Raport z badań dotyczących realizacji współpracy zagranicznej i projektów unijnych przez małopolskie szkoły i przedszkola. Kraków luty 2015 Mariusz Maziarz Aniela Kamińska
Strona2 Celem badania było rozpoznanie w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach Małopolski realizacji współpracy zagranicznej oraz uczestnictwa w projektach unijnych. Ankietowe badanie on line przeprowadzone zostało w styczniu 2015 r. Informacji zwrotnych udzieliło 1765 szkół publicznych (co stanowi 60% wszystkich publicznych małopolskich szkół dla młodzieży) i 109 szkół niepublicznych (co stanowi 36% wszystkich małopolskich szkół niepublicznych dla młodzieży). W badaniu wzięły udział również przedszkola: 389 przedszkoli publicznych (co stanowi 53% wszystkich publicznych małopolskich przedszkoli) i 97 przedszkoli niepublicznych (co stanowi 22% wszystkich niepublicznych małopolskich przedszkoli). Udział poszczególnych typów szkół i przedszkoli publicznych i niepublicznych przedstawiają tabele nr 1 i 2. liczba szkół i Przedszkola i szkoły publiczne przedszkoli P SP G LO T ZSZ RAZEM ogółem 739 1372 687 247 153 151 3349 biorących udział w badaniu 389 980 516 105 107 57 2154 % 53 71 75 43 70 38 64 Tab. nr 1 liczba szkół i Przedszkola i szkoły niepubliczne przedszkoli P SP G LO T ZSZ RAZEM ogółem 447 94 87 120 16 25 789 biorących udział w badaniu 97 43 37 12 5 12 206 % 22 46 43 10 31 48 26 Tab. nr 2 Najliczniej w badaniu wzięły udział publiczne gimnazja (75% wszystkich tego typu szkół), publiczne szkoły podstawowe (71% wszystkich tego typu szkół) oraz publiczne technika (70% wszystkich tego typu szkół). Najmniej liczny jest udział niepublicznych liceów (10% wszystkich tego tupu szkół). Szczegółowy procentowy udział poszczególnych typów szkół publicznych i niepublicznych w badaniu przedstawia wykres nr 1.
Strona3 Wykres nr 1 1. Partnerstwa szkolne Międzynarodowe partnerstwa szkolne realizuje w Małopolsce 375 szkół i przedszkoli, co stanowi 10% wszystkich szkół i przedszkoli publicznych i niepublicznych. liczba szkół i Przedszkola i szkoły (publiczne i niepubliczne) realizujące partnerstwa przedszkoli P SP G LO T ZSZ RAZEM ogółem 1186 1466 774 367 169 176 4138 mających partnera zagranicznego 9 96 134 74 41 20 375 % 1 7 17 20 24 11 10 Tab. nr 3 Co siódma szkoła publiczna (14% szkół małopolskich wszystkich typów) i co dwudziesta szkoła niepubliczna (5% szkół wszystkich typów) realizuje partnerstwo szkolne. Zdecydowanie mniej liczne partnerstwa są w przedszkolach tak publicznych, jak i niepublicznych.
Strona4 W szkołach publicznych najczęściej partnerstwo zagraniczne realizują licea ogólnokształcące; 28% wszystkich tego typu szkół posiada co najmniej jedną partnerską szkołę zagraniczną. Podobnie licznie partnerstwa nawiązują technika; co czwarte (26%) prowadzi wymianę młodzieży. Prawie co piąte małopolskie gimnazjum (19%) posiada szkolne partnerstwo. Partnerstwa szkolne nawiązują także szkoły zawodowe (11%), szkoły podstawowe (7%) i przedszkola (1%). Realizację partnerstwa zagranicznego w szkołach i przedszkolach przedstawia tabela nr 4. liczba szkół i Szkoły i przedszkola publiczne realizujące partnerstwa zagraniczne przedszkoli P SP G LO T ZSZ RAZEM ogółem 7 95 128 69 40 17 357 % 1 7 19 28 26 11 x Tab. nr 4 Partnerstwa szkolne realizują także szkoły niepubliczne. Są one jednak zdecydowanie mniej liczne, aczkolwiek występują we wszystkich typach szkół i w przedszkolach. Najczęściej partnerstwo szkolne realizują szkoły zawodowe (12%); współpracę partnerską ze szkołą zagraniczną prowadzą także nieliczne szkoły podstawowe (1%), gimnazja (7%), licea ogólnokształcące (4%), technika (6%) i zagranicznego w szkołach niepublicznych przedstawia tabela 5. przedszkola (0,4%). Realizację partnerstwa liczba szkół i Szkoły i przedszkola niepubliczne realizujące partnerstwa zagraniczne przedszkoli P SP G LO T ZSZ RAZEM ogółem 2 1 6 5 1 3 18 % 0,4 1 7 4 6 12 x Tab. nr 5 Szkoły zarówno publiczne, jak i niepubliczne mają jedną lub więcej szkół partnerskich za granicą. Ogółem w małopolskich szkołach realizowane są 803 partnerstwa, z tego w szkołach publicznych 96% wszystkich partnerstw szkolnych, a w szkołach niepublicznych 4% wszystkich partnerstw szkolnych. Najwięcej partnerstw realizowanych jest przez gimnazja publiczne (35% wszystkich partnerstw w szkołach i przedszkolach publicznych) i gimnazja niepubliczne (47% wszystkich partnerstw w szkołach i przedszkolach niepublicznych).
Strona5 Jedno partnerstwo zagraniczne posiada co czwarta szkoła publiczna (25% wszystkich szkół publicznych posiadających partnerstwo) i ponad połowa szkół niepublicznych (61% wszystkich szkół niepublicznych posiadających partnerstwo). Dwa partnerstwa szkolne ma co druga szkoła publiczna (43% szkół ) i 16% szkół niepublicznych. Są także szkoły, które posiadają trzy partnerskie szkoły zagraniczne: 21% szkół publicznych (posiadających partnerstwo) i 5% szkół niepublicznych (posiadających partnerstwo), a nawet cztery partnerskie szkoły zagraniczne: 10% szkół publicznych i 11% szkół niepublicznych. Przedszkola zarówno publiczne, jak i niepubliczne mają jedno partnerstwo. Liczbę partnerstw zagranicznych z podziałem na typy szkół przedstawiają tabele 6, 7, 8, 9. Partnerstwa w szkołach publicznych razem jedno dwa trzy cztery P 12 9 0 3 0 SP 192 25 60 51 56 G 268 41 122 81 24 LO 176 9 74 57 36 T 78 14 34 21 9 ZSZ 47 2 20 9 16 razem 773 100 310 222 140 Tab. nr 6 szkoły publiczne realizujące partnerstwa razem jedno dwa trzy cztery P 10 9 0 1 0 SP 86 25 30 17 14 G 135 41 61 27 6 LO 74 9 37 19 9 T 40 14 17 7 2 ZSZ 19 2 10 3 4 razem 364 100 155 74 35 % 100 26 43 21 10 Tab. nr 7 Partnerstwa w szkołach niepublicznych razem jedno dwa trzy cztery P 2 2 0 0 0 SP 5 1 4 0 0 G 14 1 2 3 8 LO 5 5 0 0 0 T 1 1 0 0 0 ZSZ 3 3 0 0 0
Strona6 razem 30 13 6 3 8 Tab. nr 8
Strona7 szkoły niepubliczne realizujące partnerstwa razem jedno dwa trzy cztery P 2 2 0 0 0 SP 3 1 2 0 0 G 5 1 1 1 2 LO 5 5 0 0 0 T 1 1 0 0 0 ZSZ 3 3 0 0 0 razem 19 13 3 1 2 % 100 68 16 5 11 Tab. nr 9 Partnerstwa szkolne realizowane są w szkołach i przedszkolach we wszystkich powiatach w różnym stopniu. Biorąc pod uwagę liczbę szkół i przedszkoli publicznych i niepublicznych znajdujących się na terenie poszczególnych powiatów najwięcej szkół i przedszkoli z partnerstwami zagranicznymi znajduje się w powiecie bocheńskim i oświęcimskim, a najmniej w dąbrowskim i limanowskim. Partnerstwa szkół i przedszkoli w poszczególnych powiatach przedstawia wykres nr 2.
Strona8 Wykres nr 2
Strona9 Prawie wszystkie szkoły i przedszkola (95%) współpracują ze szkołami z krajów europejskich, w tym 88% ze szkołami w Unii Europejskiej. Ponad połowa wszystkich partnerstw (62%) nawiązana jest ze szkołami: niemieckimi, francuskimi, włoskimi, czeskimi, słowackimi i węgierskimi. Jedna jest partnerstwo ze szkołą białoruską (prowadzi je Gimnazjum w Mickunach w powiecie bocheńskim; ze szkołą w Indii współpracuje VIII Liceum Ogólnokształcące w Krakowie; Przedszkole Samorządowe w Zaborzu w powiecie oświęcimskim ma partnerskie przedszkole w Egipcie. Kilka małopolskich szkół współpracuje również ze szkołami w Japonii i USA. Geografię partnerstw prezentują wykresy nr 3, 4, 5, 6 oraz tabela nr 10. Wykres nr 3
Strona10 Wykres nr 4
Strona11 Wykres nr 5 Wykres nr 6
Strona12 Kraje Unii Europejskiej, w których zlokalizowane są szkoły i placówki partnerskie Razem P SP G LO T ZSZ Austria 9 0 1 3 1 4 0 Belgia 14 0 4 4 4 2 0 Bułgaria 3 0 1 2 0 0 0 Chorwacja 8 0 2 4 2 0 0 Czechy 38 0 11 12 7 5 3 Dania 9 0 2 5 2 0 0 Estonia 4 0 2 2 0 0 0 Finlandia 9 0 4 0 0 2 3 Francja 47 2 3 17 13 7 6 Grecja 26 0 15 8 3 0 0 Hiszpania 29 1 10 11 2 1 4 Holandia 11 0 3 2 3 1 2 Litwa 16 0 5 9 2 0 0 Łotwa 5 1 2 2 0 0 0 Niemcy 238 0 29 83 74 37 11 Portugalia 11 0 3 3 3 0 2 Rumunia 7 0 3 3 1 0 0 Słowacja 78 5 20 22 14 8 8 Słowenia 3 0 3 0 0 0 0 Szwecja 19 0 1 11 3 2 2 Węgry 53 0 18 25 5 3 2 Wielka Brytania 20 2 7 7 4 0 0 Włochy 53 1 18 17 14 2 1 Pozostałe kraje europejskie w których zlokalizowane są szkoły i placówki partnerskie Białoruś 1 0 0 1 0 0 0 Norwegia 8 0 2 4 2 0 0 Rosja 3 0 0 1 0 0 2 Serbia 4 0 1 0 1 1 1 Szwajcaria 5 0 4 0 1 0 0 Ukraina 38 0 12 15 6 2 3 Kraje pozaeuropejskie w których zlokalizowane są szkoły i placówki partnerskie Egipt 1 1 0 0 0 0 0 India 3 0 0 0 3 0 0 Izrael 9 0 0 2 5 2 0 Japonia 1 0 0 0 1 0 0 Turcja 14 1 8 4 1 0 0 USA 8 0 2 2 4 0 0 Razem 803 14 197 282 181 79 50 Tabela 10
Strona13 Większość szkół (86%) deklaruje, że współpraca ze szkołą partnerską jest stała. W pozostałych przypadkach (14%) są to kontakty pojedyncze lub sporadyczne podejmowane w związku z realizacją określonych zadań, np. przy okazji partnerstw miast, wsi, gminy, powiatu. Charakter współpracy ilustruje wykres nr 7 i tabela nr 11. Wykres nr 7 Rodzaj współpracy współpraca % razem P SP G LO T ZSZ stała 86 693 10 165 233 171 72 42 okazjonalna 14 110 4 32 49 10 7 8 Tab. nr 11 Większość partnerstw (ok. 70%) realizowanych przez małopolskie szkoły i przedszkola nie przekracza 10 lat współpracy; pozostałe realizowane są ponad 10 lat, a najstarsze - już 50 lat (Szkoła Podstawowa nr 15 w Tarnowie współpraca ze szkołą węgierską). Ponad trzydziestoletnią współpracę zagraniczną deklarują trzy szkoły: VII Liceum Ogólnokształcące w Krakowie współpracujące ze szkołą w Bonn, XII Liceum Ogólnokształcące w Krakowie współpracujące ze szkołą w Trewirze oraz I Liceum Ogólnokształcące w Myślenicach
Strona14 współpracujące ze szkołą w Betzdorf. Czas realizacji partnerstw przedstawia wykres nr 8 i tabela nr 12.
Strona15 Wykres nr 8 Czas trwania partnerstw % Razem P SP G LO T ZSZ do 2 lat 23,80 193 3 63 81 27 10 9 od 3 do 5 24,70 202 8 45 70 46 25 8 od 6 do 10 26,00 209 3 56 74 42 16 18 od 11 do 20 20,00 157 0 25 47 46 24 15 od 21 do 30 5,00 39 0 7 9 19 4 0 powyżej 31 0,50 3 0 1 1 1 0 0 100,00 803 14 197 282 181 79 50 Tab. nr 12 Małopolskie szkoły i przedszkola w dalszym ciągu są zainteresowane nawiązywaniem zagranicznych kontaktów i partnerstw. Partnerzy poszukiwani są do realizacji projektów unijnych, realizowania wymian młodzieży i małych projektów międzyszkolnych, organizowania konkursów, wymiany doświadczeń, w celu poznawania kraju oraz nawiązania korespondencji. Wszystkie typy szkół są najbardziej zainteresowane współpracą ze szkołami w Anglii, w Niemczech i we Włoszech. Dużym zainteresowaniem cieszą się również szkoły francuskie, austriackie, słowackie i węgierskie. Jest jedno przedszkole, które podjęłoby chętnie współpracę z przedszkolem japońskim; jedno liceum poszukuje partnera w Chinach,
Strona16 dwa gimnazja - w Stanach Zjednoczonych, a szkół tureckich poszukują dwie szkoły podstawowe, dwa gimnazja i jedno liceum. Szczegółowy wykaz krajów europejskich, w których poszukiwani są partnerzy przedstawia tabela nr 13. Kraje Unii Europejskiej, w których szkoły i przedszkola poszukują partnerstw Razem P SP G LO T ZSZ Austria 39 0 8 17 2 4 0 Belgia 8 0 3 2 0 0 0 Bułgaria 3 0 1 1 0 0 0 Chorwacja 6 0 2 2 0 0 0 Czechy 14 0 4 3 1 0 2 Finlandia 1 0 0 1 0 0 0 Francja 41 2 11 13 4 0 0 Grecja 5 0 0 0 1 2 2 Hiszpania 24 1 0 14 5 3 1 Holandia 4 1 0 3 0 0 0 Irlandia 3 0 1 1 0 0 0 Litwa 7 0 1 5 0 0 0 Niemcy 109 1 16 51 7 12 6 Portugalia 11 0 0 4 3 4 0 Rumunia 1 0 0 1 0 0 0 Słowacja 35 2 7 6 1 6 6 Szwecja 7 1 2 2 0 0 0 Węgry 31 1 8 8 2 2 2 Wielka Brytania 136 3 36 38 8 10 5 Włochy 72 0 13 20 8 9 9 UE 9 1 2 3 1 0 0 Pozostałe kraje europejskie w których w których szkoły i przedszkola poszukują partnerstw anglojęzyczne 12 1 3 7 1 0 0 skandynawskie 4 0 1 3 0 0 0 Białoruś 1 0 0 1 0 0 0 Islandia 2 0 1 1 0 0 0 Malta 2 1 0 1 0 0 0 Norwegia 6 2 0 4 0 0 0 Rosja 1 0 0 0 1 0 0 Ukraina 27 0 4 23 0 0 0 Kraje pozaeuropejskie w których w których szkoły i przedszkola poszukują partnerstw Chiny 1 0 0 0 1 0 0 Japonia 1 1 0 0 0 0 0 Turcja 5 0 2 2 1 0 0 USA 2 0 0 2 0 0 0 Razem 515 18 126 239 47 52 33 Tab. nr 13
Strona17 II. Realizacja Projektów unijnych w roku szkolnym 2014/2015 Rok szkolny 2014/2015 jest rokiem przejściowym, w którym kończone są projekty z lat 2007 2013 z programów Comenius, Leonardo da Vinci, Młodzież w Działaniu. W roku szkolnym 2014/15 zakończyło lub zakończy się 109 projektów. W szkołach podstawowych 31 projektów, w gimnazjach - 34, w liceach - 16, w technikach - 18 i w szkołach zawodowych 7. Przedszkola, szkoły podstawowe, gimnazja i licea najczęściej składały aplikację do programu Comenius, natomiast szkoły zawodowe do programu Leonardo da Vinci. Najwięcej projektów realizowanych było w tym okresie w m.krakowie, w powiecie bocheńskim i nowosądeckim. Szkoły dwóch powiatów: dąbrowskiego i tatrzańskiego nie wykazały realizacji lub zakończenia projektu Comenius. Szczegółowy wykaz szkół, w których zakończono lub zakończy się w tym roku realizacja projektu unijnego przedstawia tabela nr 14. P SP Gimnazjum LO Technikum ZSZ powiat R COM MwD COM e-t MwD COM e-t MwD COM LdV COM LdV COM LdV bocheński 13 5 3 1 1 2 1 brzeski 2 1 1 chrzanowski 1 1 gorlicki 5 2 1 1 1 krakowski 8 2 5 1 limanowski 3 1 2 miechowski 3 1 1 1 myślenicki 1 1 nowosądecki 10 3 1 2 1 3 nowotarski 8 1 2 2 2 1 olkuski 1 1 oświęcimski 3 1 1 1 proszowicki 5 1 3 1 suski 5 1 2 1 1 tarnowski 2 1 1 wadowicki 2 1 1 wielicki 1 1 m. Tarnów 1 1 m. N. Sącz 1 1 m. Kraków 34 2 1 4 2 6 1 8 1 5 1 3 109 3 1 24 5 2 31 1 1 15 1 5 13 3 4
Strona18 Tab. nr 14 Legenda do tabeli : COM Comenius, MwD Młodzież w Działaniu, LdV Leonardo da Vinci, e-t etwinning. Bieżący rok szkolny to rok rozpoczęcia nowego programu unijnego Erasmus Plus, który jest realizowany w latach 2014-2020. Projekty realizowane w ramach programu Erasmus plus przedstawia tabela nr 15. Oznaczenia w tabeli. ESZ Edukacja Szkolna, KiKZ Kształcenie i Szkolenie Zawodowe, e-tw e-twinning, MM- mobilność młodzieży, MN mobilność osób pracujących z młodzieżą, PS partnerstwa strategiczne, MiM międzynarodowe inicjatywy młodzieży, MEK mobilność edukacyjna, PS-WS partnerstwa strategiczne, współpraca szkół, MU mobilność uczniów, MK mobilność kadry, WS współpraca na rzecz innowacji i dobrych praktyk. Komponenty Erasmus + Młodzież ESZ KiKZ powiat MM MN PS MIM MEK PS-WS MU MK WS e-tw SP 1 bocheński G 1 SP 1 brzeski G 1 1 1 1 T 1 1 1 SP 1 gorlicki G 1 T 1 P 1 krakowski SP 1 2 G 1 1 1 SP 1 limanowski G 1 T 1 SP 2 2 2 G 1 1 M.Kraków LO 1 2 T 3 2 3 G 1 M.Nowy Sącz LO 1 M.Tarnów myślenicki nowosądecki T 1 T P 1 1 1 ZSZ T 1 1 1
Strona19 ZSZ 1 P 1 nowotarski G 1 SP 1 1 olkuski G 1 SP 2 oswięcimski G 1 SP 1 proszowicki G 2 T 2 suski ZSZ 1 tarnowski SP 3 wadowicki T 2 wielicki G 1 Razem 4 6 2 7 22 16 7 4 6 4 Tab. nr 15 SP 2 1 G 2 1 Ze szkół, które przystąpiły do realizacji któregoś z komponentów programu Erasmus Plus co trzecią szkołą jest szkoła podstawowa, gimnazjum i technikum. Jeszcze niewielki jest udział liceów ogólnokształcących, zasadniczych szkół zawodowych i przedszkoli (po 4%). Najczęściej realizowane są projekty w ramach komponentu: Edukacja szkolna - co druga szkoła przystępująca do programu (49%) realizuje w nim projekt. Projekty w komponencie Młodzież realizuje co czwarta szkoła (25%), co piąta szkoła (22%) w komponencie Kształcenie i szkolenie zawodowe. Najmniej projektów realizowanych jest w komponencie e-twinning (w 5% szkół, które przystąpiły do programu). Żadna ze szkół (publicznych lub niepublicznych) czterech powiatów: dąbrowskiego, tatrzańskiego, chrzanowskiego i miechowskiego nie wskazała przystąpienia do programu Erasmus Plus. Realizację projektów w ramach programu Erasmus Plus przedstawia wykres nr 9, a realizowane projekty wg komponentów programu Erasmus Plus wykres nr 10.
Strona20 Wykres nr 9 Wykres nr 10.
Strona21 Odbiorcami projektów w ramach programu Erasmus Plus mogą być uczniowie, uczniowie szkół zawodowych, nauczyciele. Realizowane w szkołach i przedszkolach projekty ukierunkowane są przede wszystkim na uczniów i dzieci (77% wszystkich projektów), a co czwarty na uczniów szkół prowadzących kształcenie zawodowe. Natomiast nauczyciele są odbiorcami 23% realizowanych projektów. Realizacje projektów w programie Erasmus wg odbiorców ilustruje wykres nr 11. Wykres nr 11.
Strona22 WNIOSKI 1. Partnerstwo szkolne jest praktykowaną formą wspierania rozwoju dzieci i młodzieży w szkołach wszystkich typów oraz przedszkolach. 2. Częściej współpracę ze szkołami zagranicznymi podejmują szkoły publiczne aniżeli niepubliczne. 3. Szkoły posiadają jedno i więcej szkolnych partnerstw zagranicznych, najczęściej kilka szkół partnerskich mają gimnazja. 4. Współpraca przedszkoli z partnerami zagranicznymi jest marginalna. 5. Większość małopolskich szkół nawiązała współpracę ze szkołami zagranicznymi w ostatnim dziesięcioleciu. 6. Współpraca ze szkołami zagranicznymi ma charakter stały i systemowy. 7. Partnerstwa szkolne w małopolskich szkołach nie są powszechnie realizowane, ale taka forma rozwija się i szkoły poszukują partnerów do współpracy. 8. Niewiele szkół korzysta z możliwości, jakie dają programy unijne. REKOMENDACJE 1. Korzystne by było zorganizowanie spotkań z dyrektorami w ramach tzw. gniazd edukacyjnych na temat programów unijnych z wykorzystaniem doświadczeń szkół, które takie programy realizują. 2. Aby zachęcić szkoły do przystąpienia do programów unijnych, należy upowszechniać dobre praktyki z zakresu realizacji projektów na stronie internetowej Kuratorium Oświaty. 3. Należy zobligować ośrodki doskonalenia nauczycieli do przeprowadzenia szkoleń informacyjnych na temat dostępnych programów unijnych. 4. Słuszne byłoby zachęcanie JST do promowania w szkołach i przedszkolach możliwości realizacji programów unijnych i korzyści z nich wynikających dla dzieci, młodzieży i nauczycieli.