PLAN GOSPODARKI ODPADAMI MIASTA TORUNIA

PLAN GOSPODARKI ODPADAMI dla MIASTA TORUNIA na lata 2004-2008 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2009-2012 przyjęte uchwałą nr 615/04 Rady Miasta Torunia z dnia 4 listopada 2004 r. 1

PLAN GOSPODARKI ODPADAMI Autorzy opracowania Zawartość opracowania Streszczenie w języku niespecjalistycznym 1. Wstęp 2. Założenia i dane podstawowe charakterystyka Torunia 3. Analiza stanu istniejącego w sektorze gospodarki odpadami 4. Prognozy zmian i zagadnienia występujące w gospodarce odpadami 5. Cele i zadania w gospodarce odpadami 6. Analiza opcji technologicznych 7. Program strategiczny gospodarki odpadami 8. Kierunki rozbudowy systemu zbiórki odpadów 9. Harmonogram realizacji zadań i sposoby finansowania 10. Analiza oddziaływania 11. Wdrażanie 12. Monitoring, ocena wdrożenia, sprawozdawczość oraz aktualizacja PGO CZĘŚĆ GRAFICZNA Mapa - Uwarunkowania i kierunki zagospodarowania odpadów 2

EE energoekspert sp. z o. o. energia i ekologia 40-105 Katowice, ul. Węglowa 7 tel.fax +048 / 32 / 250-37-33, 250-46-62 e-mail: biuro@energoekspert.com.pl www.energoekspert.com.pl OPRACOWAŁ: ZESPÓŁ PROJEKTANTÓW ENERGOEKSPERT SP Z O.O. mgr inż. Andrzej Mizera kierownik organizacyjny mgr inż. Anna Szembak - prowadząca mgr inż. Katarzyna Gruba mgr inż. Marta Borowska mgr inż. Elwira Szczepek

ZAWARTOŚĆ OPRACOWANIA Streszczenie w języku niespecjalistycznym... 6 1. Wprowadzenie... 6 2. Stan aktualny gospodarki odpadami w mieście... 6 2.1. Sektor komunalny... 6 2.2. Sektor gospodarczy... 9 3. Prognoza w zakresie bilansu odpadów wytwarzanych na terenie miasta... 10 4. Cele i zadania w Planie Gospodarki Odpadami... 11 5. Ocena realizacji Planu Gospodarki Odpadami... 12 1. Wstęp... 1.1. Cel Planu Gospodarki Odpadami i jego znaczenie... 14 1.2. Regulacje prawne w zakresie gospodarki odpadami... 14 1.3. PGO elementem zintegrowanego planowania... 18 1.4. Odniesienia do planu zagospodarowania przestrzennego... 20 1.5. Odniesienia do innych dziedzin... 21 1.6. Proces planowania... 22 2. Założenia i dane podstawowe charakterystyka Torunia... 23 2.1. Założenia podstawowe... 23 2.2. Charakterystyka miasta... 25 2.2.1. Charakterystyka ogólna... 25 2.2.2. Charakterystyka geograficzna... 25 2.2.3. Charakterystyka demograficzna Torunia... 27 2.2.4. Zabudowa mieszkaniowa... 27 2.2.5. Potencjał turystyczny Torunia... 28 3. Analiza stanu istniejącego w sektorze gospodarki odpadami... 29 3.1. Odpady powstające w sektorze komunalnym... 29 3.1.1. Odpady komunalne... 29 3.1.2. Odpady ulegające biodegradacji... 31 3.1.3. Odpady opakowaniowe... 31 3.1.4. Komunalne odpady ściekowe... 33 3.1.5. Odpady wielkogabarytowe... 34 3.1.6. Odpady budowlane... 34 3.1.7. Odpady niebezpieczne zawarte w strumieniu odpadów komunalnych... 34 3.2. Odpady w sektorze gospodarczym i usługowym... 35 3.2.1. Odpady inne niż niebezpieczne... 35 3.2.2. Odpady niebezpieczne... 37 3.3. Stan istniejący w zakresie świadczenia usług w gospodarce odpadami... 39 3.4. Transport i przeładunek odpadów... 42 3.5. Instalacje do segregacji, odzysku i unieszkodliwiania odpadów... 43 3.6. Schemat przepływu odpadów... 45 3.7. Obecna struktura organizacyjna w gospodarce odpadami... 46 3.8. Wykaz podmiotów prowadzących działalność w zakresie gospodarki odpadami... 46 14 3

3.9. Koszty i opłaty... 47 3.10. Ocena stanu istniejącego gospodarki odpadami... 48 4. Prognozy zmian i zagadnienia występujące w gospodarce odpadami... 50 4.1. Zmiany demograficzne... 50 4.2. Zmiany innych czynników wpływających na wytwarzanie odpadów... 50 4.3. Prognoza dla odpadów powstających w sektorze komunalnym... 52 4.3.1. Odpady komunalne... 53 4.3.2. Odpady ulegające biodegradacji... 54 4.3.3. Odpady opakowaniowe... 54 4.3.4. Komunalne odpady ściekowe... 54 4.3.5. Odpady niebezpieczne sektora odpadów komunalnych... 56 4.4. Odpady sektora gospodarczego metodyka działania... 57 4.4.1. Odpady z przemysłu... 58 4.4.2. Odpady budowlane... 60 4.4.3. Odpady medyczne i weterynaryjne... 60 4.4.4. Wraki samochodów wycofanych z eksploatacji... 61 4.4.5. Zużyte oleje oraz odpady olejowe... 61 4.4.6. Baterie i akumulatory... 62 4.4.7. Odpady azbestowe... 62 4.4.8. Odpady zawierające PCB... 63 4.4.9. Odpady urządzeń elektronicznych... 63 4.4.10. Opony... 64 4.4.11. Odpady tzw. problemowe (porzucone) uproszczony schemat postępowania... 64 5. Cele i zadania w gospodarce odpadami... 66 5.1 Cele i zadania wynikające z planów wyższego szczebla... 66 5.2. Cele i zadania wynikające z wprowadzenia poprawnej gospodarki odpadami na terenie Miasta Torunia... 69 6. Analiza opcji technologicznych... 74 6.1. Analiza scenariuszy... 74 6.2. Przewidywane zmiany w schemacie przepływu odpadów... 79 7. Program strategiczny gospodarki odpadami... 80 7.1. Założenia ogólne... 80 7.2. Przyszła struktura organizacyjna w gospodarce odpadami... 80 7.3. Systemy gromadzenia i zbierania odpadów... 83 7.4. Nowe instalacje do segregacji, odzysku i unieszkodliwiania odpadów... 84 7.5. Lokalizacja instalacji... 86 7.6. Harmonogram działań... 87 8. Kierunki rozbudowy systemu zbiórki odpadów... 88 8.1. Założenia ogólne... 88 8.2. Zapobieganie powstawaniu i ograniczenie wytwarzania odpadów... 88 8.3. Systemy zbierania odpadów... 89 8.3.1. Wzrost efektywności gospodarki odpadami... 89 8.3.2. System zbiórki i zagospodarowania bioodpadów... 90 8.3.3. System zbiórki i zagospodarowania odpadów wielkogabarytowych... 91 4

8.3.4. System zbiórki i zagospodarowania odpadów budowlanych... 8.3.5. System selektywnej zbiórki odpadów opakowaniowych... 8.4. Odpady niebezpieczne... 8.5. Instalacje odzysku i unieszkodliwiania odpadów... 8.6. Organizacja... 8.7. Prawo lokalne (Regulaminy)... 8.8. Ewidencja i monitoring odpadów... 8.9. Ocena porównawcza systemów zbiórki odpadów... 9. Harmonogram realizacji zadań i sposoby finansowania... 100 9.1. Harmonogram... 100 9.2. Sposoby finansowania... 105 10. Analiza oddziaływania... 106 10.1. Uwagi ogólne... 106 10.2. Analiza przepływu odpadów... 106 10.3. Wstępna analiza oddziaływania na środowisko... 107 11. Wdrażanie... 110 12. Monitoring, ocena wdrożenia, sprawozdawczość oraz aktualizacja PGO... 112 92 92 93 95 95 96 97 98 CZĘŚĆ GRAFICZNA: Mapa - Uwarunkowania i kierunki zagospodarowania odpadów; skala 1 : 50 000. 5

Streszczenie w języku niespecjalistycznym. 1. Wprowadzenie. został sporządzony, zgodnie z obowiązkiem wynikającym z ustawy o odpadach z dnia 27.04.2001r. (Dz.U.2001.62.628 ze zm.). Na podstawie art. 14 16 tej ustawy został wprowadzony obowiązek opracowania planów na szczeblu krajowym, wojewódzkim, powiatowym i gminnym. Plan Gospodarki Odpadami określa: aktualny stan gospodarki odpadami, prognozowane zmiany w zakresie gospodarki odpadami, działania zmierzające do poprawy sytuacji w zakresie gospodarowania odpadami, instrumenty finansowe służące realizacji zamierzonych celów, system monitoringu i oceny realizacji zamierzonych celów. Toruń jest jedną z największych aglomeracji miejskich województwa kujawsko-pomorskiego, liczącą ponad 210 tys. mieszkańców. Jej położenie (bliskość aglomeracji bydgoskiej) oraz duża atrakcyjność przyrodniczo - kulturowa powoduje, że miasto posiada charakter ośrodka naukowego oraz turystyczno-mieszkaniowego, jak również przemysłowego i usługowego. Charakterystyczna dla miasta zieleń miejska, skwery, zieleńce, lasy oraz zabytki o wyjątkowej klasie, tradycyjny układ ulic i zabudowy stwarzają szczególne warunki do rozwoju turystyki. Miasto, ze względu na swoje specyficzne położenie (obręb doliny Wisły wchodzącej w skład krajowej sieci ekologicznej EKONET), posiada tereny o szczególnych zasobach przyrodniczych i krajobrazowych oraz wiele form indywidualnej ochrony przyrody. Są to trzy obszary chronionego krajobrazu, dwa rezerwaty przyrody, jeden użytek ekologiczny i 28 pomników przyrody. Podkreśleniem znaczenia wysokich walorów kulturowych i naturalnych jest wpisanie Torunia w roku 1997 na listę światowego dziedzictwa kulturalnego UNESCO. W celu zachowania tych dóbr, należy na terenie miasta wprowadzić prawidłową gospodarkę odpadami. 2. Stan aktualny gospodarki odpadami w mieście. 2.1. Sektor komunalny Odpady komunalne zmieszane. Gospodarką odpadami komunalnymi w Toruniu zajmują się specjalistyczne firmy posiadające stosowne prawne zezwolenia oraz potencjał organizacyjno techniczny (m.in. specjalistyczny sprzęt, posiadający niezbędne dopuszczenia w zakresie transportu odpadów) pozwalający prowadzić działalność w zakresie gospodarowania odpadami w sposób zgodny z obowiązującymi uregulowaniami prawnymi i przy zachowaniu pełnego bezpieczeństwa dla środowiska. Streszczenie w języku niespecjalistycznym 6

Z danych uzyskanych od firm działających w zakresie gospodarki odpadami oraz na podstawie prowadzonej sprawozdawczości przez Urząd Miasta, na terenie Torunia zebrano w 2003r: 77 475 Mg odpadów. Należy zaznaczyć, że w bilansie tym uwzględniono również ilość odpadów zebranych w sposób selektywny (1 621 Mg) oraz ilość zebranych odpadów komunalnych z podmiotów prowadzących działalność gospodarczą 25 790 Mg. Znaczna ilość odpadów komunalnych z sektora gospodarczego wynika z faktu, że na terenie miasta znajduje się szereg dużych i średnich zakładów o charakterze produkcyjnoprzemysłowym oraz wiele firm prowadzących działalność gospodarczą. Inwentaryzowana ilość zebranych odpadów przemysłowych będzie coraz bardziej zbliżona do stanu rzeczywistego w związku z wdrożeniem systemu monitoringu odpadów, którym objęty został każdy wytwórca odpadów. Ze względu na typowo miejski charakter Torunia do analizy bilansowej dla miasta przyjęto wskaźnik generowania odpadów dla terenów miejskich na poziomie 424 kg/m/rok, zgodnie z wartościami wskaźników przyjętych dla dużych aglomeracji miejskich w Krajowym Planie Gospodarki Odpadami. Ilość odpadów komunalnych wytwarzanych oraz zbieranych w Toruniu w 2003r. Ilość odpadów Wyszczególnienie [Mg/rok] Odpady komunalne zebrane ogółem 77 475 w tym: odpady komunalne zebrane od podmiotów gospodarczych oraz: odpady komunalne zebrane od gospodarstw domowych 25 790 50 064 Odpady komunalne wytworzone szacunek 89 127 Odpady poddane odzyskowi 1 621 Udział mieszkańców w systemie zbiórki zmieszanych odpadów komunalnych na terenie Torunia wynosi 96%. Wartość tego wskaźnika kształtuje się na poziomie zbliżonym do wielkości charakterystycznych dla miast o podobnej strukturze i stopniu zurbanizowania. Odpady opakowaniowe Na terenie Torunia wprowadzono następujące formy zbiórki selektywnej odpadów opakowaniowych: system pojemników w sąsiedztwie, wprowadzony na terenie zabudowy wielorodzinnej, system workowy, wprowadzony na terenie zabudowy jednorodzinnej, wstępna ręczna selekcja odpadów prowadzona na składowisku. Selektywna zbiórka odpadów opakowaniowych prowadzona jest przy zastosowaniu pojemników, kontenerów oraz worków PE i obejmuje: szkło, tworzywa sztuczne, papier, metale oraz opakowania wielomateriałowe. Odpady zebrane w sposób selektywny przewożone są na teren Miejskiego Przedsiębiorstwa Oczyszczania Sp. z o.o. w Toruniu, gdzie istnieje linia technologiczna do wstępnej odróbki tych odpadów (sortowanie, zgniatanie, belowanie). Streszczenie w języku niespecjalistycznym 7

Ilość zebranych odpadów poddanych procesowi odzysku i recyklingu to: opakowania szklane 596 Mg opakowania z tworzyw sztucznych 452 Mg opakowania z papieru i tektury -537 Mg opakowania wielomateriałowe 11 Mg metale 23 Mg Odpady wielkogabarytowe Toruń prowadzi selektywną zbiórkę odpadów wielkogabarytowych, poprzez organizowanie tzw. wystawki, z wcześniejszym przekazaniem informacji do wiadomości publicznej. Dodatkową formą jest wykonywanie usługi na telefon. Odpady budowlane Na terenie miasta nie działa prawidłowy system selektywnej zbiórki odpadów budowlanych. Jedyna forma zbierania tego rodzaju odpadów ma postać odbioru od bezpośrednich wytwórców odpadów budowlanych, którzy przywożą go własnym transportem na teren składowiska w Toruniu. Prócz tego firmy oferujące usługę odbioru odpadów komunalnych dysponują również specjalistycznym sprzętem do zbierania i transportu odpadów budowlanych. Ta forma zbiórki wymaga modyfikacji w kierunku wprowadzenia usługi typu workowego (dla mniejszej ilości odpadów budowlanych) i/lub zbieranie odpadów w specjalnie do tego celu wyznaczonych kontenerach. Odpady niebezpieczne Obecnie jednym z ważniejszych problemów wymagającym rozwiązania jest brak selektywnej zbiórki odpadów niebezpiecznych zawartych w strumieniu odpadów komunalnych. Aktualnie odpady te trafiają razem z odpadami komunalnymi zmieszanymi na składowisko w Toruniu. Na dzień dzisiejszy prowadzone są prace koncepcyjne nad wdrożeniem optymalnego rozwiązania w tym zakresie. Komunalne odpady ściekowe Na terenie Torunia funkcjonują trzy oczyszczalnie przyjmujące ścieki socjalno-bytowe, odbierane miejską kanalizacją ogólnospławną: mechaniczno-biologiczna Oczyszczalnia Ścieków Centralna, mechaniczno-biologiczna oczyszczalnia ścieków Rudak, mechaniczno-biologiczna oczyszczalnia ścieków Czerniewice. Prócz tego działają jeszcze oczyszczalnie zakładowe odbierające wyłącznie ścieki przemysłowe. W 2003r na oczyszczalnie wpłynęło z terenu miasta łącznie 17 102 150 m 3 /rok ścieków. Ilość ta wygenerowała powstanie następującej ilości odpadów: skratki 285 Mg, piasku -599 Mg, osadów ściekowych 34 461 Mg. Osady ściekowe wytwarzane na terenie oczyszczalni Rudak i Czerniewice po wstępnym ustabilizowaniu przewożone są do oczyszczalni Centralna, gdzie znajduje się instalacja do odzysku osadów poprzez kompostowanie. Streszczenie w języku niespecjalistycznym 8

Pozostałe odpady ściekowe (piasek, skratka) wywożone są na składowisko odpadów komunalnych w Toruniu. Obiekty gospodarki odpadami Na terenie Torunia zlokalizowane są następujące instalacje do zagospodarowania odpadów: unieszkodliwianie odpadów: Miejskie Składowisko Odpadów Komunalnych w Toruniu składowisko odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne; właściciel: Urząd Miasta, zarządzający: MPO Sp. z o.o. Składowisko odpadów przemysłowych zakładowe mokre składowisko popiołów użytkowane przez Elektrociepłownie Toruń S.A.; Składowisko odpadów pogalwanicznych i polakierniczych składowisko odpadów niebezpiecznych; właściciel MPO Sp. z o.o., składowisko nieeksploatowane; instalacja do utylizacji lamp fluorescencyjnych użytkowana przez PPHU Abba Ekomed Sp. z o.o. Instalacja do termicznego unieszkodliwiania odpadów medycznych Wojewódzki Szpital Zespolony w Toruniu. odzysk odpadów: kompostownia ustabilizowanych osadów ściekowych (odzysk materiału organicznego) Miejska Oczyszczalnia Ścieków Centralna ; składnice złomu (tzw. autozłomy) segregacja, wstępny przerób odpadów użytecznych: linia sortowania odpadów surowcowych MPO Sp. z o.o.; punkty skupu makulatury i złomu (około 40 punktów na terenie miasta) Obecne składowisko odpadów komunalnych w Toruniu, zgodnie z przeprowadzonym przeglądem ekologicznym odpowiada wymogom ustawy o odpadach (w zakresie eksploatacji) i może funkcjonować pod określonymi warunkami szczegółowo przedstawionymi w opracowaniu Przegląd ekologiczny Miejskiego Składowiska Odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne w Toruniu przy ul. Kociewskiej czerwiec 2002 wykonanym na podstawie wymogów prawnych. Planowane jest zakończenie eksploatacji tego składowiska do końca 2009r. z równoległym procesem rozpoczęcia eksploatacji nowobudowanego składowiska. 2.2. Sektor gospodarczy Na terenie Torunia działa szereg małych i średnich firm branży handlowej, usługowej oraz produkcyjno-rzemieślniczej oraz kilka dużych zakładów o charakterze produkcyjno-przemysłowym. Potencjalnie znaczącymi źródłami odpadów przemysłowych sektora gospodarczego z terenu miasta są zlokalizowane tam: zakłady produkcji włókienniczej, wytwarzające odpady w postaci: odpadów z wykańczania zawierających rozpuszczalniki, odpadów z włókien tekstylnych, barwników, pigmentów i inne; zakłady przetwórstwa produktów pochodzenia zwierzęcego i roślinnego, wytwarzające odpady w postaci odpadowej tkanki zwierzęcej, odpady z mycia i przygotowania produktów, odpadowa masa roślinna, surowce i produkty nie nadające się do spożycia, Streszczenie w języku niespecjalistycznym 9

firmy z branży metalowej, wytwarzające odpady z procesów szlifowania, cięcia, toczenia oraz powlekania metali powłokami ochronnymi. W przypadku odpadów ulegających biodegradacji ze względu na uwarunkowania dotyczące poziomu planowanego odzysku i unieszkodliwiania (poza składowaniem) dla tych odpadów, w bilansie zestawiono wytworzoną ilość tych odpadów oraz ilość dopuszczoną do kierowania na składowisko. Ilość biodegradowalnych odpadów w 1995r. dla Torunia oszacowano na poziomie 32 254 Mg/rok. Dopuszczalna ilość do składowania w 2010r 75% - wytworzonych odpadów ulegających biodegradacji w 1995r., w 2013r. - 50% wytworzonych odpadów ulegających biodegradacji w 1995r, a w 2020r. - 35 %. Powstające na terenie Torunia odpady medyczne z procesów diagnozowania, leczenia i profilaktyki medycznej i weterynaryjnej, podlegają termicznemu unieszkodliwieniu w instalacji zlokalizowanej na terenie Wojewódzkiego Szpitala Zespolonego w Toruniu. W przypadku odpadów w postaci wraków samochodów, oszacowano dla Torunia roczną ilość tego rodzaju odpadu na poziomie 1 880 Mg. Na terenie miasta funkcjonują dwie składnice złomu, prawnie upoważnione i technologicznie przystosowane do przyjmowania pojazdów wycofanych z eksploatacji: Firma Usługowo Handlowa Grand Andrzej Twarowski; Przedsiębiorstwo Noe Junior Dawid Łukaszewski. Szczególną grupą odpadów są wyroby zawierające azbest. Jednym z priorytetowych zadań do realizacji dla Miasta Torunia, jest opracowanie programu usuwania wyrobów azbestowych, wymagane dla miasta na prawach powiatu. Podstawą do przygotowania tego programu będzie inwentaryzacja obiektów, posiadających materiały zawierające azbest, do wykonania której miasto obecnie przystępuje W stosunku do pozostałych odpadów problemowych takich jak: oleje, PCB, odpady urządzeń elektronicznych i elektrycznych, przewiduje się zgodnie z założeniami w planach wyższego szczebla (KPGO oraz WPGO) powstanie komercyjnych sieci specjalistycznych zakładów, spełniających uwarunkowania prawne i techniczne w zakresie zagospodarowania i unieszkodliwiania tych odpadów. 3. Prognoza w zakresie bilansu odpadów wytwarzanych na terenie miasta Czynniki wpływające na rodzaj i ilość powstających odpadów na terenie miasta to: tendencja zmiany ilości odpadów w przyjętym podziale odpadów, prognoza przemian demograficznych zachodzących na terenie miasta, zmiana struktur zarządzania społecznością lokalną, prognoza wzrostu gospodarczego kraju, która bezpośrednio przeniesie się na: - zmianę zamożności mieszkańców i wzrost konsumpcji, - rozwój lokalnego rynku gospodarczego (zwiększenie ilości produkcji, a zarazem ilości odpadów w istniejących podmiotach gospodarczych, powstanie nowych zakładów będących wytwórcami odpadów), rozwój funkcji turystycznej miasta (zwiększenie intensywności korzystania przez turystów z walorów kulturowo-przyrodniczych miasta). Streszczenie w języku niespecjalistycznym 10

Biorąc pod uwagę oddziaływanie wyżej wymienionych czynników, w Planie Gospodarki Odpadami dla Miasta Torunia, oszacowano prognozę ilości odpadów dla okresu krótko i długoterminowego. W ciągu najbliższych lat przewiduje się znaczny wzrost ilości odpadów komunalnych (o około 28 % w roku 2012) oraz wzrost odpadów z sektora gospodarczego. Według WPGO wzrost odpadów z działalności gospodarczej na terenie województwa oszacowano na poziomie 5 % w 2010r. (jedynie w odniesieniu do odpadów z urządzeń do likwidacji neutralizacji odpadów oraz oczyszczania ścieków i gospodarki wodnej przyjęto prognozę wzrostu ilości wytwarzania odpadów z tej grupy o 90% do roku 2010). Główną ideą w prognozowaniu ilości wytwarzanych odpadów jest zapewnienie odpowiednich środków techniczno-ekonomicznych dla właściwego zagospodarowania odpadów. 4. Cele i zadania w Planie Gospodarki Odpadami Celem nadrzędnym w stosunku do właściwej gospodarki odpadami jest: ograniczenie do minimum negatywnego oddziaływania odpadów na środowisko, poprzez zmniejszenie ilości odpadów wytwarzanych oraz właściwe zagospodarowanie powstałych odpadów. W ramach Planu przedstawione są działania ukierunkowane na zgodne z prawem i bezpieczne dla środowiska zagospodarowanie powstałych odpadów. Docelowym efektem prowadzenia właściwej gospodarki odpadami będzie ograniczenie do minimum strumienia odpadów kierowanych na składowisko poprzez wyodrębnienie u źródła i zagospodarowanie odpadów użytecznych oraz wyselekcjonowanie odpadów niebezpiecznych. Prowadzenie gospodarki odpadami w sposób zintegrowany wymaga stworzenia efektywnych systemów zbiórki odpadów oraz budowy określonej infrastruktury technicznej dla zapewnienia procesu ostatecznego odzysku i unieszkodliwiania. Zadania podlegające realizacji przez miasto to: w zakresie organizacji, modernizacji, rozbudowy i prawidłowego funkcjonowania systemów zbiórki: zwiększenie stosunku ilości zmieszanych odpadów komunalnych zebranych do wytworzonych docelowo z objęciem systemem zbiórki wszystkich mieszkańców; zorganizowanie selektywnej zbiórki odpadów ulegających biodegradacji; rozbudowa istniejącego systemu selektywnej zbiórki odpadów opakowaniowych; zorganizowanie selektywnej zbiórki odpadów budowlanych; rozbudowa selektywnej zbiórki odpadów wielkogabarytowych; opracowanie i realizacja programu usuwania azbestu Działaniem wspierającym uszczelnienie systemu gospodarki odpadami będzie współudział w tworzeniu i rozwoju procesu selektywnej zbiórki odpadów niebezpiecznych zawartych w strumieniu odpadów komunalnych. Streszczenie w języku niespecjalistycznym 11

Natomiast efektem powyższych działań będzie stały spadek liczby zwyczajowych miejsc składowania odpadów oraz likwidacja terenów mogących podlegać procesowi degradacji przez odpady. w zakresie organizacji, modernizacji, rozbudowy infrastruktury technicznej: budowa, uruchomienie i eksploatacja nowobudowanego składowiska w Toruniu, zsynchronizowana w czasie z zamknięciem starego składowiska; monitoring oraz rekultywacja Miejskiego Składowiska Odpadów w Toruniu; budowa instalacji do kompostowania odpadów zielonych i organicznych; modernizacja, budowa, rozbudowa instalacji do segregacji i odzysku odpadów, dostosowana do uzyskanego efektu działania właściwych systemów zbiórki; budowa instalacji do odzysku odpadów budowlanych, dostosowana do uzyskanego efektu działania systemu zbiórki; budowa instalacji do odzysku i demontażu odpadów wielkogabarytowych; opracowanie i wdrożenie optymalnej metody zagospodarowania zwiększonej ilości osadów ściekowych. W przypadku miasta Toruń, będącego ponad 200 tysięczną rozwijającą się aglomeracją, która rocznie wytwarza około 90 tys. Mg odpadów, niezbędna jest budowa wymienionych powyżej instalacji, które zabezpieczą uzyskanie wymaganych poziomów odzysku i recyklingu oraz stanowić będą integralne ogniwo właściwej gospodarki odpadami. 5. Ocena realizacji Planu Gospodarki Odpadami Wdrażanie Planu Gospodarki Odpadami będzie podlegało regularnej ocenie co 2 lata w zakresie: określenia stopnia wykonania przedsięwzięć / działań określenia stopnia realizacji przyjętych celów i zadań oceny rozbieżności pomiędzy przyjętymi celami i działaniami, a ich wykonaniem analizy przyczyn tych rozbieżności. Zweryfikowany plan powinien zawierać nowy opis istniejącej sytuacji i w konsekwencji aktualizację i weryfikację krótkoterminowego planu działań i programu strategicznego. Ostatecznie zaktualizowany plan zostanie ponownie zatwierdzony w drodze uchwały przez Radę Miasta. Proces weryfikacji powinien się rozpocząć nie później niż trzy lata od uchwalenia poprzedniego planu. Procedura weryfikacyjna może się składać z następujących etapów: weryfikacja założeń i warunków podstawowych, sprawdzenie i ocena wykonania zadań, weryfikacja analizy strumienia odpadów z uwzględnieniem nowych elementów, określenie konieczności zmian w polityce i przedstawionych celach, wyznaczenie nowych zadań, weryfikacja i aktualizacja programu długofalowego, zdefiniowanie nowych projektów i inicjatyw lub powtórzenie starych, jeśli nie zostały wdrożone, zbadanie skutków nowego planu, sporządzenie nowego planu i przekazanie go do opiniowania / konsultacji, uchwalenie nowego planu przez Radę Miasta. Streszczenie w języku niespecjalistycznym 12

Efektywność Planu Gospodarki Odpadami oparta będzie na wskaźnikach jakości środowiska (w tym poziomu odzysku i recyklingu dla poszczególnych grup odpadów). Miarą efektywności będzie porównanie wielkości rzeczywistych osiąganych w kolejnych latach z wartościami dla stanu istniejącego i wartościami planowanymi (oczekiwanymi). Dane analizowane na bieżąco pozwolą na rozpoznanie trudności i ewentualnych opóźnień w realizacji konkretnych przedsięwzięć, szczególnie inwestycyjnych. Zatwierdzony może stać się podstawą do zmiany zapisów prawa lokalnego celem stworzenia formalno-prawnej drogi realizacji założeń zawartych w Planie. Urząd Miasta oraz Prezydent Miasta, wykorzystując dostępne środki prawne (uchwała, zarządzenie) regulują i wspierają działania prawidłowej gospodarki odpadami na terenie miasta, w tym określają szczegółowe zasady świadczenia usług odbioru odpadów komunalnych oraz (uwzględniając potrzeby i zagrożenia miasta) są organem decyzyjnym oraz opiniodawczym dla wydania pozwoleń na prowadzenie na terenie miasta przez jednostki organizacyjne działalności zbiórki, transportu, odzysku i unieszkodliwiania odpadów. Wszystkie przedstawione w PGO działania w sposób pośredni i bezpośredni wpłyną na zmniejszenie powstawania zagrożenia odpadów na środowisko naturalne, a ich realizacja przyczyni się do osiągnięcia wymaganych prawem standardów jakości środowiska. Streszczenie w języku niespecjalistycznym 13

1. Wstęp 1.1. Cel Planu Gospodarki Odpadami (PGO) i jego znaczenie Przygotowanie planu gospodarki odpadami jest procesem, w którym władze administracyjne określają najważniejsze problemy związane z gospodarowaniem odpadami na zarządzanym terenie i sposoby rozwiązywania tych problemów, koordynując go jednocześnie z jednostkami pozostałych szczebli samorządu terytorialnego. Przyjęcie planu przez władze miasta jest formą strategicznej decyzji, określającej najskuteczniejsze, a zarazem realne działania w obszarze gospodarki odpadami, zapewniającej: zapobieganie powstawaniu odpadów, odzysk powstałych z konieczności odpadów, bezpieczne unieszkodliwianie tych odpadów, których nie dało się odzyskać. Dokument ten pełniąc rolę strategiczną jest dla władz miasta jednym z instrumentów zarządzania środowiskiem. PGO ujmuje: zagadnienia współpracy wytwórców odpadów, jednostek zajmujących się gospodarowaniem odpadami oraz organizacji odpowiedzialnych za gospodarkę odpadami, zagadnienia dotyczące edukacji i zwiększenia świadomości ekologicznej, określenie kosztów systemu gospodarki odpadami i stworzenie podstaw dla analiz i ocen niezbędnych inwestycji. PGO jest bardzo ważnym źródłem informacji, narzędziem kontroli i materiałem wykorzystywanym do rozwoju systemu w przyszłości, a także spełnieniem podstawowego wymagania niezbędnego przy występowaniu o wsparcie finansowe (krajowe bądź zagraniczne) dla realizacji projektów w zakresie gospodarki odpadami. 1.2 Regulacje prawne w zakresie gospodarki odpadami Zgodny z ustawą O odpadach z dnia 27 kwietnia 2001r. (Dz. U. z 2001r. Nr 62, poz. 628, ze zm.), Plan Gospodarki Odpadami stanowi integralną część Programu Ochrony Środowiska opracowywanego na analogicznym szczeblu władz samorzadowych. Plan uwzględnia w szczególności następujące zapisy Ustawy o odpadach : Art. 14. 1. Dla osiągnięcia celów założonych w polityce ekologicznej państwa oraz realizacji zasad, o których mowa w art. 5, a także stworzenia w kraju zintegrowanej i wystarczającej sieci instalacji i urządzeń do odzysku i unieszkodliwiania odpadów, spełniających wymagania określone w przepisach o ochronie środowiska, opracowywane są plany gospodarki odpadami. 2.Plany te określają: 1)aktualny stan gospodarki odpadami, 2) prognozowane zmiany w zakresie gospodarki odpadami, 3) działania zmierzające do poprawy sytuacji w zakresie gospodarowania odpadami, 4) instrumenty finansowe służące realizacji zamierzonych celów, 5) system monitoringu i oceny realizacji zamierzonych celów. 3. Plany są opracowywane na szczeblu krajowym, wojewódzkim, powiatowym i gminnym. (...) Rozdział 1 Wstęp 14

5. Projekt wojewódzkiego, powiatowego lub gminnego planu gospodarki odpadami opracowują organy wykonawcze województwa, powiatu lub gminy. 6. Wojewódzki, powiatowy i gminny plan gospodarki odpadami stanowi część odpowiedniego programu ochrony środowiska i jest tworzony w trybie i na zasadach określonych w przepisach o ochronie środowiska. (...) 8. Organy o których mowa w ust. 7, udzielają opinii w terminie nie dłuższym niż 2 miesiące od dnia otrzymania projektu. Nie udzielenie opinii w tym terminie uznaje się za opinię pozytywną. 9. W miastach, których funkcje organów powiatu sprawują organy gminy, plan gospodarki odpadami obejmuje zadania planu powiatowego i gminnego. Projekt planu jest opiniowany przez zarząd województwa (...) 13. Minister właściwy do spraw środowiska, organ wykonawczy województwa, powiatu i gminy składają co 2 lata, odpowiednio Radzie Ministrów, sejmikowi województwa, radzie powiatu i radzie gminy, sprawozdanie z realizacji planu gospodarki odpadami. 14. Plany gospodarki odpadami podlegają aktualizacji nie rzadziej niż co 4 lata. Art. 15. 1. Plany gospodarki odpadami powinny być opracowywane zgodnie z polityką ekologiczną państwa. 2. Wojewódzki, powiatowy lub gminny plan gospodarki odpadami powinien być opracowywany zgodnie z planami wyższego szczebla. 3. Krajowy, wojewódzki, powiatowy lub gminny plan gospodarki odpadami określa w szczególności: 1) rodzaj, ilość i źródło pochodzenia odpadów, które mają być poddane procesom odzysku lub unieszkodliwiania, 2) rozmieszczenie istniejących instalacji i urządzeń do odzysku lub unieszkodliwiania odpadów wraz z wykazem podmiotów prowadzących działalność w tym zakresie, 3) działania zmierzające do zapobiegania powstawaniu odpadów lub ograniczania ilości odpadów i ich negatywnego oddziaływania na środowisko oraz prawidłowego postępowania z nimi, w tym ograniczenia ilości odpadów ulegających biodegradacji zawartych w odpadach komunalnych kierowanych na składowiska, 4) projektowany system gospodarowania odpadami. 4. Gminny plan gospodarki odpadami określa ponadto: 1) rodzaj i harmonogram realizacji przedsięwzięć, 2) harmonogram uruchamiania środków finansowych i ich źródła. 5. Krajowy plan gospodarki odpadami może określać przedsięwzięcia priorytetowe o charakterze ponad wojewódzkim, niezbędne do utworzenia i utrzymania w kraju zintegrowanej i wystarczającej sieci instalacji i urządzeń do unieszkodliwiania odpadów. (...) 7. Krajowy, wojewódzki, powiatowy lub gminny plan gospodarki odpadami obejmuje wszystkie rodzaje odpadów powstających na terenie danej jednostki administracyjnej oraz przywożonych na jej teren, a w szczególności odpady komunalne z uwzględnieniem odpadów ulegających biodegradacji, odpady opakowaniowe, odpady budowlane, wraki samochodowe, opony oraz odpady niebezpieczne, w tym odpady medyczne i weterynaryjne, oleje odpadowe, baterie i akumulatory. 8. Minister właściwy do spraw środowiska może określić, w drodze rozporządzenia, szczegółowy zakres, sposób i formę sporządzania wojewódzkiego, powiatowego i gminnego planu gospodarki odpadami, kierując się potrzebą ujednolicenia sposobu przygotowania planów i zapewnienia ich spójności. Art. 16. Przedsięwzięcia związane z unieszkodliwianiem odpadów mogą być realizowane z udziałem środków z funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej, o ile przedsięwzięcia te zostały ujęte w planie gospodarki odpadami. (...) Wyżej wymieniona ustawa O odpadach wraz z ustawą Prawo ochrony środowiska (Dz.U.2001r. Nr 115, poz. 1229, ze zm.), ustawą O wprowadzeniu ustawy Prawo ochrony środowiska, ustawy o odpadach oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz.U. 2001r. Nr 100, poz. 1085, ze zm.), ustawą O utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz.U.1996r. Nr 132, poz. 622, ze zm.), ustawą O opakowaniach i odpadach opakowaniowych (Dz. U.2001r. Nr 63, poz. 638, ze zm.) oraz ustawą O obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami i opła- Rozdział 1 Wstęp 15

cie depozytowej (Dz.U.2001r. Nr 63, poz. 639, ze zm.), a także wraz z wydanymi na ich podstawie rozporządzeniami wykonawczymi oraz wcześniejszymi regulacjami prawnymi tworzą nowy system prawny w zakresie ochrony środowiska przed odpadami. System ten jest zgodny z wymaganiami stawianymi przez odpowiednie dyrektywy Unii Europejskiej. Opracowanie PGO jest obowiązkiem wynikającym z w/w ustawy O odpadach. Ustawa ta stanowi, że wszystkie plany gospodarki odpadami powinny być opracowane zgodnie z polityką ekologiczną państwa oraz zgodnie z planami wyższych szczebli. PGO uchwalany jest przez Radę Miasta, nie stanowi jednak aktu prawa miejscowego. Tym niemniej przy wydawaniu decyzji administracyjnych związanych z gospodarowaniem odpadami wydana decyzja musi być zgodna z PGO (niezgodność z planem może być przesłanką do wydania decyzji odmownej). Plan jest podstawą dla realizacji kolejnych projektów, które mogą wpływać na wszystkich wytwórców odpadów. Brak zgodności projektu realizacyjnego (inwestycji) z PGO wyklucza możliwość finansowania go ze środków funduszy ochrony środowiska i środków pomocowych Unii Europejskiej. Funkcjonowanie systemu gospodarki odpadami, określonego w PGO, miasto zapewnia poprzez ustanowienie prawa miejscowego w postaci Uchwały w sprawie szczegółowych zasad utrzymania czystości i porządku na terenie Gminy Miasta Toruń. W przypadku odpadów wytwarzanych przez przemysł, zezwolenie na korzystanie ze środowiska w części dotyczącej gospodarki odpadami, zawiera informacje określające wymagany sposób prowadzenia gospodarki odpadami. Prawem gminy jest rozwiązywanie problemów związanych z gospodarowaniem odpadami w trakcie podejmowania decyzji o zagospodarowaniu terenu. Daje to miastu szerokie możliwości wpływania na wszystkie działania związane z wytwarzaniem odpadów. W przypadku procesu planowania w zakresie gospodarki odpadami, procedurze postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko (OOS) podlegają projekty krajowego i wojewódzkich planów gospodarki odpadami, natomiast nie są nią objęte projekty planów powiatowych i gminnych (nie mylić z OOS wymaganą przy realizacji inwestycji). Kompetencje na szczeblu województwa, powiatu i gminy: Marszałek województwa prowadzi wojewódzką bazę informacji o wytwarzaniu i gospodarowaniu odpadami wraz z rejestrem wydanych zezwoleń na wytwarzanie i gospodarowanie odpadami. Marszałek województwa może, w drodze wydania decyzji, zobowiązać właścicieli odpadów do dostarczenia rejestrów odpadów. Jest także kompetentny w przypadku odraczania, redukowania i umarzania opłat podwyższonych za niezgodne z prawem składowanie odpadów lub magazynowanie odpadów bez wymaganych uzgodnień. Starosta (prezydent miasta na prawach powiatu) do kompetencji starosty należy wydawanie decyzji administracyjnych w sprawach: pozwolenia na wytwarzanie odpadów, zatwierdzania programów gospodarki odpadami niebezpiecznymi, zatwierdzania instrukcji eksploatacji składowiska odpadów, udzielania zgody na zamknięcie składowiska lub jego wydzielonej części, zezwolenia na prowadzenie działalności w zakresie zbierania, transportu, odzysku lub unieszkodliwiania odpadów. Starosta jest organem właściwym do przyjmowania i rozpatrywania informacji o wytwarzanych odpadach oraz o sposobach gospodarowania tymi odpadami. W przypad- Rozdział 1 Wstęp 16

ku stwierdzenia naruszenia przepisów wydanej decyzji, opinia Starosty może stać się podstawą do wstrzymania przez Inspektora Ochrony Środowiska działalności w zakresie objętym tą decyzją. Gmina (organ wykonawczy: wójt, burmistrz, prezydent) kompetencje w zakresie gospodarki odpadami komunalnymi zostały przypisane gminom. Zgodnie z ustawą O utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz. U. z 1996r. Nr 132, poz. 622, ze zm.), do obowiązków gmin należy w szczególności: tworzenie warunków do wykonywania prac związanych z utrzymaniem czystości i porządku na terenie gminy lub zapewnienie wykonania tych prac przez tworzenie odpowiednich jednostek organizacyjnych, zapewnienie budowy, utrzymania i eksploatacji własnych lub wspólnych z innymi gminami: (-) instalacji i urządzeń do odzysku lub unieszkodliwiania odpadów komunalnych, (-) stacji zlewnych, w przypadku, gdy podłączenie wszystkich nieruchomości do sieci kanalizacyjnej jest niemożliwe lub powoduje nadmierne koszty, (-) instalacji i urządzeń do zbierania, transportu i unieszkodliwiania zwłok zwierzęcych lub ich części, (-) szaletów publicznych, zapobieganie zanieczyszczaniu ulic, placów i terenów otwartych, w szczególności przez: zbieranie i pozbywanie się błota, śniegu, lodu oraz innych zanieczyszczeń uprzątniętych z chodników przez właścicieli nieruchomości oraz odpadów zgromadzonych w przeznaczonych do tego celu urządzeniach ustawionych na chodniku, organizowanie selektywnej zbiórki, segregacji oraz magazynowania odpadów komunalnych, w tym odpadów niebezpiecznych, możliwych do odzysku oraz współdziałanie z przedsiębiorcami podejmującymi działalność w zakresie gospodarowania tego rodzaju odpadami, zbieranie, transport i unieszkodliwianie zwłok bezdomnych zwierząt lub ich części oraz współdziałanie z przedsiębiorcami podejmującymi działalność w tym zakresie. prowadzenie ewidencji: zbiorników bezodpływowych w celu kontroli częstotliwości opróżniania i opracowywania planu rozwoju sieci kanalizacyjnej, przydomowych oczyszczalni ścieków w celu kontrolowania częstotliwości sposobów usuwania komunalnych osadów ściekowych oraz w celu opracowywania planu rozwoju sieci kanalizacyjnej. Plan Gospodarki Odpadami powinien zakładać taki system gospodarki odpadami, który zapewni zapobieganie, zbieranie, odzyskiwanie i unieszkodliwianie wszystkich odpadów wytwarzanych na obszarze miasta. Prezydent przygotowuje projekt planu gospodarki odpadami jako element programu ochrony środowiska i co dwa lata przedstawia Radzie Miasta sprawozdanie z jego realizacji. Sprawozdania są przechowywane przez Radę Miasta. PGO muszą być aktualizowane nie rzadziej, niż co cztery lata. Rozdział 1 Wstęp 17

1.3. PGO elementem zintegrowanego planowania KONCEPCJA POLITYKI ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO KRAJU (opublikowana M.P. 2001 Nr 26, poz. 432), określa cele strategii rozwoju i zagospodarowania przestrzennego kraju. Należą do nich między innymi, kształtowanie: przestrzeni otwartej na Europę i świat, przestrzeni konkurencyjnej, innowacyjnej i efektywnej, przestrzeni czystej, przestrzeni zróżnicowanej. Osiągnięcie tych celów jest możliwe przez realizację polityki: aktywnego wyrównywania dysproporcji w poziomie zagospodarowania kraju, kształtowania mechanizmów generujących efektywny ekonomicznie rozwój społeczno gospodarczy kraju, stopniowej, lecz stałej i odczuwalnej poprawy standardu cywilizacyjnego społeczeństwa, ochrony i racjonalnego kształtowania środowiska przyrodniczego, ochrony dziedzictwa kulturowego. Zwornikiem spinającym strategię rozwoju, jest kształtowanie zintegrowanego ładu zrównoważonego rozwoju, łączącego w sobie: ład społeczny, ład ekonomiczny, ład ekologiczny, ład przestrzenny. W hierarchii wartości społecznych ład przestrzenny nabiera rosnącego znaczenia. Staje się bowiem w coraz większym stopniu niezbywalnym elementem jakości życia i środowiska przyrodniczego, a także efektywności gospodarowania. W tym kontekście gospodarka odpadami staje się znaczącym elementem kształtowania strategii zrównoważonego rozwoju. Plan Gospodarki Odpadami pełniąc rolę strategiczną jest dla władz miasta jednym z głównych instrumentów zarządzania środowiskiem. Celem generalnym rozwoju powinien być rozwój zrównoważony, polegający na zrównoważonym udziale czynników ekologicznych, gospodarczych i społecznych w kształtowaniu procesów rozwojowych gminy. Art.7 ustawy o samorządzie gminnym definiuje zadania własne gminy, które mają charakter obowiązkowy oraz tryb stanowienia w tych sprawach. Całokształt wyżej wymienionych elementów składa się na ZINTEGROWANY SYSTEM PLANOWANIA w gminie, co przedstawia poniższy schemat. Rozdział 1 Wstęp 18

ZAKRES DZIAŁANIA I ZADANIA GMINY (USTAWA O SAMORZĄDZIE GMINNYM) (...) Art.7. ust.1. Zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty należy do zadań własnych gminy. W szczególności zadania własne obejmują sprawy: (...) Ładu przestrzennego, Ochrony środowiska i przyrody, Utrzymania czystości i porządku, Unieszkodliwiania odpadów komunalnych, Zaopatrzenia w energię elektryczną i cieplną oraz gaz, (...) ust.2. Ustawy określają, które zadania własne gminy mają charakter obowiązkowy. (...) Art.18. ust.2. Do wyłącznej właściwości rady gminy należy: (...) Uchwalanie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, (...) Stanowienie w innych sprawach zastrzeżonych ustawami do kompetencji rady gminy, SYSTEM PLANOWANIA NA OBSZARZE GMINY OBEJMUJE: Plan zagospodarowania przestrzennego, Ogólny plan rozwoju gospodarczego gminy, Plan zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe, Program ochrony środowiska, Plan gospodarki odpadami, Plan ochrony zdrowia, itd... ZINTEGROWANY SYSTEM PLANOWANIA Rozdział 1 Wstęp 19

1.4. Odniesienia do planu zagospodarowania przestrzennego System planowania przestrzennego jest regulowany ustawą z dnia 27.03.2003r. O planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. z 2003r. Nr 80, poz. 717). Ustawa Prawo ochrony środowiska określa procedury ocen oddziaływania na środowisko w odniesieniu między innymi do planowania przestrzennego. Ustawy kompetencyjne wprowadzają w zakresie zagospodarowania i planowania przestrzennego uszczegółowienie zakresu obowiązków oraz kompetencji organów administracji rządowej i samorządowej. Polityka przestrzenna jest kształtowana na trzech poziomach: krajowym, wojewódzkim i gminnym. Natomiast tylko na poziomie gminy polityka przestrzenna jest realizowana poprzez miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego, będące prawem miejscowym. W odróżnieniu od planów gospodarki odpadami, system planowania przestrzennego nie jest hierarchiczny. W zakresie kształtowania polityki przestrzennej funkcjonują opracowania: Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego w którym gmina (miasto) formułuje politykę przestrzenną w odniesieniu do całego swojego obszaru. W Studium uwzględnia się także ustalenia strategii rozwoju województwa zawarte w planie zagospodarowania przestrzennego województwa. Studium nie jest przepisem prawa miejscowego, nie stanowi podstawy wydania decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu i/lub pozwolenia na budowę. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego który jest prawem miejscowym - ustala zasady dyspozycji przestrzennej zgodnie ze Studium, ale w odróżnieniu od Studium nie musi obejmować obszaru całego miasta. Miejscowy Plan Zagospodarowania przestrzennego stanowi podstawę wydawania decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu i/lub pozwolenia na budowę. Ocena zmian w zagospodarowaniu przestrzennym gminy. Prognoza oddziaływania planu na środowisko sporządzana dla projektu Miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego prognoza jest elementem procedury Oceny oddziaływania na środowisko (OOS). Ustawy nie określają obowiązku włączenia zapisów Planu Gospodarki Odpadami do Miejscowego Planu Zagospodarowania Przestrzennego. Nie ma więc bezpośredniego przełożenia treści PGO na Miejscowy Plan Zagospodarowania Przestrzennego. Ponieważ warunkiem realizacji zadań samorządowych jest wprowadzenie ich do Miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, dlatego PGO powinien określać wytyczne dla wprowadzenia zadań wynikających z PGO do planu miejscowego, umożliwiając tym samym określenie lokalizacji obiektów gospodarki odpadami. Plan gospodarki odpadami nawiązuje do Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego, które obejmuje cały obszar, jednak realizowany jest tylko na podstawie planu miejscowego. Realizacja Planu Gospodarki Odpadami odbywa się więc z zastosowaniem procedury planistycznej wraz z uzyskaniem decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu. Obiekty gospodarki odpadami muszą spełniać wymagania określone w przepisach o ochronie środowiska. Wydanie decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu dla przedsięwzięć znacznie oddziaływujących na środowisko, do jakich należą niewąt- Rozdział 1 Wstęp 20

pliwie obiekty gospodarki odpadami, wymaga przeprowadzenia postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko (OOS). Reasumując: Pomimo braku przepisów obligujących do bezpośredniego przestrzennego odniesienia planu gospodarki odpadami, poszczególne etapy PGO powinny być odniesione do przestrzeni. Plan Gospodarki Odpadami jest częścią Programu Ochrony Środowiska, który ma odniesienie do uwarunkowań przyrodniczych obszaru. Ponieważ nowe lokalizacje obiektów gospodarki odpadami będą uzgadniane w trybie zmiany Miejscowego Planu Zagospodarowania Przestrzennego, dlatego Plan Gospodarki Odpadami powinien być poddany konsultacjom i negocjacjom społecznym, zanim zostaną rozpoczęte procedury lokalizacyjne. Realizacja obiektu inwestycyjnego odbywa się na podstawie decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu oraz decyzji o pozwoleniu na budowę. Decyzje te wydawane są w oparciu o lokalizację ustaloną w Miejscowym Planie Zagospodarowania Przestrzennego. Sprawność procedur jest jednym z istotnych problemów w zakresie realizacji obiektów gospodarki odpadami. Dbałość o społeczne zaangażowanie przy sporządzaniu planów w zakresie zagospodarowania przestrzennego, minimalizuje konflikty związane z lokalizacją obiektów utylizacji odpadów oraz późniejszym uchwaleniem planu. 1.5. Odniesienia do innych dziedzin Jak już to przedstawiono w podrozdziałach 1.3. i 1.4., planowanie gospodarki odpadami musi być integralną częścią całościowego systemu planowania mającego na celu zrównoważony rozwój. Ponadto szereg różnych dziedzin związanych bezpośrednio z gospodarką odpadami powinno być uwzględnione przy opracowywaniu zakresu Planu Gospodarki Odpadami, a w szczególności: Środowisko pracy zbieranie, transport, odzysk i unieszkodliwianie odpadów mogą w znacznym stopniu wpływać na powstawanie chorób zawodowych i dlatego już we wczesnych fazach planowania, opracowania koncepcji, a następnie projektowania technologii, należy zwrócić uwagę na unikanie negatywnych oddziaływań na pracowników. Szczególnie należy zadbać o mechanizację prac pozwalającą na zmniejszenie wysiłku fizycznego (np. unikanie podnoszenia ciężarów przy ręcznym załadunku) oraz odpowiednie warunki, bezpieczeństwo i zdrowie pracowników zatrudnionych przy zbiórce odpadów, na składowiskach, w kompostowniach i spalarniach. Wykorzystanie energii z odpadów zakładami odzysku lub unieszkodliwiania odpadów są także elektrownie, spalarnie, instalacje wytwarzania biogazu poprzez fermentację odpadów i inne instalacje wykorzystujące odpady jako paliwo. W celu wykorzystania wytwarzanej energii muszą one zostać włączone do ogólnego systemu planowania energetycznego. Wpływ na zdrowie odpady często zawierają substancje chemiczne zagrażające ludzkiemu zdrowiu. Szczególnie odpady niebezpieczne, ale także odpady z gospodarstw domowych, z produkcji energii i z rolnictwa, zawierające substancje szkodliwe ukryte lub zmieszane z frakcjami odpadów nie stwarzającymi zagrożenia. Dlatego zagadnieniom ochrony zdrowia należy poświęcić szczególną uwagę na każdym etapie plano- Rozdział 1 Wstęp 21

wania i wdrażania systemu gospodarki odpadami zarówno komunalnymi jak i przemysłowymi. 1.6. Proces planowania Gospodarowanie odpadami powinno odbywać się przy uwzględnieniu powszechnie uznawanej hierarchii działań: zapobieganie powstawaniu odpadów, ograniczanie powstawania odpadów, odzysk z odpadów substancji i innych składników oraz ich wtórne wykorzystanie, unieszkodliwianie odpadów z wyłączeniem składowania, składowanie odpadów. System gospodarki odpadami obejmuje zasadniczo: wytwórców odpadów, posiadaczy odpadów, przedsiębiorstwa zajmujące się gospodarką odpadami oraz administrację samorządową. Świadomość obowiązującej hierarchii działań oraz uczestników systemu gospodarki odpadami stanowi podstawę do kreowania procesu planowania w zakresie gospodarki odpadami. Z uwagi na znaczenie zagadnienia gospodarki odpadami, prace planistyczne na szczeblu miasta na prawach powiatu podlegają opiniowaniu przez: zarząd województwa (Art.14, ust.9, ustawy o odpadach), i powinny uzyskać szeroką akceptację przedstawicieli administracji samorządowej i np. organizacji ekologicznych, przedstawicieli przedsiębiorstw zajmujących się gospodarką odpadami, społeczność lokalną. Zespół roboczy przygotowujący projekt planu gospodarki odpadami, składa się z konsultantów zaangażowanych przez Zarząd Miasta (firma Energoekspert Katowice) oraz przedstawicieli Urzędu Miasta włączonych do współpracy. Zespół roboczy współpracuje z jednostkami samorządu terytorialnego i przedsiębiorstwami komunalnymi zajmującymi się gospodarką odpadami, a także Wojewódzkim Funduszem Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Ponieważ wdrożenie planu gospodarki odpadami wymaga współpracy ze społeczeństwem, dlatego w celu stworzenia pozytywnego nastawienia, właściwej opinii jak i akceptacji proponowanych rozwiązań ze strony społeczeństwa, należy podjąć działania informacyjno edukacyjne. Będą one stanowiły motywację dla zachowań społecznych wspomagających wdrożenie Planu Gospodarki Odpadami. Rozdział 1 Wstęp 22

2. Założenia i dane podstawowe charakterystyka Torunia 2.1. Założenia podstawowe Toruń to miasto o wysokich walorach kulturowych i naturalnych, o czym świadczy fakt, że znalazł się on na Liście Światowego Dziedzictwa Kultury i Natury UNESCO. Charakterystyczna dla miasta zieleń miejska, skwery, zieleńce, lasy oraz zabytki o wyjątkowej klasie, tradycyjny układ ulic i zabudowy stwarzają warunki do rozwoju turystyki. Realizacja strategicznego celu miasta, ukierunkowanego głównie na rozwój turystyki, powinna być ściśle związana z zachowaniem i utrwaleniem walorów przyrodniczych jego obszaru. Jednym z głównych zagrożeń ekologicznych rozwoju jest degradacja środowiska przez wytwarzanie odpadów. Dlatego stworzenie systemu racjonalnej gospodarki odpadami jawi się jako jedno z podstawowych zadań. Szczególną uwagą należy objąć stanowiącą korytarz ekologiczny dolinę Wisły i dolinę Drwęcy stanowiące trzon krajowej sieci ekologicznej EKONET. Z uwagi na zagrożenie powodziowe, dla terenów zalewowych w dolinie Wisły należy maksymalnie ograniczyć gospodarcze użytkowanie terenu, a jakiekolwiek elementy gospodarki odpadami w ogóle wykluczyć. Wolne od gospodarki odpadami powinny być także strefy ochrony pośredniej ujęć wody, strefy izolacji sanitarnej cmentarzy, strefy ochrony konserwatorskiej, itp. Gospodarka odpadami jest jednym z podstawowych elementów higieny środowiska. Dbanie o higienę środowiska powinno być ważnym priorytetem dla każdej osoby, bo tak, jak higiena osobista podnosi odporność organizmu ludzkiego na choroby, tak higiena środowiska wzmacnia naturalną odporność przyrody. Opracowanie planu musi być zgodne z ustawą o odpadach oraz spełniać wymogi Rozporządzenia Ministra Środowiska w sprawie sporządzania planów gospodarki odpadami. Sam proces planowania dzieli się na etapy. Każdy z tych etapów posiada swoje założenia, swój zakres opracowania i uczestników planowania. Schemat postępowania przy opracowaniu planu przedstawiono poniżej. Rozdział 2 Założenia i dane podstawowe charakterystyka Torunia 23