WOJEWODA OPOLSKI PS.II.431.67.2014.AN Opole, 5 listopada 2014 r. Nazwa i adres jednostki kontrolowanej: WYSTĄPIENIE POKONTROLNE Dom Dziecka w Bąkowie 46-233 Bąków, ul. Szkolna 2, tel. 77/ 417 49 35 1. Imię i nazwisko kierownika podmiotu kontrolowanego: Dorota Papierkowska dyrektor Centrum Administracyjnej Obsługi Placówek Opiekuńczo-Wychowawczych 2. Imię, nazwisko i stanowisko służbowe kontrolera: Anna Namysło - starszy inspektor wojewódzki w Wydziale Polityki Społecznej i Zdrowia Opolskiego Urzędu Wojewódzkiego w Opolu, Agnieszka Cieślik - inspektor wojewódzki w Wydziale Polityki Społecznej i Zdrowia Opolskiego Urzędu Wojewódzkiego w Opolu. 3.Miejsce kontroli: Dom Dziecka w Bąkowie 4. Termin kontroli: 13 i 14 października 2014 r. Podstawa prawna: - ustawa z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz. U. z 2013 r., poz.135 z późn. zm.); - rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 22 grudnia 2011 r. w sprawie instytucjonalnej pieczy zastępczej (Dz. U. Nr 292, poz. 1720). 5. Zakres kontroli: a) przedmiot kontroli: - ocena standardu opieki i wychowania w placówce, - ocena standardu usług w placówce w zakresie zaspokajania potrzeb bytowych wychowanków, - przestrzeganie praw dziecka, - kwalifikacje osób zatrudnionych w placówce. b) okres objęty kontrolą: 1 stycznia 2013 r. 10 października 2014 r. 6. Ocena skontrolowanej działalności, ze wskazaniem ustaleń, na których została oparta: W wyniku kontroli pozytywnie ocenia się działalność placówki w zakresie przestrzegania standardu opieki i wychowania, zapewnienia standardu usług w zakresie zaspokajania potrzeb bytowych wychowanków, przestrzegania praw dziecka oraz kwalifikacji zawodowych osób zatrudnionych Domu Dziecka w Bąkowie. 1
Dom Dziecka w Bąkowie z 14 miejscami socjalizacyjnymi funkcjonuje na podstawie decyzji Wojewody Opolskiego z dnia 20 sierpnia 2014 r. Nr 12/2014 PS.II.9423.8.2014.AC, zezwalającej na funkcjonowanie placówki na czas nieokreślony. Kontrolę przeprowadzono w oparciu o anonimowe ankiety i rozmowy kierowane z 7 wychowankami placówki w wieku od 10 17 lat, dokumentację osobową i indywidualną wychowanków, dokumentację prowadzoną przez specjalistów zatrudnionych w placówce, oględziny placówki. Ustalenia kontroli 1. Ocena standardu opieki i wychowania w placówce, w tym w zakresie prowadzenia dokumentacji: 1.1. osobowej wychowanków, 1.2. indywidualnej wychowanków. W celu dokonania oceny standardu opieki i wychowania w placówce kontroli poddano dokumentację osobową i indywidualną 6 wychowanków, losowo wybranych z listy dzieci, dokumentację prowadzoną przez specjalistów zatrudnionych w placówce oraz analizę protokołów zespołów do spraw okresowej oceny dziecka. Ad. 1.1. Ocena standardu opieki i wychowania w placówce w zakresie prowadzenia dokumentacji osobowej wychowanków. Dokumentacja osobowa wychowanków zawierała postanowienia sądu o umieszczeniu dziecka w placówce, skierowania dziecka do placówki wydane przez powiatowe centrum pomocy rodzinie, akty urodzenia, dokumentację zdrowotną dziecka, w tym m.in. dokumentację leczenia szpitalnego, opinie poradni psychologicznopedagogicznych, orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego, dokumentację szkolną dzieci, wywiady środowiskowe sporządzane w rodzinach wychowanków. Ponadto, akta osobowe wychowanków zawierały korespondencję placówki z sądem rodzinnym, szkołami, poradniami psychologiczno-pedagogicznymi i ośrodkami pomocy społecznej, ośrodkiem adopcyjnym, prośby rodziców o urlopowanie dzieci, karty przepustek dzieci do domów rodzinnych. Ad. 1.2. Ocena standardu opieki i wychowania w placówce w zakresie prowadzenia dokumentacji indywidualnej wychowanków. Dla każdego z wychowanków opracowany został przez wychowawcę kierującego procesem wychowawczym plan pomocy dziecku. Stwierdzono, że plany pomocy dziecku są opracowane na podstawie diagnozy psychofizycznej dziecka sporządzonej przez psychologa placówki. Plany pomocy dziecku zawierały cele i działania podejmowane na rzecz dziecka dostosowane do jego wieku, możliwości psychofizycznych, uwzględniające sytuację rodzinną dziecka i przygotowanie go do usamodzielnienia. Uwzględniały funkcjonowanie wychowanka w sferze emocjonalnej, opiekuńczej, zdrowotnej, edukacyjnej, więzi z rodzina, relacji społecznych w placówce i poza nią. Plan pomocy dziecku był opracowywany przez wychowawcę wspólnie z wychowankiem, co potwierdza podpis dziecka. Stwierdzono, że plany są modyfikowane w zależności od zmieniającej się sytuacji dziecka i jego rodziny nie rzadziej niż co pół roku. Analiza dokumentacji wykazała, że dla każdego dziecka prowadzona jest karta pobytu, która zawiera opis bieżącego funkcjonowania dziecka w różnych sferach. Stwierdzono, że wychowawcy dokonują średnio po kilka wpisów w miesiącu. W kartach pobytu dzieci dokonywano comiesięcznych podsumowań funkcjonowania dziecka za dany miesiąc. Analizie poddano protokoły zespołu do spraw oceny sytuacji dziecka. Stwierdzono, że posiedzenia Zespołu odbywają się nie rzadziej niż co pół roku. W posiedzeniach uczestniczą wychowawcy i specjaliści zatrudnieni w placówce. W trakcie posiedzeń Zespołu analizowana 2
jest globalna sytuacja każdego z wychowanków i jego rodziny. Na jej podstawie wychowawcy prowadzący dokonują modyfikacji planu pomocy dziecku. 2. Ocena standardu usług w placówce, w tym: 2.1 - zapewnienie dzieciom pokoi mieszkalnych nie większych niż 5 osobowych, właściwie oświetlonych i wyposażonych, łazienek z miejscem do prania i suszenia rzeczy osobistych, miejsca do nauki oraz wspólnej przestrzeni mieszkalnej, stanowiącej miejsce spotkań i wypoczynku. W celu dokonania oceny standardu usług w Domu Dziecka w Bąkowie przeprowadzono oględziny pomieszczeń. Stwierdzono, że w placówce znajdują się pokoje 2 4 osobowe, właściwie oświetlone i wyposażone, o powierzchni zapewniającej przechowywanie rzeczy osobistych, 2 łazienki z miejscem do prania i suszenia rzeczy osobistych i toalety, w ilości umożliwiającej korzystanie z nich w sposób zapewniający intymność i zgodność z zasadami higieny, miejsce do nauki, aneks kuchenny do przygotowywania posiłków oraz wspólna przestrzeń mieszkalna, stanowiąca miejsce spotkań i wypoczynku. W dniu kontroli w placówce przebywało 13 wychowanków. Ocena zaspokajania potrzeb bytowych wychowanków, w tym: 2.2.1- zapewnienie wychowankom wyżywienia dostosowanego do potrzeb rozwojowych, kulturowych, religijnych i stanu zdrowia, dostępu przez całą dobę do podstawowych produktów żywnościowych oraz napojów oraz miejsca do przygotowywania posiłków, przechowywania i obróbki żywności, 2.2.2 - dostępu do opieki zdrowotnej, zaopatrzenie w produkty lecznicze, wyroby medyczne oraz środki specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz dostęp do zajęć terapeutycznych, 2.2.3- wyposażenia w odzież, obuwie, bieliznę, środki higieny oraz przedmioty osobistego użytku, 2.2.4- dostępu do nauki, pomoc przy nauce, w szczególności przy odrabianiu zadań domowych, w tym poprzez udział w zajęciach wyrównawczych i kompensacyjnych; zapewnienie opłaty za pobyt w bursie lub internacie jeżeli dziecko uczy się poza miejscowością, w której znajduje się szkoła, pokrycie kosztów dojazdów do szkoły, 2.2.5- wyposażenia w kwotę pieniężną do własnego dysponowania przez dzieci od 5 roku życia, której wysokość nie niższą niż 1 % i nie wyższą niż 8% kwoty określonej w art. 80 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 6 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, tj. kwoty 1000 zł. Ad. 2.2.1 Na podstawie rozmów z wychowankami stwierdzono, że każdego dnia dzieci otrzymują 5 posiłków. Posiłki są bardzo różnorodne, podczas śniadań i kolacji dostępne są różne produkty do wyboru; wędlina, ser, dżem, warzywa. Wychowankowie zabierają na drugie śniadanie do szkoły kanapki lub bułki wg upodobań wychowanków oraz napoje. Obiady złożone są z dwóch dań. Podczas rozmów kierowanych wszystkie dzieci potwierdziły, że są zadowolone z ilości i jakości wyżywienia, mogą zabrać do szkoły tyle kanapek ile potrzebują, a gdy są głodne między posiłkami, mogą przygotowywać przekąski w aneksie kuchennym. Ad. 2.2.2 Leki przechowywane są w szafce zamkniętej na klucz. W rozmowach dzieci poinformowały kontrolujących, że leki otrzymują wyłącznie od wychowawcy, w obecności którego muszą je zażyć. 3
Dyrektor Domu poinformował kontrolujących, iż aktualnie żadne z dzieci nie korzysta ze specjalnej diety. Placówka zatrudnia pedagoga, psychologa i pracownika socjalnego. Psycholog i pedagog sporządzają diagnozy dzieci, prowadzą arkusze badań i obserwacji pedagogicznych i psychologicznych oraz karty zajęć specjalistycznych z opisem ich przebiegu. Placówka zapewnia wychowankom dostęp do pomocy psychologicznej i pedagogicznej. Wychowankowie w miarę potrzeb są kierowani na badania do poradni psychologiczno-pedagogicznych. Pracownik socjalny sporządza diagnozy środowiska rodzinnego. W trakcie rozmów kierowanych dzieci potwierdziły, że w przypadku złego samopoczucia nie pozostają bez pomocy oraz, że objęte są systematyczną opieką stomatologiczną i inną opieką lekarzy specjalistów w ramach potrzeb. Ad. 2.2.3 Zespół inspektorów poddał analizie ewidencję wydawanej odzieży, w której odnotowywane są wszystkie elementy odzieży, którą otrzymują dzieci. Karty podpisują wychowawcy i wychowankowie. Wszyscy wychowankowie potwierdzili, że posiadają wystarczającą ilość bielizny osobistej, odzieży i butów. Dzieci wiedzą, że mogą zwrócić się do wychowawców z prośbą o wydanie lub zakup potrzebnych ubrań. Środki higieny osobistej są wydawane dzieciom według potrzeb. Ad. 2.2.4 Dzieci w wieku szkolnym realizują obowiązek szkolny (odpowiednio do wieku uczęszczają do gimnazjum i szkół ponadgimnazjalnych). Wszystkie potwierdziły, że zaopatrzone są w podręczniki i przybory szkolne. Dyrektor placówki wyjaśnił, że na bieżąco dokonuje zakupu biletów na dojazd do szkół lub internatu. Ad. 2.2.5 Na podstawie rozmów kierowanych stwierdzono, że kieszonkowe było wypłacane wszystkim wychowankom, którzy ukończyli 5 lat, w wysokości nie niższej niż 1% kwoty odpowiadającej kwocie, o której mowa w art. 80 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 6 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemu pieczy zastępczej. 3. Przestrzeganie praw dziecka w placówce. Prawo do nauki Z rozmów z dziećmi wynika, że wszystkie realizują obowiązek szkolny (odpowiednio uczęszczają do gimnazjum i szkół średnich). Potwierdziły, że są zaopatrywane w podręczniki i przybory szkolne. Z ankiet i rozmów z wychowankami wynika, że wychowawcy zapewniają dzieciom pomoc w nauce na terenie placówki i poza nią. Prawo do informacji Z analizy ankiet wynika, że wszystkie dzieci znają regulamin placówki, w tym obowiązujący system kar i nagród. Wszyscy uważają ten system za sprawiedliwy. Ankietowani napisali, że są na bieżąco informowani o zmieniającej się sytuacji w swojej rodzinie. Wszyscy znają swoja sytuację prawną. O sytuacji rodzinnej są informowane przez pracownika socjalnego, natomiast o sytuacji prawnej przez wychowawców zatrudnionych w placówce i opiekunów prawnych. Dzieci wiedzą jakiego rodzaju dokumentacja indywidualna jest prowadzona w placówce. Uczestniczą wraz z wychowawcą w tworzeniu swoich planów pomocy. Prawo do swobody wypowiedzi Wszyscy ankietowani napisali, że wychowawcy słuchają ich opinii na różne tematy i w razie, gdy zdanie dziecka różni się od zdania wychowawcy, pedagodzy tłumaczą 4
wychowankom swój punkt widzenia i starają się pomóc w rozwiązaniu problemu, czasem nawet zmienią decyzję zgodnie z sugestia wychowanka. 6 na 7 ankietowanych napisało, że w sytuacji, gdy ich zdanie nie zgadza się z opinią wychowawcy, mogą swobodnie o tym powiedzieć w obecności wychowawcy. Ochrona przed poniżającym traktowaniem i karaniem Na zawarte w ankiecie pytanie czy zdarzyło się, że poczułeś się poniżony, upokorzony 6 na 7 ankietowanych odpowiedziało przecząco. Jeden wychowanek napisał, że poczuł się źle potraktowany przez kolegów z placówki. Na pytanie czy są różnice w sposobie traktowania wychowanków przez wychowawców, wszyscy ankietowany udzielili odpowiedzi przeczącej. Wszyscy zaprzeczyli też sytuacjom, w których czuliby się traktowani gorzej niż inni. Na pytanie o to z kim mogą szczerze porozmawiać w sytuacji, gdy zostały źle potraktowane, dzieci wskazały różne osoby wychowawców, psychologa, rodzica. Prawo do prywatności Z rozmów kierowanych z dziećmi wynika, że szanowana jest tajemnica korespondencji. Rozmowy na poufne tematy są z dziećmi prowadzone w cztery oczy, z zachowaniem dyskrecji przez osoby dorosłe. Wszystkie dzieci napisały, że mają w swoim otoczeniu osoby, z którymi mogą swobodnie porozmawiać o swoich sprawach osobistych. Wychowankowie mają prawo do zapraszania kolegów do placówki i odwiedzin u kolegów. Kieszonkowe jest wypłacane zgodnie z obowiązującym regulaminem. Z ankiet i rozmów wynika, że dzieci mogą swobodnie dysponować swoim kieszonkowym. Wolność religijna Dzieci, które chcą uczestniczyć w nabożeństwach, mają możliwość uczęszczania do kościoła. W Domu Dziecka w Bąkowie obchodzi się uroczystości religijne. Prawo do czasu wolnego i wypoczynku Z rozmów z dziećmi wynika, że mogą dysponować swoim czasem wolnym. W zależności od wieku dzieci mogą dłużej lub krócej przebywać poza domem, po wcześniejszym uzgodnieniu z wychowawcą. Zabezpieczenie podstawowego standardu życia Wszyscy wychowankowie mają odpowiednią odzież, stosowną do wieku i pór roku. Dzieci są czyste, zadbane. Z rozmów kierowanych wynika, że środki higieniczne i środki czystości są w stałej dyspozycji dzieci. Wychowankowie nie zgłaszali zastrzeżeń co do ilości i jakości jedzenia, podkreślali, że mają wpływ na ofertę jadłospisu. 4. Kwalifikacje osób zatrudnionych w placówce W Domu Dziecka w Bąkowie zatrudnionych jest 4 wychowawców. Wszyscy wychowawcy posiadają odpowiednie kwalifikacje zgodne z art. 98 ust. 1 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej legitymują się dyplomem studiów wyższych lub wyższych studiów magisterskich na kierunku pedagogika. Dyrektor Centrum Administracyjnej Obsługi Placówek Opiekuńczo-Wychowawczych posiada kwalifikacje zgodne z wymogami art. 97 ust. 3 cyt. ustawy. W Centrum zatrudnieni są specjaliści: psycholog, pedagog i pracownik socjalny. Wszyscy posiadają odpowiednie kwalifikacje zawodowe. Z wyjaśnienia dyrektora Centrum wynika, że wszyscy pracownicy nie są i nie byli pozbawieni władzy rodzicielskiej ani nie była im ona zawieszona ani ograniczona, nie byli skazani prawomocnym wyrokiem za umyślne przestępstwo lub umyślne przestępstwo skarbowe, są zdolni do pracy w placówce opiekuńczo-wychowawczej, co zostało 5
potwierdzone zaświadczeniem lekarskim o braku przeciwwskazań do pracy na danym stanowisku. Nie zgłoszono zastrzeżeń do ustaleń kontroli. Na tym protokół zakończono. Opole, 5 listopada 2014 r... (data i miejsce sporządzenia projektu wystąpienia pokontrolnego) Z up. Wojewody Opolskiego Joanna Chmura Zastępca Dyrektora Wydziału Polityki Społecznej i Zdrowia.. (pieczątka imienna kierownika komórki ds. kontroli/ osoby upoważnionej, data i miejsce podpisania) 6