SKALA ENHANCED FUJITA WSKAŹNIKI SZKÓD I STOPNIE USZKODZENIA TŁUMACZENIE NA POLSKI Z DODANYMI ZDJĘCIAMI I UWAGAMI usunięto nieistotne (miejskie lub niewystępujące w Polsce) wskaźniki szkód Lista 6 wskaźników szkód (amerykańskie poprzedzone literą A, kanadyjskie poprzedzone literą C ) Numer Wskaźnik szkód Strona A-1 Budynki gospodarcze 1 A-26 Latarnie uliczne 2 C-1 Sieć elektroenergetyczna 3 C-2 Drzewa 4 C-4 Murowane budynki 5 C-6 Komórki, altanki 6 JAK PRZEBIEGA KLASYFIKACJA SZKÓD WEDŁUG SKALI EF? Dla każdego wskaźnika szkód znajdującego się w obszarze szkód przypisywany jest odpowiedni poziom uszkodzenia (Degree Of Damage DOD), a następnie na podstawie uwag i własnej oceny wybierana jest dolna granica (DG), oczekiwana (OCZ) lub górna granica (GG) prędkości wiatru (w km/h), który spodowodał dane szkody. Trąba powietrzna lub inne określane zjawisko dostaje taki stopień EF jaki osiągnęła najwyższa prędkość wiatru, na podstawie podanej tabeli: Stopień w skali EF Zakres prędkości wiatru w km/h 0 90 130 km/h 1 135 175 km/h 2 180 220 km/h 3 225 265 km/h 4 270 310 km/h 5 powyżej 315 km/h Celowo przy wskaźnikach szkód i DOD zostały podane tylko prędkości (bez skali EF), by nie wywierać presji na osobie klasyfikującej szkody (typu wystąpiły szkody na prędkość 290 km/h, jednak dana osoba ich nie uzna ponieważ to by oznaczało EF4). A-1. BUDYNKI GOSPODARCZE Drewniane lub murowane lub oparte o metalową konstrukcję, z dachówką lub kryte blachą lub papą. Z dużymi drzwiami. Powierzchnia poniżej 250m2.
Dla drewnianych używać dolnej prędkości, dla murowanych oczekiwanej prędkości, dla metalowych górnej prędkości. Wady konstrukcji mogą obniżyć wybór o jeden stopień (np. z OCZ do DG). 1 Minimalne szkody 100 85 126 2 Straty w pokryciu dachowym 119 98 146 3 Zawalenie się drzwi 134 109 164 4 Istotne szkody w części dachowej 145 126 177 5 Uniesienie lub zawalenie się części dachowej 150 124 183 6 Zawalenie się ścian 156 130 192 7 Przewrócenie lub przemieszczenie całego 159 134 190 budynku 8 Całkowite zniszczenie budynku 180 151 211 A-26. LATARNIE ULICZNE Metalowe słupy wysokości 3-6 m o średnicy od 20 cm (na dole) do 5 cm (na górze). Nie mylić z siecią elektroenergetyczną! W wielu miejscach w Polsce lampy umieszczane są na betonowych słupach sieci elektroenergetycznej takie przypadki klasyfikuje się według C-1. Podany tutaj A-26 dotyczy samodzielnych latarni. Dla DOD-2 należy wziąć pod uwagę wysokość złamania latarni, poniżej 2 m należy użyć górnej prędkości, 2-4 m oczekiwana prędkość, powyżej 4 m dolna prędkość. Jeżeli zachodzi podejrzenie, że latarnia została uszkodzona przez odłamki, a nie bezpośrednio przez wiatr, nie należy uwzględniać jej przy ocenie prędkości wiatru. 1 Minimalne szkody 130 108 161 2 Złamany słup 164 137 193 3 Złamany kilkakrotnie / owinięty słup 190 159 222
C-1. SIEĆ ELEKTROENERGETYCZNA Pojedyncze lub podwójne drewniane lub betonowe słupy (sieć niskiego napięcia). Pojedyncze lub podwójne betonowe słupy zbrojone prętami lub metalowe słupy (sieć średniego napięcia). Metalowe, wysokie konstrukcje wsporcze (sieć wysokiego napięcia). Przy wyborze DG, OCZ lub GG należy kierować się budową słupa (materiał, średnica). Dla podwójnych betonowych zazwyczaj należy używać górnej granicy. Jeden słabszy słup (szczególnie drewniany) może spowodować zerwanie innych słupów ze względu na naprężenia linii. Jeśli zachodzi podejrzenie, że drzewo lub odłamek spowodowało uszkodzenia słupa (np. upadając na linię), nie należy uwzględniać tego przypadku przy ocenie prędkości wiatru. Metalowe, wysokie konstrukcje wsporcze w miejscach zmiany trasy linii o kąt większy niż 2 stopnie są wzmacnianie należy wtedy użyć górnej granicy prędkości. 1 Minimalne szkody 130 110 155 2 Złamany łącznik na górze drewnianego słupa 155 125 175 3 Wiszące (na linii) drewniane słupy 175 135 200 4 Złamane słupy sieci niskiego napięcia 195 145 220 5 Złamane słupy sieci średniego napięcia 210 180 240 6 Zawalone metalowe, wysokie konstrukcje wsporcze 220 185 255
C-2. DRZEWA Grupa I: drzewa przy drogach lub w okolicach dróg, w parkach miejskich, na cmentarzach. Grupa II: lasy, samotne drzewa na polach. Dla grupy I nie należy używać górnej granicy prędkości wiatru (ze względu na trudniejsze warunki rozwoju drzew). Ponadto na dolną granicę wskazuje gleba ubita i/lub zagruzowana, a także bliskość chodników, nowych dróg (ponieważ roboty budowlane mogły istotnie uszkodzić system korzeniowy lub ograniczyć jego rozwój). W pozostałych przypadkach można użyć oczekiwanej prędkości wiatru. Wady kwalifikujące drzewo zawsze (niezależnie od grupy) do dolnej granicy prędkości wiatru: ubytki na pniu, dziuple z oznakami próchnienia, obrzęk pnia (butelkowate zgrubienie pnia, świadczące o zgniliźnie wewnątrz pnia). Dla grupy II, najważniejsze jest określenie gatunku oraz średnicy (obwodu) pnia na wysokości 130 cm (tzw. pierśnica). Wymiar ten jest skorelowany pośrednio z wiekiem drzewa, a bezpośrednio z jego wytrzymałością na wiatr (im drzewo grubsze tym bardziej rozbudowany system korzeniowy). Gdy drzewo jest zdrowe, należy się posłużyć następującą tabelą powstałą na podstawie tabeli wiekowej drzew prof. Longina Majdeckiego: Gatunki Użyć DG Użyć OCZ Użyć GG Świerki, sosny, modrzewie, robinie, olsze Brzozy, 20-40 cm średnicy (62-124 cm obwodu) 41-60 cm (125-200 cm) >60 cm (>200 cm) 15-30 cm (45-90 cm) 31-45 cm (91-140 cm) >45 cm (>140 cm) kasztanowce Dęby, graby, buki 30-60 cm (90-200 cm) 61-110 cm (201-340 cm) >110 cm (>340 cm) Klony, wierzby 10-25 cm (30-80 cm) 26-45 cm (81-140 cm) >45 cm (>140 cm)
Dla ułamanych gałęzi zdrowych z prawdopodobnie zdrowego drzewa należy użyć górnej granicy, dla chorych, martwych lub z chorego drzewa należy użyć dolnej granicy. W przypadku wątpliwości oczekiwanej. 1 Małe gałęzie ułamane (<5 cm średnicy) 70 55 85 2 Duże gałęzie ułamane (5-30 cm średnicy) 90 65 110 3 Pojedyncze drzewa wyrwane lub pnie złamane 125 80 160 4 Wiele drzew wyrwanych lub złamanych 155 100 190 5 Prawie wszystkie drzewa w danym obszarze 180 120 220 wyrwane lub złamane 6 Niektóre drzewa poobdzierane z kory przez latające odłamki 230 180 275 C-4. MUROWANE BUDYNKI Dach kryty gontem, dachówką lub blachodachówką. Oparty o konstrukcję drewnianą. Płaski, dwuspadowy, mansardowy lub kopertowy. Wszystkie ściany zewnętrzne są murowane, oparte o cegły, bloczki lub pustaki. Dobór DG, OCZ lub GG powinien zależeć od jakości wykonania uszkodzonych części budynku (warto brać pod uwagę, że wiele budynków jest w permanentnym remoncie, zbudowanych z materiałów tańszych ale mniej wytrzymałych, możliwe są także liczne błędy wykonawcze związane z brakiem doświadczenia/wiedzy budującego). 1 Minimalne szkody 105 85 129 2 Straty w pokryciu dachowym (<20%), 127 101 156 uszkodzone lub zerwane rynny 3 Wybite szyby w oknach i/lub drzwiach 154 127 183 4 Uniesienie dachu i/lub istotne straty w pokryciu dachowym (>20%); zawalenie się komina 156 130 187 5 Większość struktury dachowej usunięta, ściany 196 167 238 przeważnie nienaruszone 6 Zewnętrzne ściany zawalone lub poważnie 245 210 286 uszkodzone 7 Większość ścian uszkodzonych, pozostają tylko 285 247 325 małe wewnętrzne pomieszczenia 8 Całkowite zniszczenie budynku 315 275 355
C-6. KOMÓRKI, ALTANKI Powierzchnia poniżej 12m2. Drewniana konstrukcja, możliwe pojedyncze metalowe wzmocnienia. Dach zazwyczaj kryty papą lub blachą. Zazwyczaj ma co najmniej jedno okno. Zazwyczaj słabo lub w ogóle nieprzytwierdzone. Należy użyć górnej granicy prędkości dla większych lub dobrze przytwierdzonych do podłoża. 1 Komórka przesunięta lub przewrócona. 90 70 110 2 Komórka uniesiona w powietrze na mniej niż 10 m, skutkując istotnymi szkodami. 3 Komórka uniesiona w powietrze na więcej niż 10 m, skutkując całkowitym zniszczeniem. 135 110 160 180 150 210