniach skierowany do Romów szybko zamienia się w program skierowany do urzędników, co powoduje dalszy brak zaufania. Należy zwrócić uwagę, że remonty są przez Romów traktowane jako najbardziej konkretny wymierny i materialny dowód pomocy państwa, przynoszący im realną korzyść. Urzędy miast i gmin, zgodnie z ministerialnym harmonogramem i trybem uchwalania budżetu, otrzymują pieniądze w maju każdego roku. Do realizacji zadania przystępują najczęściej po wakacjach i starają się zdążyć z wydatkowaniem dotacji przed końcem roku. Odbija się to niestety na jakości prac i powoduje pretensje ze strony Romów, którzy skarżą się w miejscowych urzędach oraz do pełnomocnika. Skargi dotyczą zarówno jakości prac, jak i ich zakresu. Daje się również zauważyć ze strony urzędów nieuprawnione próby wykorzystywania nieproporcjonalnie dużych środków na remonty części wspólnych, co oczywiście również powoduje skargi Romów, którzy czują się oszukani. Wszystkie zgłaszane sytuacje są przez pełnomocnika na bieżąco wyjaśniane listownie, telefonicznie i podczas spotkań w terenie z przedstawicielami urzędów i Romami. Spotkania dotyczące realizacji Programu romskiego odbyły się w Legnicy, Wałbrzychu, Kłodzku, Przemkowie, Kowarach, Świebodzicach i Strzelinie. W uzasadnionych wypadkach pełnomocnik wyraża również zgodę na zmianę zakresu zadania, a także występuje o sprawozdania z realizacji zadań (częściowe i końcowe) od wszystkich podmiotów biorących udział w Programie. Na bieżąco rozwiązywane są też problemy i udzielane odpowiedzi na pytania pojawiające się w trakcie realizacji zadań ze strony uczestników Programu, w sprawach bardziej skomplikowanych po konsultacji z Wydziałem Mniejszości Narodowych i Etnicznych MSWiA. Jest rzeczą bardzo znamienną, że w trzech miejscowościach województwa dolnośląskiego autorami wniosków składanych przez JST są asystenci i stowarzyszenie romskie. Z jednej strony świadczy to o kompetencji przedstawicieli mniejszości romskiej w tych miejscowościach, co jest zjawiskiem bardzo pozytywnym, z drugiej jednak strony pokazuje to

pewną inercję samorządów w podejmowaniu działań na rzecz Romów. Duże znaczenie dla poprawy sytuacji mniejszości romskiej ma również istnienie i działalność stowarzyszeń romskich. Powinny one nie tylko składać wnioski i realizować zadania w ramach rządowego Programu, ale także być reprezentantami swojej społeczności wobec urzędów państwowych i samorządowych, powinny poza tym kreować lokalnych liderów, których teraz tak bardzo brakuje. Stowarzyszenia romskie powstały niemal w każdym dolnośląskim mieście, w którym mieszkają Romowie. Okazało się jednak, że część z nich po pewnym czasie zaprzestała działalności albo nie zgłasza wniosków do Programu. Bez pomocy samorządów lub organizacji niezależnych trudno jest im przygotowywać wnioski, a później realizować zadania i rozliczać się z projektów. O aktywności mniejszości romskiej świadczy jednak fakt, że pomimo niepowodzeń wciąż powstają nowe stowarzyszenia - w ostatnim czasie w Lubinie, Polkowicach i Lubaniu. We wrześniu ubiegłego roku w sądzie we Wrocławiu zostało zarejestrowane ogólnokrajowe Stowarzyszenie Asystentów Edukacji Romskiej, mające swoją siedzibę w Kamiennej Górze, które w bieżącym roku będzie realizowało trzy zadania w ramach rządowego Programu. Edukacja dzieci romskich Działania na rzecz edukacji dzieci romskich stanowią priorytet, dzięki nim możliwa będzie trwała poprawa sytuacji Romów w Polsce. Dużą rolę w procesie edukacyjnym Romów pełnią asystenci edukacji romskiej, zatrudnieni w szkołach podstawowych i gimnazjach. Do ich zadań należy pilnowanie frekwencji, stały kontakt z rodzicami i nauczycielami, pomoc w nauce oraz przeciwdziałanie dyskryminacji. W województwie dolnośląskim zatrudnionych jest 20 asystentów edukacji romskiej. W 2008 roku pracę w dolnośląskich szkołach rozpoczęło czterech nowych asystentów: dwóch w Kowarach i po jednym w Legnicy i Przemkowie. Z inicjatywy pełnomocnika dla asystentów edukacji romskiej organizowane są w Dolnośląskim Urzędzie Wojewódzkim szkolenia i spotkania. W 2008 roku odbyło się szkolenie antynarkotykowe z udziałem przedstawicieli policji oraz cztery spotkania, na których poruszano problematykę związaną z edukacją. Ponadto z inicjatywy i we współpracy z pełnomocnikiem od 4 lat co roku organizowane są tygodniowe warsztaty dla asystentów. Ostatnie, w listopadzie 2008 roku, były poświęcone kontaktom z mediami. W dalszym ciągu problemem pozostaje monitorowanie wydatkowania tzw. zwiększonej subwencji oświatowej, którą otrzymują JST realizujące zadania edukacyjne dla dzieci romskich. Na skutek zaklasyfikowania tych środków jako subwencję, a nie dotację (w tym ostatnim przypadku możliwy byłby prawny zarzut o wydatkowanie niezgodne z

przeznaczeniem) jedyną formą wpłynięcia pełnomocnika na urzędy, by wydatkowały subwencję na edukację małych Romów, są rozmowy i sugestie. Ostateczna decyzja należy jednak do JST. Środki te powinny być wykorzystywane między innymi na zatrudnienie asystentów edukacji romskiej, nauczycieli wspomagających czy na zajęcia wyrównawcze i dodatkowe. Zgodnie z wydawanym co rok ministerialnym rozporządzeniem w sprawie podziału subwencji oświatowej subwencja przeznaczona jest i tutaj cytat z rozporządzenia dla uczniów pochodzenia romskiego, dla których szkoła podejmuje dodatkowe zadania edukacyjne. Rzeczywista sytuacja przedstawia się jednak obecnie tak, że gminy bardzo często nie wydzielają subwencji ze środków otrzymanych z MEN i przeznaczają te pieniądze w sposób dowolny na działania edukacyjne tam, gdzie uważają to za stosowne. Brak jest więc w tym wypadku albo właściwej i skutecznej kontroli wykorzystania subwencji, albo też dodatkowych, jednoznacznych przepisów prawnych, które spowodują, po pierwsze, wydzielenie subwencji przeznaczonej na dzieci romskie, a po drugie przestrzeganie jej ściśle określonego wydatkowania. Sprawa właściwego wykorzystania subwencji oświatowej jest ważna przede wszystkim dlatego, że zgodnie z opiniami wszystkich, którzy zajmują się sprawami romskimi (nie tylko zresztą w Polsce) podstawowe znaczenie dla poprawy sytuacji Romów w społeczeństwie ma właśnie edukacja. Bez właściwych działań w sferze edukacji Program na rzecz społeczności romskiej w Polsce może się okazać, wbrew intencjom jego twórców, mało efektywny i doraźny. Należy zrobić wszystko, by tak się jednak nie stało. Podsumowując kwestie Programu romskiego i edukacji dzieci romskich, warto zwrócić jeszcze uwagę na sprawę przeludnienia mieszkań zajmowanych przez Romów. Często w jedno- lub dwupokojowym lokalu mieszkają dwie lub trzy liczne rodziny. W takich warunkach zarówno integracja, jak i edukacja okazują się niemożliwe. Może się również okazać, że działania państwa realizowane w sferze publicznej nie mają odpowiedniego wsparcia w sferze prywatnej, dotyczy to zwłaszcza dziedziny edukacji. Do pełnomocnika często zgłaszają się osoby z prośbą o wsparcie ich starań w celu uzyskania nowych mieszkań. Wsparcie to jest im oczywiście udzielane, jednak gospodarka mieszkaniowa znajduje się w wyłącznych kompetencjach samorządów lokalnych. Mieszkania wszędzie są towarem deficytowym i JST bardzo niechętnie godzą się na przyznawanie nowych lokali Romom, tym bardziej że bardzo często samorządy same muszą później opłacać te mieszkania poprzez zasiłki udzielane Romom z kasy opieki społecznej. Wydaje się, że bez rozwiązania tego problemu bardzo trudno będzie o trwałą poprawę sytuacji Romów.

Imprezy kulturalne mniejszości narodowych i konferencje naukowe Na terenie województwa dolnośląskiego mieszka pięć liczących się mniejszości, które organizują własne imprezy kulturalne bądź rocznicowe: Romowie, Niemcy, Ukraińcy, Łemkowie i Żydzi. Przedstawiciele pozostałych, bardzo mało licznych mniejszości (Karaimi, Tatarzy) przyłączają się do imprez multikulturowych organizowanych na terenie województwa. Kultura jest podstawowym i bardzo ważnym obszarem działalności wszystkich mniejszości narodowych i etnicznych. Imprezy kulturalne służą podtrzymaniu ich tożsamości, języka i tradycji, mają też duże znaczenie integracyjne. Dolnośląski Urząd Wojewódzki nie ma możliwości finansowania imprez mniejszości z wyjątkiem mniejszości romskiej, dla której przeznaczony jest Program na rzecz społeczności romskiej. Wszystkie inne mniejszości zwracają się o środki finansowe bezpośrednio do MSWiA, które każdego roku ogłasza konkurs na zadania finansowane z budżetu państwa, i stamtąd otrzymują wsparcie. Rola pełnomocnika polega na wspieraniu starań mniejszości w pozyskiwaniu dofinansowania imprez kulturalnych z budżetów miast i gmin. Czynione są również starania o większy udział samorządu województwa dolnośląskiego we wsparciu finansowym na rzecz mniejszości. Ważnym zadaniem jest udział przedstawiciela Wojewody Dolnośląskiego w imprezach kulturalnych organizowanych przez mniejszości. W ciągu roku pracy pełnomocnik brał udział w następujących wydarzeniach: Imprezy organizowane przez poszczególne mniejszości: Ukraińcy: Dzień Ukraiński (Gromadka), Konkurs Recytatorski (Wrocław), Wrocławska Kutia Niemcy: Niemieckie Spotkania Kulturalne (Krzyżowa), Uroczystość Adwentowa (Wrocław), Spotkanie Wigilijne (Wrocław), VIII Tydzień Kina Niemieckiego uroczyste otwarcie (Wrocław) Łemkowie: Łemkowska Watra na Obczyźnie (Michałów) Żydzi: Rocznica Nocy Kryształowej (Wrocław), Festiwal Simcha (Wrocław), Izrael na znaczkach pocztowych otwarcie wystawy (Muzeum Poczty, Wrocław) Romowie: I Festiwal Romski (Wrocław), Dni Kultury Romskiej (Dzierżoniów), Turniej Piłki Koszykowej Olimpiad Specjalnych (Wałbrzych) Imprezy multikulturowe: Świat pod Kyczerą (Wrocław i Legnica), I Kalejdoskop Kultur (Wrocław), Wigilia Czterech Kultur (Gromadka), Wigilia Narodów (Legnica), zakończenie projektu Dzieci Jednego Boga (Wrocław).

Oprócz imprez kulturalnych organizowane są również konferencje naukowe poświęcone problematyce mniejszości narodowych i etnicznych. W ostatnim roku pełnomocnik brał udział w pięciu konferencjach naukowych: - Nauczyciel andragog w społeczeństwie wielokulturowym (organizowana przez Akademickie Towarzystwo Andragogiczne i Uniwersytet Wrocławski) - Wrocław wielokulturowy (Uniwersytet Wrocławski i IPN) Kategoria >Innego< w naukach społecznych oraz praktyce życia publicznego (Dolnośląska Wyższa Szkoła Służb Publicznych ASESOR) Dzień Romski Państwowa Szkoła Wyższa im. Angelusa Silesiusa (Wałbrzych) Zrozumieć innych. Edukacja Romów w Polsce - Wyższa Szkoła Humnistyczno- Ekonomiczna (Brzeg) Przejawy dyskryminacji 1. W lutym 2008 roku Wojewoda Dolnośląski zawiadomił prokuraturę o podejrzeniu popełnienia przestępstwa, polegającego na zamieszczeniu w portalu You Tube filmu o wymowie antycygańskiej, zawierającego sformułowania rasistowskie, poniżające Romów. Prokuratura wszczęła postępowanie w tej sprawie, a policja ustaliła sprawcę przestępstwa, okazał się nim mieszkaniec Wrocławia. Pierwsza rozprawa sądowa odbyła się 5 lutego 2009 roku w Sądzie Okręgowym we Wrocławiu. 2. W lipcu 2008 roku do Dolnośląskiego Urzędu Wojewódzkiego zgłosiła się rodzina państwa Lolo z Kowar ze skargą na postępowanie Urzędu Miejskiego w Kowarach. Pani Danuta Lolo podczas swojej nieobecności w Polsce z powodu podjęcia pracy za granicą została pozbawiona tytułu najmu i decyzją administracyjną wymeldowana ze swojego mieszkania w Kowarach pomimo tego, że regularnie płaciła czynsz. W tym samym czasie matka pani Danuty Ewa Lolo została wyeksmitowana na podstawie decyzji sądu z zajmowanego przez siebie mieszkania i wykwaterowana do lokalu socjalnego, który nie spełniał elementarnych warunków do zamieszkania. Podczas pobytu w Kowarach pełnomocnik rozmawiał o tej sprawie z Romami oraz przedstawicielami Urzędu Miejskiego, a także z pełnomocnikiem państwa Lolo, który stwierdził, że działania władz miejskich mogą mieć charakter dyskryminacyjny. Po zapoznaniu się z dokumentacją otrzymaną od państwa Lolo oraz z Urzędu Miejskiego w Kowarach pełnomocnik wojewody skierował pismo do Wydziału Nadzoru i Kontroli Dolnośląskiego Urzędu Wojewódzkiego o wydanie opinii prawnej w przedmiotowej sprawie. W opinii prawnej wskazano na wiele nieprawidłowości w postępowaniu Urzędu Miejskiego w Kowarach. W tej sytuacji pełnomocnik państwa Lolo

podjął działania prawne zmierzające do zaskarżenia decyzji UM w Kowarach. Pod wpływem tych działań burmistrz Kowar unieważnił swoją decyzję w sprawie pani Danuty Lolo i jednocześnie przyznał jej nowe mieszkanie. Ponadto w tej sprawie pełnomocnik Wojewody skierował pismo do wrocławskiej delegatury Rzecznika Praw Obywatelskich i informowany jest na bieżąco o krokach podejmowanych przez Rzecznika. 3. We wrześniu 2008 roku do Fundacji Ochrony Mienia Żydowskiego i MSWiA wpłynęła skarga pani Jennifer Rench, obywatelki Stanów Zjednoczonych, w sprawie dewastacji nagrobka członka rodziny pani Rench znajdującego się na cmentarzu żydowskim w Kłodzku. Pełnomocnik zajął się wyjaśnieniem tej sprawy i przesłał informację o podjętych działaniach do MSWiA. Nie zdołano ustalić, kiedy doszło do dewastacji nagrobka. Według opinii wolontariuszy z Fundacji Krzyżowa, zajmujących się porządkowaniem cmentarza, mogło się to zdarzyć wiele lat temu (przed 2005 rokiem), gdy nie były prowadzone żadne prace renowacyjne, a teren cmentarza służył jako dzikie wysypisko śmieci, był bardzo zaniedbany i otwarty dla niepowołanych osób. W związku z zaistniałą sytuacją pełnomocnik skierował pisma z informacją o dewastacji nagrobka oraz o podjęcie zgodnie z kompetencjami odpowiednich działań do: Zarządu Gmin Wyznaniowych Żydowskich (prawnego właściciela cmentarza), Urzędu Miejskiego w Kłodzku, Komendy Powiatowej Policji w Kłodzku, Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków oraz Zakładu Karnego w Kłodzku (który sąsiaduje z cmentarzem i mógłby go objąć zwiększonym monitoringiem). W odpowiedzi na pisma pełnomocnika kłodzka policja wszczęła śledztwo w sprawie dewastacji nagrobka, a Wojewódzki Konserwator Zabytków zobowiązał Starostwo Powiatowe w Kłodzku do umieszczenia przy cmentarzu tablic informacyjnych, że jest to obiekt zabytkowy i w związku z tym jest prawnie chroniony. Inne działania na rzecz mniejszości - W 2008 roku zainicjowany został cykl spotkań Wojewody Dolnośląskiego z przedstawicielami poszczególnych mniejszości narodowych i etnicznych z terenu województwa dolnośląskiego. Pierwsze spotkanie odbyło się w listopadzie z mniejszością niemiecką, a kolejne w lutym br. z mniejszościami ukraińską i łemkowską. Spotkania Wojewody Dolnośląskiego z przedstawicielami mniejszości narodowych i etnicznych to zupełnie unikatowa inicjatywa, bardzo pozytywnie odbierana przez mniejszości. Ponadto Wojewoda Dolnośląski uczestniczył w spotkaniu z asystentami romskimi. - Na Dolnym Śląsku mniejszości narodowe nie są zbyt liczne, a poza tym mieszkają w znacznym rozproszeniu. Duże znaczenie mają więc działania, mające za zadanie integrację

różnych mniejszości i wspólne występowanie o środki finansowe oraz uczestnictwo w imprezach wielokulturowych. We Wrocławiu powstał zespół merytoryczny ds. mniejszości narodowych. Ma on za zadanie integrację mniejszości narodowych i etnicznych na terenie miasta oraz podejmowanie wspólnych działań na rzecz mniejszości. W spotkaniach zespołu od samego początku bierze udział pełnomocnik Wojewody Dolnośląskiego. W lutym br. w Dolnośląskim Urzędzie Wojewódzkim zostało podpisane porozumienie wrocławskich mniejszości, przewodniczącą została Mariola Abkowicz. Drugą taką inicjatywą jest działający od 2007 roku w Przemkowie nieformalny Gminny Zespół ds. Mniejszości Narodowych i Etnicznych, skupiający przedstawicieli mniejszości romskiej i łemkowskiej, a także dyrektorów szkół i nauczycieli. Zespół spotyka się z urzędnikami samorządowymi i prowadzi dokumentację swoich działań mających na celu propagowanie idei wielokulturowej społeczności, informowanie o prawach mniejszości, ale przede wszystkim zajmuje się działalnością w dziedzinie edukacji (wykorzystywanie subwencji oświatowej, nabór na kolonie integracyjne, zajęcia dodatkowe dla uczniów mniejszościowych). Współpraca różnych mniejszości widoczna jest także w gminie Gromadka i w Legnicy, gdzie co roku organizowana jest Wigilia Narodów. - W czerwcu 2008 roku pełnomocnik Wojewody Dolnośląskiego wziął udział w czterodniowym wyjeździe studyjnym do Słowacji. Byli tam obecni urzędnicy samorządowi zajmujący się Romami, przedstawiciele organizacji niezależnych działających na rzecz Romów, dyrektorzy szkół, w których uczą się dzieci romskie, a także reprezentanci mniejszości romskiej. Wyjazd miał za zadanie zapoznanie się z sytuacją mniejszości romskiej na Słowacji. Wzięliśmy m.in. udział w konferencji naukowej poświęconej Romom na uniwersytecie w Nitrze (jest tam katedra romologiczna), spotkaliśmy się w Bratysławie z urzędnikami czeskimi i słowackimi zajmującymi się pomocą dla Romów. - Do pełnomocnika Wojewody Dolnośląskiego zgłaszają się osoby piszące prace magisterskie oraz naukowcy piszący artykuły na temat mniejszości narodowych i etnicznych. Udzielana jest im pomoc w uzyskaniu informacji na temat mniejszości i w kontaktach z przedstawicielami mniejszości. - W czerwcu 2008 roku Instytut Gallupa przeprowadzał badania socjologiczne na temat sytuacji mniejszości romskiej w Polsce. Była to część ogólnoeuropejskich badań dotyczących mniejszości narodowych. Instytut zwrócił się do pełnomocnika z prośbą o pomoc w przeprowadzeniu badania na Dolnym Śląsku, ponieważ trudno im było dotrzeć do nieufnie nastawionego środowiska romskiego. Pomoc została im udzielona, ankiety przeprowadzili asystenci edukacji romskiej, którzy wcześniej zostali przeszkoleni przez Gallupa.

- W pracy pełnomocnika zdarzają się również sprawy interwencyjne poparcie wniosków o przydział mieszkania czy o pozyskanie produktów z Banku Żywności. - Prowadzone są przez pełnomocnika trzy postępowania administracyjne o zwrot dotacji udzielonej w ramach Programu na rzecz społeczności romskiej. Dwa z nich zostały zakończone wydaniem Decyzji Wojewody Dolnośląskiego. - Utrzymywane są na bieżąco kontakty z Wydziałem Mniejszości Narodowych i Etnicznych MSWiA oraz przygotowywane i przesyłane są informacje i dokumenty dotyczące sytuacji mniejszości narodowych i etnicznych na terenie Dolnego Śląska. Kontakty z mediami Wiedza społeczeństwa na temat mniejszości narodowych i etnicznych jest wciąż niewystarczająca, a brak tej wiedzy może mieć wpływ na postawy dyskryminacyjne wobec mniejszości. Dotyczy to szczególnie mniejszości romskiej zdarza się, że nawet nauczyciele czy dyrektorzy szkół, w których uczą się Romowie, mają bardzo małą wiedzę na temat ich kultury. Pełnomocnik średnio raz na 2-3 tygodnie kontaktuje się z mediami. Dotyczy to wszystkich mediów telewizji, radia, portali internetowych, prasy. Spotkania z mediami odbywają się zarówno w DUW, jak i podczas imprez organizowanych przez mniejszości. Trzeba jednak przyznać, że problematyka mniejszości nie jest przez dziennikarzy zbyt często podejmowana. Największe zainteresowanie mediów wzbudzają Romowie i trzeba przyznać, że zdecydowana większość materiałów na ich temat ma wydźwięk pozytywny i przyczynia się tym samym do lepszego postrzegania tej mniejszości w społeczeństwie. Chociaż na Dolnym Śląsku mniejszości narodowe i etniczne nie są zbyt liczne (oficjalnie według spisu ludności 8,5 tys., nieoficjalnie ok. 25 tys.), to promowanie wielokulturowości regionu, uzasadnione również historycznie, ma duże znaczenie nie tylko dlatego, że niesie wartości poznawcze, przyczynia się do lepszego zrozumienia innych kultur i ma wpływ na zwiększenie tolerancji. Jest to sprawa ważna również dla przyszłości trzeba bowiem liczyć się z tym, że nasz kraj i nasze województwo będą coraz bardziej atrakcyjnym miejscem do zamieszkania dla cudzoziemców. Od sposobu traktowania mniejszości i od ich obecności w mediach zależy lepsza współpraca z przedstawicielami innych narodowości w przyszłości. Opracował Dariusz Tokarz