Na konferencjach i szkoleniach organizowanych przez ASE, często padają pytania: Jakie kwalifikacje powinny posiadać osoby wykonujące prace w strefach zagrożonych wybuchem? Niniejszy artykuł stanowi próbę odpowiedzi na to pytanie na podstawie obowiązujących przepisów prawa. Ma na celu rozwiać wątpliwości dotyczące kwalifikacji wymaganych od osób zajmujących się eksploatacją urządzeń i instalacji, pracujących w miejscach zagrożonych występowaniem atmosfer wybuchowych oraz podnieść ogólny stan wiedzy o zagadnieniach ATEX. Kwestie wymagań kwalifikacyjnych w energetyce regulują następujące przepisy: 1. Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 28 kwietnia 2003 r. w sprawie szczegółowych zasad stwierdzania posiadanych kwalifikacji przez osoby zajmujące się eksploatacją urządzeń, instalacji i sieci (Dz. U. 03.89.828 - z późn. zm. ). 2. Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 17 września 1999 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy urządzeniach i instalacjach energetycznych (Dz. U. 99.80. 912). 3. Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 8 lipca 2010 r. w sprawie minimalnych wymagań, dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy, związanych z możliwością wystąpienia w miejscu pracy atmosfery wybuchowej (Dz. U. 10.138.931). 4. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (Dz.U.10.109.719) 5. Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz. U. 03.207.2016 z późn. zm.). 6. Ustawa z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne (Dz.U.97.54.348 z późn. zm.). 7. Rozporządzenie Ministra Transportu i Budownictwa z dnia 28 kwietnia 2006 r. w sprawie samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie (Dz. U. 06.83.578). 8. Ustawa z dnia 15 grudnia 2000 r. o samorządach zawodowych architektów, inżynierów budownictwa oraz urbanistów (Dz. U.01.5.42 z późn. zm.) 1 / 16
Poniżej omówimy wymagania regulowane przez poszczególne akty prawne. Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 28 kwietnia 2003 r. w sprawie szczegółowych zasad stwierdzania posiadanych kwalifikacji przez osoby zajmujące się eksploatacją urządzeń, instalacji i sieci Rozporządzenie to określa: 1) rodzaje prac, stanowisk oraz urządzeń, instalacji i sieci energetycznych, przy których eksploatacji jest wymagane posiadanie kwalifikacji; 2) zakres wymaganej wiedzy niezbędnej do uzyskania potwierdzenia posiadanych kwalifikacji; 3) tryb przeprowadzenia postępowania kwalifikacyjnego; 4) jednostki organizacyjne, przy których powołuje się komisje kwalifikacyjne i tryb ich powoływania; 5) wysokość opłat pobieranych za sprawdzenie kwalifikacji; 6) wzór świadectwa kwalifikacyjnego. Rodzaje urządzeń, instalacji i sieci Rozporządzenie w załączniku podaje rodzaje urządzeń, instalacji i sieci, przy których eksploatacji wymagane jest posiadanie kwalifikacji. Elektryczne urządzenia w wykonaniu przeciwwybuchowym ujęte są w punkcie 9) Grupy 1. Urządzenia, instalacje i sieci elektroenergetyczne wytwarzające, przetwarzające, przesyłające i zużywające energie elektryczną. Rozporządzenie określa również rodzaje urządzeń Grupy 2. Urządzenia wytwarzające, przetwarzające, przesyłające i zużywające ciepło oraz inne urządzenia energetyczne oraz rodzaje urządzeń instalacji i sieci Grupy 3. Urządzenia, instalacje i sieci gazowe, wytwarzające, przetwarzające, magazynujące i zużywające paliwa gazowe. 2 / 16
Wśród urządzeń, instalacji i sieci Grupy 2 i 3 nie ma wymienionych urządzeń w wykonaniu przeciwwybuchowym. Rodzaje prac i stanowisk pracy Eksploatacją urządzeń, instalacji i sieci mogą zajmować się osoby, które spełniają wymagania kwalifikacyjne dla następujących rodzajów prac i stanowisk pracy: 1) eksploatacji do których zalicza się stanowiska osób wykonujących prace w zakresie obsługi, konserwacji, remontów, montażu i kontrolno-pomiarowym ( Świadectwo kwalifikacyjne E ); 2) dozoru do których zalicza się stanowiska osób kierujących czynnościami osób wykonujących prace w zakresie określonym w pkt. 1) oraz stanowiska pracowników technicznych sprawujących nadzór nad eksploatacją urządzeń, instalacji i sieci ( Świadectwo kwalifikacyjne D ); Komentarz autora 1. O tym, na jakich stanowiskach jest wymagane Świadectwo kwalifikacyjne D lub E, decyduje zakład pracy. 2. Pomiary elektryczne w przestrzeniach zagrożonych wybuchem mogą wykonywać osoby posiadające świadectwo kwalifikacyjne E, a sprawdzać wyniki pomiarów osoby posiadające świadectwo kwalifikacyjne D. Protokół pomiarów elektrycznych jest dopiero wtedy prawomocny, kiedy jest podpisany przez obydwie ww. osoby z podaniem numeru ich uprawnień. Osoby wykonujące i sprawdzające pomiary, które są wykonywane w przestrzeniach zagrożonych wybuchem, mają obowiązek posiadania świadectwa kwalifikacyjnego Grupy 1 z pkt. 9 (inne punkty w zależności od rodzajów eksploatowanych urządzeń, instalacji i sieci). 3. Dobrą praktyką jest, że wszystkie osoby zajmujące się eksploatacją urządzeń i instalacji Grupy 1, które pracują w strefach zagrożonych wybuchem, mają obowiązek posiadania świadectwa kwalifikacyjnego E lub D Grupy 1 z pkt. 9 (inne punkty w zależności od rodzajów eksploatowanych urządzeń, instalacji i sieci). Zakres wymaganej wiedzy Osoby zajmujące się eksploatacją urządzeń, instalacji i sieci, w celu uzyskania potwierdzenia 3 / 16
posiadanych kwalifikacji, powinny wykazać się wiedzą z zakresu: 1) na stanowiskach eksploatacji: a) zasad budowy, działania oraz warunków technicznych obsługi urządzeń, instalacji i sieci; b) zasad eksploatacji oraz instrukcji eksploatacji urządzeń, instalacji i sieci; c) zasad i warunków wykonywania prac kontrolno-pomiarowych i montażowych; d) zasad i wymagań bezpieczeństwa pracy i ochrony przeciwpożarowej oraz umiejętności udzielania pierwszej pomocy; e) instrukcji postępowania w razie awarii, pożaru lub innego zagrożenia bezpieczeństwa obsługi urządzeń lub zagrożenia życia, zdrowia i środowiska. 2) na stanowiskach dozoru: a) przepisów dotyczących przyłączania urządzeń i instalacji do sieci, dostarczania paliw i energii oraz prowadzenia ruchu i eksploatacji urządzeń, instalacji i sieci; b) przepisów i zasad postępowania przy programowaniu pracy urządzeń, instalacji i sieci, z uwzględnieniem zasad racjonalnego użytkowania paliw i energii; c) przepisów dotyczących eksploatacji, wymagań w zakresie prowadzenia dokumentacji technicznej i eksploatacyjnej oraz stosowania instrukcji eksploatacji urządzeń, instalacji i sieci; d) przepisów dotyczących budowy urządzeń, instalacji i sieci oraz norm i warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać te urządzenia, instalacje i sieci; e) przepisów dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowej, z uwzględnieniem udzielania pierwszej pomocy oraz wymagań ochrony środowiska; f) zasad postępowania w razie awarii, pożaru lub innego zagrożenia bezpieczeństwa ruchu urządzeń przyłączonych do sieci; g) zasad dysponowania mocą urządzeń przyłączonych do sieci; h) zasad i warunków wykonywania prac kontrolno-pomiarowych i montażowych. Tryb przeprowadzenia postępowania kwalifikacyjnego Sprawdzenie kwalifikacji posiadanych przez osoby zajmujące się eksploatacją urządzeń, instalacji i sieci przeprowadzają komisje kwalifikacyjne, na wniosek tych osób albo na wniosek pracodawcy zatrudniającego te osoby. 4 / 16
Opłata za egzamin wynosi 10% minimalnego wynagrodzenia za prace pracowników, obowiązującego w dniu złożenia wniosku (obecnie 131,70 zł). Jednostki organizacyjne, przy których powołuje się komisje kwalifikacyjne Komisje kwalifikacyjne są powoływane na 5 lat: 1) u przedsiębiorcy zatrudniającego co najmniej 200 osób zajmujących się eksploatacją urządzeń instalacji i sieci; 2) przy stowarzyszeniach naukowo-technicznych, jeżeli statuty tych stowarzyszeń zawierają postanowienia określające zakres wykonywanej działalności na rzecz gospodarki energetycznej np. Stowarzyszenie Elektryków Polskich; 3) w jednostkach podległych właściwym ministrom lub Szefom Agencji, o których mowa w art. 21a ustawy prawo energetyczne [P-6]. Ustawa [P-6] Prawo energetyczne stanowi, że osoby zajmujące się eksploatacją sieci oraz urządzeń i instalacji, obowiązane są posiadać kwalifikacje potwierdzone świadectwem wydanym przez komisje kwalifikacyjne. Sprawdzenie spełnienia wymagań kwalifikacyjnych powtarza się co pięć lat. Komentarz autora Był okres, od czasu wejścia w życie rozporządzenia [P-1] w roku 2003 do czasu nowelizacji ustawy [P-6] w roku 2005, że świadectwa kwalifikacyjne były wydawane przez komisje kwalifikacyjne bez ograniczeń czasowych. Taka sytuacja satysfakcjonowała zdecydowaną większość osób zainteresowanych. Niestety działacze stowarzyszeń naukowo-technicznych stanęli na stanowisku, że nigdy zbyt wiele edukacji i sprawdzania wiedzy wykonawców oraz użytkowników instalacji i urządzeń energetycznych. Nowela ustawy [P-6] Prawo energetyczne Ustawa z dnia 4 marca 2005 r. o zmianie ustawy Prawo energetyczne oraz ustawy Prawo ochrony środowiska (Dz.U.05.62.552) wprowadziła zmiany w art. 54 prawa energetycznego, pr zywracając co 5 lat obowiązek sprawdzenia spełnienia wymagań kwalifikacyjnych. Zwykle w firmach przed egzaminami stwierdzającymi posiadane kwalifikacje organizowane są 5 / 16
kursy przygotowawcze, na których zapoznaje się kursantów z najnowszymi przepisami prawnymi, aktualnymi wydaniami norm technicznych i przekazuje dobra praktykę inżynierską. Organizowaniem takich kursów zajmują się stowarzyszenia naukowo-techniczne lub wyspecjalizowane firmy w zakresie wiedzy objętej egzaminem. Firma Automatic Systems Engineering Sp. z o.o. organizuje szkolenia z zakresu wymagań tzw. Dyrektyw ATEX (Dyrektywa 94/9/EC i Dyrektywa 1999/92/EC), oceny ryzyka i sporządzania Dokumentu Zabezpieczenia Przed Wybuchem, rodzajów budowy urządzeń elektrycznych i nieelektrycznych w wykonaniu przeciwwybuchowym Ex, eksploatacji urządzeń i instalacji w przestrzeniach zagrożonych wybuchem, detekcji gazów, ochrony odgromowej i ochrony przed elektrycznością statyczną. Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 17 września 1999 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy urządzeniach i instalacjach energetycznych Rozporządzenie wprowadza pojecie świadectwa kwalifikacyjnego należy przez to rozumieć świadectwo stwierdzające spełnienie przez daną osobę odpowiednich wymagań kwalifikacyjnych do wykonywania pracy na stanowisku dozoru lub eksploatacji w ustalonym zakresie obsługi, konserwacji napraw, kontrolno-pomiarowym, montażu dla określonych rodzajów urządzeń i instalacji energetycznych, uzyskane w trybie i na zasadach określonych w odrębnych przepisach. Urządzenia i instalacje energetyczne powinny być eksploatowane tylko przez upoważnionych pracowników z zachowaniem postanowień określonych w instrukcjach eksploatacji. Prace rozruchowe, próby techniczne urządzeń i instalacji energetycznych powinny być prowadzone zgodnie z wymaganiami Polskich Norm, odrębnych przepisów, instrukcji eksploa tacji ora z uzgodnione z ich użytkownikiem. Organizacja pracy przy urządzeniach i instalacjach energetycznych zgodnie z rozporządzeniem podlega następującym regulacjom [P-2]: 1. Prace na czynnych urządzeniach i instalacjach energetycznych mogą być wykonywane 6 / 16
na polecenie pisemne, ustne lub bez polecenia. 2. Prace w warunkach szczególnego zagrożenia dla zdrowia i życia ludzkiego należy wykonywać na podstawie polecenia pisemnego przy zastosowaniu odpowiednich środków zabezpieczających zdrowie i życie ludzkie. 3. Pracownicy nie będący pracownikami zakładu prowadzącego eksploatację danego urządzenia i instalacji powinni wykonywać prace wyłącznie na podstawie polecenia pisemnego, z wyjątkiem prac, dla których czynności związane z dopuszczeniem do pracy ustalono odrębnie na piśmie. 4. Bez poleceń dozwolone jest wykonywanie: 1) czynności związanych z ratowaniem zdrowia i życia ludzkiego; 2) zabezpieczenia urządzeń i instalacji przed zniszczeniem; 3) prac eksploatacyjnych określonych w instrukcjach przez uprawnione i upoważnione osoby. Wydawanie poleceń i dopuszczenie pracowników do wykonywania pracy należy do obowiązków prowadzącego eksploatacje urządzeń i instalacji energetycznych. Prowadzący eksploatację urządzeń i instalacji energetycznych jest obowiązany prowadzić wykazy poleceniodawców, określające zakres udzielonego im upoważnienia. Poniżej podajemy funkcje i zakres obowiązków oraz wymagania kwalifikacyjne pracowników prowadzących eksploatację urządzeń i instalacji energetycznych: poleceniodawcy należy przez to rozumieć pracownika, upoważnionego pisemnie przez prowadzącego eksploatację urządzeń i instalacji energetycznych do wydawania poleceń na wykonanie pracy posiadającego ważne świadectwo kwalifikacyjne D; koordynującego należy przez to rozumieć wyznaczonego przez poleceniodawcę pracownika komórki organizacyjnej sprawującej dozór nad eksploatacją urządzeń i instalacji energetycznych, przy których będzie wykonywana praca, posiadającego ważne świadectwo kwalifikacyjne D; dopuszczającego należy przez to rozumieć wyznaczonego przez poleceniodawcę pracownika posiadającego ważne świadectwo kwalifikacyjne na stanowisku eksploatacji E i upoważnionego pisemnie przez prowadzącego eksploatację urządzeń i instalacji energetycznych do wykonywania czynności łączeniowych w celu przygotowana miejsca pracy; nadzorującego należy przez to rozumieć wyznaczonego przez poleceniodawcę pracownika posiadającego ważne świadectwo kwalifikacyjne D na 7 / 16
stanowisku dozoru lub eksploatacji E, wykonującego wyłącznie czynności nadzoru; kierującego zespołem pracowników należy przez to rozumieć wyznaczonego przez poleceniodawcę pracownika posiadającego ważne świadectwo kwalifikacyjne na stanowisku eksploatacji E, kierującego zespołem pracowników; kierownika robót należy przez to rozumieć wyznaczonego przez poleceniodawcę pracownika posiadającego ważne świadectwo kwalifikacyjne na stanowisku dozoru D do koordynacji prac, gdy w jednym obiekcie energetycznym jednocześnie pracuje więcej niż jeden zespół pracowników. Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 8 lipca 2010 r. w sprawie minimalnych wymagań, dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy, związanych z możliwością wystąpienia w miejscu pracy atmosfery wybuchowej Rozporządzenie to wprowadza do polskiego prawodawstwa Dyrektywę 1999/92/EC i nakłada na pracodawców obowiązek: 1) stosowania technicznych i organizacyjnych środków ochronnych; 2) dokonania kompleksowej oceny ryzyka związanego z możliwością wystąpienia w miejscach pracy atmosfery wybuchowej; 3) przeprowadzenia klasyfikacji stref zagrożenia wybuchem; 4) sporządzenia dokumentu zabezpieczenia przed wybuchem na podstawie oceny ryzyka; 5) podpisania oświadczenia będącego elementem dokumentu zabezpieczenia przed wybuchem; 6) zapewnienia odpowiednich szkoleń dotyczących ochrony przed wybuchem w ramach obowiązujących szkoleń w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy; 7) prowadzenia prac w przestrzeniach zagrożonych wybuchem zgodnie z pisemnymi instrukcjami ; 8) oznakowania miejsc wstępu do przestrzeni zagrożonych wybuchem znakiem ostrzegawczym (trójkątny kształt, czarne litery EX na żółtym tle z czarnym obramowaniem). Komentarz autora Słabym punktem rozporządzenia [P-3] jest stwierdzenie odpowiednie szkolenie dotyczące ochrony przed wybuchem w ramach obowiązujących szkoleń w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy, ponieważ prawodawca nie dookreślił zakresu tematycznego szkoleń i częstotliwości ich odbywania. Będzie to podlegało przeróżnym interpretacjom, ze szkodą dla poziomu 8 / 16
bezpieczeństwa i kwalifikacji pracowników. Natomiast jednoznaczne określenie wymagania, że pra ce w przestrzeniach zagrożonych wybuchem prowadzić zgodnie z pisemnymi instrukcjami, powoduje konieczność opracowania w firmach gdzie występują przestrzenie zagrożone wybuchem instrukcji eksploatacji na podstawie przepisów prawa, norm technicznych, instrukcji fabrycznych i dobrej praktyki inżynierskiej. Jednoznacznie rozstrzyga, że urządzenia służące do wykonywania pracy w miejscach, gdzie istnieje możliwość wystąpienia atmosfery wybuchowej, które zostały udostępnione osobom pracującym, po raz pierwszy po 24 lipca 2005 r. muszą spełniać wymagania Dyrektywy 94/9/EC, którą do polskiego prawodawstwa wprowadza Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 22 grudnia 2005 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla urządzeń i systemów ochronnych przeznaczonych do użytku w przestrzeniach zagrożonych wybuchem (Dz.U.05.263.2203). Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów W rozporządzeniu tym prace niebezpieczne pod względem pożarowym oraz ocena zagrożenia wybuchem są unormowane następująco: Przed rozpoczęciem prac, mogących powodować bezpośrednie niebezpieczeństwo powstania pożaru lub wybuchu, właściciel, zarządca lub użytkownik obiektu: ocenia zagrożenie wybuchem w miejscu, w którym prace będą wykonywane; ustala rodzaj przedsięwzięć mających na celu niedopuszczenie do powstania i rozpowszechniania się pożaru lub wybuchu; wskazuje osoby odpowiedzialne za odpowiednie przygotowanie miejsca pracy, za przebieg pracy oraz zabezpieczenie miejsca pracy po zakończeniu pracy; zapewnia wykonywanie prac wyłącznie przez osoby do tego upoważnione, posiadające odpowiednie kwalifikacje ; zaznajamia osoby wykonujące prace z zagrożeniami pożarowymi występującymi w rejonie wykonywania prac oraz przedsięwzięciami mającymi na celu niedopuszczenie do powstania pożaru lub wybuchu. Komentarz autora Prawodawca określa że prace w przestrzeniach zagrożonych wybuchem mogą wykonywać 9 / 16
wyłącznie osoby upoważnione i posiadające odpowiednie kwalifikacje, nie precyzując jakie. Można domniemywać, opierając się na rozporządzeniu [P-3], że są to osoby, które przeszły odpowiednie szkolenie dotyczące ochrony przed wybuchem w ramach obowiązujących szkoleń w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy. Rozporządzenie [P-1] wskazuje, że są to osoby, które eksploatują urządzenia, instalacje i sieci elektroenergetyczne oraz wykonują prace w zakresie obsługi, konserwacji, remontów, montażu i kontrolno-pomiarowym elektrycznych urządzeń w wykonaniu przeciwwybuchowym. Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane Ustawa ta stanowi m.in., że uzyskanie elektrycznych uprawnień budowlanych (specjalność instalacyjna w zakresie sieci, instalacji i urządzeń elektrycznych i elektroenergetycznych) wymaga: Do projektowania bez ograniczeń i sprawdzania projektów budowlanych: a) ukończenia studiów magisterskich, w rozumieniu przepisów o szkolnictwie wyższym, na kierunku odpowiednim dla danej specjalności; b) odbycia dwuletniej praktyki przy sporządzaniu projektów; c) odbycia rocznej praktyki na budowie. Do projektowania w ograniczonym zakresie: a) ukończenia studiów zawodowych, w rozumieniu przepisów o wyższych szkołach zawodowych, na kierunku odpowiednim dla danej specjalności lub ukończenia studiów magisterskich, w rozumieniu przepisów o szkolnictwie wyższym, na kierunku pokrewnym dla danej specjalności; 10 / 16
b) odbycia dwuletniej praktyki przy sporządzaniu projektów; c) odbycia rocznej praktyki na budowie. Do kierowania robotami budowlanymi bez ograniczeń: a) ukończenia studiów magisterskich, w rozumieniu przepisów o szkolnictwie wyższym, na kierunku odpowiednim dla danej specjalności; b) odbycia dwuletniej praktyki na budowie. Do kierowania robotami budowlanymi w ograniczonym zakresie: a) ukończenia studiów zawodowych, w rozumieniu przepisów o wyższych szkołach zawodowych, na kierunku odpowiednim dla danej specjalności lub ukończenia studiów magisterskich, w rozumieniu przepisów o szkolnictwie wyższym, na kierunku pokrewnym dla danej specjalności; b) odbycia trzyletniej praktyki na budowie. Warunkiem zaliczenia praktyki zawodowej jest praca polegająca na bezpośrednim uczestnictwie w pracach projektowych albo na pełnieniu funkcji technicznej na budowie pod kierownictwem osoby posiadającej odpowiednie uprawnienia budowlane, a w przypadku odbywania praktyki za granicą pod kierunkiem osoby posiadającej uprawnienia odpowiednie w danym kraju. Natomiast rzeczoznawcą budowlanym może być osoba, która: 1) korzysta w pełni z praw publicznych; 11 / 16
2) posiada: a) tytuł zawodowy magistra inżyniera; b) uprawnienia budowlane bez ograniczeń; c) co najmniej 10 lat praktyki w zakresie objętym rzeczoznawstwem; d) znaczący dorobek praktyczny w zakresie objętym rzeczoznawstwem. O nadaniu tytułu rzeczoznawcy budowlanego, orzeka w drodze decyzji, właściwy organ samorządu zawodowego na wniosek zainteresowanego. Rozporządzenie Ministra Transportu i Budownictwa z dnia 28 kwietnia 2006 r. w sprawie samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie Rozporządzenie to określa: 1) rodzaje i zakres przygotowania zawodowego do wykonywania samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie; 2) sposób stwierdzenia posiadania tego przygotowania; 3) ograniczenia zakresu uprawnień budowlanych; 4) wykaz kierunków wykształcenia odpowiedniego i pokrewnego dla danej specjalności; 5) wykaz specjalizacji wyodrębnionych w ramach poszczególnych specjalności; 6) sposób przeprowadzenia i zakres egzaminu; 7) zasady odpłatności za postępowanie kwalifikacyjne; 8) zasady wynagradzania członków komisji egzaminacyjnej. 12 / 16
Za samodzielną funkcje techniczną w budownictwie uważa się działalność związaną z koniecznością fachowej oceny zjawisk technicznych lub samodzielnego rozwiązania zagadnień technicznych i techniczno-organizacyjnych, a w szczególności działalność obejmującą: 1) projektowanie, sprawdzanie projektów i sprawowanie nadzoru autorskiego; 2) kierowanie budową lub innymi robotami budowlanymi; 3) kierowanie wytwarzaniem konstrukcyjnych elementów budowlanych oraz nadzór i kontrolę techniczną wytwarzania tych elementów; 4) wykonywanie nadzoru inwestorskiego; 5) sprawowanie kontroli technicznej utrzymania obiektów budowlanych; 6) rzeczoznawstwo budowlane. Uprawnienia budowlane bez ograniczeń w specjalności instalacyjnej w zakresie sieci, instalacji i urządzeń elektrycznych i elektroenergetycznych, uprawniają do projektowania obiektu budowlanego lub kierowania robotami budowlanymi związanymi z obiektem budowlanym, takie jak: sieci, instalacje i urządzenia elektryczne i elektroenergetyczne, w tym kolejowe, trolejbusowe i tramwajowe sieci trakcyjne wraz z urządzeniami do zasilania i sterowania. Uprawnienia budowlane w ograniczonym zakresie w specjalności instalacyjnej w zakresie sieci, instalacji i urządzeń elektrycznych i elektroenergetycznych, uprawniają do projektowania obiektu budowlanego lub kierowania robotami budowlanymi przy wykonywaniu instalacji wraz z przyłączami o napięciu do 1 kv w obiektach budowlanych o kubaturze do 1.000 m 3. Rozporządzenie [P-7] określa wykształcenie odpowiednie i pokrewne dla specjalności instalacyjnej w zakresie sieci, instalacji urządzeń elektrycznych i elektroenergetycznych, które są następujące: 13 / 16
1. uprawnienia budowlane bez ograniczeń ukończone studia magisterskie na kierunku elektrotechnika; 2. uprawnienia budowlane w ograniczonym zakresie ukończone studia zawodowe na kierunku elektrotechnika; lub wykształcenie pokrewne: transport w specjalności sterowania ruchem w transporcie; sterowanie ruchem; zabezpieczenie ruchu pociągów; automatyka i robotyka. Komentarz autora Ograniczenie możliwości uzyskania uprawnień budowlanych wyłącznie dla absolwentów studiów na kierunku elektrotechnika jest delikatnie mówiąc niedopatrzeniem prawodawcy. Może należałoby rozszerzyć kierunki odpowiednie i pokrewne dla specjalności, w których kształcą wydziały elektryczne politechnik? Ustawa z dnia 15 grudnia 2000 r. o samorządach zawodowych architektów, inżynierów budownictwa oraz urbanistów Uprawnienia budowlane nadają Okręgowe Izby Inżynierów Budownictwa powołane ww. ustawą, które prowadzą postępowanie kwalifikacyjne składające się z dwóch etapów: 1) kwalifikowanie wykształcenia i praktyki zawodowej; 2) egzaminu na uprawnienia budowlane. Do wniosku o nadanie uprawnień budowlanych należy dołączyć: 1) odpis dyplomu ukończenia studiów magisterskich albo dyplomu ukończenia wyższych 14 / 16
studiów zawodowych; 2) książkę praktyki zawodowej lub zaświadczenie potwierdzające odbycie praktyki za granicą; 3) dowód uiszczenia opłaty; 4) życiorys zawodowy; 5) kserokopie uprawnień budowlanych osób nadzorujących praktykę zawodową osoby starającej się o uprawnienia budowlane. Komentarz autora Izby Inżynierów Budownictwa powinny moim zdaniem, do programów organizowanych kursów przygotowujących do egzaminów na uprawnienia budowlane i do programów szkoleń w ramach doskonalenia zawodowego dla osób posiadających uprawnienia budowlane, wprowadzić problematykę tzw. Dyrektyw ATEX (Dyrektywa 94/9/EC i Dyrektywa 1999/92/EC). Uważam, że tematyka Dyrektyw ATEX powinna być przedmiotem nauczania na politechnikach. Nie może tak być, że młody inżynier elektryk, elektronik lub mechanik po ukończeniu edukacji nie wie nic o istnieniu urządzeń w wykonaniu przeciwwybuchowym Ex. Podejmując prace w firmach, gdzie występują zagrożenia wybuchem substancji palnych, absolwent ma na ogół do czynienia po raz pierwszy ze strefami zagrożenia wybuchem, oceną zagrożenia wybuchem, dokumentem zabezpieczenia przed wybuchem i urządzeniami Ex. Jest to oczywiste zaniedbanie. Uważam, że taki przedmiot nauczania powinien być wkomponowany w program studiów na wydziałach elektrycznych co najmniej przez jeden semestr. Aby wypełnić lukę w braku dostępu do wiedzy o zagadnieniach ATEX, Automatic Systems Engineering organizuje specjalistyczne szkolenia, konferencje naukowo-techniczne oraz wydaje kwartalnik Magazyn Ex. Przypisy [P-1] Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 28 kwietnia 2003 r. w sprawie szczegółowych zasad stwierdzania posiadanych kwalifikacji przez osoby zajmujące się eksploatacją urządzeń, instalacji i sieci (Dz. U. 03.89.828 - z późn. zm. ). [P-2] Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 17 września 1999 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy urządzeniach i instalacjach energetycznych (Dz. U. 99.80. 912). 15 / 16
[P-3] Rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 8 lipca 2010 r. w sprawie minimalnych wymagań, dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy, związanych z możliwością wystąpienia w miejscu pracy atmosfery wybuchowej (Dz. U. 10.138.931). [P-4] Rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (Dz.U.10.109.719) [P-5] Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz. U. 03.207.2016 z póżn. zm.). [P-6] Ustawa z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne (Dz.U.97.54.348 z póżn. zm.). [P-7] Rozporządzenie Ministra Transportu i Budownictwa z dnia 28 kwietnia 2006 r. w sprawie samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie (Dz. U. 06.83.578). [P-8] Ustawa z dnia 15 grudnia 2000 r. o samorządach zawodowych architektów, inżynierów budownictwa oraz urbanistów (Dz. U.01.5.42 z późn. zm.) 16 / 16