W opracowaniu wykorzystano następujące źródła: Przy publikowaniu treści zawartych w niniejszym opracowaniu prosimy o podawanie źródła danych

Sprawozdanie z realizacji w 2012 roku Małopolskiego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego na lata 2011-2015 Kraków, październik 2013

Opracowano w Departamencie Zdrowia i Polityki Społecznej Urzędu Marszałkowskiego Województwa Małopolskiego Dariusz Madera, Anita Orzeł-Nowak, Agata Komisarz W opracowaniu wykorzystano następujące źródła: Małopolski Program Ochrony Zdrowia Psychicznego na lata 2011-2015, pod redakcją: Marka Szwarczyńskiego, Anity Orzeł-Nowak, Agaty Komisarz, Sylwii Grzesiak-Ambroży, Agnieszki Markielowskiej, Urszuli Sanak Podstawowe informacje o wybranych wskaźnikach działalności i wskaźnikach ekonomicznych wojewódzkich podmiotów leczniczych w kontekście realizacji zapisów dokumentów strategicznych za 2012 r., opracowanie: Kinga Karbarz, Anna Młynarczyk, Danuta A. Woźniak Przy publikowaniu treści zawartych w niniejszym opracowaniu prosimy o podawanie źródła danych Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego ul. Racławicka 56, 30-017 Kraków tel.+48 12 63 03 202, fax. +48 12 630 35 24 www.malopolskie.pl Departament Zdrowia i Polityki Społecznej ul. Radziwiłłowska 1 e-mail: ps.sekretariat@umwm.pl 2

Spis treści Wstęp... 4 I. Podstawowe dane epidemiologiczno społeczne w Małopolsce w kontekście opieki psychiatrycznej za rok 2012. 6 II. Zasoby opieki psychiatrycznej w Małopolsce w roku 2012.... 7 1. Opieka stacjonarna... 7 2. Leczenie dzienne... 11 3. Leczenie ambulatoryjne oraz Zespoły Leczenia Środowiskowego... 14 4. Centra Zdrowia Psychicznego... 16 III. Realizacja celów MPOZP za rok 2012.... 18 1. Cele Programu... 18 2. Zrealizowane zadania w 2012 roku w ramach celów głównych oraz szczegółowych Małopolskiego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego na lata 2011-2015.... 19 3. Realizacja Programów Promocji Zdrowia Psychicznego przez Województwo Małopolskie w 2012 r... 36 IV. Wnioski... 39 Załącznik:... 41 3

Wstęp Małopolski Program Ochrony Zdrowia Psychicznego powstał w odpowiedzi na Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 28 grudnia 2010 roku w sprawie Narodowego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego. Narodowy Program Ochrony Zdrowia Psychicznego zwany dalej NPOZP to pierwsza, ogólnokrajowa strategia, mająca na celu poprawę jakości życia i leczenia osób z problemami zdrowia psychicznego, unowocześnienie psychiatrycznej opieki zdrowotnej oraz dążenie do podnoszenia świadomości społeczeństwa i uwrażliwienie go na problematykę zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania. Działania w ramach Programu przewidziane są na lata 2011-2015. NPOZP stanowi systemowy plan wszechstronnego wsparcia i opieki dla osób cierpiących na zaburzenia psychiczne, wychodząc naprzeciw wyzwaniom stawianym przez problemy współczesnego społeczeństwa. Program ma na celu zapoczątkowanie zmian zarówno tych systemowych, jak i zmian społecznych, polegające na odrzuceniu uprzedzeń i krzywdzącego postrzegania osób borykających się z problemami zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania. Ochrona zdrowia, a zatem również ochrona zdrowia psychicznego, nie powinna być utożsamiana jedynie z medycyną naprawczą, a skuteczna polityka zdrowotna nie może być prowadzona tylko przez jednostki systemu ochrony zdrowia. Kreowanie i koordynacja polityki zdrowotnej powinna odbywać się na płaszczyźnie wszystkich polityk i działań podejmowanych zarówno w ramach administracji państwowej, jak i samorządowej, tj. z zakresu polityki społecznej, edukacji, zatrudnienia. W związku z powyższym w Małopolskim Programie Ochrony Zdrowia Psychicznego do realizacji poszczególnych zadań w ramach celów programu zostało przewidzianych wiele instytucji. Niniejsze sprawozdanie ujmuje działania podejmowane w 2012 r. przez samorząd województwa, jednostki samorządu gminnego i powiatowego, jednostki pomocy społecznej, jednostki opieki zdrowotnej, placówki oświatowe, Regionalny Ośrodek Pomocy Społecznej w Krakowie, Wojewódzki Urząd Pracy. Ponieważ nie wszystkie podmioty, są ustawowo zobligowane do realizacji przypisanych zadań nie wszyscy realizatorzy angażowali się w ich realizację. Zadania dla poszczególnych podmiotów zostały przypisane w Narodowym Programie Ochrony Zdrowia Psychicznego, wprowadzonym rozporządzeniem RM z dnia 28 grudnia 2010 r. Istotnym dla opracowania jest również fakt, że nie uzyskano pełnych danych z jednostek samorządu szczebla gminnego i powiatowego, co kolei nie pozwoliło na przeprowadzenie kompletnej analizy. Przedstawione w raporcie dane statystyczne i epidemiologiczne są opracowaniami własnymi Departamentu Zdrowia i Polityki Społecznej bazującymi na danych z Małopolskiego Urzędu Wojewódzkiego, Małopolskiego Oddziału Wojewódzkiego NFZ oraz na danych zbieranych bezpośrednio z jednostek ochrony zdrowia.

Zadania samorządu województwa. Małopolski Program Ochrony Zdrowia Psychicznego na lata 2011-2015 (MPOZP) jest kontynuacją i drugą edycją Małopolskiego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego (MPOZP)na lata 2004-2008. Polskie ustawodawstwo nakłada na jednostki samorządu terytorialnego, w tym również na województwo, obowiązek ochrony zdrowia psychicznego. Obowiązek ten wynika przede wszystkim z ustawy z dnia 5 czerwca 1998 roku o samorządzie województwa (Dz. U. z 2001 r. nr 142, poz. 1590 z późn. zm.), w której w art. 14 ust. 1 pkt. 2 przewidziano realizację zadań o charakterze wojewódzkim określonych ustawami, a w szczególności w zakresie promocji i ochrony zdrowia. W odniesieniu do ochrony zdrowia psychicznego i związanych z nią zadań województwa, podstawowe znaczenie ma ustawa z dnia 19 sierpnia 1994 roku o ochronie zdrowia psychicznego (Dz. U. z 1994 r. nr 111, poz. 535 z późn. zm), która w art. 1 ust. 1 stanowi: Ochronę zdrowia psychicznego zapewniają organy administracji rządowej i samorządowej oraz instytucje do tego powołane. Szczegółowe zasady oraz zadania z zakresu ochrony zdrowia psychicznego określone zostały, w myśl art. 2 ust. 6 przedmiotowej ustawy, w Narodowym Programie Ochrony Zdrowia Psychicznego (rozporządzenie RM z dnia 28 grudnia 2010 r. Dz. U. z 2011 r. Nr 24 poz. 128), wskazującym konieczność tworzenia regionalnych programów ochrony zdrowia psychicznego 1. Zarząd Województwa Małopolskiego uchwałą nr 1262/11 z dnia 25 października 2011 roku uchwalił Małopolski Program Ochrony Zdrowia Psychicznego na lata 2011-2015. W programie określono 3 cele główne oraz 8 celów szczegółowych dla których realizacji przewidziano 32 zadania. Szczegółowy wykaz zadań i ich podział pomiędzy podmioty realizujące określa plan operacyjny na lata 2011-2015. W realizacji zadań wynikających z programu uczestniczą m.in.: samorząd województwa małopolskiego, jednostki samorządu terytorialnego szczebla powiatowego i gminnego, Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej w Krakowie, Małopolski Oddział Wojewódzki NFZ, placówki ochrony zdrowia, placówki oświatowe, organizacje pozarządowe, lekarze POZ, psycholodzy, psychiatrzy, jednostki organizacyjne pomocy społecznej, Wojewódzki i Powiatowe Urzędy Pracy, Małopolska Rada Zdrowia Psychicznego 2. W realizacja zadań wynikających z Programu mogą uczestniczyć również organizacje społeczne, stowarzyszenia, fundacje, kościoły i inne związki wyznaniowe, policja, grupy pacjentów i ich rodzin, a także inne podmioty, które zakresem swojej działalności obejmują cele i zadania Programu. 1 Ustawa z dnia 19 sierpnia 1994 roku o ochronie zdrowia psychicznego (Dz. U. z 1994 r. nr 111, poz. 535 z późn. zm.). 2 zarządzenia nr 126/07 Marszałka Województwa Małopolskiego z dnia 8 października 2007 roku w sprawie powołania Małopolskiej Rady Zdrowia Psychicznego 5

I. Podstawowe dane epidemiologiczno społeczne w Małopolsce w kontekście opieki psychiatrycznej za rok 2012. Według stanu na dzień 31 grudnia 2012 r., w województwie małopolskim mieszkało 3 354 077 Małopolan, w tym 1 626 988 (49%) mężczyzn i 1 727 089 (51%) kobiet. W porównaniu do roku 2011 liczba ludności wzrosła o 7 281 osób 3. Według danych za 2012 r. w województwie małopolskim było leczonych ogółem 143 951 osób z zaburzeniami psychicznymi tj. 4,3% mieszkańców całego województwa co stanowi wzrost o 1 % w stosunku do roku 2011. Wśród leczonych ogółem 18 395 (12,8%) pacjentów stanowiły osoby w wieku 0-18 lat. Odnotowano 30 679 (21,3%) osób leczonych po raz pierwszy, w tym 5 679 (18,5%) osób w wieku 0-18 lat. W porównaniu z rokiem 2011, liczba leczonych po raz pierwszy ogółem jest niższa o 7 346 (20%) osób, w tym liczba leczonych w wieku 0-18 jest niższa o 1 306 (18,7%) osób. Liczba mężczyzn leczonych z powodu choroby psychicznej wyniosła 58 178 co stanowi 40 % wszystkich leczonych, a liczba osób leczonych z zaburzeniami psychicznymi zamieszkałych na obszarze wiejskim kształtowała się na poziomie 52 093 (36%). W 2012 roku objęto opieką czynną w poradniach zdrowia psychicznego 36 114 (25%) pacjentów. Jak wynika z danych, na przestrzeni ostatnich lat liczba leczonych z powodu zaburzeń psychicznych ciągle wzrasta, a najczęstszą przyczyną leczenia w nich są zaburzenia nerwicowe związane ze stresem i somatoformiczne 37 597 (26%) przypadków (załącznik: tabela nr 1).Z analizy danych wynika, iż w województwie małopolskim spadła liczba osób leczonych z zaburzeniami spowodowanymi używaniem alkoholu. Liczba leczonych ogółem wynosiła w 2012 r. 11 875 osób, w porównaniu z rokiem poprzednim zanotowano spadek o 1 031 (8%) osób, jednocześnie w przedziale wiekowym 0-18 lat odnotowano również spadek o 37 (50%) osób oraz odnotowano spadek w liczbie osób leczonych po raz pierwszy w porównaniu z rokiem 2011 o 1257 osoby (23%). Zgłaszający się na leczenie odwykowe pacjenci to głównie mężczyźni 9 336 osób (79% ogółu leczonych). Opieką czynną w poradniach leczenia uzależnień, było objętych 5 290 pacjentów. Najwięcej pacjentów, bo aż 10 417 leczonych było z powodu zespołu uzależnienia (załącznik: tabela nr 2). W 2012 roku liczba osób leczonych z powodu zaburzeń psychicznych spowodowanych używaniem substancji psychoaktywnych wyniosła 2 259. Skala tego rodzaju uzależnień obejmuje coraz młodsze grupy wiekowe. Problem uzależnienia od środków odurzających dotyka często osoby do 29 roku życia, w tej grupie leczonych było 952 (42%) pacjentów w 2012 r. (załącznik: tabela nr 3). Dane z zakresu lecznictwa w zespołach leczenia środowiskowego w województwie małopolskim w roku 2012, wskazują że w ZLŚ było leczonych 2 892 osoby, i w porównaniu z rokiem 2011 jest to wzrost o 861 osób (42%). Osoby te pozostają pod opieką ZLŚ najczęściej z powodów zaburzeń psychicznych z zespołami objawowymi oraz schizofrenii. Wzrost liczby leczonych w ZLŚ był spowodowany znacznym zwiększeniem kontraktów na ZLŚ przez MOW NFZ w porównaniu z rokiem 2011, kiedy było 7 ZLŚ, które działały głównie w strukturze Szpitala Specjalistycznego im. dr J. Babińskiego w Krakowie i obejmowały swoim działaniem cztery duże dzielnice Krakowa Krowodrzę, Nową-Hutę, Śródmieście, Podgórze, oraz powiat wielicki, gminę Skawina, powiat myślenicki oraz ZLŚ w Mszanie Dolnej, Oświęcimiu oraz 1 dodatkowy w Krakowie. W 2012 roku MOW NFZ w ramach zwiększania dostępu do psychiatrycznej opieki środowiskowej zakontraktował 24 Zespoły Leczenia Środowiskowego (załącznik: tabela nr 4 ). 3 ludność w liczbach bezwzględnych faktycznie zamieszkała w województwie małopolskim na podstawie danych Urzędu Statystycznego w Krakowie 6

II. Zasoby opieki psychiatrycznej w Małopolsce w roku 2012. 1. Opieka stacjonarna Wskaźnik łóżek psychiatrycznych na 10 000 mieszkańców w województwie małopolskim w okresie od 2000 do 2012 roku utrzymywał się na stałym poziomie (wykres nr 1). Wykres. 1. Wskaźnik łóżek psychiatrycznych na 10 000 mieszkańców województwa małopolskiego w latach 2000-2012. łóżka psych. ogólne, łóżka w szpitalach psychiatrycznych łącznie z oddz. neurologicznym, łóżka w zakresie uzależnień od alkoholu oraz uzależnień od substancji psychoaktywnych łóżka psych. ogólne, łóżka w szpitalach psychiatrycznych bez łóżek neurologicznych, w zakresie uzależnień od alkoholu oraz uzależnień od substancji psychoaktywnych łóżka neurologicze, łóżka w zakresie uzależnień od alkoholu oraz uzależnień od substacji psychoaktywnych źródło: Opracowanie własne Departamentu Zdrowia i Polityki Społecznej UMWM na podst. formularzy sprawozdawczych MZ-29, MZ- 30. Świadczenia w zakresie stacjonarnej opieki psychiatrycznej udzielane były przez publiczne i niepubliczne zakłady opieki zdrowotnej. Łącznie dysponowały one na koniec 2012 roku 1589 łóżkami. Łóżka te liczone są z uwzględnieniem wszystkich łóżek w szpitalach psychiatrycznych wraz z łóżkami w zakresie uzależnień od alkoholu oraz uzależnień od substancji psychoaktywnych. Tak wyliczony wskaźnik łóżek psychiatrycznych wynosi 4,7. Analizując liczbę łóżek psychiatrycznych w województwie małopolskim w 2012 roku (dane dotyczą publicznych i niepublicznych zoz) dokonano ich weryfikacji o łóżka neurologiczne oraz łóżka leczenia uzależnień od alkoholu i uzależnień od substancji psychoaktywnych w szpitalach psychiatrycznych. Po dokonanej weryfikacji liczba łóżek psychiatrycznych w Małopolsce wynosi 1 279, w województwie na 10 000 mieszkańców przypada 3,8 stacjonarnych łóżek psychiatrycznych. W 2012 r. w województwie małopolskim działały 2 szpitale o profilu psychiatrycznym. Szpitale ogólne posiadające oddziały dla osób z zaburzeniami psychicznymi funkcjonowały w 8 powiatach (mapa nr 1). Najkorzystniej pod tym względem przedstawiał się Kraków, gdzie działa największy w województwie szpital o profilu psychiatrycznym, 4 szpitale wieloprofilowe z oddziałami psychiatrycznymi, w tym jedyne w województwie oddziały dla dzieci i młodzieży. W tabeli nr 1 i tabeli nr 2 przedstawione zostały podstawowe dane charakteryzujące 2 wojewódzkie szpitale o profilu psychiatrycznym oraz szpitale wieloprofilowe z oddziałami psychiatrycznymi. 7

Tabela nr 1. Działalność publicznych szpitali psychiatrycznych w województwie małopolskim w 2012 roku. Województwo Małopolskie suma 1 020 13 028 27,7 97% Szpital Specjalistyczny im.j.babińskiego w Krakowie Powiat m. Kraków liczba łóżek 2012 liczba leczonych średni czas pobytu [dni] obłożenie łóżek [%] 786 9 851 28,1 96% psychiatryczny ogólny- 8 oddz. 357 5 146 25,0 99% psychiatryczny rehabilitacyjny - 3 oddz. 81 510 59,9 103% leczenia zaburzeń osobowości i nerwic 35 176 66,0 91% psychogeriatryczny - 2 oddz. 83 877 33,8 98% psychiatryczny pulmonologiczny 35 122 94,9 91% psychiatrii sądowej 65 120 203,8 103% interwencji kryzysowej 40 1 278 8,7 76% odwykowy 60 586 34,9 93% udarowy 16 211 12,8 46% neurologiczny 14 825 7,0 112% liczba łóżek psychiatrycznych 656 6951 34,0 99% Powiat wadowicki Wojewódzki Szpital Psychiatryczny 234 3 177 26,7 99% w Andrychowie psychiatryczny ogólny - 4 oddz. 108 1 195 32,7 99% psychogeriatryczny 26 230 40,4 98% detoksykacyjny 30 982 10,8 96% odwykowy 70 770 33,7 102% liczba łóżek psychiatrycznych 134 1425 33,9 99% źródło: Opracowanie własne Departamentu Zdrowia i Polityki Społecznej UMWM na podstawie. formularzy sprawozdawczych MZ-29. Szpital Specjalistyczny im. J. Babińskiego jest wiodącą jednostką w zakresie lecznictwa psychiatrycznego na terenie województwa małopolskiego. Szpital zaliczany jest do jednostek jednoprofilowych. Według stanu na 31.12.2012 r. dysponował 786 łóżkami. Rocznie leczonych jest w zakładzie ok. 10 tys. osób. Średni czas pobytu w dniach utrzymuje się na stałym poziomie. Długi czas pobytu wynika z profilu działalności jednostki (oddział psychiatrii sądowej 203,8 dnia, oddział psychiatryczny pulmonologiczny 94,9 dnia). Procentowe obłożenie łóżek ogółem jest na bardzo wysokim poziomie na oddziale psychiatrycznym rehabilitacyjnym (103%), oddziale psychiatrii sądowej (103%) oraz oddziale neurologicznym (112%). W porównaniu do 2010 r. zmniejszyła się o 52 liczba łóżek psychiatrycznych w Szpitalu. Zmniejszenie liczby łóżek jest spowodowane zmniejszeniem liczby łóżek psychiatrycznych ogólnych, w ciągu 2 lat o 95. Wzrosła natomiast liczba łóżek na oddziale psychogeriatrycznym do 83 (w 2010 roku 45). Wojewódzki Szpital Psychiatryczny w Andrychowie jest drugą, po Szpitalu Specjalistycznym im. J. Babińskiego, jednostką udzielającą świadczeń w zakresie lecznictwa psychiatrycznego na terenie województwa małopolskiego. Szpital zaliczany jest do jednostek jednoprofilowych. Według stanu na 31.12.2012 r. dysponował 234 łóżkami. Rocznie leczonych jest w zakładzie ponad 3 tys. osób. Średni czas pobytu w dniach skrócił się od 30,6 dnia w 1999 roku do 26,7 na koniec 2012 roku. Tak długi czas pobytu wynika z profilu działalności jednostki. Z wyjątkiem oddziału detoksykacyjnego gdzie średni czas pobytu wynosi 10,8 dnia na pozostałych oddziałach długość pobytu wynosi ponad 30 dni. Procentowe obłożenie łóżek ogółem jest na wysokim poziomie, tj. 99%. 8

Tabela nr 2. Odziały psychiatryczne w szpitalach wieloprofilowych. Województwo Małopolskie suma 489 5456 28,0 86% Nazwa, adres zakładu, oddziały oddział liczba łóżek 2012 liczba leczonych średni czas pobytu[dni] obłożenie łóżek [%] Szpital Specjalistyczny im. L. Rydygiera w Krakowie, Sp. z o.o. Szpital Uniwersytecki, Kraków Szpital Specjalistyczny im. J. Śniadeckiego, Nowy Sącz Szpital Powiatowy w Chrzanowie psychiatryczny dla dorosłych 32 415 25,9 92% psychiatryczny dla dorosłych 76 607 41,8 91% psychiatryczny dla dorosłych 25 326 22,8 81% psychiatryczny dla dorosłych 26 493 19,0 99% Szpital Specjalistyczny im. H. Klimontowicza, Gorlice Podhalański Szpital Specjalistyczny im. Jana Pawła II, Nowy Targ Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej Nowy Szpital w Olkuszu ZZOZ w Oświęcimiu Szpital Powiatowy im. św. Maksymiliana, Oświęcim 5 Wojskowy Szpital Kliniczny z Polikliniką, Kraków psychiatryczny dla dorosłych psychiatryczny dla dorosłych psychiatryczny dla dorosłych psychiatryczny dla dorosłych psychiatryczny dla dorosłych 60 861 22,9 90% 60 725 23,7 78% 60 688 27 85% 60 473 41,6 90% 50 438 32,7 79% Wojewódzki Specjalistyczny Szpital Dziecięcy im. św. Ludwika, Kraków Szpital Uniwersytecki, Kraków psychiatrii dzieci psychiatryczny dla dzieci i młodzieży 20 227 21,3 66% 20 203 27,8 77% źródło: Opracowanie własne Departamentu Zdrowia i Polityki Społecznej UMWM na podstawie. formularzy sprawozdawczych MZ-30. 9

Mapa nr 1. Rozmieszczenie łóżek psychiatrycznych stacjonarnych w powiatach wg stanu na 31.12.2012 roku.. miechowski olkuski 60 krakowski proszowicki dąbrowski chrzanowski 26 oświęcimski 60 wadowicki 134 Kraków 854 wielicki brzeski bocheński myślenicki Tarnów tarnowski suski limanowski Nowy Sącz 25 gorlicki 60 nowotarski 60 nowosądecki 0 1-26 27-60 61-134 135-854 tatrzański źródło: Opracowanie własne Departamentu Zdrowia i Polityki Społecznej UMWM. Liczba łóżek psychiatrycznych w województwie wynosiła 1279, rozmieszczenie łóżek w podziale na subregiony zostało przestawione w tabeli nr 3. 1-60 Tabela nr 3. 61-138 Rozmieszczenie łóżek psychiatrycznych stacjonarnych w subregionach województwa małopolskiego (stan na 31.12.2010 r.) 139-906 liczba łóżek psychiatrycznych w województwie/ 2012 1 279 liczba łóżek ps. przypadająca na 1 mieszkańca woj. /10 tys. mieszkańców woj. liczba łóżek na liczbę mieszkańców subregionu: Małopolska Zachodnia 280 Tarnowski 0 Sądecki 85 Krakowski Obszar Metropolitalny 854 Podhalański 60 źródło: Opracowanie własne Departamentu Zdrowia i Polityki Społecznej UMWM 0,00038 / 3,8 10

2. Leczenie dzienne W województwie małopolskim w publicznych jednostkach na oddziałach dziennych psychiatrycznych oraz leczenia uzależnień było 423 miejsc, w tym 64 miejsca na oddziałach terapii uzależnienia od alkoholu. Jedynie w Krakowie są miejsca dzienne dla dzieci i młodzieży w liczbie 55 (tabela nr 4). W jednostkach niepublicznych było 81 miejsc na oddziałach dzienny psychiatrycznych (ogólnych) dla dorosłych oraz 38 miejsc na oddziale dziennym psychiatrycznym rehabilitacyjnym dla dzieci i młodzieży (tabela nr 5). Tabela nr 4. Działalność oddziałów dziennych psychiatrycznych i leczenia uzależnień przy publicznych jednostkach ochrony zdrowia i szpitalach psychiatrycznych w województwie małopolskim w 2012 r. Województwo Małopolskie suma 423 Nazwa, adres zakładu, oddziały oddział liczba miejsc zakontraktowanych 2012 Wojewódzki Specjalistyczny Szpital Dziecięcy im. św. Ludwika - Kraków oddział psychiatryczny rehabilitacyjny dziennego pobytu dla dzieci i młodzieży 24 Szpital Uniwersytecki - Kraków oddział dzienny psychiatryczny rehabilitacyjny dla dzieci i młodzieży oddział dzienny leczenia psychiatrycznego dla dorosłych (3 oddz.) oddział dzienny psychiatryczny rehabilitacyjny dla dorosłych oddział dzienny leczenia zaburzeń nerwicowych oddział dzienny psychiatryczny ogólny 31 48 15 48 20 Szpital Specjalistyczny im. dr J. Babińskiego w Krakowie SPZOZ im. J. Śniadeckiego - Nowy Sącz oddział dzienny psychiatryczny rehabilitacyjny 3 oddz. (nowy oddział - ul. Śniadeckich 12) oddział dzienny terapii uzależnienia od alkoholu oddział dzienny psychiatryczny ogólny 8 60 13 Szpital Wojewódzki im. św. Łukasza SPZOZ - Tarnów oddział dzienny leczenia uzależnień i współuzależnienia 10 Wojewódzki Szpital Psychiatryczny w Andrychowie oddział dzienny psychiatryczny ogólny oddział dzienny terapii uzależnienia od alkoholu 10 12 5 Wojskowy Szpital Kliniczny z Polikliniką, Kraków, ul. Wrocławska 1-3 Zakład Opieki Zdrowotnej Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji, Kraków oddział dzienny psychiatryczny ogólny oddział dzienny psychiatryczny 30 50 11

Województwo Małopolskie Zespół Przychodni Specjalistycznych SPZOZ w Tarnowie Małopolski Ośrodek Profilaktyki i Terapii Uzależnień, Nowy Sącz Podhalański Szpital Specjalistyczny im. Jana Pawła II, Nowy Targ oddział liczba miejsc zakontraktowanych 2012 oddział dzienny psychiatryczny (ogólny) dla dorosłych 13 oddział dzienny terapii uzależnienia od alkoholu 11 oddział dzienny terapii uzależnienia od alkoholu (od 2012r - nowy oddział) 7 SP Zakład Opieki Zdrowotnej w Brzesku Centrum Terapii Uzależnień w Gorlicach oddział dzienny terapii uzależnienia od alkoholu( od 2011) oddział dzienny terapii uzależnienia od alkoholu (od 2010) 5 8 źródło: Opracowanie własne Departamentu Zdrowia i Polityki Społecznej UMWM na podstawie. formularzy sprawozdawczych MZ-30 oraz zbieranych danych od jednostek. Tabela nr 5. Działalność niepublicznych oddziałów dziennych psychiatrycznych w 2012 r. Województwo Małopolskie suma 119 Nazwa, adres zakładu, oddziały oddział liczba miejsc zakontraktowanych NZOZ Multimedis Oddział dzienny psychiatryczny (ogólny) 2012 19 dla dorosłych Krakowski Zespół Zdrowia Psychicznego "MediNorm" Sp. z.o.o., Kraków Krakowski Zespół Zdrowia Psychicznego "MediNorm" Sp. z.o.o., Limanowa Oddział dzienny psychiatryczny (ogólny) dla dorosłych Oddział dzienny psychiatryczny (ogólny) dla dorosłych 12 15 NZOZ Ośrodek Zdrowia Psychicznego "PRO PSYCHE" Sp. z o.o., Kraków "PRO-VITA" Centrum Zdrowia Psychicznego i Terapii Uzależnień Kraków -Śródmieście Niepubliczny Zakład, Kraków Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej Centrum Zdrowia Tuchów NZOZ Ośrodek dla Osób z Autyzmem, Kraków Oddział dzienny psychiatryczny (ogólny) dla dorosłych 13 Oddział dzienny psychiatryczny (ogólny) dla dorosłych 12 Oddział dzienny psychiatryczny dla dorosłych (od 2012 r. nowy oddział) 10 Oddział dzienny psychiatryczny rehabilitacyjny dla dzieci i młodzieży 38 źródło: Opracowanie własne Departamentu Zdrowia i Polityki Społecznej UMWM na podstawie. formularzy sprawozdawczych MZ-30 oraz zbieranych danych od jednostek. 12

Tabela nr 6. Działalność niepublicznych oddziałów dziennych psychiatrycznych rehabilitacyjnych dla dorosłych, dzieci i młodzieży/ oddziału dziennego leczenia zaburzeń nerwicowych w 2012 r. Województwo Małopolskie suma 52 Nazwa, adres zakładu, oddziały oddział liczba miejsc zakontraktowanych 2012 Krakowski Zespół Zdrowia Psychicznego "MediNorm", Sp. z.o.o., Limanowa Oddział dzienny psychiatryczny rehabilitacyjny dla dorosłych 11 NZOZ Specjalistyczne Gabinety Psychiatryczne LOGOPROMED, Kraków Oddział dzienny psychiatryczny rehabilitacyjny dla dorosłych 20 NZOZ PROF-MED s.c..łężkowice Oddział dzienny psychiatryczny rehabilitacyjny dla dorosłych Oddział dzienny leczenia zaburzeń nerwicowych 3 7 NZOZ. Ośrodek Rehabilitacji EURO-MED. Sp. z o.o., Oświęcim Oddział dzienny psychiatryczny rehabilitacyjny dla dzieci i młodzieży (od 2012 r. nowy oddział) źródło: Opracowanie własne Departamentu Zdrowia i Polityki Społecznej UMWM na podstawie. formularzy sprawozdawczych MZ-30 oraz zbieranych danych od jednostek. Tabela nr 7. Działalność niepublicznych oddziałów dziennych terapii uzależnienia od alkoholu i substancji psychoaktywnych 11 Województwo Małopolskie suma 44 Nazwa, adres zakładu, oddziały NZOZ "VITA" Sp. z o.o., Brzeszcze oddział Oddział dzienny terapii uzależnienia od alkoholu liczba miejsc zakontraktowanych 2012 6 "PRO-VITA" Centrum Zdrowia Psychicznego i Terapii Uzależnień Kraków -Śródmieście NZOZ Niepubliczny Krakowskie Zakład, Centrum Kraków Terapii Uzależnień, Kraków NZOZ Centrum Psychoterapii "SOBRIETAS", Oświęcim Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej Nowy Szpital w Olkuszu Oddział dzienny terapii uzależnienia od alkoholu Oddział dzienny terapii uzależnienia od alkoholu Oddział dzienny terapii uzależnienia od alkoholu Oddział dzienny terapii uzależnień od substancji psychoaktywnych (od 2012 r. nowy oddział) źródło: Opracowanie własne Departamentu Zdrowia i Polityki Społecznej UMWM na podstawie. formularzy sprawozdawczych MZ-30 oraz zbieranych danych od jednostek. Łącznie w województwie zakontraktowano 638 miejsc na oddziałach dziennych psychiatrycznych ogólnych, rehabilitacyjnych oraz leczenia uzależnień w publicznych i niepublicznych jednostkach w tym 104 miejsca na oddziałach dziennych rehabilitacyjnych dla dzieci i młodzieży w Krakowie. W roku 2012 r. powstały nowe oddziały dzienne w 4 powiatach : oddział dzienny psychiatryczny dla dorosłych w Tuchowie (p. tarnowski), oddział dzienny terapii uzależnienia od alkoholu w Nowym Targu, oddział dzienny psychiatryczny rehabilitacyjny dla dzieci i młodzieży w Oświęcimiu, oddział dzienny terapii uzależnień od substancji psychoaktywnych w Olkuszu. 8 9 6 15 13

3. Leczenie ambulatoryjne oraz Zespoły Leczenia Środowiskowego W porównaniu do roku 2011 liczba poradni zdrowia psychicznego, leczenia uzależnień oraz pozostałych z zakresu leczenia zaburzeń psychicznych, wzrosła o 18 w województwie małopolskim. W 2011 roku były 172 poradnie, podczas gdy na koniec roku 2012 było ich zakontraktowanych 190. Na koniec 2012 roku we wszystkich powiatach mieszkańcy mieli dostęp do poradni zdrowia psychicznego dla dorosłych, łącznie ich było 82. Najwięcej tego typu poradni zostało zakontraktowanych w Krakowie (33 poradnie). Znacznie gorzej przedstawia się sytuacja jeśli chodzi o poradnie zdrowia psychicznego dla dzieci i młodzieży, gdyż było ich na terenie województwa 19, w tym 10 w Krakowie, w 12 powiatach województwa małopolskiego nie ma poradni tego typu dla dzieci i młodzieży. W województwie funkcjonowało 35 poradni leczenia uzależnień oraz 9 poradni terapii leczenia uzależnienia i współuzależnienia od alkoholu. Tego typu poradnie nie występują w powiecie dąbrowskim, miechowskim, oraz proszowickim. Szczegółowe informacje dotyczące rozmieszczenia poszczególnych poradni w powiatach województwa dostępne są w załączniku w tabeli nr 8. Tabela nr 8. Poradnie Zdrowia Psychicznego wg rodzajów w województwie małopolskim w 2012 r. Województwo Małopolskie Ilość Poradnia zdrowia psychicznego dla dorosłych 82 Poradnia zdrowia psychicznego dla dzieci i młodzieży 19 Poradnia leczenia nerwic 1 Poradnia leczenia uzależnień 35 Poradnia terapii uzależnienia i współuzależnienia od alkoholu Poradnia terapii uzależnień od alkoholu dla dzieci i młodzieży 9 3 Poradnia psychologiczna 34 Poradnia terapii uzależnienia od substancji psychoaktywnych innych niż alkohol 4 Poradnia dla osób z autyzmem dziecięcym 3 Łącznie 190 źródło: MOW NFZ, stan na grudzień 2012r. Ważnym obszarem, który dynamicznie rozwija się w Małopolsce, jest leczenie środowiskowe. W 2011 roku, kiedy Program został uchwalony było 7 zespołów leczenia środowiskowego na całe województwo: 4 ZLŚ działające w strukturze Szpitala Specjalistycznego im. dr J. Babińskiego w Krakowie i obejmujące swoim działaniem cztery duże dzielnice Krakowa Krowodrzę, Nową-Hutę, Śródmieście, Podgórze, oraz powiat wielicki, powiat myślenicki, gminę Skawina oraz ZLŚ w Krakowie, Mszanie Dolnej i w Oświęcimiu. 14

W 2012 roku Małopolski Oddział Wojewódzki NFZ zgodnie z założeniami NPOZP oraz MPOZP aby przenieść ciężar realizacji świadczeń psychiatrycznych z oddziałów szpitalnych na opiekę realizowaną w domu pacjenta, w ramach zwiększania dostępu do psychiatrycznej opieki środowiskowej zakontraktował 24 Zespoły Leczenia Środowiskowego. Mapa nr 2. Rozmieszczenie ZLŚ w województwie małopolskim w poddziale na subregiony olkuski miechowski proszowicki dąbrowski krakowski chrzanowski Kraków wielicki oświęcimski wadowicki myślenicki bocheński brzeski Tarnów tarnowski s uski limanowski Nowy Sącz gorlicki nowotarski nowosądecki tatrzański ZLŚ (2011 r.) ZLŚ (2012 r.) Krakowski Obszar Małopolska Zachodnia Metropolitarny Subregion Podhalański Subregion Sądecki Subregion Tarnowski źródło: Opracowanie własne Departamentu Zdrowia i Polityki Społecznej UMWM. ZLŚ zakontraktowano w wielu nie objętych do tej pory tą formą opieki psychiatrycznej powiatach województwa małopolskiego. ZLŚ powstały w 14 nowych obszarach, tj. w: Skale, Bochni, Chrzanowie, Gorlicach, Budzowie, Nowym Targu, Białym Dunajcu, Łyszkowicach, Wadowicach, Brzesku, Olkuszu, Myślenicach, Wieliczce i Tuchowie, oraz 3 dodatkowe ZLŚ przy Szpitalu Babińskiego dla powiatu wielickiego, myślenickiego i miasta i gminy Skawina. 15

4. Centra Zdrowia Psychicznego W Małopolskim Programie zaplanowano rozmieszczenie oraz zasięg działania CZP, z wyszczególnieniem tych które nie będą posiadały stacjonarnych oddziałów psychiatrycznych; Docelowo powstanie 16 CZP, w tym 4 w Krakowie oraz Centrum dla dzieci i młodzieży w Krakowie w oparciu o Wojewódzki Specjalistyczny Szpital Dziecięcy im. św. Ludwika w Krakowie oraz Szpital Uniwersytecki. Mapa nr 3. Rozmieszczenie CZP oraz zasięg ich działania Zasięg działania CZP oraz proponowane rozmieszczenie CZP, w poszczególnych subregionach woj. małopolskiego, stan marzec 2012 r. miechowski olkuski proszowicki dąbrowski krakowski chrzanowski Kraków wielicki brzeski oświęcimski bocheński wadowicki myślenicki Tarnów tarnowski suski limanowski Nowy Sącz gorlicki nowotarski nowosądecki Placówki stanowiące bazę dla CZP z oddz. stacjonarnym psych. Placówki stanowiące bazę dla CZP bez oddz. stacjonarnego psych. CZP dla dzieci i młodzieży tatrzański 46 Krakowski Obszar Metropolitarny Małopolska Zachodnia Subregion Podhalański Subregion Nowosądecki Subregion Tarnowski źródło: Opracowanie własne Departamentu Zdrowia i Polityki Społecznej UMWM W 2012 r. na bazie Szpitala Specjalistycznego im. dr J. Babińskiego powstały Centra Zdrowia Psychicznego dedykowane dla poszczególnych dzielnic miasta oraz powiatów krakowskiego, myślenickiego, wielickiego. Struktura powstałych Centrów Zdrowia Psychicznego zgodnie ze statutem Szpitala wygląda następująco: Centrum Zdrowia Psychicznego Kraków Śródmieście (oddział psychiatryczny Kraków Śródmieście, Dzienny Odział Psychiatryczny Rehabilitacyjny Kraków Śródmieście, Poradnia Zdrowia Psychicznego Kraków Śródmieście, ZLŚ Kraków- Śródmieście) 16

Centrum Zdrowia Psychicznego Kraków Krowodrza (oddziały psychiatryczne Kraków Krowodrza I i Krowodrza II, Dzienny Odział Psychiatryczny Rehabilitacyjny Kraków Krowodrza, Poradnia Zdrowia Psychicznego Kraków - Krowodrza, ZLŚ Kraków- Krowodrza) Centrum Zdrowia Psychicznego Kraków Podgórze (oddziały psychiatryczne Kraków Podgórze I i Podgórze II, Dzienny Odział Psychiatryczny Rehabilitacyjny Kraków Podgórze, Poradnia Zdrowia Psychicznego Kraków -Podgórze, ZLŚ Kraków - Podgórze I i II) Centrum Zdrowia Psychicznego Kraków Nowa Huta (oddziały psychiatryczne Kraków Nowa Huta I i II, Dzienny Odział Psychiatryczny Kraków Nowa Huta, Poradnia Zdrowia Psychicznego Kraków Nowa Huta, ZLŚ Kraków- Nowa Huta) Centrum Zdrowia Psychicznego Małopolska Południe (oddział psychiatryczny Małopolska Południe, Poradnia Zdrowia Psychicznego - Wieliczka, ZLŚ Wieliczka, ZLŚ Myślenice) Centrum Zdrowia Psychicznego Kraków Północ lecznictwo ambulatoryjne:(dzienny Oddział Psychiatryczny Rehabilitacyjny Miechów, ZLŚ Miechów) oraz powstało Specjalistyczne Centrum Psychiatrii (Oddział Psychiatryczny Pulmonologiczny, Oddział Psychiatrii Sądowej o Wzmocnionym Zabezpieczeniu, Oddział Psychiatryczny Rehabilitacyjno- Profilaktyczny, Oddział Psychiatryczny Rehabilitacyjny I, Oddział Psychiatryczny Rehabilitacyjny II, Oddział Psychogeriatryczny I, Oddział Psychogeriatryczny II, Oddział Leczenia Zaburzeń Osobowości i Nerwic). 4.1. CZP dla dzieci i młodzieży W 2012 roku zostało zawarte porozumienie miedzy Wojewódzkim Specjalistycznym Szpitalem im. św. Ludwika w Krakowie oraz Szpitalem Uniwersyteckim w Krakowie w zakresie wzajemnej współpracy i udzielania świadczeń zdrowotnych i konsultacji pediatrycznych i psychiatrycznych pomiędzy jednostkami plan powołania w przyszłości Krakowskiego Centrum Zdrowia Psychicznego dla Dzieci i Młodzieży. 4.2. Ośrodki szkolno wychowawcze Tematem do dalszego diagnozowania są ośrodki szkolno wychowawcze, których w województwie małopolskim funkcjonuje 26. Z informacji przekazanych z Ośrodków, u części dzieci tam przebywających, diagnozuje się narastające problemy i zaburzenia emocjonalne, znacznie rzadziej diagnozuje się choroby psychiczne. Szczegółowe dane odnośnie skali problemu dostępne są w załączniku, w tabeli nr 10. 17

III. Realizacja celów MPOZP za rok 2012. 1. Cele Programu Cele Małopolskiego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego odwołują się do wszystkich dziedzin życia społecznego. Zostały opracowane w oparciu o wytyczne zawarte w Narodowym Programie Ochrony Zdrowia Psychicznego i określają regionalny model opieki psychiatrycznej, definiując cele główne i szczegółowe oraz plan operacyjny na lata 2011-2015. Należą do nich: 1. Cel główny 1: promocja zdrowia psychicznego i zapobieganie zaburzeniom psychicznym w województwie małopolskim. cel szczegółowy 1.1: upowszechnienie wiedzy na temat zdrowia psychicznego, kształtowanie zachowań i stylów życia korzystnych dla zdrowia psychicznego, rozwijanie umiejętności radzenia sobie w sytuacjach zagrażających zdrowiu psychicznemu, cel szczegółowy 1.2: przeciwdziałanie nietolerancji, dyskryminacji i wykluczeniu osób z zaburzeniami psychicznymi, cel szczegółowy 1.3: organizacja systemu poradnictwa i pomocy w stanach kryzysu psychicznego; 2. Cel główny 2: zapewnienie osobom z zaburzeniami psychicznymi wielostronnej i powszechnie dostępnej opieki zdrowotnej oraz innych form opieki i pomocy niezbędnych do życia w środowisku rodzinnym i społecznym w województwie małopolskim. cel szczegółowy 2.1: upowszechnienie środowiskowego modelu psychiatrycznej opieki zdrowotnej, cel szczegółowy 2.2: upowszechnienie zróżnicowanych form pomocy i oparcia społecznego, cel szczegółowy 2.3: aktywizacja zawodowa osób z zaburzeniami psychicznymi, cel szczegółowy 2.4: koordynacja różnych form opieki i pomocy. 3. Cel główny 3: rozwój systemów informacji z zakresu zdrowia psychicznego. cel szczegółowy 3.1: gromadzenie i udostępnianie informacji na temat opieki psychiatrycznej w Małopolsce Poniżej zostały przedstawione zadania podejmowane w ramach 3 celów głównych, 8 celów szczegółowych dla których realizacji przewidziano 32 zadania przez podmioty przewidziane do ich realizacji. 18

2. Zrealizowane zadania w 2012 roku w ramach celów głównych oraz szczegółowych Małopolskiego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego na lata 2011-2015. Lp. Zadanie do realizacji Realizatorzy Realizacja zadań CELE GŁÓWNE 1. Promocja zdrowia psychicznego i zapobieganie zaburzeniom psychicznym w województwie małopolskim CELE SZCZEGÓŁOWE: 1.1. Upowszechnianie wiedzy na temat zdrowia psychicznego, kształtowanie zachowań i stylów życia korzystnych dla zdrowia psychicznego, rozwijanie umiejętności radzenia sobie w sytuacjach zagrażających zdrowiu psychicznemu 1. 2. Ustalenie w porozumieniu z samorządami lokalnymi i NFZ priorytetów promocji zdrowia psychicznego na obszarze województwa małopolskiego Inicjowanie opracowania i realizacji regionalnych programów promocji zdrowia psychicznego Samorząd województwa, Jednostki samorządu terytorialnego szczebla powiatowego i gminnego Partnerzy: Małopolska Rada Zdrowia Psychicznego MOW NFZ Samorząd województwa, Jednostki samorządu terytorialnego szczebla powiatowego i gminnego Partnerzy: Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej w Krakowie, MOW NFZ, Placówki ochrony zdrowia, Placówki edukacyjne, Organizacje pozarządowe Gminy: 7 Powiaty: 7 Województwo Małopolskie priorytety zostały sformułowane jako 3 cele główne i 8 celów szczegółowych MPZOP 2011-2015 Gminy: 8 Powiaty: 8 Program Ochrony Zdrowia Psychicznego uchwalony został w gminach: Sułkowice, Wiśniowa, Biecz, Słomniki, Chełmek, Oświęcim, Borzęcin. Miasto Kraków: w 2012 obowiązywał Miejski Program Ochrony Zdrowia Psychicznego na lata 2010-2012. Powiatowy Program Ochrony Zdrowia Psychicznego uchwalony został w powiatach: brzeskim, dąbrowskim, wadowickim, myślenickim, oświęcimskim, miechowskim, Powiat limanowski opracowanie Powiatowego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego na lata 2013-2015 (przyjęty w 2013 r.) Powiat Oświęcimski: Program profilaktyki zdrowia psychicznego oraz wspierania zdrowego psychicznie starzenia się opracowany w Dziennym Domu Pomocy w Oświęcimiu. 19

Lp. Zadanie do realizacji Realizatorzy Realizacja zadań 3. Upowszechnianie wiedzy na temat zdrowia psychicznego poprzez wprowadzenie w szkołach programów profilaktyki zdrowia psychicznego, rozwijających radzenie sobie ze stresem oraz wolnych od zachowań ryzykownych Jednostki samorządu terytorialnego szczebla powiatowego i gminnego Partnerzy: Placówki edukacyjne, Organizacje pozarządowe Powiat Tatrzański: realizacja programu profilaktycznego Aby halny nikogo nie zabrał. Gminy: 32 Powiaty: 14 Przykład: Powiat Gorlicki: w ramach rządowego programu Bezpieczna i Przyjazna szkoła tematy dotyczące zdrowia psychicznego realizowane przez pedagogów w szkołach. Powiat krakowski: prowadzenie w szkołach warsztatów dla młodzieży dotyczących m.in. radzenia sobie ze stresem i krytyką, warsztatów profilaktycznych w zakresie anoresksji i bulimi, problemu stygmatyzacji, oraz zajęcia psychoedukacyjne. Gminy: 28 Powiaty: 12 - Zadanie realizowane poprzez organizację konferencji na których poruszane są zagadnienia dotyczące zachowań i stylu życia korzystnych dla zdrowia psychicznego, szkolenia dla rodziców nt. radzenia sobie z problemami wychowawczymi. 4. Działania edukacyjne skierowane do opiekunów dzieci Jednostki samorządu terytorialnego szczebla powiatowego i gminnego Partnerzy: Placówki edukacyjne, Organizacje pozarządowe Przykłady: - Miasto Oświęcim: w ramach projektu Praca moim życiem współfinansowanego przez UM WM, a realizowanego przez Stowarzyszenie Bratnich Serc zorganizowało warsztaty wspierająco-edukacyjne dla rodzin i opiekunów osób z diagnozą zaburzeń psychicznych. - Powiat Krakowski: spotkania z rodzicami w szkołach w ramach programu profilaktyki anoreksji i bulimii, prowadzenie grupy wsparcia dla rodziców dzieci autystycznych oraz dzieci z zespołem Aspergera. - Specjalistyczna Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna Powiatu Krakowskiego: prowadziła Szkołę dla Rodziców - warsztaty dla rodziców dzieci z problemami emocjonalnymi i społecznymi. 20

Lp. Zadanie do realizacji Realizatorzy Realizacja zadań - Zadanie realizowane poprzez organizację konferencji na których poruszane są zagadnienia dotyczące zachowań i stylu życia korzystnych dla zdrowia psychicznego, szkolenia dla rodziców nt. radzenia sobie z problemami wychowawczymi. 5. Tworzenie systemu wsparcia poprzez współdziałanie wielosektorowe, w tym organizacji pozarządowych Jednostki samorządu terytorialnego szczebla powiatowego i gminnego Partnerzy: Organizacje pozarządowe Gminy: 11 Powiaty: 11 Przykład: Powiat Gorlicki: zlecenie Stowarzyszeniu prowadzenia dziennego ośrodka wsparcia dla osób z zaburzeniami psychicznymi. Gminy: 6 Powiaty: 6 6. Programy zdrowotne zapobiegające rozwojowi nerwic i depresji służące kształtowaniu postaw prozdrowotnych wśród różnych grup wiekowych Jednostki samorządu terytorialnego szczebla powiatowego i gminnego Partnerzy Lekarze POZ, Psycholodzy, Psychiatrzy CELE SZCZEGÓŁOWE: 1.2. Przeciwdziałanie nietolerancji, dyskryminacji i wykluczeniu osób z zaburzeniami psychicznymi Przykład: Miasto Tarnów: opracowano program pn. Promocja zdrowia psychicznego oraz wczesne rozpoznawanie problemów związanych ze zdrowiem psychicznym w lutym 2012 wysłany do AOTM-U. Województwo Małopolskie: Profilaktyka depresji i rozpowszechnianie postaw prozdrowotnych w obszarze zdrowia psychicznego. Program edukacyjny dla mieszkańców województwa małopolskiego. program w 2012 r. realizowany jako pilotaż. Przeprowadzono kampanię informacyjno edukacyjną, medialną, oraz stworzono procedurę porady profilaktycznej. W 2012 roku przeprowadzono 75 porad profilaktycznych. 21

Lp. Zadanie do realizacji Realizatorzy Realizacja zadań 1. 2. Opracowanie i realizacja programów informacyjno-edukacyjnych sprzyjających postawom zrozumienia i akceptacji oraz przeciwdziałających dyskryminacji wobec osób z zaburzeniami psychicznymi poprzez współpracę z mediami i organizacjami pozarządowymi (zlecanie konkursów grantowych) Opracowanie i realizacja programów informacyjno-edukacyjnych sprzyjających postawom zrozumienia i akceptacji oraz przeciwdziałających dyskryminacji wobec osób z zaburzeniami psychicznymi poprzez współpracę z lekarzami podstawowej opieki zdrowotnej CELE SZCZEGÓŁOWE: 1.3 Organizacja systemu poradnictwa i pomocy w stanach kryzysu psychicznego Samorząd województwa Jednostki samorządu terytorialnego szczebla powiatowego i gminnego, Organizacje pozarządowe Partnerzy: Placówki edukacyjne, Placówki ochrony zdrowia,, Uczelnie wyższe, Organizacje pozarządowe Jednostki samorządu terytorialnego szczebla powiatowego i gminnego, Placówki ochrony zdrowia Partnerzy: Placówki edukacyjne, Organizacje pozarządowe Gmina:11 Powiat: 8 Przykłady: - Powiat Myślenicki: Wsparcie dla osób chorujących psychicznie projekt w ramach programu finansowanego ze środków Ministerstwa Zdrowia i Polityki Społecznej. - Powiat Limanowski: Projekt Sukces bez barier 17 osób z zaburzeniami psychicznymi. Województwo Małopolskie: Program Schizofrenia Otwórzmy drzwi realizowany przez Wojewódzki Szpital Psychiatryczny w Andrychowie przeprowadzono 25 warsztatów edukacyjnych dla młodzieży III klas gimnazjalnych w gminie Andrychów. Gmina:7 Powiat:5 1. Działania informujące o dostępnej pomocy dla ofiar przemocy, katastrof, klęsk żywiołowych oraz kryzysów występujących w rodzinie (publikacje, kampanie informacyjne, strona www) w województwie Jednostki samorządu terytorialnego szczebla powiatowego i gminnego Partnerzy Jednostki organizacyjne pomocy społecznej (OPS, PCPR), Powiatowe Urzędy Pracy, Organizacje wyznaniowe, Policja, MOW NFZ, Organizacje pozarządowe, Małopolska Rada Zdrowia Psychicznego, Ośrodki Interwencji Kryzysowej, Placówki edukacyjne, Placówki ochrony zdrowia Gminy: 64 Działanie realizowane przez punkty informacyjno konsultacyjne dla osób doznających przemocy, Centra Wspierania Pomocy Rodzinie, kampanie informacyjno edukacyjne prowadzone przez GOPS-y, MOPS-y Przykład: Miasto i Gmina Skawina promocja projektu Telefon Wsparcia. Powiaty: 16 Działanie realizowane przez Ośrodki Interwencji Kryzysowej, Powiatowe Centra Pomocy Rodzinie, zespoły interdyscyplinarne ds. przeciwdziałania przemocy w rodzinie. 22

Lp. Zadanie do realizacji Realizatorzy Realizacja zadań Przykłady: - Powiat Myślenicki: Program Prometeusz realizowany przez Ośrodek Interwencji Kryzysowej. - Powiat Tatrzański: kampania realizowana przez Ośrodek Interwencji Kryzysowej i Wsparcia Ofiar Przemocy - Powiat Oświęcimski samorządowy informator SMS system przekazywania ostrzeżeń i komunikatów w formie bezpłatnej wiadomości sms. CELE GŁÓWNE 2. Zapewnienie osobom z zaburzeniami psychicznymi wielostronnej i powszechnie dostępnej opieki zdrowotnej oraz innych form opieki i pomocy niezbędnych do życia w środowisku rodzinnym i społecznym CELE SZCZEGÓŁOWE: 2.1. Upowszechnianie środowiskowego modelu psychiatrycznej opieki zdrowotnej Gmina: 2 Powiat: 5 1. Inicjowanie opracowania i realizacja (z uwzględnieniem programów powiatowych) wojewódzkiego programu zwiększenia dostępności i zmniejszenia nierówności w dostępie do różnych form środowiskowej psychiatrycznej opieki zdrowotnej Samorząd województwa Partnerzy Jednostki samorządu terytorialnego szczebla powiatowego i gminnego, MOW NFZ Częściowo zadanie realizowane w ramach Powiatowych Programów Ochrony Zdrowia Psychicznego. W ramach zwiększania dostępu do różnych form psychiatrycznej opieki środowiskowej powstało 14 ZLŚ w nowych miejscach województwa Kraków: 5 ZLŚ w strukturach Szpitala Specjalistycznego im. J. Babińskiego w Krakowie ZLŚ przy Krakowskim Centrum Zdrowia Psychicznego PSYCHE-MED Powiat krakowski: ZLŚ w Skawinie będący częścią CZP Kraków- Podgórze w strukturach Szpitala Specjalistycznego im. J. Babińskiego w Krakowie ZLŚ w Skale przy Centrum Medycznym Da Vinci w Skale Powiat bocheński: 23

Lp. Zadanie do realizacji Realizatorzy Realizacja zadań ZLŚ przy Centrum Medycznym Da Vinci w Bochni Powiat brzeski: ZLŚ przy SPZOZ w Brzesku Powiat chrzanowski: ZLŚ przy Szpitalu Powiatowym w Chrzanowie Powiat gorlicki: ZLŚ przy Szpitalu Specjalistyczny im. H. Klimontowicza w Gorlicach Powiat limanowski: ZLŚ przy NZOZ LIM MED w Mszanie Dolnej Powiat myślenicki: ZLŚ przy SP ZOZ w Myślenicach Powiat suski: ZLŚ w Budzowie przy Centrum Zdrowia i Psychoprofilaktyki Powiat nowotarski: ZLŚ przy Centrum Medycznym Da Vinci w Nowym Targu Powiat olkuski: ZLŚ przy Specjalistycznym Centrum Psychoterapii i Rozwoju Osobistego w Olkuszu Powiat oświęcimski: ZLŚ przy Integritas sp. z o.o. Powiat proszowicki: ZLŚ przy Centrum Medycznym Da Vinci w Łyszkowicach Powiat tatrzański: ZLŚ przy Centrum Medycznym Da Vinci w Białym Dunajcu Powiat tarnowski: ZLŚ przy NZOZ Centrum Zdrowia Tuchów w Tuchowie Powiat wadowicki: ZLŚ przy Zespole Zakładów Opieki Zdrowotnej w Wadowicach Powiat wielicki: ZLŚ w Wieliczce będące częścią CZP Małopolska Południe w strukturach Szpitala Specjalistycznego im. J. Babińskiego w Krakowie ZLŚ przy Centrum Medycznym Da Vinci w Wieliczce Przykład: Powiat wadowicki: Szkolenia pn. Pomagać to 24

Lp. Zadanie do realizacji Realizatorzy Realizacja zadań 2. 3. Pozyskiwanie dodatkowych źródeł finansowania poprzez partnerstwo publiczno-prywatne Decentralizacja psychiatrycznego lecznictwa szpitalnego poprzez rozwijanie sieci oddziałów psychiatrycznych w szpitalach ogólnych oraz tworzenie sieci Centrów Zdrowia Psychicznego na podstawie istniejących już zasobów specjalistycznej opieki psychiatrycznej w województwie zapewniających kompleksową (w tym szpitalną) opiekę dla mieszkańców (dorosłych oraz dzieci i młodzieży) określonego terytorium i przejęcie przez nią odpowiedzialności za zapewnienie i koordynację opieki współpraca z samorządami Placówki ochrony zdrowia Partnerzy Samorząd województwa Jednostki samorządu terytorialnego szczebla wojewódzkiego, powiatowego i gminnego, Placówki ochrony zdrowia Partnerzy: MOW NFZ nie takie proste - standardy postępowania z osobami chorującymi psychicznie - skierowane do pracowników pomocy społeczne, Forum Otwarty umysł problematyka dotyczyła budowy kompleksowej sieci oparcia społecznego dla osób z zaburzeniami psychicznymi dla osób z powiatu wadowickiego. Wojewódzkie szpitale o profilu psychiatrycznym nie korzystały z partnerstwa publiczno prywatnego. Gminy: 0 Powiaty: 1 Przykład: Planuje się powstanie Centrum Zdrowia Psychicznego na bazie Podhalańskiego Szpitala Specjalistycznego im. Jana Pawła II w Nowym Targu, NZOZ-U w Rabce Zdroju oraz Centrum Medycznego Da Vinci w Nowym Targu. Województwo Małopolskie: W opracowywanym programie strategicznym ochrony zdrowia został zawarty wniosek, iż przeprowadzona powinna być modernizacja bazy lecznictwa szpitalnego z dynamicznym rozwojem modelu opieki środowiskowej. Baza leczenia psychiatrycznego powinna być oparta na zasobach, które są w województwie. Priorytet 2 strategii przewiduje zapewnienie kompleksowego leczenia i długofalowej profilaktyki zaburzeń psychicznych dostosowanych do potrzeb poszczególnych subregionów. Działanie 2.1 dotyczy rozwoju lecznictwa psychiatrycznego i uzależnień, w którym założono przedsięwzięcie nr 1 Rozwój oraz modernizacja szpitalnej, ambulatoryjnej i środowiskowej bazy lecznictwa psychiatrycznego oraz uzależnień w Małopolsce. Strategia zakłada stworzenie 16 Centrów Zdrowia Psychicznego jako wieloprofilowych jednostek organizacyjnych spełniających standardy wyznaczone w Narodowym Programie Ochrony Zdrowia Psychicznego oraz Małopolskim Programie Ochrony Zdrowia Psychicznego. Zaplanowane zostało również powstanie Centrum Zdrowia 25

Lp. Zadanie do realizacji Realizatorzy Realizacja zadań Psychicznego dla Dzieci i Młodzież. Województwo Małopolskie: 4. Opracowanie i wdrażanie planu stopniowego zmniejszania i przekształcania dużych szpitali psychiatrycznych w placówki specjalistyczne, zapewniające profilowane usługi zdrowotne (w tym w zakresie psychosomatyki sądowo-psychiatryczne)z jednoczesnym przenoszeniem zadań podstawowej psychiatrycznej opieki stacjonarnej do oddziałów szpitali ogólnych Samorząd województwa, Placówki ochrony zdrowia Partnerzy MOW NFZ Szpital Specjalistyczny im. dr J. Babińskiego w Krakowie: - za zgodą ZWM oraz MOW NFZ, Szpital w 2012 roku dokonał przekształcenia jednego z oddziałów ogólopsychiatrycznych w specjalistyczny oddział psychogeriatryczny (w porównaniu do 2010 roku zmniejszyła się o 52 liczba łóżek psychiatrycznych ogólnych, w ciągu 2 lat o 95, wzrosła natomiast liczba łóżek na oddziale psychogeriatrycznym do 83, w 2010 roku było 45), -uruchomiono Dzienny Oddział Psychiatryczny Rehabilitacyjny dla podwójnych diagnoz w Krakowie, przy ul. Śniadeckich. - uruchomiono ZLŚ w Krakowie, Wieliczce i Skawinie. 5. 6. 7. Zachęcanie organów założycielskich do rozwoju sieci powiatowych/ dzielnicowych poradni zdrowia psychicznego dla dorosłych oraz dzieci i młodzieży (dochodzenie do docelowych wskaźników określonych w Programie, załącznik nr 1) Poprawa i stałe doskonalenie współpracy pomiędzy lekarzami poz a poradniami zdrowia psychicznego i poradniami psychologicznymi Zachęcanie do realizowania programów, projektów mających na celu pomoc rodzinom osób chorujących psychicznie i upośledzonych umysłowo Jednostki samorządu terytorialnego szczebla powiatowego i gminnego Partnerzy MOW NFZ Lekarze POZ, Psycholodzy, Psychiatrzy Partnerzy: Placówki ochrony zdrowia, Placówki pomocy społecznej Ośrodki Pomocy Społecznej Organizacje pozarządowe Partnerzy: Placówki pomocy społecznej, Placówki służby zdrowia, Organizacje pozarządowe Instytucje działające na rzecz osób Gminy:1 Powiaty: 4 W województwie małopolskim obecnie funkcjonuje 190 poradni zdrowia różnego typu. Porównując do roku 2011 nastąpił wzrost o 18. (szczegółowe informacje w załączniku: tabela 8) Gminy:22 Powiaty:8 Przykład: Powiat Myślenicki: program Budowanie sieci współpracy na rzecz promocji zdrowia mieszkańców powiatu Myślenickiego Gminy: 24 Powiaty: 5 Przykłady: - Miasto i Gmina Sułkowice projekt z EFS, Klub integracji Społecznej - staż dla osób chorujących psychicznie - Gmina Kęty GOPS opracował projekt systemowy skierowany do osób z zaburzeniami psychicznymi oraz 26