KOŁOBRZEG Wczesne miasto nad Bałtykiem / pod redakcją Lecha Leciejewicza i Mariana Rębkowskiego FUNDACJA NA RZECZ NAUKI POLSKIEJ INSTYTUT ARCHEOLOGII I ETNOLOGII POLSKIEJ AKADEMII NAUK WYDAWNICTWO TRIO WARSZAWA 2007
5 Spis treści O autorach 9 Wstęp (Lech Leciejewicz) 13 1. Wprowadzenie w problematykę 13 2. Dzieje badań archeologicznych 15 3. Metodyka prac eksploracyjnych 22 4. Sposób ujęcia publikacji 24 ŹRÓDŁA ARCHEOLOGICZNE Rozdział I. Grodzisko w Budzistowie. Badania w latach 1954-1958 (Lech Leciejewicz) 31 1. Pierwotne ukształtowanie terenu 31 2. Wykop I 33 3. Wykop II 81 4. Wykop III i R-5 101 Aneks. Monety z badań wykopaliskowych w Kołobrzegu (Stanisław Suchodolski) lll Rozdział II. Grodzisko w Budzistowie. Badania w 1997 roku (Marian Rębkowski) 115 Rozdział III. Podgrodzie północne w Budzistowie. Badania w 1957 roku (Lech Leciejewicz) 159 1. Wykop R-l 159 2. Wykop R-2 165 3. Wykop R-3 167 4. Wykop R-4 168 Rozdział IV. Saliny na terenie dzisiejszego miasta. Badania w 1958 roku (Lech Leciejewicz) 171 STUDIA Rozdział V. Umocnienia i zabudowa wczesnośredniowiecznego Kołobrzegu (Lech Leciejewicz) 179 Rozdział VI. Podstawy gospodarcze w świetle wykopalisk (Lech Leciejewicz) 187 Rozdział VII. Chronologia ceramiki. Uwagi na podstawie zbioru uzyskanego w wykopie badanym w 1997 roku (Marian Rębkowski) 199 1. Wstęp 199 2. Analiza typologiczna ceramiki 200 3. Przemiany chronologiczne 210 Rozdział VIII. Obróbka skóry (Beata Wywrot-Wyszkowska, Teresa Radek) 215 1. Wstęp 215 2. Surowiec i materiał skórzany 216 3. Obuwie 220 4. Pozostałe wyroby ze skóry 225 5. Ścinki 228 6. Podsumowanie 230 Aneks 232 Rozdział IX. Gospodarka zwierzętami we wczesnomiejskim centrum osadniczym w Kołobrzegu Budzistowie w świetle nowych badań archeozoologicznych (Marzena Makowiecka, Daniel Makowiecki) 241 1. Wstęp 241 2. Kontekst archeologiczny i chronologiczny nowych materiałów. Cel opracowania 243 3. Metody 243 4. Wyniki 244 5. Rozkład płci 249 6. Obserwacje osteometryczne i wielkość zwierząt 250
6 Kołobrzeg 7. Ślady rzeźnictwa 252 8. Obróbka kości i poroża 258 9. Inne ślady pochodzenia antropogenicznego 259 10. Zmiany anatomo-patologiczne 259 11. Ocena kulturowa i gospodarcza 261 12. Podsumowanie 267 Aneks 268 Rozdział X. Ptactwo ośrodka wczesnomiejskiego w Kołobrzegu Budzistowie i jego okolic (Daniel Makowiecki, Anne Birgitte Gotfredsen) 289 1. Wstęp 289 2. Metody 289 3. Wyniki 290 4. Ocena kulturowa 291 5. Ocena środowiska 293 6. Wnioski 294 Aneks 295 Rozdział XI. Uwagi końcowe. Początki Kołobrzegu w świetle rozpoznania archeologicznego (Lech Leciejewicz, Marian Rębkowski) 299 Wykaz skrótów 318 Bibliografia 319 Summary 327 Indeks osób 333 Indeks nazw geograficznych i etnicznych 337 Spis ilustracji i rycin 341
7 Table of contents Authors 9 Foreword (Lech Leciejewicz) 12 1. Introduction to the discussion 13 2. The history of archaeological research 15 3. The methods of exploration work 22 4. The presentation manner 24 ARCHAEOLOGICAL SOURCES Chapter I. The stronghold in Budzistowo. The research carried out between 1954 and 1958 (Lech Leciejewicz) 31 1. The primary geomorphology 31 2. Trench I 33 3. Trench II 81 4. Trenches III and R-5 101 Annex: Coins discovered during the excavations in Kołobrzeg (Stanisław Suchodolski) 111 Chapter II. The stronghold in Budzistowo. The research conducted in 1997 (Marian Rębkowski) 115 /' Chapter III. The northern suburbium in Budzistowo. The research conducted in 1957 (Lech Leciejewicz) 159 1. Trench R-l 159 2. Trench R-2 165 3. Trench R-3 167 4. Trench R-4 168 Chapter IV. The salt-works within today's city. The research conducted in 1958 (Lech Leciejewicz) 171 ANALYSES Chapter V. The fortification and building structure of early medieval Kołobrzeg (Lech Leciejewicz) 179 Chapter VI. Economic basis in the light of excavations (Lech Leciejewicz) 187 Chapter VII. Chronology of pottery. Remarks on the basis of the set of materials gathered in the research trench in 1997 (Marian Rębkowski) 199 1. Introduction 199 2. Typological analysis of pottery 200 3. Chronological transformations 210 Chapter VIII. Leather work (Beata Wywrot-Wyszkowska, Teresa Radek) 215 1. Introduction 215 2. The raw materials 216 3. Footwear 220 4. Other leather goods 225 5. Trimmings 228 6. Summary 230 Annex 232 Chapter IX. Animal husbandry in the early-urban settlement centre in Kołobrzeg Budzistowo in light of the most recent archaeozoological research (Marzena Makowiecka, Daniel Makowiecki) 241 1. Introduction 241 2. The archaeological and chronological context of the recent materials. The aim of the study 243
8 3. Methods 243 4. Results 244 5. Gender distribution 249 6. Osteometric observations and the size of animals 250 7. Signs of butchering 252 8. Bone and antler work 258 9. Other traces of anthropogenic origin 259 10. Anatomical and pathological changes 259 11. Cultural and economic appraisal 261 12. Summary 267 Annex 268 Chapter X. The fowl of the early-urban centre of Kołobrzeg Budzistowo and its environs (Daniel Makowiecki, Anne Birgitte Gotfredsen) 289 1. Introduction 289 2. Methods 289 3. Results 290 4. Cultural appraisal 291 5. Environmental appraisal 293 6. Conclusions 294 Annex 295 Chapter XI. Concluding remarks. Origin of Kołobrzeg in the light of archaeological research (Lech Leciejewicz, Marian Rębkowski) 299 List of abbreuations 318 Bibliography 319 Summary 327 Index of names 333 Geographical and ethnic terms 337 List of illustrations and figures 341