PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY CHYBIE

. Załącznik d Uchwały Nr XXIV/193/09 Rady Gminy w Chybiu z dnia 17.02.2009r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY CHYBIE AKTUALIZACJA ZLECENIODAWCA: URZĄD GMINY W CHYBIU ul. Bielska 78 43-520 Chybie tel.: (0-33) 856 10 96 fax.: (0-33) 852 26 36 e-mail: sekretariat@chybie.pl www.chybie.pl ZLECENIOBIORCA: EKO TEAM KONSULTING, ul. Gleszwska 16/125, 43-300 Bielsk-Biała tel./fax: (0-33) 498 37 89, km. 513 100 869 mail: biur@ek-team.cm.pl, www.ek-team.cm.pl CHYBIE, LUTY 2009 tel. 513 100 869 e-mail: biur@ek-team.cm.pl 1

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY CHYBIE- AKTUALIZACJA OPRACOWAŁ: Agnieszka Chylak, Andrzej Blarwski Tmasz Giza Pitr Kukla Knsultacja merytryczna: Janna Dzikń, Elżbieta Wrężlewicz, Osby i instytucje współpracujące przy pracwaniu niniejszeg dkumentu: 1. Gabriela Krymiec Urząd Gminy Chybie 2. ENION S.A. Odział w Cieszynie raz Odział w Bielsku Białej, Energetyka Beskidzka, 3. Pitr Kawka - Wdciągi Ziemi Cieszyńskiej w Ustrniu, 4. Janusz Pasterny Pwiatwy Urząd Pracy w Cieszynie, Zdjęcia na kładce: www.chybie.inf.pl tel. 513 100 869 e-mail: biur@ek-team.cm.pl 2

SPIS TREŚCI PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY CHYBIE- AKTUALIZACJA 1 WSTĘP... 7 1.1 PODSTAWA OPRACOWANIA... 7 1.2 METODOLOGIA OPRACOWANIA, ZAWARTOŚĆ DOKUMENTU I JEGO PODSTAWY PRAWNE... 7 2 UWARUNKOWANIE ZEWNĘTRZNE... 9 2.1 POLITYKA EKOLOGICZNA PAŃSTWA... 9 2.2 STRATEGIA ROZWOJU WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO NA LATA 2000-2020... 10 2.3 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO DO ROKU 2004 ORAZ CELE DŁUGOTERMINOWE DO ROKU 2015... 11 2.4 STRATEGIA ROZWOJU ŚLĄSKA CIESZYŃSKIEGO NA LATA 2001-2016... 13 2.5 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU CIESZYŃSKIEGO NA LATA 2004-2007 Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2016 13 2.6 STRATEGIA ROZWOJU GMINY CHYBIE DO ROKU 2014... 14 3 OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA GMINY CHYBIE... 15 3.1 POŁOŻENIE... 15 3.2 UKSZTAŁTOWANIE TERENU I BUDOWA GEOLOGICZNA... 16 3.3 KLIMAT... 17 3.4 OTOCZENIE SPOŁECZNO GOSPODARCZE... 17 3.5 TURYSTYKA I REKREACJA... 20 3.6 WSPÓŁPRACA TRANSGRANICZNA... 21 4 OCHRONA DZIEDZICTWA PRZYRODNICZEGO... 22 4.1 OCHRONA PRZYRODY I KRAJOBRAZU... 22 4.1.1 CHARAKTERYSTYKA I OCENA STANU AKTUALNEGO... 22 4.1.2 IDENTYFIKACJA POTRZEB... 26 4.1.3 CELE I ZADANIA ŚRODOWISKOWE DO ROKU 2012 I DO ROKU 2018... 27 4.1.4 HARMONOGRAM ZADAŃ... 28 4.1.5 WNIOSKI... 30 4.2 OCHRONA I ZRÓWNOWAŻONY ROZWÓJ LASÓW... 30 4.2.1 CHARAKTERYSTYKA I OCENA STANU AKTUALNEGO... 30 4.2.2 IDENTYFIKACJA POTRZEB... 32 4.2.3 CELE I ZADANIA ŚRODOWISKOWE DO ROKU 2012 I DO ROKU 2018... 33 4.2.4 HARMONOGRAM ZADAŃ... 33 4.2.5 WNIOSKI... 34 4.3 OCHRONA POWIERZCHNI ZIEMI... 34 4.3.1 CHARAKTERYSTYKA I OCENA STANU AKTUALNEGO... 34 4.3.2 IDENTYFIKACJA POTRZEB... 36 4.3.3 CELE I ZADANIA ŚRODOWISKOWE DO ROKU 2012 I DO ROKU 2018... 38 4.3.4 HARMONOGRAM ZADAŃ... 39 4.3.5 WNIOSKI... 40 4.4 OCHRONA ZASOBÓW KOPALIN... 40 4.4.1 CHARAKTERYSTYKA I OCENA STANU AKTUALNEGO... 40 4.4.2 IDENTYFIKACJA POTRZEB... 40 4.4.3 CELE I ZADANIA ŚRODOWISKOWE DO ROKU 2012 I DO ROKU 2018... 41 4.4.4 HARMONOGRAM ZADAŃ... 41 4.4.5 WNIOSKI... 42 4.5 BIOTECHNOLOGIE I ORGANIZMY GENETYCZNIE ZMODYFIKOWANE... 42 4.6 PODSUMOWANIE... 42 5 ZRÓWNOWAŻONE WYKORZYSTANIE MATERIAŁÓW, WODY I ENERGII... 42 5.1 MATERIAŁOCHŁONNOŚĆ, WODOCHŁONNOŚĆ, ENERGOCHŁONNOŚĆ I ODPADOWOŚĆ PRODUKCJI... 43 5.2 WYKORZYSTANIE ENERGII ZE ŹRÓDEŁ ODNAWIALNYCH... 44 5.3 PODSUMOWANIE... 44 5.4 KSZTAŁTOWANIE ZASOBÓW WODNYCH ORAZ OCHRONA PRZED POWODZIĄ I SKUTKAMI SUSZY... 45 5.4.1 OCHRONA PRZED POWODZIĄ I SUSZĄ... 45 5.4.2 CELE I ZADANIA ŚRODOWISKOWE DO ROKU 2012 I DO ROKU 2018... 48 5.4.3 HARMONOGRAM ZADAŃ... 48 6 DALSZA POPRAWA JAKOŚCI ŚRODOWISKA I BEZPIECZEŃSTWA EKOLOGICZNEGO NA OBSZARZE GMINY CHYBIE... 49 6.1 GOSPODARKA WODNO ŚCIEKOWA... 49 6.1.1 CHARAKTERYSTYKA I OCENA STANU AKTUALNEGO... 49 6.1.2 IDENTYFIKACJA POTRZEB... 56 6.1.3 CELE I ZADANIA ŚRODOWISKOWE DO ROKU 2012 I DO ROKU 2018... 58 6.1.4 HARMONOGRAM ZADAŃ... 59 6.1.5 WNIOSKI... 61 6.2 ZANIECZYSZCZENIE POWIETRZA... 61 6.2.1 CHARAKTERYSTYKA I OCENA STANU AKTUALNEGO... 62 6.2.2 Identyfikacja ptrzeb... 77 6.2.3 CELE I ZADANIA ŚRODOWISKOWE DO ROKU 2012 I DO ROKU 2018... 79 6.2.4 HARMONOGRAM ZADAŃ... 80 6.2.5 WNIOSKI... 82 6.3 GOSPODAROWANIE ODPADAMI... 82 6.3.1 CHARAKTERYSTYKA I OCENA STANU AKTUALNEGO... 83 6.3.2 PROGNOZA WYTWARZANIA ODPADÓW... 87 6.3.3 IDENTYFIKACJA POTRZEB... 92 6.3.4 CELE I ZADANIA ŚRODOWISKOWE DO ROKU 2012 I DO ROKU 2018... 93 tel. 513 100 869 e-mail: biur@ek-team.cm.pl 3

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY CHYBIE- AKTUALIZACJA 6.3.5 HARMONOGRAM ZADAŃ... 94 6.3.6 WNIOSKI... 96 6.4 POWAŻNE AWARIE... 96 6.4.1 CELE I ZADANIA ŚRODOWISKOWE DO ROKU 2012 I DO ROKU 2018... 97 6.4.2 HARMONOGRAM ZADAŃ... 98 6.5 BEZPIECZEŃSTWO CHEMICZNE... 99 6.5.1 CELE I ZADANIA ŚRODOWISKOWE DO ROKU 2012 I DO ROKU 2018... 100 6.5.2 HARMONOGRAM ZADAŃ... 100 6.5.3 PODSUMOWANIE... 101 6.6 ODDZIAŁYWANIE HAŁASU... 101 6.6.1 CHARAKTERYSTYKA I OCENA STANU AKTUALNEGO... 104 6.6.2 IDENTYFIKACJA POTRZEB... 106 6.6.3 CELE I ZADANIA ŚRODOWISKOWE DO ROKU 2012 I DO ROKU 2018... 110 6.6.4 HARMONOGRAM ZADAŃ... 111 6.6.5 WNIOSKI... 112 6.7 ODDZIAŁYWANIE PÓL ELEKTROMAGNETYCZNYCH... 112 6.7.1 STAN WYJŚCIOWY... 112 6.7.2 IDENTYFIKACJA POTRZEB... 113 6.7.3 CELE I ZADANIA ŚRODOWISKOWE DO ROKU 2012 I DO ROKU 2018... 115 6.7.4 HARMONOGRAM ZADAŃ... 115 6.7.5 WNIOSKI... 116 6.8 ANALIZA FINANSOWA... 116 6.8.1 NAKŁADY NA REALIZACJĘ ZADAŃ PROGRAMU... 116 7 NARZĘDZIA I INSTRUMENTY REALIZACYJNE PROGRAMU... 125 7.1 MECHANIZMY PRAWNE... 125 7.1.1 KOMPETENCJE W ZAKRESIE OCHRONY PRZYRODY I BIORÓŻNORODNOŚCI... BŁĄD! NIE ZDEFINIOWANO ZAKŁADKI. 7.1.2 KOMPETENCJE W ZAKRESIE OCHRONY POWIERZCHNI ZIEMI... BŁĄD! NIE ZDEFINIOWANO ZAKŁADKI. 7.1.3 KOMPETENCJE W ZAKRESIE OCHRONY WÓD... BŁĄD! NIE ZDEFINIOWANO ZAKŁADKI. 7.1.4 KOMPETENCJE W ZAKRESIE OCHRONY POWIETRZA... BŁĄD! NIE ZDEFINIOWANO ZAKŁADKI. 7.1.5 KOMPETENCJE W ZAKRESIE GOSPODARKI ODPADAMI... BŁĄD! NIE ZDEFINIOWANO ZAKŁADKI. 7.1.6 KOMPETENCJE W ZAKRESIE OCHRONY PRZED HAŁASEM I POLAMI ELEKTROMAGNETYCZNYMI...... BŁĄD! NIE ZDEFINIOWANO ZAKŁADKI. 7.2 PRAWO OCHRONY ŚRODOWISKA I INNE AKTY NIEZBĘDNE DO REALIZACJI PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA... 126 7.2.1 USTAWY... 126 7.2.2 ROZPORZĄDZENIA... 126 7.2.3 INNE AKTY PRAWNE... 128 7.2.4 OBOWIĄZUJĄCE DYREKTYWY W ZAKRESIE OCHRONY ŚRODOWISKA... 129 8 DOSTĘP DO INFORMACJI, EDUKACJA EKOLOGICZNA, UDZIAŁ SPOŁECZEŃSTWA... 130 9 POTENCJALNE ŹRÓDŁA FINANSOWANIA PRZEDSIĘWZIĘĆ INWESTYCYJNYCH I POZAINWESTYCYJNYCH... 132 10 MONITORING I KONTROLA REALIZACJI PRZEDSIĘWZIĘĆ ZAPISANYCH W PROGRAMIE OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY CHYBIE... 133 10.1 MONITORING ŚRODOWISKA... 133 10.1.1 OCHRONA PRZYRODY I BIORÓŻNORODNOŚCI... 134 10.1.2 OCHRONA POWIERZCHNI ZIEMI... 134 10.1.3 OCHRONA POWIETRZA... 134 10.1.4 OCHRONA WÓD... 134 10.1.5 GOSPODAROWANIE ODPADAMI... 134 11 SYSTEM ZARZĄDZANIA ŚRODOWISKOWEGO W GMINIE CHYBIE... 135 11.1 SYSTEM EMAS... 135 11.2 REMAS... 135 11.3 SYSTEM ZARZĄDZANIA ŚRODOWISKOWEGO NA OBSZARZE GMINY CHYBIE... 136 tel. 513 100 869 e-mail: biur@ek-team.cm.pl 4

SPIS TABEL PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY CHYBIE- AKTUALIZACJA TABELA 1 STRUKTURA ILOŚCI OSÓB BEZROBOTNYCH W LATACH 2004-2007... 19 TABELA 2 LICZBA BEZROBOTNYCH W GMINIE CHYBIE W LATACH 2004-2007 WEDŁUG POZIOMU WYKSZTAŁCENIA WEDŁUG STANU NA DZIEŃ 31 GRUDNIA DANEGO ROKU... 20 TABELA 3 POMNIKI PRZYRODY NA TERENIE GMINY CHYBIE... 25 TABELA 4 REZERWATY PRZYRODY NA TERENIE GMINY CHYBIE... 25 TABELA 5 PROJEKTOWANE I PROPONOWANE FORMY OCHRONY PRZYRODY NA TERENIE GMINY CHYBIE... 25 TABELA 6 OCENA JAKOŚCI WÓD POWIERZCHNIOWYCH POTOKU BAJERKA W PUNKTACH MONITORINGU DIAGNOSTYCZNEGO I OPERACYJNEGO W 2006 I 2007 ROKU... 50 TABELA 7 OCENA JAKOŚCI WÓD PODZIEMNYCH GZWP 347 W PUNKCIE MONITORINGU DIAGNOSTYCZNEGO W 2006 I 2007 ROKU*... 52 TABELA 8 WYNIKI BADAŃ, W ZAKRESIE FIZYKO-CHEMICZNYM, Z SUW STRUMIEŃ, STAN NA DZIEŃ 16.06.2008R... 53 TABELA 9 WYNIKI BADAŃ, W ZAKRESIE FIZYKO-CHEMICZNYM, (WODY PO FILTRACH) Z UJĘCIA WÓD POWIERZCHNIOWYCH WAPIENICA, STAN NA DZIEŃ 19.03.2008R... 54 TABELA 10 CHARAKTERYSTYKA SIECI WODOCIĄGOWEJ WODOCIĄGÓW ZIEMI CIESZYŃSKIEJ W USTRONIU NA TERENIE GMINY CHYBIE... 55 TABELA 11 STRUKTURA ZUŻYCIA WODY W GMINIE CHYBIE W ROZBICIU NA GOSPODARSTWA DOMOWE I POZOSTAŁYCH ODBIORCÓW... 55 TABELA 12 CZYNNIKI METEOROLOGICZNE WPŁYWAJĄCE NA STAN ZANIECZYSZCZENIA ATMOSFERY... 62 TABELA 13 KLASY STREF I WYMAGANE DZIAŁANIA W ZALEŻNOŚCI OD POZIOMÓW STĘŻEŃ ZANIECZYSZCZENIA, UZYSKANYCH W ROCZNEJ OCENIE JAKOŚCI POWIETRZA, DLA PRZYPADKÓW GDY OKREŚLONY JEST MARGINES TOLERANCJI... 63 TABELA 14 KLASY STREF I WYMAGANE DZIAŁANIA W ZALEŻNOŚCI OD POZIOMÓW STĘŻEŃ ZANIECZYSZCZENIA, UZYSKANYCH W ROCZNEJ OCENIE JAKOŚCI POWIETRZA, DLA PRZYPADKÓW GDY MARGINES TOLERANCJI NIE JEST OKREŚLONY... 63 TABELA 15 ZESTAWIENIE DANYCH DOTYCZĄCYCH INFRASTRUKTURY GAZOWNICZEJ, ILOŚCI ODBIORCÓW I ZUŻYCIA GAZU ZIEMNEGO W GMINIE CHYBIE*... 64 TABELA 16 EMISJA ZANIECZYSZCZEŃ W GMINIE CHYBIE W 2006 ROKU... 70 TABELA 17 ROCZNA EMISJA SUBSTANCJI SZKODLIWYCH DO ATMOSFERY ZE ŚRODKÓW TRANSPORTU NA TERENIE GMINY CHYBIE [KG/ROK] W 2006 ROKU... 71 TABELA 18 ROCZNA EMISJA DWUTLENKU WĘGLA DO ATMOSFERY ZE ŚRODKÓW TRANSPORTU NA TERENIE GMINY CHYBIE [KG/ROK] W 2006 ROKU... 72 TABELA 19 ROCZNA EMISJA DWUTLENKU WĘGLA DO ATMOSFERY ZE ŚRODKÓW TRANSPORTU NA TERENIE GMINY CHYBIE [KG/ROK] W 2006 ROKU... 72 TABELA 20 ŚREDNIE STĘŻENIE PYŁU ZAWIESZONEGO PM10 NA TERENIE MIASTA CIESZYN [KG/ROK] W 2007 ROKU.. 74 TABELA 21 SPRAWOZDANIE Z REALIZACJI ZADAŃ ZAWARTYCH W PROGRAMIE OCHRONY ŚRODOWISKA Z 2004R.... 76 TABELA 22 ZESTAWIENIE ILOŚCI ZEBRANYCH ODPADÓW KOMUNALNYCH [MG/ROK] NA TERENIE GMINY CHYBIE W OKRESIE 2004 2007 ROK... 83 TABELA 23 ZESTAWIENIE ILOŚCI ODPADÓW KOMUNALNYCH [MG/ROK] ZEBRANYCH SELEKTYWNIE NA TERENIE GMINY CHYBIE W OKRESIE 2004 2007 ROK... 84 TABELA 24 BILANS ODPADÓW OPAKOWANIOWYCH [MG/ROK] ZEBRANYCH SELEKTYWNIE NA TERENIE GMINY CHYBIE W OKRESIE 2004 2007 ROK... 84 TABELA 25 LICZBA LUDNOŚCI GMINY CHYBIE W OKRESIE PERSPEKTYWICZNYM 2008 2015 ROK... 87 TABELA 26 ZAKŁADANE ZMIANY WSKAŹNIKÓW GENEROWANIA ODPADÓW KOMUNALNYCH W OKRESIE PERSPEKTYWICZNYM 2008 2015 ROK... 88 TABELA 27 PROGNOZA ILOŚCI ODPADÓW KOMUNALNYCH WYTWARZANYCH NA TERENIE GMINY CHYBIE W OKRESIE PERSPEKTYWICZNYM 2008 2015 ROK... 89 TABELA 28 PROGNOZA ILOŚCI ODPADÓW BIODEGRADOWALNYCH WYTWARZANYCH NA TERENIE GMINY CHYBIE ORAZ PLANOWANY RECYKLING W OKRESIE PERSPEKTYWICZNYM 2008 2015 ROK... 90 TABELA 29 PROGNOZA ILOŚCI ODPADÓW WIELKOGABARYTOWYCH, BUDOWLANO REMONTOWYCH ORAZ NIEBEZPIECZNYCH WYTWARZANYCH NA TERENIE GMINY CHYBIE ORAZ PLANOWANY RECYKLING W OKRESIE PERSPEKTYWICZNYM 2008 2015 ROK... 91 TABELA 30 PROGNOZA ILOŚCI ODPADÓW OPAKOWANIOWYCH WYTWARZANYCH NA TERENIE GMINY CHYBIE W OKRESIE PERSPEKTYWICZNYM 2008 2015 ROK... 92 TABELA 31 DOPUSZCZALNE POZIOMY HAŁASU W ŚRODOWISKU POWODOWANEGO PRZEZ POSZCZEGÓLNE GRUPY ŹRÓDEŁ, Z WYŁĄCZENIEM HAŁASU POWODOWANEGO PRZEZ STARTY, LĄDOWANIA I PRZELOTY STATKÓW POWIETRZNYCH ORAZ LINIE ELEKTROENERGETYCZNE, WYRAŻONE WSKAŹNIKAMI L AEQD I L AEQN, KTÓRE TO WSKAŹNIKI MAJĄ ZASTOSOWANIE DO USTALANIA I KONTROLI WARUNKÓW KORZYSTANIA ZE ŚRODOWISKA, W ODNIESIENIU DO JEDNEJ DOBY... 102 tel. 513 100 869 e-mail: biur@ek-team.cm.pl 5

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY CHYBIE- AKTUALIZACJA TABELA 32 DOPUSZCZALNE POZIOMY HAŁASU W ŚRODOWISKU POWODOWANEGO PRZEZ POSZCZEGÓLNE GRUPY ŹRÓDEŁ, Z WYŁĄCZENIEM HAŁASU POWODOWANEGO PRZEZ STARTY, LĄDOWANIA I PRZELOTY STATKÓW POWIETRZNYCH ORAZ LINIE ELEKTROENERGETYCZNE, WYRAŻONE WSKAŹNIKAMI L AEQD I L AEQN, KTÓRE TO WSKAŹNIKI MAJĄ ZASTOSOWANIE DO PROWADZENIA DŁUGOOKRESOWEJ POLITYKI W ZAKRESIE OCHRONY PRZED HAŁASEM... 103 SPIS RYSUNKÓW RYSUNEK 1 POŁOŻENIE GMINY CHYBIE NA TLE POWIATU CIESZYŃSKIEGO... 15 RYSUNEK 2. STRUKTURA ADMINISTRACYJNA GMINY CHYBIE.... 15 RYSUNEK 3 LICZBA MIESZKAŃCÓW GMINY CHYBIE... 17 RYSUNEK 4 ILOŚĆ URODZEŃ, ZGONÓW I PRZYROST NATURALNY NA TERENIE GMINY CHYBIE W LATACH 1998-2006... 18 RYSUNEK 5 SALDO MIGRACJI NA OBSZARZE GMINY CHYBIE NA PRZESTRZENI LAT 1998-2006... 18 RYSUNEK 6 ZMIANY W ILOŚCI PODMIOTÓW GOSPODARCZYCH NA TERENIE GMINY CHYBIE... 19 RYSUNEK 7 UŻYTKOWANIE TERENÓW W GMINIE CHYBIE... 35 RYSUNEK 8 STRUKTURA WIELKOŚCIOWA I ILOŚCIOWA GOSPODARSTW I DZIAŁEK ROLNYCH... 35 RYSUNEK 9 MAPA ZASIĘGU DZIAŁANIA RZGW W GLIWICACH... 46 RYSUNEK 10 LOKALIZACJA PUNKTÓW MONITORINGU WÓD POWIERZCHNIOWYCH W WOJEWÓDZTWIE ŚLĄSKIM... 50 RYSUNEK 11 LOKALIZACJA GŁÓWNYCH ZBIORNIKÓW WÓD PODZIEMNYCH W WOJEWÓDZTWIE ŚLĄSKIM... 51 RYSUNEK 13 MAPA DYSPERSJI DLA DWUTLENKU SIARKI... 65 RYSUNEK 12 MAPA DYSPERSJI DLA PYŁU PM10... 65 RYSUNEK 14 MAPA DYSPERSJI DLA TLENKÓW AZOTU... 66 RYSUNEK 15 MAPA DYSPERSJI DLA BENZENU... 66 RYSUNEK 16 MAPA REJONÓW DYSTRYBUCYJNYCH WCHODZĄCYCH W SKŁAD ENION S.A. ODDZIAŁ W BIELSKU BIAŁEJ BESKIDZKA ENERGETYKA... 67 RYSUNEK 17 ZESTAWIENIE BUDYNKÓW I MIESZKAŃ NA TERENIE GMINY CHYBIE POD WZGLĘDEM ICH OKRESU BUDOWY (STAN NA KONIEC 2006 ROKU)... 69 RYSUNEK 18 STRUKTURA ZUŻYCIA PALIW DLA CELÓW NA CELE GRZEWCZE W MIESZKALNICTWIE ŁĄCZNE ZUŻYCIE W 2006R. 163,1 TJ... 69 RYSUNEK 19 STRUKTURA EMISJA ZANIECZYSZCZEŃ W GMINIE CHYBIE W 2006 ROKU... 70 RYSUNEK 20 ROCZNA EMISJA WYBRANYCH SUBSTANCJI SZKODLIWYCH DO ATMOSFERY ZE ŚRODKÓW TRANSPORTU NA TERENIE GMINY CHYBIE W 2006 ROKU... 72 RYSUNEK 21 OPAD PYŁU W SEZONIE GRZEWCZYM W POSZCZEGÓLNYCH GMINACH POWIATU CIESZYŃSKIEGO W LATACH 2000 2004... 74 RYSUNEK 22 ŚREDNIOMIESIĘCZNE WYNIKI POMIARÓW ZANIECZYSZCZEŃ POWIETRZA NA STACJI POMIAROWEJ W CIESZYNIE W 2006 ROKU... 75 RYSUNEK 23 ŚREDNIOMIESIĘCZNE WYNIKI POMIARÓW ZANIECZYSZCZEŃ POWIETRZA NA STACJI POMIAROWEJ W CIESZYNIE W 2007 ROKU... 75 RYSUNEK 24 ŚREDNIOMIESIĘCZNE WYNIKI POMIARÓW ZANIECZYSZCZEŃ POWIETRZA NA STACJI POMIAROWEJ W CIESZYNIE W 2008 ROKU... 75 RYSUNEK 25 LEGENDA DO POWYŻSZYCH RYSUNKÓW... 76 RYSUNEK 26 PRZEBIEG LINII KOLEJOWYCH PRZEZ TEREN GMINY CHYBIE... 106 tel. 513 100 869 e-mail: biur@ek-team.cm.pl 6

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY CHYBIE- AKTUALIZACJA 1 Wstęp 1.1 Pdstawa pracwania Pdstawą pracwania jest umwa zawarta w dniu 16 kwietnia 2008 rku między Ek Team Knsulting z Bielska Białej a Gminą Chybie na wyknanie pracy pt.: Aktualizacja Prgramu Ochrny Śrdwiska i Planu Gspdarki Odpadami dla Gminy Chybie". Aktualizacja Planu Gspdarki Odpadami jest częścią integralną niniejszeg pracwania ale stanwi ddzielny dkument. Prgram pwstał również w parciu dane pchdzące z licznych źródeł są t przede wszystkim: 1. Opracwania udstępnine przez Gminę, a w szczególnści: Aktualizacja Studium uwarunkwań i kierunków zagspdarwania przestrzenneg gminy Chybie, Prgram Ochrny Śrdwiska dla Gminy Chybie, Plan Gspdarki Odpadami dla Gminy Chybie, Sprawzdanie z realizacji Planu Gspdarki Odpadami dla Gminy Chybie, Strategię Rzwju Gminy Chybie, Plan Odnwy miejscwści Chybie, Plan Odnwy miejscwści Frelichów, Plan Odnwy miejscwści Zarzecze, Plan Odnwy miejscwści Mnich, Plan Odnwy miejscwści Zabrze, Plan Rzwju Lkalneg Gminy Chybie, Wielletni Plan Inwestycyjny Gminy Chybie, Uchwała Rady Gminy Chybie w sprawie szczegółwych zasad utrzymania czystści, 2. Dane zebrane przez zespół autrów Prgramu, 3. Opracwania i raprty takich instytucji jak m.in.: Ministerstw Ochrny Śrdwiska, Śląski Wjewódzki Inspektrat Ochrny Śrdwiska, 4. Materiały knferencyjne, 5. Literatura specjalistyczna. 1.2 Metdlgia pracwania, zawartść dkumentu i jeg pdstawy prawne Prgram Ochrny Śrdwiska dla Gminy Chybie zstał pracwany zgdnie z zapisami ustawwymi Praw Ochrny Śrdwiska z dnia 27.04.2001 (Dz. U. Nr 62, pz. 627 z późn. zm.). jak narzędzie prwadzenia plityki eklgicznej w Gminie. Realizacja prgramu pwinna dprwadzić d pprawy stanu śrdwiska naturalneg, raz zapewnić skuteczne mechanizmy chrniące śrdwisk przed degradacją, a także stwrzyć warunki dla wdrżenia wymagań prawa. Prgram Ochrny Śrdwiska dla Gminy Chybie sprządzny zstał w 2004 rku przez Agencję WEKTOR we współpracy z Gminą Chybie i przyjęty dnia 10 września 2004 rku Uchwałą Rady Gminy Chybie (Uchwała Nr XIX/125/2004 w sprawie uchwalenia Prgramu Ochrny Śrdwiska) jak realizacja ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Praw Ochrny Śrdwiska (Dz. U. nr 62, pz. 627, z późniejszymi zmianami), która w rzdziale III Plityka eklgiczna raz Prgramy Ochrny Śrdwiska art. 17 wprwadza bwiązek pracwania prgramów chrny śrdwiska na szczeblu krajwym, wjewódzkim, pwiatwym i gminnym. Ustawa Praw chrny śrdwiska nie kreśla sztywnych ram prgramu chrny śrdwiska, zwraca jednak uwagę (art. 17 pkt. 1), by uwzględniał n pewne elementy kreślne w art. 14 wynikające z plityki eklgicznej państwa: cele eklgiczne; prirytety eklgiczne; tel. 513 100 869 e-mail: biur@ek-team.cm.pl 7

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY CHYBIE- AKTUALIZACJA pzimy celów długterminwych; rdzaj i harmngram działań preklgicznych; śrdki niezbędne d siągnięcia celów, w tym mechanizmy prawn eknmiczne i śrdki finanswe. Szczegółwy zakres, spsób raz frma sprządzania Prgramu Ochrny Śrdwiska (POŚ) jest zgdna z przyjętymi 21 grudnia 2002 rku przez Ministerstw Śrdwiska Wytycznymi d sprządzania prgramów chrny śrdwiska na szczeblu reginalnym i lkalnym. Wytyczne mają charakter ramwy i mgą być wykrzystane jak materiał pmcniczy przy sprządzaniu prgramów chrny śrdwiska. Dkument ten pdkreśla, że struktura wjewódzkich pwiatwych i gminnych prgramów chrny śrdwiska pwinna nawiązywać d struktury Plityki eklgicznej państwa na lata 2003-2006 z uwzględnieniem perspektyw na lata 2007-2010. Aktualizacja Prgramu Ochrny Śrdwiska dla Gminy Chybie pracwana zstała z uwzględnieniem układu strukturalneg Wytycznych... i zawiera między innymi elementy takie jak: racjnalne użytkwanie zasbów naturalnych, pprawa jakści śrdwiska, narzędzia i instrumenty realizacji prgramu, harmngram realizacji i nakłady na realizację prgramu, kntrla realizacji prgramu. Niniejsza aktualizacja Prgramu Ochrny Śrdwiska zstała pracwana ze względu na t, iż mija ustawwy termin wyknania aktualizacji raz ze względu na wprwadzne zmiany w prawdawstwie. Nawiązując d układu i zawartści Prjektu Plityki eklgicznej Państwa na lata 2007-2010 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2011-2014 niniejsze pracwanie zawierał będzie takie elementy jak: OCHRONA DZIEDZICTWA PRZYRODNICZEGO Ochrna przyrdy i krajbrazu Ochrna i zrównważny rzwój lasów Ochrna pwierzchni ziemi Ochrna zasbów kpalin i wód pdziemnych Bitechnlgie i rganizmy genetycznie zmdyfikwane ZRÓWNOWAŻONE WYKORZYSTANIE MATERIAŁÓW, WODY I ENERGII Materiałchłnnść, wdchłnnść, energchłnnść i dpadwść prdukcji Wykrzystanie energii ze źródeł dnawialnych Kształtwanie zasbów wdnych raz chrna przed pwdzią i skutkami suszy ŚRODOWISKO I ZDROWIE. DALSZA POPRAWA JAKOŚCI ŚRODOWISKA I BEZPIECZEŃSTWA EKOLOGICZNEGO Jakść wód Zanieczyszczenie pwietrza Gspdarka dpadami Substancje chemiczne w śrdwisku Pważne awarie przemysłwe Oddziaływanie hałasu Oddziaływanie pól elektrmagnetycznych Struktura Aktualizacji Prgramu Ochrny Śrdwiska dla Gminy Chybie bejmuje: 1. Omówienie kierunków chrny śrdwiska w Gminie w dniesieniu d racjnalneg użytkwania zasbów naturalnych w tym racjnalneg użytkwania lasów i zasbów przyrdniczych, gspdarki wdnej, gspdarki dpadami, chrny gleb, chrny pwietrza, chrny przed hałasem, chrny przed szkdliwym ddziaływaniem pól elektrmagnetycznych z pdaniem ich stanu aktualneg, tel. 513 100 869 e-mail: biur@ek-team.cm.pl 8

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY CHYBIE- AKTUALIZACJA 2. Ocenę stanu wyjściweg i stanu dcelweg umżliwiając tym samym identyfikację ptrzeb w tym zakresie. Stan dcelwy zstanie siągnięty p zrealizwaniu zaprpnwanych zadań stanwiących zarówn zadania Gminy, pwiatu cieszyńskieg, a także instytucji i pdmitów działających na analizwanym terenie. Dwdów siągania stanu dcelweg dstarczać będzie cena efektów działalnści śrdwiskwej, dknywana kresw (według ustawy c 2 lata). Całść działań preklgicznych zamyka pdsumwanie i wniski, w których wyspecyfikwane zstały najważniejsze infrmacje i uwagi dnśnie zadań i ptrzeb Gminy. Dla każdeg kierunku działań utwrzny zstał harmngram realizacji zadań. Zawiera n wykaz zadań Gminy z pdziałem na zadania własne czyli finanswane w większści ze śrdków własnych i krdynwane czyli takie, które realizwane są na terenie Gminy nie kniecznie ze śrdków Gminnych. Zadania te są realizwane częst bez udziału Gminy przez przedsiębirstwa czy mieszkańców. Harmngram kreśla termin i jednstkę dpwiedzialną za realizację zadania, planwane efekty eklgiczne raz planwane szacunkwe kszty przedsięwzięć z prpzycjami źródeł ich finanswania. Pmagają ne w realizacji całści zamierzeń inwestycyjnych Gminy, zaprpnwane w nich zstały jednstki partnerujące z prpzycją źródeł finanswania dla każdeg z zadań. Prgram wspmaga dążenie d graniczenia negatywneg wpływu na śrdwisk źródeł zanieczyszczeń, chrnę i rzwój walrów śrdwiska raz racjnalne gspdarwanie z uwzględnieniem kniecznści chrny śrdwiska. Prgram Ochrny Śrdwiska zawiera również mówienie uwarunkwań finanswych Gminy. Na pdstawie budżetów Gminy z statnich lat i planu budżetu na rk bieżący 2008 i szacunkwych ksztów zaprpnwanych zadań nakreśln gólną sytuację finanswą Gminy, przeprwadzn prgnzę budżetwą raz przeanalizwan mżliwści Gminy w zakresie realizacji wszystkich zadań. Dzięki tej analizie wiadm jaki prcent ksztów na realizację zadań pwinien pchdzić z zewnątrz i należy się starać ich pzyskanie. W zakresie tej części pracwania przedstawin również źródła dfinanswania na realizację pszczególnych zadań śrdwiskwych. 2 Uwarunkwanie zewnętrzne 2.1 Plityka eklgiczna państwa Plityka Eklgiczna Państwa na lata 2007-2010 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2011-2014 należy traktwać jak wypełnienie bwiązku aktualizacji.plityki eklgicznej Państwa na lata 2003-2006 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2007-2010". Jest t dniesienie jej celów i niezbędnych działań d aktualnej sytuacji spłeczn-gspdarczej raz stanu śrdwiska. Ptrzeba aktualizacji wynikała też z uzyskania przez Plskę człnkstwa w Unii Eurpejskiej. Stwarza t, z jednej strny, szansę szybkieg rzwiązania wielu prblemów chrny śrdwiska i pprawy jakści życia mieszkańców, przykładw pprzez mżliwść krzystania ze śrdków finanswych UE, z drugiej strny znacza kniecznść spełnienia wymagań wynikających z Traktatu Akcesyjneg raz siągania celów wspólntwej plityki eklgicznej. i Zasady realizacji Plityki Eklgicznej Państwa zstały przyjęte jak pdstawa realizacji pracwania niniejszeg dkumentu jakim jest Prgram Ochrny Śrdwiska dla Gminy Chybie. Nadrzędnym, strategicznym celem plityki eklgicznej państwa jest zapewnienie bezpieczeństwa eklgiczneg kraju (mieszkańców, zasbów przyrdniczych i infrastruktury spłecznej) i twrzenie pdstaw d zrównważneg rzwju spłeczn - gspdarczeg. Realizacja teg celu siągana będzie pprzez niezbędne działania rganizacyjne, inwestycyjne (w tym wdrażanie pstanwień Traktatu Akcesyjneg), twrzenie regulacji dtyczących zakresu krzystania ze śrdwiska i reglamentwania pzimu teg wykrzystania w najważniejszych bszarach chrny śrdwiska. Stąd celami realizacyjnymi Plityki eklgicznej są: wzmacnianie systemu zarządzania chrną śrdwiska, chrna dziedzictwa przyrdniczeg i racjnalne wykrzystanie zasbów przyrdy, zrównważne wykrzystanie materiałów, wdy i energii, dalsza pprawa jakści śrdwiska i bezpieczeństwa eklgiczneg dla chrny zdrwia mieszkańców Plski, tel. 513 100 869 e-mail: biur@ek-team.cm.pl 9

chrna klimatu. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY CHYBIE- AKTUALIZACJA Ustawa Praw chrny śrdwiska w art. 13 stwierdza, że plityka eklgiczna państwa ma na celu stwrzenie warunków niezbędnych d realizacji chrny śrdwiska. We współczesnym świecie znacza t przede wszystkim, że plityka ta pwinna być elementem równważenia rzwju kraju i harmnizwania z celami chrny śrdwiska celów gspdarczych i spłecznych. Oznacza t także, że realizacja plityki eklgicznej państwa w craz większym stpniu pwinna dknywać się pprzez zmiany mdelu prdukcji i knsumpcji, zmniejszanie materiałchłnnści, wdchłnnści i energchłnnści gspdarki raz stswanie najlepszych dstępnych technik i dbrych praktyk gspdarwania, a dpier w dalszej klejnści pprzez typw chrnne, tradycyjne działania takie jak czyszczanie gazów dltwych i ścieków, unieszkdliwianie dpadów. Oznacza t również, że aspekty eklgiczne pwinny być bligatryjnie włączane d plityk sektrwych we wszystkich dziedzinach gspdarwania, a także d strategii i prgramów rzwju na szczeblu reginalnym i lkalnym. Nadrzędną wartścią w plityce eklgicznej państwa jest człwiek, c znacza, że zdrwie spłeczeństwa, kmfrt śrdwiska, w którym żyją i pracują ludzie, życie bywatela są głównym kryterium realizacji plityki eklgicznej na każdym szczeblu. Plityka eklgiczna państwa ma służyć zaspkjeniu rsnących ptrzeb człwieka. Widącą zasadą plityki eklgicznej państwa jest przyjęta w Knstytucji RP zasada zrównważneg rzwju, która uzyskała praw bywatelstwa wśród spłeczeństw świata w wyniku Knferencji Nardów Zjedncznych w Ri de Janeir w 1992 r. Isttą zrównważneg rzwju jest równrzędne traktwanie racji spłecznych, eknmicznych i eklgicznych. 2.2 Strategia rzwju Wjewództwa Śląskieg na lata 2000-2020 Strategia Rzwju Wjewództwa Śląskieg na lata 2000-2020 pwstała w wyniku przeprwadzenia aktualizacji Strategii Rzwju Wjewództwa Śląskieg na lata 2000 2015. Jedną z pdstawwych przesłanek aktualizacji był pjawienie się kilku strategicznych dkumentów szczebla unijneg i krajweg. W wyniku aktualizacji pwstał dkument uprszcznej strukturze, przejrzysty, wykrzystujący dświadczenia mininych lat, uwzględniający zmiany uwarunkwań, które zaszły w tczeniu, w tym przede wszystkim przystąpienie Plski d Unii Eurpejskiej Sejmik Wjewództwa Śląskieg Uchwałą z dnia 4 lipca 2005 nr II/37/6/2005 przyjął Strategię Rzwju Wjewództwa Śląskieg na lata 2000 2020, dkument ten jest aktualizacją przyjętej we wrześniu 2000 Strategii Rzwju Wjewództwa Śląskieg na lata 2000 2015. W ramach 3 pól strategicznych, dla których przeprwadzn analizę SWOT, zidentyfikwan p 2 prirytety dziedzinwe: w plu Zasby ludzkie, równść szans i zagadnienia spłeczne wyznaczn: prirytet: edukacja, kultura, mbilnść i aktywizacja zasbów ludzkich, prirytet: integracja spłeczna, bezpieczeństw i zdrwie, w plu Gspdarka, innwacyjnść i inne ramwe uwarunkwania wyznaczn: prirytet: restrukturyzacja i rzwój gspdarki, prirytet: innwacje, technlgie, działalnść B+R, w plu Infrastruktura, aspekty przestrzenne, śrdwisk wyznaczn: prirytet: chrna i kształtwanie śrdwiska raz przestrzeni, prirytet: transprt, kmunikacja i infrmacja, W ramach celu strategiczneg IV: Pprawa jakści śrdwiska naturalneg i kulturweg raz zwiększenie atrakcyjnści przestrzeni wyznaczn kierunki działań: Wspieranie rzwju bszarów metrplitalnych Zagspdarwanie centrów miast raz zdegradwanych dzielnic Rewitalizacja terenów zdegradwanych Kształtwanie śrdków wiejskich Uprządkwanie i wdrżenie systemu gspdarki dpadami tel. 513 100 869 e-mail: biur@ek-team.cm.pl 10

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY CHYBIE- AKTUALIZACJA Utwrzenie systemu kształtwania i wykrzystania zasbów wdnych Plepszenie jakści pwietrza Ochrna przed hałasem 2.3 Prgram Ochrny Śrdwiska Wjewództwa Śląskieg d rku 2004 raz cele długterminwe d rku 2015 W Prgramie chrny śrdwiska wjewództwa śląskieg d rku 2004 raz cele długterminwe d rku 2015 zaprpnwan cele zaliczające się d każdej z dziedzin chrny śrdwiska: Ochrna zasbów wdnych Cel długterminwy d 2015 rku Przywrócenie wyskiej jakści wód pwierzchniwych raz chrna jakści wód pdziemnych i racjnalizacja ich wykrzystania. Ochrna pwietrza atmsferyczneg Cel długterminwy d 2015 rku Plepszenie jakści pwietrza atmsferyczneg, a przyjęte kierunki działań t: redukcja niskiej emisji, zintegrwanie i rzbudwa systemu ciepłwniczeg reginu, prmcja wykrzystania alternatywnych źródeł energii cieplnej Ochrna przed hałasem Cel długterminwy d 2015 rku Zmniejszenie uciążliwści hałasu dla mieszkańców i śrdwiska pprzez bniżenie jeg natężenia d pzimu bwiązujących standardów. Mżna t siągnąć pprzez: eliminacje czynnści pwdujących hałas, stswanie rzwiązań technicznych i rganizacyjnych zapbiegających pwstawaniu lub przenikaniu hałasu d śrdwiska, a także śrdków zmniejszających pzim hałasu. Ochrna przed niejnizującym prmieniwaniem elektrmagnetycznym Cel długterminwy d 2015 rku Kntrla i graniczenie emisji prmieniwania niejnizująceg d śrdwiska. Mżna t siągnąć pprzez: wprwadzenie d miejscwych planów zagspdarwania przestrzenneg zapisów pświęcnych chrnie przed prmieniwaniem z wyznaczeniem stref graniczneg użytkwania m.in. wkół urządzeń elektrenergetycznych, radikmunikacyjnych i radilkacyjnych gdzie jest rejestrwane przekrczenie dpuszczalnych pzimów prmieniwania niejnizująceg. Pdstawwym działaniem będzie prwadzenie badań, które pzwlą na cenę skali zagrżenia prmieniwaniem. Zapbieganie awarim przemysłwym Cel długterminwy d 2015 rku Eliminwanie i zmniejszanie skutków dla śrdwiska z tytułu awarii przemysłwych. Zgdnie z prawem chrny śrdwiska, większść bwiązków wyknawczych spada na prwadzących dany zakład. I tak: w dniesieniu d zakładów dużym ryzyku wystąpienia awarii - bwiązek psiadania raprtu bezpieczeństwie i wewnętrzneg planu peracyjneg, bwiązek dstarczenia Kmendantwi Wjewódzkiemu Państwwej Straży Pżarnej infrmacji niezbędnych d pracwania zewnętrzneg planu peracyjnratwniczeg, w dniesieniu d zakładów zwiększnym i dużym ryzyku wystąpienia awarii bwiązek pracwania prgramu zapbiegania awarim" Gspdarka dpadami Cel długterminwy d 2015 rku Minimalizacja ilści pwstających dpadów, wzrst wtórneg wykrzystania i bezpieczne składwanie pzstałych dpadów. Cel ten będzie realizwany pprzez działania ukierunkwane na: tel. 513 100 869 e-mail: biur@ek-team.cm.pl 11

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY CHYBIE- AKTUALIZACJA uprządkwanie brtu dpadami i stwrzenie warunków dla ich bezpieczneg unieszkdliwiania, stwrzenie infrastruktury recyklingu dpadów, usuwanie dpadów niebezpiecznych z terenów bjętych chrną wód, utwrzenie systemu pnadgminnych wysypisk kmunalnych z pełnym wypsażeniem w instalacje segregacji dpadów, wzmcnienie i rzbudwę reginalneg mnitringu wytwarzania, unieszkdliwiania i składwania dpadów niebezpiecznych, likwidację składwisk dpadów niebezpiecznych i stwrzenie systemu bieżącej utylizacji dpadów, stwrzenie reginalneg systemu stacji przeładunkwych dpadów i technlgicznych instalacji utylizacji dpadów Tereny pprzemysłwe Cel długterminwy, d rku 2015 Przekształcenie terenów pprzemysłwych i zdegradwanych wjewództwa śląskieg. likwidacja negatywnych skutków dawnej działalnści przemysłwej zagadnienia rewitalizacji terenów pprzemysłwych i pgórniczych. Ochrna pwierzchni ziemi i gleb Cel długterminwy, d 2015 rku Racjnalne wykrzystanie zasbów glebwych, zwłaszcza w ujęciu długkreswym, pwinn plegać na: zagspdarwaniu gleb w spsób, który dpwiada w pełni ich przyrdniczym walrm i klasie bnitacji, lepszym dstswaniu d naturalneg, bilgiczneg ptencjału gleb, frmy ich zagspdarwania raz kierunków i intensywnści prdukcji, zmniejszeniu skali graniczeń, jakie dla ptymalneg wykrzystania bilgiczneg ptencjału gleb stwarzają prcesy degradacji spwdwanej imisją zanieczyszczeń, erzją raz niewłaściwą agrtechniką, dpwiedniej zmianie struktury upraw, na glebach zanieczyszcznych substancjami niebezpiecznymi dla zdrwia. Ochrna zasbów kpalin Cel długterminwy, d 2015 rku Ochrna zasbów złóż pprzez ich racjnalne wykrzystywanie w krdynacji z planami rzwju reginu. Na terenie wjewództwa śląskieg niezbędne są: likwidacja wyrbisk górniczych p eksplatacji łupków karbńskich, zagspdarwanie wyrbisk dkrywkwych p eksplatacji piasku i żwiru, w zależnści d charakteru wyrbiska, w kierunku wdnym lub leśnym, preferwanie wydbycia pdziemneg z pdsadzaniem wyrbisk, dla graniczenia skali siadań terenu rekultywacja terenów siadań spwdwanych pdziemną eksplatacją. Ochrna przyrdy Cel długterminwy d 2015 rku Ochrna i wzrst różnrdnści bilgicznej (genetycznej gatunkwej i siedliskwej) i krajbrazwej raz wzrst lesistści wjewództwa i chrna lasów. Pdstawą stwrzenia warunków d racjnalneg zarządzania chrną przyrdy będzie: wdrżenie systemu mnitringu stanu przyrdy, pracwanie i wdrżenie systemu infrmacji biektach i bszarach szczególnie chrninych. tel. 513 100 869 e-mail: biur@ek-team.cm.pl 12

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY CHYBIE- AKTUALIZACJA 2.4 Strategia Rzwju Śląska Cieszyńskieg na lata 2001-2016 Strategia Rzwju Śląska Cieszyńskieg i dkument, jakim jest Strategia Rzwju Pwiatu Cieszyńskieg, stanwią jedną całść. Jest t rzległy dkument strategiczny, w którym zawart misje dla Śląska Cieszyńskieg: Śląsk cieszyński, pielęgnując dziedzictw Kulturwe tej ziemi, dba edukację i kulturę, Jak fundamenty dalszeg rzwju, a zachwując Wyjątkwą atrakcyjnść inwestycyjną pdnsi Standardy w chrnie śrdwiska raz piece Zdrwtnej i spłecznej. Strategia zawiera również wiele celów gólnych i szczegółwych wraz z przedsięwzięciami i zadaniami jakie należy zrealizwać by siągnąć cele główne.pniżej przedstawin cele i działania, które dtyczą chrny śrdwiska: CEL STRATEGICZNY 1: Pprawa jakści życia mieszkańców śląska cieszyńskieg, szczególnie w zakresie chrny zdrwia. Zwiększanie atrakcyjnści śląska cieszyńskieg jak miejsca siedlania się i lkwania inwestycji. CEL OPERACYJNY 1.1. Rzbudwa infrastruktury technicznej. 1.1.1. Regulacja ptków i rzek 1.1.2. Budwa zbirników małej retencji z zachwaniem życia bilgiczneg, w tym hdwli pstrąga 1.1.3. Rzbudwa sieci wdciągów publicznych, kanalizacji i budwa lkalnych czyszczalni ścieków z zachwaniem mżliwści wykrzystania infrastruktury w układzie międzygminnym 1.1.4. Stwrzenie w gminach (pwiecie) systemu dfinanswania budwy przydmwych czyszczalni ścieków z wykrzystaniem wzru Cieszyńskieg Gminneg Funduszu Ochrny Śrdwiska CEL OPERACYJNY 1.2. Pdniesienie świadmści eklgicznej mieszkańców Pwiatu Cieszyńskieg kształtwanie pstaw preklgicznych. 1.2.1. Dsknalenie nauczycieli z zakresu edukacji eklgicznej 1.2.3. Przygtwanie prgramu szklneg z zakresu chrny śrdwiska bazująceg na dbrych przykładach z pwiatu cieszyńskieg, w tym rganizacja warsztatów eklgicznych w szkłach CEL OPERACYJNY 1.4. Współdziałanie gmin i pwiatu celem pracwania prcedur działań preklgicznych. 1.4.2. Pwłanie Frum Eklgiczneg, działająceg przy Związku Kmunalnym Ziemi Cieszyńskiej celem pracwywania m.in.: Biuletynu Eklgiczneg Pwiatu Cieszyńskieg raz utwrzenia strny internetwej zajmującej się tematyką śrdwiska naturalneg w Pwiecie Cieszyńskim 2.5 Prgram Ochrny Śrdwiska dla Pwiatu Cieszyńskieg na lata 2004-2007 z perspektywą d rku 2016 Prgram Ochrny Śrdwiska dla Pwiatu Cieszyńskieg zstał pracwany w rku 2003, i przyjęty Uchwałą nr XIV/128/03 Rady Pwiatu Cieszyńskieg w dniu 29 grudnia 2003 rku w 2007 rku wyknan Raprt z realizacji Prgramu Ochrny Śrdwiska. W Prgramie chrny śrdwiska dla Pwiatu Cieszyńskieg na lata 2004-2007 z perspektywą d rku 2016 pgrupwan zadania według następujących dziedzin: Pprawa jakści pwietrza atmsferyczneg, Racjnalna gspdarka wdna, Pprawa jakści gleb, chrna pwierzchni i kpalin, Zmniejszenie uciążliwści hałasu, Zachwanie i wzbgacanie walrów przyrdniczych, Racjnalna gspdarka dpadami, Zagspdarwanie terenów zdegradwanych, Przeciwdziałanie nadzwyczajnym zagrżenim śrdwiska, Edukacja eklgiczna. Dziedziny te stanwią grupę celów głównych. Każdy z nich zawiera części składwe w pstaci prirytetów : tel. 513 100 869 e-mail: biur@ek-team.cm.pl 13

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY CHYBIE- AKTUALIZACJA Ograniczenie niskiej emisji, Minimalizacja uciążliwści d transprtu kłweg, Ochrna przed prmieniwaniem elektrmagnetycznym i radiaktywnym, Ograniczenie emisji przemysłwych (niska i wyska), Ochrna przeciwpwdziwa, Realizacja kmplekswych inwestycji w dziedzinie gspdarki wdn-ściekwej (graniczenie zrzutów nieczyszcznych ścieków d cieków i zbirników), Pprawa jakści wdy pitnej, Regulacja stsunków wdnych na terenie gminy, Ochrna wierzchniej warstwy gleb, Przywrócenie wartści użytkwych gleb, Racjnalna gspdarka rlna, Racjnalna gspdarka kpalinami, Ograniczenie emisji hałasu przemysłweg i pchdząceg d ciągów kmunikacyjnych, Ograniczenie emisji hałasu z innych źródeł (punktwych), Ochrna i renaturalizacja eksystemów, Ochrna elementów przyrdy żywinej i nieżywinej, Zwiększenie pwierzchni bilgicznie czynnych, Likwidacja dzikich składwisk dpadów, Rzwój selektywnej zbiórki dpadów, Ograniczenie ilści dpadów bidegradwalnych w strumieniu dpadów kmunalnych, Wdrażanie systemu gspdarki dpadami niebezpiecznymi, Gspdarka dpadami przemysłwymi z zakładów zlkalizwanych na terenie gminy, Budwa gminneg Punktu Gspdarki Odpadami, Rekultywacja terenów pprzemysłwych, Twrzenie parków, terenów zielnych i miejsc wypczynkw-rekreacyjnych, Inne mżliwści zagspdarwania terenów pprzemysłwych, Awarie w zakładach pracy, Klizje drgwe, pżary, pwdzie, Prwadzenie zajęć dydaktycznych w szkłach, Organizacja pzaszklnych śrdków i elementów edukacji eklgicznej. Każdy z wyżej wymieninych prirytetów pwinien zawierać zadania szczegółwe w pdziale na zadania własne i krdynwane. 2.6 Strategia Rzwju Gminy Chybie d rku 2014 Strategia Rzwju Gminy Chybie d rku 2014 zstała pracwana w 2001 rku i przyjęta uchwałą Rady Gminy w Chybiu nr XXXVI/203/02 z dnia 14 marca 2001 rku. W Strategii Rzwju Gminy Chybie d rku 2014 wyznaczn cel nadrzędny gminy: Rzwój małych i średnich przedsiębirstw, uprządkwanie gspdarki wdn ściekwej pprzez wspólne przedsięwzięcie z innymi gminami budwy nwczesnej czyszczalni ścieków raz pmc przy szerk rzumianym rzwju infrastruktury tj. chrnie zdrwia, pmcy spłecznej raz kulturze wraz z inicjatywą wewnętrzneg zaangażwania rganizacji pzarządwych. tel. 513 100 869 e-mail: biur@ek-team.cm.pl 14

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY CHYBIE- AKTUALIZACJA 3 Ogólna charakterystyka gminy Chybie 3.1 Płżenie Gmina Chybie płżna jest w płudniwej części wjewództwa śląskieg, na półncn wschdnim skraju Pwiatu Cieszyńskieg w zaklu górnej Wisły. Zajmuje pwierzchnię 31,7 km 2 i jest zamieszkana przez 9182 sób. Graniczy d zachdu z gminą Strumień, d płudnia z Gminą Skczów, a d płudniweg - wschdu z Gminą Jasienica, d wschdu z gminą Czechwice-Dziedzice należącymi d pwiatu Bielskieg raz d półncy pprzez zbirnik Gczałkwicki z Gminą Pszczyną i Gminą Gczałkwice należącymi d pwiatu Pszczyńskieg. Rysunek 1 Płżenie Gminy Chybie na tle pwiatu Cieszyńskieg Źródł: http://wybry2006.pkw.gv.pl W jej skład wchdzi 5 słectw: Chybie, Frelichów, Mnich, Zabrze i Zarzecze. Rysunek 2. Struktura administracyjna Gminy Chybie. Źródł: Plan Zagspdarwania Przestrzenneg Gminy Chybie tel. 513 100 869 e-mail: biur@ek-team.cm.pl 15

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY CHYBIE- AKTUALIZACJA Układ sadniczy kncentruje się wzdłuż ciągów kmunikacyjnych, szczególnie na półnc i płudnie d linii klejwej Katwice Zebrzydwice raz p bu strnach drgi pwiatwej Strumień Jasienica. Obszary zwartej zabudwy występują również wzdłuż dróg prwadzących z centrum gminy d słectw. Na pzstałym terenie zabudwa ma charakter rzprszny. Pwierzchnia terenu Gminy Chybie w rzbiciu na pszczególne słectwa: Chybie - 1 122 ha Frelichów - 294 ha Mnich - 835 ha Zabrze - 592 ha Zarzecze - 337 ha RAZEM - 3 180 ha Przez teren Gminy Chybie przebiega 21,322 km dróg pwiatwych, 92,629 km dróg gminnych. Drgi pwiatwe, gminne lkalne realizują przede wszystkim pwiązania kmunikacyjne wewnątrz Gminy raz pwiązania lkalne z miejscwściami w gminach sąsiadujących. Na terenie gminy istnieją następujące drgi pwiatwe: 2627S Kaczyce Dln. Kńczyce Małe Pruchna - Drgmyśl Chybie 2633S Strumień Landek - Jasienica 2632S Zabłcie - Chybie 2634S Chybie Zarzecze 2637S Chybie Zabrze 2639S Zabrze - Pierściec Stan techniczny dróg jest w dużym stpniu niezadwalający, c wymaga ciągłych nakładów śrdków finanswych w pprawę infrastruktury drgwej. Pdstawwym śrdkiem przewzwym w Gminie jest autbus. Większść linii kursuje wzdłuż głównych ciągów kmunikacyjnych. Chybie psiada bezpśrednie pwiązania kmunikacyjne z miastami Bielsk-Biała, Cieszyn, Skczów, Strumień. Przez Chybie biegnie główny szlak tranzytu klejweg w kierunku Śląska i Republiki Czeskiej. Układ klejwy twrzą: międzynardwa magistrala Katwice Zebrzydwice - Republika Czeska, linia krajwa Chybie-Pawłwice, linia krajwa Chybie-Skczów. Gmina jest zwdciągwana w 98 %. Istniejący system zapatrzenia w wdę party jest na Stacji Uzdatniania Wdy w Strumieniu i rurciągu magistralnym GPW w Katwicach. Na terenie gminy nie istnieje kanalizacja sanitarna. Zapatrzenie terenu całej gminy w gaz dbywa się d strny Strumienia i Drgmyśla z gazwej sieci średniprężnej Ø 100 mm. W gminie stswany jest indywidualny system zapatrywania w ciepł. Piece palane są najczęściej paliwami stałymi. 3.2 Ukształtwanie terenu i budwa gelgiczna Cały bszar gminy leży w Ktlinie Racibrsk - Oświęcimskiej w rzległym rzszerzeniu Dliny Wisły. Ukształtwanie terenu jest jednlite płaska dlina nieznacznym spadku w kierunku półncnym. Deniwelacja względna wynsi 18 m. Działalnść gspdarcza spwdwała zmiany ukształtwania terenu. Na terenie gminy zbudwan kmpleksy stawów hdwlanych, które wraz z siecią dróg usytuwanych na nasypach wzdłuż rwów dwadniających w kierunku półncnym d Zbirnika Gczałkwickieg stanwią charakterystyczny krajbraz Gminy. D przekształceń rzeźby dszł w wyniku przetwórstwa rln-spżywczeg, prwadzenia gspdarki rlnej ( w tym hdwli ryb ) raz rzwju sieci sadniczej i kmunikacyjnej. Obszar gminy dznacza się dużą różnrdnścią frm antrpgenicznych. Występują tutaj frmy charakterze punktwym, liniwym raz pwierzchniwym. Pwstawały ne w różnych kresach czasu. Czas twrzenia niektórych zstał już zakńczny. Natmiast inne są młde lub współcześnie twrzne i zachdzą na nich naturalne prcesy gemrflgiczne. tel. 513 100 869 e-mail: biur@ek-team.cm.pl 16

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY CHYBIE- AKTUALIZACJA Pdłże przedmitweg bszaru stanwią: utwry trzecirzędwe iły miąższści 600 d 900 m z przewarstwieniami żwirów i piasków i utwry czwartrzędwe piaski i żwiry miąższści kł 15 m wypełniające dlinę Wisły raz utwry lesswate (gliny pylaste z wkładkami namułów, trfów i piasków) miąższści 4 d 8 m wzdłuż ptku Bajerka. 3.3 Klimat Obszar gminy Chybie należy d krainy klimatycznej Pgórza i Ktliny Racibrsk-Oświęcimskiej. Zdecydwany wpływ na mikrklimat gminy ma Zbirnik Gczałkwicki zwiększający wilgtnść pwietrza i częsttliwść występwania mgieł i zamgleń. Średnia temperatura rczna + 8,5 C, natmiast średnia temperatura lata + 16 C (kł 100 dni), ilść dni mrźnych w rku t kł 30 35 dni, ilść dni z przymrzkami 100 120 dni. Okres wegetacyjny ma długść 200 220 dni. W miejscwści Ochaby zstała zmierzna średnia rczna ilść padów, która wynsi 883 mm. Na analizwanym bszarze przeważają wiatry płudniw zachdnie 19 % i płudniwe 11,9 %. 3.4 Otczenie spłeczn gspdarcze Gmina Chybie ma pwierzchnię 31,7 km 2. Stan ludnści zamieszkującej Gminę w maju 2008 rku wynsił 9.182 mieszkańców, c znacza że średnie zaludnienie w Gminie wynsi kł 289 mieszkańców na kilmetr kwadratwy. Według danych statystycznych liczba ludnści na terenie Gminy Chybie na przestrzeni statnich dziesięciu lat stale się nieznacznie zwiększała. W rku 1998 teren Gminy zamieszkiwał 8787 ludzi, a według statnich danych z rku 2008 jest 395 mieszkańców więcej. Rysunek 3 Liczba mieszkańców Gminy Chybie Źródł: pracwanie własne na pstawie www.stat.gv.pl, raz danych UG Chybie, 2008 Wzrst liczby ludnści jest ddatkw wspmagany przez ddatni przyrst naturalny. Na przestrzeni statnich kilku lat bserwuje się dużą ilść urdzeń (d 90 d 113), kł 30% większą d liczby zgnów, c przyczynia się d ddatnieg stałeg przyrstu naturalneg wahająceg się na przestrzeni lat 1998-2006 d 12 d 44. tel. 513 100 869 e-mail: biur@ek-team.cm.pl 17

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY CHYBIE- AKTUALIZACJA Rysunek 4 Ilść urdzeń, zgnów i przyrst naturalny na terenie gminy Chybie w latach 1998-2006 Źródł: pracwanie własne na pstawie www.stat.gv.pl, 2008 Wzrst liczby ludnści wspmagany jest ddatkw przez migracje ludnści, przede wszystkim napływ ludnści ze Śląska z rejnu Katwic, Żr i Jastrzębia. W statnich latach tereny płżne w niedalekiej dległści d miast stały się bardz atrakcyjnymi terenami dla budwy dmków i stały się sypialniami większych miast, c pwduje zwiększenie liczby siedleń na bszarze Gminy Chybie. Rysunek 5 Sald migracji na bszarze gminy Chybie na przestrzeni lat 1998-2006 Źródł: pracwanie własne na pstawie www.stat.gv.pl, 2008 Rysunek nr 6 brazuje wielkść salda migracji na przestrzeni statnich śmiu lat. Z wykresu jasn widać, że sald migracji stale jest ddatnie, natmiast w 2003 i 2006 rku zantwan największy napływ ludnści d gminy. Liczba kbiet na 100 mężczyzn wynsi 104. Ludnść w wielu prdukcyjnym stanwi kł 63,9% całej ppulacji mieszkańców Gminy, ludnść w wieku przedprdukcyjnym stanwi kł 22,5%, a w wieku pprdukcyjnym kł 13,6%. Większść mieszkańców gminy pracuje w zakładach przemysłwych i usługwych na terenie Gminy, a są t między innymi: Zakład Przetwórstwa Mięsneg Łuksz, SYNCHRONIZATOR Sp. Jawna, tel. 513 100 869 e-mail: biur@ek-team.cm.pl 18

Spółdzielnia AGROMET, PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY CHYBIE- AKTUALIZACJA Spółdzielnia Sampmc. A także pza jej granicami, a szczególnie w Bielsku Białej, Strumieniu, Skczwie Czechwicach Dziedzicach i Jastrzębiu Zdrju, a także w najbliższych kpalniach. Na bszarze gminy zarejestrwanych jest kł 580 pdmitów gspdarczych. Dminującą frmę własnści stanwi sektr prywatny. Rysunek 6 Zmiany w ilści pdmitów gspdarczych na terenie gminy Chybie Źródł: pracwanie własne na pstawie www.stat.gv.pl, 2008 Największy dsetek b kł 82% t sby fizyczne prwadzące działalnść gspdarczą. Ilść pdmitów gspdarczych d rku 2003 sukcesywnie wzrastała, natmiast w rku 2004 nastąpił spadek i pnwnie d 2005 rku liczba pdmitów rśnie by w grudniu 2006 rku siągnąć ilść 578. Główne sfery działalnści t handel (kł 37%), budwnictw (13,2%), przetwórstw i prdukcja przemysłwa (12,6), a także gastrnmia i transprt. Według danych Pwiatweg Urzędu Pracy w Cieszynie na dzień 31.12.2007 rku liczba bezrbtnych zamieszkujących gminę wynsiła 250 sób, w prównaniu d rku 2004 liczba ta spadła kł 38%. Szczegółwe zestawienie liczby bezrbtnych w statnich latach z pdziałem na ilść kbiet przedstawin w tabeli. Tabela 1 Struktura ilści sób bezrbtnych w latach 2004-2007 2004 2005 2006 2007 gółem kbiety gółem kbiety gółem kbiety gółem kbiety 404 232 374 230 354 230 250 164 Źródł: pracwanie własne na pstawie danych PUP Cieszyn, 2008 Największą grupę bezrbtnych stanwiły sby z wykształceniem zasadniczym zawdwym raz pdstawwym i niepełnym pdstawwym, natmiast najmniej sób bez pracy miał wykształcenie wyższe i średnie. tel. 513 100 869 e-mail: biur@ek-team.cm.pl 19

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY CHYBIE- AKTUALIZACJA Tabela 2 Liczba bezrbtnych w gminie Chybie w latach 2004-2007 według pzimu wykształcenia według stanu na dzień 31 grudnia daneg rku Wyszczególnienie stan na kniec 2004 rku stan na kniec 2005 rku stan na kniec 2006 rku stan na kniec 2007 rku gółem kbiety gółem kbiety gółem kbiety gółem kbiety Wyższe 15 12 15 10 15 8 19 13 WYKSZTAŁCENIE Plicealne i średnie zawdwe 84 55 79 56 75 55 45 32 Ogólnkształcące 30 26 25 19 26 24 23 21 Zasadnicze 154 83 144 87 147 94 87 56 Gimnazjalne i pniżej 121 56 111 58 91 49 76 42 Ogółem 404 232 374 230 354 230 250 164 Źródł: pracwanie własne na pstawie danych PUP Cieszyn, 2008 3.5 Turystyka i rekreacja Przez Gminę Chybie przebiega szlak rwerwy REGIOTUR, który pwstał w ramach prjektu Eurregin Śląsk Cieszyński Těšinké Slezsk. Gmina Chybie bjęta jest również w ramach współpracy plsk-czeskiej prjektem Szlaki dziedzictwa kulturaln-przyrdniczeg GREENWAYS Gmina Chybie nie rzwinęła funkcji turystyczn-rekreacyjnej. W statnich latach zwiększyła się ilść działalnści gspdarczych prwadznych w zakresie gastrnmii i htelarstwa, nie mniej jednak brak w Gminie śrdków rekreacyjnych i wypczynkwych, zrganizwanej bazy nclegwej (tylk Rbtniczy Klub Sprtwy Cukrwnik dyspnuje 43 miejscami nclegwymi), dpwiedniej bazy gastrnmicznej i innych urządzeń turystycznych w tym szlaków spacerwych. Na terenie Chybia działa Gminny Ośrdek Kultury, w ramach któreg funkcjnują dwa kluby: Amatrski Klub Filmwy Klaps raz Klub pd Amfiteatrem. Pnadt funkcjnują różneg rdzaju grupy warsztatwe: plastyczne, taneczne, wkalne, literackie, perkusyjne, teatralne, ftgraficzne, grupa tańca break dance raz szkła filmwa przy AKF Klaps. W ramach swjej działalnści GOK rganizuje i współrganizuje różne prpzycje kulturalne na terenie Gminy Chybie raz dknuje prezentacji drbku własneg i miejscwych twórców pza granicami Gminy. Dtyczy t głównie imprez plenerwych, kncertów, sptkań teatralnych, wernisaży plastycznych, wystaw ftgraficznych raz sptkań autrskich i tematycznych. Gminny Ośrdek Kultury jest także rganizatrem wielu imprez kulturalnych takich jak Festiwal Pisenki Dziecięcej MŁODA GWIAZDA, Dni Szkckie, Mistrzstwa Plski Psów Pasterskich, Rdzinny Rajd rwerwy, Dzień Dziecka, Żabinalia, Piknik Filmwy z AKF KLAPS, Plenerwy spektakl Czarwnice z Salem, Pżegnanie lata. Od wielu lat istnieją na terenie Chybia rganizacje i kła, które pwstały na bazie wspólnych zaintereswań lub chęci rzwijania swjej sbwści czy służenia innym. D takich rganizacji mżemy zaliczyć: Gminny Ośrdek Kultury, Gminna Bibliteka Publiczna, Klub pd Amfiteatrem, Amatrski Klub Filmwy Klaps, Kł Gspdyń Wiejskich, Związek Emerytów i Rencistów, Stwarzyszenie na Rzecz Osób Niepełnsprawnych RAZEM, Stwarzyszenie Eklgiczne EKO-ŻYCIE, Kł Pszczelarskie, Kł Wędkarskie Sekcja Chybie, Kł Łwieckie Chybie. tel. 513 100 869 e-mail: biur@ek-team.cm.pl 20

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY CHYBIE- AKTUALIZACJA 3.6 Współpraca transgraniczna Od 2003 rku Gmina Chybie współpracuje z Gminą Cierlick w Republice Czeskiej. Zawarte przumienie ma na celu wzajemną współpracę zmierzającą d pgłębienia kntaktów między Gminami raz ich mieszkańcami. Głównymi gałęziami w których prwadzna jest współpraca są: wzajemne sptkania młdzieży i nauczycieli szkół w celu lepszeg pznania histrii i współczesnści drugiej strny umwy, wzajemne uczestnictw w kulturalnych, sprtwych, rekrutacyjnych i innych imprezach rganizacyjnych przez kluby sprtwe, instytucje kulturalne raz rganizacje drugiej strny umwy, wymiana dświadczeń i pglądów w sprawie wyknywanych zadań przez Urzędy Gmin bu strn. Obszar Gminy leży w strefie przygranicznej, w bszarze współpracy transgranicznej między gminami Związku Kmunalneg Ziemi Cieszyńskiej i związkiem gmin czeskich. W ramach wspólnych działań pracwany zstał prgram REGIOTOUR trasy rwerwe, służący rzwjwi bezpiecznej turystyki rwerwej raz drbnej przedsiębirczści w zakresie usług. W ramach współpracy pwstał między innymi szlak rwerwy REGIOTUR. Przez Gminę Chybie przebiega, szlak rwerwy, który pwstał w ramach prjektu Eurregin Śląsk Cieszyński Těšinké Slezsk. Gmina Chybie bjęta jest w ramach współpracy plsk-czeskiej prjektem Szlaki dziedzictwa kulturaln-przyrdniczeg GREENWAYS Eurregin Śląsk Cieszyński, który stwarzyszenie współtwrzy (p strnie plskiej) wspiera rzwój w bszarach przygranicznych, a zwłaszcza w takich dziedzinach jak: Wymiana dświadczeń i infrmacji dt. rzwju reginu, Wymiana dświadczeń i infrmacji dtyczących rynku pracy, Współpraca przy planwaniu przestrzennym, Rzwiązywanie wspólnych prblemów w dziedzinie transprtu, kmunikacji i łącznści raz bezpieczeństwa bywateli, Rzwiązywanie wspólnych prblemów dtyczących eklgii i śrdwiska naturalneg, Współpraca przy zapbieganiu i likwidacji następstw klęsk żywiłwych, Współpraca w dziedzinie gspdarczej i handlwej, Rzwój turystyki, ruchu pdróżnych łącznie z dalszym usprawnieniem ruchu graniczneg, Akcje wspierające rzwój kultury, światy i sprtu, zwłaszcza wymiana infrmacji dtyczących tych działań, Wymiana kulturalna i pieka nad wspólnym dziedzictwem kultury, Wzajemna współpraca służb ratwniczych i górskich na terenie Eurreginu, Współpraca między szkłami i młdzieżą na terenie Eurreginu. Stwarzyszenie Rzwju i Współpracy Reginalnej 'Olza' d któreg należy gmina Chybie i czeski partner jakim jest Instytut EurSchla z Trzyńca cyklicznie d 2002 rku rganizuje prjekty: Plskczeskie uczniwskie gry bez granic, Plsk-czeskie uczniwskie gry symulacyjne raz Eurreginalne frum szklnych klubów eurpejskich. Przy realizacji tych prjektów Stwarzyszenie współpracuje ze zrzeszającymi szklne kluby eurpejskie Stwarzyszeniami: Cieszyński Klub Eurpejski Teraz Eurpa i Jastrzębski Klub Eurpejski Eurpa Nstra. tel. 513 100 869 e-mail: biur@ek-team.cm.pl 21

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY CHYBIE- AKTUALIZACJA 4 Ochrna dziedzictwa przyrdniczeg 4.1 Ochrna przyrdy i krajbrazu 4.1.1 Charakterystyka i cena stanu aktualneg 4.1.1.1 Charakterystyczne elementy przyrdy żywinej w strukturze przestrzennej zagspdarwania terenu Gminy Chybie Charakterystyczny krajbraz gminy Chybie, płżnej w przeważającej części na bszarze Dliny Górnej Wisły, a także struktura przestrzenna frm zagspdarwania terenu, cechują przede wszystkim: wyski stpień zadrzewień i zakrzaczeń wzdłuż cieków wdnych i rwów meliracyjnych, częst z pzstałściami stardrzewia drzew liściastych (dąb, lsza czarna, jesin) m.in. na grblach stawwych i wzdłuż meandrująceg dcinka cieku Bajerki, duży zwarty kmpleks leśny, rzciągnięty wzdłuż płudniw wschdnich brzegów Zbirnika Gczałkwickieg, ciągi stawów hdwlanych w bniżeniach dlin dpływów Wisły (Głysz), tereny upraw rlnych z rzdrbniną zabudwą zagrdwą i mieszkaniwą jednrdzinną raz mzaiką zadrzewień śródplnych. Dlina Górnej Wisły, zgdnie z przygtwanym Planem Zagspdarwania Przestrzenneg Wjewództwa Śląskieg, włączna zstała d tzw. strefy rln leśnej, której głównym zadaniem jest chrna terenów wzdłuż cieków wdnych, bejmująca: prawidłwe funkcjnwanie systemów meliracyjnych w dlinach cieków raz zakaz zabudwy naturalnych terenów zalewwych, chrnę terenów leśnych i twrzenie bszarów chrninych przyrdy i krajbrazu ze szczególnym uwzględnieniem bszarów NATURA 2000. W brębie ww. strefy niezbędne jest utrzymanie i wzmcnienie krytarzy eklgicznych znaczeniu pnadreginalnym, związane z wykluczeniem nwej zabudwy i infrastruktury turystyczn sprtwej na terenach sti przyrdy i terenach leśnych walrach gleb i wdchrnnych, a także utrzymanie istniejących bszarów i biektów prawnie chrninych wraz z ustanwieniem nwych prawnych frm chrny przyrdy. 4.1.1.2 Siedliska przyrdnicze Na bszarze Dliny Górnej Wisły w granicach istniejącej Osti Ptasiej stwierdzn becnść k. 800 gatunków rślin naczyniwych, reprezentujących następujące typy siedlisk: siedliska nitrfilne, mezfilnych lasów liściastych, łąk świeżych i kresw zalewanych, trfwisk różneg typu, lasów i zarśli bagiennych, terfity miejsc kresw zalewanych, wdnych. Dlina Górnej Wisły stanwi również stję siedlisk, uwzględninych w Rzprządzeniu Ministra Śrdwiska z dnia 16 maja 2005r. w sprawie typów siedlisk przyrdniczych raz gatunków rślin i zwierząt, wymagających chrny w frmie wyznaczenia bszarów Natura 2000 ( Dz.U.Nr 94 pz. 795). D siedlisk znaczeniu eurpejskim, występujących na terenie gminy Chybie, zaliczamy: trfwiska przejściwe i trzęsawiska z rślinnścią z klasy Scheuchzeri Caricetea ( kd 7110 ), bniżenia na pdłżu trfwym z rślinnścią ze związku Rhynchsprin ( kd 7150 ), brzegi lub suszane dna zbirników wdnych ze zbirwiskami z klasy: Litrelletea i Iset Nanjuncetea (kd 3130), bry i lasy bagienne (kd 91D0) siedlisk prirytetwe dla Wspólnty Eurpejskiej, łęgi: wierzbwe, tplwe, lszwe i jesinwe ( kd 91E0 ), grąd subkntynentalny ( kd 9170 ), tel. 513 100 869 e-mail: biur@ek-team.cm.pl 22

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY CHYBIE- AKTUALIZACJA kresw zalewane muliste brzegi rzek ( kd 3270 ), starrzecza i naturalne eutrficzne zbirniki wdne ze zbirwiskami ze związku: Nymphein i Ptamin ( kd 3250 ). Spśród rdzajów zbirwisk leśnych, nieleśnych i trfwiskwych, związanych z ww. typami siedlisk na szczególną uwagę zasługują: ssnwy bór bagienny (Vaccini uliginsi Pinetum) rezerwat przyrdy Rtuz, łęg jesinw lszwy (Fraxin Alnetum) nad ciekiem Bajerką w Chybiu, grąd subkntynentalny (Tili Carpinetum) w półncn zachdniej części kmpleksu leśneg w Zarzeczu raz w rejnie Bajerki, zespół pnikła igłwateg i namulnika brzegweg (Elechari acicularis Limselletum aquaticae) ujście Bajerki d Zb. Gczałkwickieg, zespół pnikła jajwateg i turzycy cibrwatej (Elecharit Caricetum bhemicae) lkalizacja: jak wyżej, zespół przygiełki białej (Rhynchspretum albae) rezerwat Rtuz, pł mszarn wełniankwe (Eriphr angustiflii Sphagnetum recurvi) lkalizacja: jak wyżej, zbirwisk: Carex rstrata Sphagnum fallax płd. część rez. Rtuz, zespół rdestu strgrzkieg i uczepu trójlistkweg (Plygn Bidentetum) muliste brzegi wód i kresw zalewane zagłębienia, rzprszne w całej gminie, zbirwisk rdestu szczawilistneg typweg (z Plygnum lapathiflium ssp. lapathiflium) brzegi i dn stawów w Żabińcu, zbirwiska rślinnści wdnej z udziałem: spirdeli wielkrzeniwej (Spirdeletum plyrrhizae), wywłócznika kłsweg (Myriphylletum spicati), rdestnicy pływającej (Ptamgetnetum natantis), grążela żółteg (z Nuphar luteum) wdy stawów rybnych w Głyszu. 4.1.1.3 Chrnine i ginące elementy flry i fauny Określenie zasbów flrystycznych dla terenu gminy Chybie jest mżliwe w parciu pracwanie Walryzacji przyrdniczej Obszaru Natura 2000 Dlina Górnej Wisły, sprządzne w 2006r. przez wielsbwy zespół naukwców na zlecenie Wjewdy Śląskieg. Spśród aktualnie występujących gatunków rślin naczyniwych na terenie gminy stwierdzn stanwiska następujących gatunków, bjętych chrną prawną, mających szczególne znaczenie w lkalnej flrze ze względu na bfitść występwania raz charakterystyczne walry przyrdnicze i estetyczne: bagn zwyczajne (Ledum palustre ) płd. część rezerwatu Rtuz, grzybieńczyk wdny (Nymphides peltata ) staw rybny Wysznia I w Głyszu ( gatunek uznany w Plsce za narażny na wyginięcie ), pływacz psplity (Utricularia vulgaris ) stawy: Nwy Mały, Wysznia V, Wysznia IX, Głysz, Pd Lasem, rsiczka krągłlistna ( Drsera rtundiflia ) rezerwat Rtuz, turzyca bagienna (Carex limsa ) lkalizacja: jak wyżej (w Plsce gatunek niskieg ryzyka), turzyca Davalla (Carex davalliana ) lkalizacja: jak wyżej, włsienicznik wdny (Batrachium aquatile ) stawy: Wysznia I, Wysznia IX, Pśredni Przejściwy w Głyszu, włsienicznik krążklistny ( Batrachium circinatum ) stawy: Wysznia IV w Głyszu, widłaczek trfwy (Lycpdiella innudata ) rezerwat Rtuz, widłak gździsty (Lycpdium clavatum ) kmpleks leśny wkół rezerwatu Rtuz, widłak jałwcwaty (Lycpdium anntinum ) - kmpleks leśny wkół rezerwatu Rtuz, bbrek trójlistkwy (Menyanthes trifliata ) pdmkłe łąki w Głyszu, pierwisnek lekarski (Primula elatir ) w łęgach i nad ptkami we Frelichwie. tel. 513 100 869 e-mail: biur@ek-team.cm.pl 23

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY CHYBIE- AKTUALIZACJA Pdstawwe zagrżenie dla większści spśród ww. gatunków stanwi: sukcesja rślinnści leśnej na trfwiskach zaburznych stsunkach wdnych raz dłuższe kresy bniżneg stanu wód, pwdujące wysychanie zbirników wdnych i ekspansję rślinnści bagiennej, łąkwej i pastwiskwej. Głównym wyznacznikiem walrów fauny na terenie gminy Chybie jest becnść gatunków ptaków, w tym większści spśród k. 30 gatunków, wymieninych w Załączniku nr 1 Dyrektywy Rady 79/409/EWG, których występwanie na tym bszarze była decydującym i biektywnym kryterium dla utwrzenia w lipcu 2004r. Obszaru Osti Ptasiej NATURA 2000 Listę ww. gatunków na tym terenie reprezentują m.in.: zimrdek, bak, bączek, bciany: biały i czarny, derkacz, błtniak stawwy, łabędź krzykliwy, czaple: biała i nadbna, żuraw, bielik, pdróżniczek, ślepwrn, trzmieljad, rybitwy; czarna i zwyczajna, dzięciły: czarny, średni i zielnsiwy, zielnka, krpiatka i inne. Ilść gatunków ptaków spśród ww. listy, psiadających stanwiska lęgwe w pszczególnych typach terenu Osti Ptasiej przedstawia się następując: wdy Zb. Gczałkwickieg - 16 gatunków stawy hdwlane - 10 gatunków tereny leśne - 11 gatunków tereny upraw rlnych - 4 gatunki. D gdnych uwagi elementów fauny eksystemów leśnych (lasy mieszane siedlisk lasu wilgtneg i świeżeg; lasy grądwe i łęgwe ) raz wdnych i nadwdnych na terenie Gminy należy zaliczyć również : bbra eurpejskieg ( liczna klnia w rejnie ujścia Bajerki d Zb. Gczałkwickieg efekt prwadznej w płwie lat 90 tych XX w. intrdukcji przez Plski Związek Łwiecki Zarząd Okręgu w Bielsku Białej ), liczne gatunki płazów, w tym: rpuchy, rzektkę, kumaka nizinneg, drbne ssaki drapieżne (kuna leśna, tchórz, łasica, w statnich latach również jent ). Spśród zinwentaryzwanych przedstawicieli bezkręgwców (głównie na terenie istniejąceg rezerwatu przyrdy raz prpnwanych użytków eklgicznych: Bieniwiec i Stawy Landeckie przy granicy z gminą Jasienica) d najbardziej interesujących należą wady (głównie chrząszcze i mtyle), związane z siedliskami wilgtnymi, specyficznymi dla bszaru gminy Chybie. 4.1.1.4 Frmy chrny przyrdy na terenie Gminy Spśród frm chrny przyrdy żywinej i nieżywinej, wymieninych w ustawie z dnia 16 kwietnia 2004 r. ( Dz.U.Nr 92 pz. 880 z późn. zm. ), d chwili becnej na terenie gminy Chybie utwrzn: bszar NATURA 2000 Dlina Górnej Wisły (k.96% bszaru w granicach gminy łącznie: 3099,9 ha ), 1 rezerwat przyrdy 2 pmniki przyrdy ( drzew wlnstjące i aleja drzew ) Aktualny stan chrny przyrdy na terenie gminy ( indywidualne i małbszarwe frmy chrny ) raz zamierzenia w tym zakresie, parte przeprwadzne ekspertyzy i walryzacje przyrdnicze przedstawiają tabele. tel. 513 100 869 e-mail: biur@ek-team.cm.pl 24

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY CHYBIE- AKTUALIZACJA Tabela 3 Pmniki przyrdy na terenie gminy Chybie L.P. Nr rejestru* Lkalizacja Data utw. Obiekt Kategria biektu Uwagi 1 107 Zabrze, ul. Czereśniwa 96, bk drgi : Drgmyśł Zabrze Ilwnica 1960 Dąb szypułkwy, bwód pnia: 640 cm Pjedyncze drzew wlnstjące 2 489 Chybie przy drgach pwiatwych ul: Bielskiej i Cieszyńskiej 1995 Aleja dębwa ( dęby : szypułkwy i błtny ) 201 szt. bw. pnia : 190 540 cm, wiek k. 150 160 lat Aleja drzew Drzewa znaczne tabliczkami inwentaryzacyjnymi ; 2007r. zabiegi pielęgnacyjn knserwacyjne na 31 szt. drzew Źródł: Wjewódzki Knserwatr Przyrdy w Katwicach. Rejestr pmników przyrdy * Nr rejestru na pdstawie rejestru pmników przyrdy b. wjewództwa bielskieg Tabela 4 Rezerwaty przyrdy na terenie gminy Chybie L.P Nazwa biektu Rk utw. Pw. (ha) Lkalizacja Cel chrny 1 Rtuz 2005 40,63 (136,29 tulina) Zabrzeg, gm. Czechwice Dziedzice Chybie, gm. Chybie ( Skarb Państwa Nadleśnictw Bielsk ) Rezerwat trfwiskwy chrna śródleśnych trfwisk z fragmentami bru bagienneg i bru wilgtneg Tabela 5 Prjektwane i prpnwane frmy chrny przyrdy na terenie gminy Chybie L.P Nazwa biektu Frma chrny Cel chrny Uwagi 1 Bieniwiec Użytek eklgiczny Pdmkłe ląki i zalesienia świerkw lszwe ; stanwiska rzadkich gatunków chrząszczy Teren bszaru NATURA 2000 Dlina Górnej Wisły 2 Wysznia* Użytek eklgiczny Kmpleks stawów hdwlanych z dużym zróżnicwaniem rślinnści wdnej ; stanwiska lęgwe rzadkich gatunków ptaków wdn błtnych Teren bszaru NATURA 2000 Dlina Górnej Wisły * prpzycje wg Walryzacji przyrdniczej Obszaru NATURA 2000 Dlina Górnej Wisły 4.1.1.5 Zieleń urządzna Zieleń urządzna, w tym: parki,zieleńce, skwery, zieleń przyzagrdwa w zabudwie mieszkaniwej, izlacyjn słnwa wzdłuż ciągów kmunikacyjnych i wkół zabudwy usługw - przemysłwej raz zabytkwe załżenia zieleni cmentarnej i przykścielnej t jeden z isttnych elementów Eklgiczneg Sytemu Obszarów Chrninych (ESOCh) gminy. Z uwagi na szerką prmcję walrów rekreacyjn - sprtwych, wyrażną w Strategii rzwju Gminy, szczególne miejsce przypada zieleni twarzyszącej planwanym biektm sprtw - rekreacyjnym i wypczynkwym wraz z infrastrukturą twarzyszącą, wskazywanym d realizacji praktycznie w każdej miejscwści na terenie gminy w pracwanych Planach dnwy. Zieleń przydrżna, pza aktualnie prwadzną systematycznie bieżącą pielęgnacją w brębie dróg pwiatwych, wymaga częściwej wymiany składu gatunkweg drzew raz nwych nasadzeń. Pstulwany w pracwaniach planistycznych Gminy rzwój różnych frm budwnictwa mieszkaniweg raz usługw - handlw - przemysłweg wskazuje na kniecznść wprwadzenia ddatkwych zapisów dtyczących minimalnej pwierzchni terenów bilgicznie czynnych ( zieleni wyskiej i niskiej ) w brębie pszczególnych działek ( 50-80% ). Zadania gminy w perspektywie długterminwej w zakresie wzbgacenia terenów zieleni urządznej winny stanwić kntynuację dtychczaswych działań własnych raz krdynwanych przez Pwiat Cieszyński, tj : tel. 513 100 869 e-mail: biur@ek-team.cm.pl 25

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY CHYBIE- AKTUALIZACJA twrzenie stref zieleni izlacyjnej pmiędzy terenami przemysłu, ciągami kmunikacyjnymi i terenami zabudwy mieszkaniwej, realizacja nasadzeń drzew i krzewów znaczących walrach dekracyjn estetycznych ( w sąsiedztwie biektów użytecznści publicznej ), mdernizacja parku wiejskieg w Chybiu, jak jedneg z widących miejsc wypczynku weekendweg. Zamierzenia Gminy, kreślne w Studium uwarunkwań, wskazują również na isttną rlę zieleni urządznej w planwanych strefach funkcjnalnych : zalewu Zb. Gczałkwickieg z rzprszną zabudwą ( zagspdarwanie rekreacyjn sprtwe ) raz rekreacji w płudniwym Frelichwie. Birąc pd uwagę chrnę Obszaru NATURA 2000 Dlina Górnej Wisły, na terenach ptencjalnie zalewwych w dlinach cieków wdnych, bniżeniach stawów rybnych, pdmkłych łąk, isttne są zalecenia utrzymania istniejącej zieleni nieurządznej ( zadrzewienia przywdne, śródplne ) ze wskazaniem dsadzania: dębów, jawrów, wierzb, brzóz na grblach stawów raz gatunków krzewów klczastych w zadrzewieniach przydrżnych. 4.1.2 Identyfikacja ptrzeb Utwrzenie w 2004r. Obszaru Specjalnej Ochrny Ptaków Dlina Górnej Wisły i bjęcie jeg granicami niemal całej pwierzchni gminy Chybie spwdwał, iż działania władz Gminy, zmierzające d zrównważneg rzwju, pwinny być spójne z prpzycjami działań chrnnych przyszłej instytucji zarządzającej bszarami NATURA 2000. Główne zadania, jakie należy pdjąć dla zachwania i właściweg funkcjnwania przedmitweg bszaru chrny w kierunku chrny wartści śrdwiska przyrdniczeg i pprawy stanu aktualneg t: wdrżenie prpnwanych biektów i bszarów chrninych na mcy przepisów ustawy chrnie przyrdy w ramach Eklgiczneg Systemu Obszarów Chrninych (ESOCh) Gminy pprzez pwłanie użytków eklgicznych, bieżące zgłaszanie uwag i wnisków d przygtwywanych planów chrny dla pszczególnych stref chrny Obszaru NATURA 2000 współpraca w trakcie wdrażania planu chrny rezerwatu przyrdy Rtuz ( Wjewódzki Knserwatr Przyrdy w Katwicach, Ministerstw Śrdwiska, przyszła instytucja zarządzająca bszarami NATURA 2000 ); dknywanie stswnych zapisów w m.p.z.p. Gminy, zdefiniwanie i chrna lkalnych wartści krajbrazw kulturwych ( zabytkwe załżenia zieleni, tereny zadrzewień, histryczne aleje drzew, itp.), kntynuacja prac pielęgnacyjn-knserwatrskich w stsunku d istniejących drzew pmników przyrdy i drzew wymiarach pmnikwych, kncepcja rekreacyjn-wypczynkweg zagspdarwania terenów przyrdniczych, leśnych z jednczesnym utrzymaniem lkalnych krytarzy i węzłów eklgicznych, zachwanie różnrdnści bilgicznej agrcenz, kmpleksów stawów wdrażanie przedsięwzięć rlnśrdwiskwych na bszarach wiejskich w ramach Planu Rzwju Obszarów Wiejskich : 2007 2013, prmcja agrturystyki, kwalifikwanych frm rekreacji (wędkarstw), kwalifikwanej turystyki przyrdniczej ( bserwacje rnitlgiczne ), wsparcie działań rganizacji eklgicznych, instytucji naukwych w zakresie chrny czynnej wybranych gatunków fauny i flry (m.in. chrna bciana białeg, prgram chrny miejsc lęgwych ptaków Osti Ptasiej ). Dla siągnięcia stanu dcelweg w zakresie chrny przyrdy niezbędne staje się również stałe pdnszenie świadmści eklgicznej spłecznści lkalnej: dzieci, młdzieży i drsłych pprzez prgramy zintegrwanej edukacji eklgicznej, krdynwanej przez lkalne rganizacje i stwarzyszenia lub własną aktywnść Gminy w tym zakresie. Zabezpieczenie realizacji ww. ptrzeb umżliwi pzyskania śrdków z zewnętrznych pmcwych funduszy eklgicznych: WFOŚiGW, NFOŚiGW, EkFundusz raz śrdków UE ( Reginalny Prgram Operacyjny Wjewództwa Śląskieg, Plan Rzwju Obszarów Wiejskich 2007 2013 ). tel. 513 100 869 e-mail: biur@ek-team.cm.pl 26

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY CHYBIE- AKTUALIZACJA 4.1.3 Cele i zadania śrdwiskwe d rku 2012 i d rku 2018 Cel Cele długterminwe d rku 2018 Cel Cele krótkterminwe d rku 2012 Zadanie Zadanie Jednstka dpwiedzialna OPK.1.1.1 Twrzenie małbszarwych i frm chrny przyrdy (zespły przyrdnicz- krajbrazwe, użytki eklgiczne) w parciu sprządzną walryzację przyrdniczą Gmina Chybie OPK.1.1.2 Współudział w twrzeniu prawnych i rganizacyjnych frm chrny bszarów NATURA 2000 ( Dlina Górnej Wisły Ostja Ptasia ) Wjewda Śląski ; Minister Śrdwiska ; Gmina Chybie OPK.1.1.3 Opiniwanie i knsultwanie przygtwywanych planów chrny dla pszczególnych stref chrny Obszaru NATURA 2000 Wjewda Śląski ; zespól autrski planu chrny ; Gmina Chybie OPK.1 Ochrna biróżnrdnści na terenie Gminy OPK.1.1 Twrzenie Eklgiczneg Systemu Obszarów Chrninych i chrna czynna cennych przyrdnicz biektów i bszarów na terenie gminy Chybie OPK.1.1.4 OPK.1.1.5 Objęcie chrną prawną drzew prpzycji pmników przyrdy raz prwadzenie prac pielęgnacyjn knserwacyjnych prpnwanych pmników przyrdy Prgram chrny bciana białeg (renwacja istniejących gniazd budwla nwych platfrm): chrna czynna gatunków ptaków Osti Ptasiej ( z listy Załącznika Nr 1 Dyrektywy Ptasiej ) ; realizacja platfrm bserwacyjnych Gmina Chybie ; Wjewódzki Knserwatr Przyrdy w Katwicach Lkalne stwarzyszenia i kluby rnitlgiczne ; Wjewódzki Knserwatr Przyrdy w Katwicach OPK.1.1.6 Prmcja własnych działań i inicjatyw preklgicznych prmujących walry śrdwiska przyrdniczeg charakterze cyklicznym; szklenia warsztaty dla rlników ( prgramy rlnśrdwiskwe, agrturystya, turystyka przyrdnicza i) Gmina Chybie ; Wjewódzki Ośrdek Dradztwa Rlniczeg ; Agencja Restrukturyzacji i Mdernizacji Rlnictwa Oddział Wjewódzki w Częstchwie OPK.1.1.7 Prwadzenie prac pielęgnacyjn knserwacyjnych istniejących pmników przyrdy ( aleja drzew pmnikwych ) Wjewda Śląski ; OPK.2.1.1 Przebudwa i częściwa wymiana składu gatunkweg zadrzewień przydrżnych wzdłuż dcinków dróg pwiatwych, nwe nasadzenia zieleni wyskiej, prace pielęgnacynjnknserwacyjne stardrzewia Gmina Chybie, Pwiatwy Zarząd Dróg Publicznych w Cieszynie OPK.2 Rzszerzenie ferty rekreacyjn-turystycznej ; pprawa estetyczneg wizerunku Gminy OPK.2.1 Kształtwanie terenów zieleni urządznej i nieurządznej ; aktywna edukacja eklgiczna OPK.2.1.2 Mdernizacja Parku wiejskieg w Chybiu, twrzenie frm zieleni urządznej wkół biektów użytecznści publicznej Gmina Chybie ; lkalne stwarzyszenia OPK.2.1.3 Preklgiczne rzwiązania w zakresie kształtwania zieleni nieurządznej w bszarach przyrdnicz cennych Obszaru NATURA - nasadzenia drzew na grblach stawwych, uzupełnianie zadrzewień przywdnych i przydrżnych Gmina Chybie, Pwiat Cieszyński ; lkalne stwarzyszenia eklgiczne tel. 513 100 869 e-mail: biur@ek-team.cm.pl 27

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY CHYBIE- AKTUALIZACJA OPK.2.1.4 Twrzenie wybranych ścieżek przyrdnicz- dydaktycznych w brębie bszarów przyrdnicz cennych, atrakcyjnych krajbrazw raz miejsc dziedzictwa kulturweg (kł 5 biektów) m.in.: stawy w Mnichu, ścieżka przyrdnicz dydaktyczna d wału Zb. Gczałkwickieg d punktu widkweg (z wyłączeniem terenów leśnych ); tulina rez. Rtuz Gmina Chybie ; lkalne stwarzyszenia eklgiczne ; Nadleśnictw Bielsk ; Wjewódzki Knserwatr Przyrdy w Katwicach OPK.2.1.5 Twrzenie wybranych ścieżek przyrdnicz- dydaktycznych w brębie przyrdnicz cennych terenów leśnych ( rez. Rtuz ) Nadleśnictw Bielsk, 4.1.4 Harmngram zadań L.P. Nazwa zadania Termin rzpczęcia planwany Termin zakńczenia planwany Jednstka dpwiedzialna Planwane efekty eklgiczne Planwane kszty gółem (PLN) tyś. Partnerzy ZADANIA WŁASNE OPK.2.1.2 Mdernizacja Parku wiejskieg w Chybiu, twrzenie frm zieleni urządznej wkół biektów użytecznści publicznej 2008 2018 Gmina Chybie Kształtwanie terenów zieleni urządznej i nieurządznej 50 Rady słeckie OPK.1.1.3 Opiniwanie i knsultwanie przygtwywanych planów chrny ( lub planów zadań chrnnych ) dla pszczególnych stref chrny Obszaru NATURA 2000 2008 2012 Gmina Chybie Twrzenie Eklgiczneg Systemu Obszarów Chrninych i chrna czynna cennych przyrdnicz biektów i bszarów 50 Lkalne rganizacje eklgiczne ; Wjewda Śląski ; nadleśnictwa ; zespół autrów planu chrny OPK.1.1.4 Objęcie chrną prawną drzew prpzycji pmników przyrdy raz prwadzenie prac pielęgnacyjn knserwacyjnych prpnwanych pmników przyrdy 2009 2012 Gmina Chybie Wzrst różnrdnści bilgicznej na terenie Gminy 10 Lkalne rganizacje eklgiczne ; Wjewda Śląski OPK.1.1.1 Twrzenie małbszarwych frm chrny przyrdy (zespły przyrdnicz- krajbrazwe, użytki eklgiczne) - w parciu sprządzną walryzację przyrdniczą ( 2biekty ) 2010 2014 Gmina Chybie Twrzenie Eklgiczneg Systemu Obszarów Chrninych na terenie gminy Chybie 15 Lkalne rganizacje eklgiczne ; Wjewda Śląski OPK.2.1.4 Twrzenie wybranych ścieżek przyrdniczdydaktycznych w brębie bszarów przyrdnicz cennych, atrakcyjnych krajbrazw raz miejsc dziedzictwa kulturweg (kł 5 biektów) m.in.: stawy w Mnichu, ścieżka przyrdnicz 2010 2012 Gmina Chybie Aktywna edukacja eklgiczna 150 Organizacje eklgiczne, GPW Katwica, Gmina Gczałkwice, Lasy Państwwe Nadleśnictw Bielsk, Zakład Dświadczalny Gspdarki Stawwej PAN w tel. 513 100 869 e-mail: biur@ek-team.cm.pl 28

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY CHYBIE- AKTUALIZACJA dydaktyczna d wału Zb. Gczałkwickieg d punktu widkweg (z wyłączeniem terenów leśnych ) Głyszu ZADANIA KOORDYNOWANE OPK.1.1.2 Współudział w twrzeniu prawnych i rganizacyjnych frm chrny Obszaru NATURA 2000 ( Dlina Górnej Wisły Ostja Ptasia ) 2008 2012 Wjewda Śląski, Minister Śrdwiska Twrzenie Eklgiczneg Systemu Obszarów Chrninych Wjewództwa Śląskieg 50 Gmina Chybie;Reginalna Dyrekcja Lasów Państwwych w Katwicach OPK.1.1.5 Prgram chrny bciana białeg ( renwacja istniejących gniazd, budwla nwych platfrm ) : chrna czynna gatunków ptaków Osti Ptasiej ( z listy Załącznika Nr 1 Dyrektywy Ptasiej ) ; realizacja platfrm bserwacyjnych 2008 2018 Wjewda Śląski, stwarzyszenia rnitlgiczne Aktywna edukacja eklgiczna i turystyka przyrdnicza 60 Gmina Chybie OPK.2.1.1 Przebudwa składu gatunkweg (tple, wierzby), zadrzewień przydrżnych wzdłuż dcinków dróg pwiatwych nwe nasadzenia zieleni wyskiej, prace pielęgnacynjnknserwacyjne stardrzewia przydrżneg 2008 2018 Pwiatwy Zarząd Dróg Publicznych w Cieszynie Kształtwanie terenów zieleni urządznej i nieurządznej 300 Gmina Chybie OPK.2.1.3 Preklgiczne rzwiązania w zakresie kształtwania zieleni nieurządznej w bszarach przyrdnicz cennych Obszaru NATURA - nasadzenia drzew na grblach stawwych, uzupełnianie zadrzewień przywdnych i przydrżnych 2008 2018 Stwarzyszenia rnitlgiczne, zarządcy stawów rybnych, administratrzy cieków wdnych Wzrst różnrdnści bilgicznej na terenie Gminy, Utrzymanie lkalnych krytarzy eklgicznych 250 Gmina Chybie OPK.1.1.6 Prmcja własnych działań i inicjatyw preklgicznych prmujących walry śrdwiska przyrdniczeg charakterze cyklicznym; szklenia warsztaty dla rlników ( prgramy rlnśrdwiskwe, agrturystya, turystyka przyrdnicza i) 2008 2018 Wjewódzki Ośrdek Dradztwa Rlniczeg ; Agencja Restrukturyzacji i Mdernizacji Rlnictwa Oddział Wjewódzki w Częstchwie ; lkalne rganizacje eklgiczne Wzrst świadmści eklgicznej w spłeczeństwie 150 Gmina Chybie OPK.1.1.7 Prwadzenie prac pielęgnacyjn knserwacyjnych istniejących pmników przyrdy ( aleja drzew pmnikwych ) 2008 2018 Wjewda Śląski Kształtwanie terenów zieleni urządznej ; pprawa estetyczneg wizerunku Gminy 60 Gmina Chybie OPK.2.1.5 Twrzenie wybranych ścieżek przyrdniczdydaktycznych w brębie przyrdnicz cennych terenów leśnych ( rez. Rtuz ) 2009 2012 Nadleśnictw Bielsk Aktywna edukacja eklgiczna 15 Gmina Chybie ; lkalne rganizacje eklgiczne RAZEM ZADANIA WŁASNE 275 RAZEM ZADANIA KOORDYNOWANE 885 tel. 513 100 869 e-mail: biur@ek-team.cm.pl 29

4.1.5 Wniski PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY CHYBIE- AKTUALIZACJA Krzystne uwarunkwania w realizacji prgramu chrny przyrdy : Występwanie licznych biektów cennych pd względem przyrdnicz-krajbrazwym, gdnych chrny prawnej także jak ptencjał d zagspdarwania rekreacyjn turystyczneg, zwłaszcza w kntekście dgdnej kmunikacji dla mieszkańców aglmeracji katwickiej i lkalnej bielskiej, Rzwinięty system dlin rzek i ptków stanwiących krytarze eklgiczne w pwiązaniu z bgatą siecią akwenów wdnych (stawów, starrzeczy), Ptencjalne mżliwści rzwju rlnictwa eklgiczneg i agrturystyki raz kwalifikwanej turystyki przyrdniczej. Bardz dbre rzpznanie walrów przyrdniczych terenu Gminy ( Walryzacja przyrdnicza Obszaru NATURA 2000 ). Ograniczenia w realizacji ww. prgramu (elementy ryzyka) : Wyski pzim zagrżenia pwdziweg bszarów przyrdnicz cennych ( tereny ptencjalnie zalewwe w dlinie cieku Bajerka i innych cieków wdnych na przedwalu Zbirnika Gczałkwickieg) w płączeniu z ptencjalnie dużą ingerencją inwestycji hydrtechnicznych w śrdwisk przyrdnicze, Brak aktualnie wyrazisteg rzpznawalneg elementu przyrdniczeg Gminy d wykrzystania w prmcji eklgicznej np. w frmie lg w wizualnych materiałach prmcyjnych, Pdział bszaru NATURA 2000 na drębne strefy chrnne z licznymi graniczeniami w zakresie spsbu wyknywania zadań chrnnych w stsunku d wykazanych walrów Osti Ptasiej utrudniający ustalenie jednlitych zasad gspdarwania z planwanymi strefami funkcjnaln przestrzennymi w m.p.z.p. Gminy Chybie ( negatywna pinia Rady Gminy d pracwanej Walryzacji przyrdniczej ), Ograniczenia w zakresie realizacji inwestycji, mgących znacząc ddziaływać na Obszar NATURA 2000. Niski udział wydatków budżetu Gminy na przedsięwzięcia związane z chrną przyrdy i krajbrazu, Brak lkalnych partnerów w dziedzinie chrny przyrdy (współpraca z rganizacjami i stwarzyszeniami eklgicznymi ma charakter kazjnalny), Znikme zaintereswanie prgramem rlnśrdwiskwym, skierwanym d rlników w ramach PROW : 2007 2013. 4.2 Ochrna i zrównważny rzwój lasów 4.2.1 Charakterystyka i cena stanu aktualneg 4.2.1.1 Obszary leśne Na pdstawie różnych dstępnych źródeł gólna pwierzchnia lasów na terenie Gminy wynsi : 897 ha ( na pdstawie Studium uwarunkwań ) lub 828 ha ( na pdstawie Walryzacji przyrdniczej Obszaru NATURA 2000 ), c stanwi kł 26% jej pwierzchni. W pełni aktualne i zweryfikwane dane dtyczą stanu psiadania terenów leśnych, administrwanych przez Lasy Państwwe na terenie Gminy wg becnie sprządznych planów urządzania lasów w zarządzie Lasów Państwwych pzstaje : Nadleśnictw Bielsk, bręb Wapienica - pw. 584 ha, Nadleśnictw Ustrń, bręb : Hażlach - pw. 148 ha. Lasy niepaństwwe wg infrmacji przekazanej przez Starstw Pwiatwe w Cieszynie - zajmują pwierzchnię k. 5 ha. Zwarty kmpleks Lasów Państwwych skupia się we wschdniej i półncn wschdniej części Gminy ( kmpleks leśny w rejnie cieku Bajerki i jej ujścia d Zb. Gczałkwickieg. tel. 513 100 869 e-mail: biur@ek-team.cm.pl 30

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY CHYBIE- AKTUALIZACJA 4.2.1.2 Racjnalne gspdarwanie zasbami leśnymi Aktualny perat urządzeniwy dla lasów Nadleśnictw: Bielsk i Ustrń (kres bwiązywania: 01.01.2008r. 31.12.2017r. ), w części, dtyczącej brębów: Wapienica i Hażlach, kreśla strukturę typów siedliskwych raz ich zgdnść ze składem gatunkwym drzewstanów. Pwierzchniw na terenie ww. brębów dminują: las mieszany górski 39,4% gólnej pwierzchni brębu las mieszany wilgtny 23,6% (w znacznej części na terenie Gminy) las wyżynny 17,5% (w znacznej części na terenie Gminy). Na terenie gminy Chybie znaczący jest ddatkw udział siedlisk lasu świeżeg raz bru wilgtneg. Udział prcentwy, pwierzchniwy pszczególnych gatunków w strukturze drzewstanów nadleśnictwa kształtuje się następując: świerk 40%, buk 26,6%, ssna zwyczajna 9,7%, brzza 8,9%. Lasy brębów: Wapienica i Hażlach charakteryzuje znaczna zgdnść składów gatunkwych drzewstanów z siedliskiem (kł 85% gólnej pwierzchni), a ddatkw przyrdnicze i eknmiczne walry lasów brębów ptwierdza k. 40% udział lasów 4- i więcej gatunkwych raz 23%. udział lasów w III klasie wieku (60 80 lat). Na mcy Zarządzenia Nr 30 Dyrektra Generalneg Lasów Państwwych z dnia 19.12.1994r. całść lasów nadleśnictw : Bielsk i Ustrń weszła w skład Leśneg Kmpleksu Prmcyjneg Lasy Beskidu Śląskieg, któreg cele bejmują m.in. trwałe zachwanie lub dtwarzanie naturalnych walrów lasu metdami racjnalnej gspdarki leśnej, partej na: zachwaniu całej naturalnej zmiennści przyrdy leśnej i funkcji eksystemów leśnych w stanie zbliżnym d natury, restytucji metd hdwli i chrny lasu w celu szybszeg tempa przywracania zgdnści bicenzy z bitpem. Pdstawwe zalecenia, dtyczące wdrażania w/w racjnalnej gspdarki bejmują : pełne realizwanie typów gspdarczych drzewstanów i rientacyjnych składów gatunkwych nwzakładanych upraw, chrnę rzadkich typów siedliskwych lasów, wykrzystanie w maksymalnym stpniu dnwień naturalnych, zastswanie rębni częściwych i stpniwych w celu uzyskania zróżnicwanej struktury gatunkwej, wiekwej i pinwej drzewstanów, dążenie d kształtwania struktury przestrzennej drzewstanów, charakteryzującej się istnieniem bigrup drzew, twrzenie we wszystkich rdzajach cięć na brzeżach lasów, wzdłuż cieków i szerkich dróg stref ektnwych, utrzymanie i chrnę enklaw gruntów nieleśnych wśród lasów. Na terenie gminy Chybie praktycznie nie istnieje prblem sprawwania nadzru nad lasami niepaństwwymi ze strny Starstwa Pwiatweg w Cieszynie raz Nadleśnictwa Ustrń, działająceg w ramach pdpisaneg przumienia ze Starstą Cieszyńskim z uwagi na znikmy udział % pwierzchni ww. lasów w gólnej pwierzchni leśnej. W lasach niepaństwwych zakres niezbędnych prac dtyczy głównie załżenia upraw leśnych na pwierzchniach zrębwych, zadań z zakresu chrny lasu, pielęgnacji uprawi drzewstanów, a także wyknania decyzji nakazanych dtyczących usuwania psuszu czynneg. Lasy bu brębów nadleśnictw: Bielsk i Ustrń należą d kategrii lasów chrnnych - głównie wdchrnnych raz glebchrnnych, pzstające w II strefie uszkdzeń d emisji przemysłwych, a także płżne w dległści d 50 km d granic miasta masweg wypczynku raz uzdrwiskw klimatyczne. Spśród bitycznych czynników śrdwiska ddziaływujących na istniejące drzewstany, sukcesywne gradacje szkdników pierwtnych (zasnuja świerkwa, brudnica mniszka, wskaźnica tel. 513 100 869 e-mail: biur@ek-team.cm.pl 31

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY CHYBIE- AKTUALIZACJA mdrzewianeczka) raz krnika drukarza w statnich 20 latach były jednym z isttnych czynników wymuszających przebudwę drzewstanów (mnkultur) świerkwych, w celu dstswania d warunków siedliskwych, natmiast uaktywniły się chrby grzybwe w uprawach, młdnikach i drzewstanach starszych (głównie huba krzeni i pieńkwa zgnilizna krzeni). W drzewstanach liściastych (głównie dębwych, bukwych, jesinw- lchwych) lchwych mieszanych, intensywne żerwanie zwójek i miernikwców wpływa na spadek przyrstu masy i wcwania drzew. Spśród bitycznych czynników śrdwiska, pwdujących gólne słabienie części istniejących drzewstanów, isttne znaczenie psiadają szkdy ze strny zwierzyny płwej (jeleniwate) w uprawach, młdnikach i starszych drzewstanach liściastych ( jesin, jawr, buk kł : 20 80% pwierzchni danej uprawy ). Ochrna upraw t głównie grdzenia, palikwanie sadznek raz chemiczne zabezpieczanie repelentami. 4.2.2 Identyfikacja ptrzeb Włączenie lasów Nadleśnictw: Bielsk i Ustrń d Leśneg Kmpleksu Prmcyjneg Lasy Beskidu Śląskieg wiąże się z dążeniem d uzyskania preklgiczneg mdelu gspdarki leśnej, tj. trwałeg zachwania lub dtwarzania naturalnych walrów lasu metdami racjnalnej gspdarki leśnej. Praktycznie dtyczy t bieżącej realizacji zapisów planu urządzenia lasów Nadleśnictwa raz Prgramu chrny przyrdy, zsynchrnizwaneg z cyklem 10-letnieg kresu bwiązywania planu urządzenia lasu. Wszystkie zadania gspdarcze, hdwlane i chrnne pwinny być pdprządkwane chrnnści Lasów Państwwych, natmiast należy dążyć d uzyskania statusu lasów chrnnych w lasach niepaństwwych pprzez stswne zapisy w peratach urządzeniwych. W związku z włączeniem w 2004r. lasów państwwych Nadleśnictw: Bielsk i Ustrń, bręby: Wapienica i Hażlach d Obszaru NATURA 2000 Dlina Górnej Wisły administracja Lasów Państwwych czynnie uczestniczy w przygtwywaniu dkumentacji, pzwalającej cenić stan zachwania siedlisk i gatunków rślin i zwierząt, wymagających chrny w frmie wyznaczenia bszarów NATURA 2000. Na pdstawie zarządzenia Dyrektra Generalneg Lasów Państwwych każde z ww. nadleśnictw sprządził w 2007r. pracwanie pn: Inwentaryzacja gatunków rślin i zwierząt, mających znaczenie wskaźnikwe przy cenie stanu lasów i prgnzwaniu zmian w eksystemach leśnych będące jednym z materiałów wykrzystanych d pracwania planu zadań chrnnych dla terenu lasów jednej ze stref chrny wyznaczneg ww. Obszaru NATURA 2000. Należy pdkreślić, iż zgdnie z przygtwaną nwelizacją ustawy chrnie przyrdy, na terenie zarządzanym przez PGL Lasy Państwwe i znajdującym się na Obszarze NATURA 2000, zadania w zakresie chrny przyrdy wyknuje samdzielnie miejscwy nadleśniczy zgdnie z ustaleniami planu zadań chrnnych lub planu chrny bszaru NATURA 2000, uwzględninymi w planie urządzenia lasów nadleśnictwa. tel. 513 100 869 e-mail: biur@ek-team.cm.pl 32

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY CHYBIE- AKTUALIZACJA 4.2.3 Cele i zadania śrdwiskwe d rku 2012 i d rku 2018 Cel Cele długterminwe d rku 2018 Cel Cele krótkterminwe d rku 2012 Zadanie Zadanie Jednstka dpwiedzialna ZRL.1.1.1 Opracwanie planów urządzenia lasów państwwych Nadleśnictwa : Bielsk i Ustrń ZRL.1 Ochrna biróżnrdnści ZRL.1.1 Wdrażanie preklgiczneg mdelu gspdarki leśnej ZRL.1.1.2 Realizacja wytycznych planu urządzenia lasu, Prgramu chrny przyrdy Nadleśnictw : Bielsk i Ustrń raz planu zadań chrnnych Obszaru NATURA 2000 ( przebudwa drzewstanów, chrna cennych eksystemów nieleśnych, itp. ) ZRL.1.1.3 Realizacja wytycznych planu chrny rezerwatu przyrdy Rtuz Nadleśnictwa : Bielsk i Ustrń Nadleśnictw Bielsk ; Wjewódzki Knserwatr Przyrdy w Katwicach 4.2.4 Harmngram zadań L.P. Nazwa zadania Termin rzpczęcia planwany Termin zakńczenia planwany Jednstka dpwiedzialna Planwane efekty eklgiczne Planwane kszty gółem (PLN) tyś. Partnerzy ZADANIA KOORDYNOWANE ZRL.1.1.1 Opracwanie planów urządzenia lasów państwwych 2008 2012 Nadleśnictwa : Bielsk i Ustrń Wzrst różnrdnści bilgicznej na terenie Gminy 250 Reginalna Dyrekcja Lasów Państwwych w Katwicach ZRL.1.1.2 Realizacja wytycznych planów urządzenia lasu, Prgramu chrny przyrdy Nadleśnictw : Bielsk i Ustrń raz planu zadań chrnnych Obszaru NATURA 2000 (kł 200 ha: przebudwa drzewstanów, dnwienie pw. Leśnych, chrna cennych eksystemów nieleśnych, itp.) 2008 2018 Nadleśnictwa : Bielsk i Ustrń Wzrst różnrdnści bilgicznej na terenie Gminy 1500 Reginalna Dyrekcja Lasów Państwwych w Katwicach ; Wjewódzki iknserwatr Przyrdy w Katwicach ZRL.1.1.3 Realizacja wytycznych planu chrny rezerwatu przyrdy Rtuz 2008 2018 Nadleśnictw Bielsk Wzrst różnrdnści bilgicznej na terenie Gminy 100 Reginalna Dyrekcja Lasów Państwwych w Katwicach ; Wjewódzki iknserwatr Przyrdy w Katwicach RAZEM ZADANIA KOORDYNOWANE 1850 tel. 513 100 869 e-mail: biur@ek-team.cm.pl 33

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY CHYBIE- AKTUALIZACJA 4.2.5 Wniski Krzystne uwarunkwania w realizacji chrny i zrównważneg rzwju lasów: Preklgiczny mdel gspdarki leśnej Nadleśnictw: Bielsk i Ustrń, Opracwania specjalistyczne, umżliwiające właściwe uczestnictw w knsultacjach, dtyczących przygtwywanych planów chrny pszczególnych stref chrny Obszaru NATURA 2000, Łatwa dstępnść przeważającej części bszarów leśnych, administrwanych przez Lasy Państwwe. Ograniczenia w realizacji chrny i zrównważneg rzwju lasów (elementy ryzyka): Kniecznść szczegółwych uzgdnień ze służbami chrny przyrdy, dtyczących planów prwadzenia edukacji eklgicznej i kwalifikwanej turystyki rwerwej na bszarach leśnych, Niekrzystny (zbyt duży) stsunek długści granic d pwierzchni w przypadku lasów twarzyszących ciekm wdnym, Zagrżenia antrpgeniczne dla istniejąceg unikalneg w skali reginu eksystemu trfwisk wyskich i bru bagienneg. 4.3 Ochrna pwierzchni ziemi Gleby należą d niednawialnych zasbów naturalnych i spełniają szereg funkcji, przede wszystkim stanwią siedlisk wzrstu i rzwju rślin i zwierząt raz transfrmacji składników mineralnych i rganicznych. Gleby charakteryzują się kreślnymi właściwściami fizycznymi, chemicznymi i bilgicznymi kształtwanymi pd wpływem działania naturalnych prcesów glebtwórczeg raz rlniczej i pzarlniczej działalnści człwieka. Właściwści te znajdują się w stanie kreślnej równwagi, która mże ulegać zmianm pd wpływem tej działalnści. Nieprzemyślana działalnść człwieka prwadzić mże d całkwitej degradacji bardz częst niemżliwej d usunięcia. Gleba jest układem dynamicznym, a związki mineralne znajdujące się w niej ulegają ciągłym przemianm, c prwadzi d ich zwiększenia lub d ubytków, aż d całkwiteg zubżenia gleby. Ubytki związków mineralnych w glebach pwdwane głównie przez pbieranie składników pkarmwych przez rśliny, wypłukiwanie rzpuszczalnych składników d głębszych warstw gleby, twrzenia się pd wpływem różnych czynników związków nierzpuszczalnych, niedstępnych dla rślin. Urdzajnść gleb zależy również d dczynu gleby. Kwaśny dczyn gleby bniża jej żyznść prwadząc d degradacji urdzajnści. Ze względu na różną reakcję rślin na dczyn gleb, przemiany ph mają znaczenie wskaźnikw prównawcze. Łatw na tej pdstawie kreślić ptrzebę uregulwania dczynu, trudniej jednak cenić przyczynę i stpień degradacji gleby. Jedyną metdą, która przynsi rezultaty są systematyczne pmiary dczynu ph prwadzne systematycznie w ciągu dpwiedni długieg czasu. Znaczną rlę w prcesie zanieczyszczenia i degradacji śrdwiska dgrywają metale ciężkie. Zaliczamy d nich pierwiastki wśród których najczęściej wymienia się kadm, miedź, nikiel, łów, cynk. Ich cechą charakterystyczną jest zdlnść d systematyczneg nagrmadzania się w śrdwisku, c zwiększa intensywnść ddziaływania. Jak zasadniczy element litsfery gleba jest jednym z najważniejszych kmpnentów eksystemów lądwych i wdnych. Znajmść gleb niezbędna jest w planwaniu właściweg ich wykrzystania dla ptrzeb człwieka, przy załżeniu zrównważneg rzwju. Jest na również ptrzebna dla racjnalneg użytkwania przestrzeni prdukcyjnej, rejnizacji rślin uprawnych, pracwywania planów gspdarczych, układania płdzmianów i ustalania spsbu uprawy rli. 4.3.1 Charakterystyka i cena stanu aktualneg W płudniw-wschdniej i centralnej części Gminy występują gleby pdścielne piaskiem i żwirem d głębkści 0,8 m mady lekkie i średnie pyłwe, mkre i glejne, charakterystyczne dla terasów rzecznych, w półncn-zachdniej części występują gleby pylaste pdścielne żwirem na głębkści 0,6 d 1 m. Wszystkie gleby na bszarze Gminy klasyfikwane są jak klasa III i IV bnitacyjna. Są t gleby trudne d uprawy. W płudniwej części Gminy we wsi Zabrze - występują prawie wyłącznie gleby ciężkie d uprawy, które stanwią 96 % wszystkich gruntów. Pzstałe 4 % t grunty rne średniciężkie. W półncnej części, słectwa Zarzecze i Frelichów - t bszary gdzie gleby średnie występują już w większych ilściach ( Zarzecze k. 26 %, Frelichów k., 20 % ), pzstałe t gleby średni-ciężkie. Jedynie w Chybiu i Mnichu występują gleby lekkśrednie lecz ze względu na znaczne zainwestwanie raz tel. 513 100 869 e-mail: biur@ek-team.cm.pl 34

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY CHYBIE- AKTUALIZACJA przekształcanie się tych bszarów w bszary mieszkaln usługwe, stracą ne swje znaczenie. Gspdarka rlna ukierunkwuje się na sadwnictw i grdnictw. Pd względem przydatnści przeważają kmpleksy : 8 zbżw pastewny mcny, 2z użytki zielne średnie, 3z użytki zielne słabe i b. słabe. Użytki zielne występują przeważnie w bezpśrednim sąsiedztwie cieków i zbirników wdnych. Analizwany teren Gminy Chybie w dużej mierze zajmują tereny rlnicze. Użytkwanie terenów w Gminie brazuje pniższa tabela. Rysunek 7 Użytkwanie terenów w Gminie Chybie L.p. Wyszczególnienie Pwierzchnia Udział prcentwy 1 Pwierzchnia Gminy Chybie 3172 100 2 Użytki rlne 1230 38,7 2a Grunty rne 845 26,6 2b Łąki 290 9,1 2c Pastwiska 68 2,1 2d Sady 27 0,8 3 Lasy i grunty leśne 850 26,7 4 Tereny zurbanizwane i nieużytki 1092 34,4 Źródł: Spis Rlny 2002, dane UG Chybie 2008 Na terenie Gminy brak jest dużych gspdarstw rlnych, w związku z czym wielkskalwe rlnicze działalnści są nieliczne. Według aktualnych danych na bszarze Gminy Chybie funkcjnują 1262 gspdarstwa rlne, z czeg 950 t działki rlne pwierzchni nie przekraczającej 1 ha. Strukturę ilściwą gspdarstw zestawin na wykresie. Rysunek 8 Struktura wielkściwa i ilściwa gspdarstw i działek rlnych Źródł: Spis Rlny 2002, dane UG Chybie 2008 W gspdarstwach na pwierzchni 796 ha uprawia się głównie: pszenicę 286 ha, ziemniaki 119 ha, jęczmień 94 ha, tel. 513 100 869 e-mail: biur@ek-team.cm.pl 35

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY CHYBIE- AKTUALIZACJA mieszanki zbżwe 91 ha, wies 67 ha. Hduje się głównie: bydł 439 szt, trzdę chlewna 565 szt, wce 212 szt, kzy 164 szt. Mim wystąpienia licznych źródeł zanieczyszczeń pyłwych takich jak drgi - głównie drga pwiatwa Strumień-Jasienica i kleje głównie linia magistralna, jakść gleb na terenie gminy nie wykazuje znacznych dchyleń d bwiązujących standardów. Badane grunty spełniały wymagania stawiane użytkm rlnym, leśnym, zadrzewinym i zakrzewinym, zabudwanym i zurbanizwanym. Gleby wykazywały dczyn charakter lekk kwaśny. Badania gleb przeprwadzne w 1996 rku na becnść metali ciężkich wykazały, iż nie są ne zanieczyszczne lub psiadają nieznacznie pdwyższny pzim metali. W związku z tym gleby na terenie Chybia mgą być wykrzystywane pd wszelkie uprawy z wyjątkiem warzyw przeznacznych dla dzieci. W 2006 rku zstały również wyknane badania gleb na kwaswść pd kątem wapnwania. Gleby wykazały dczyn lekk i średni zakwaszne c pwduje kniecznść wapnwania. W związku z tym Gmina w imieniu indywidualnych rlników wystąpiła d WFOŚiGW w Katwicach z wniskiem dfinanswanie wapniwania gleb na terenie Gminy., uzyskując dfinanswanie w wyskści 50%. Z dfinanswania skrzystał 6 gspdarstw. Ogółem zakupin 43,74 tn wapna Mg, wapniwaniu pddan pwierzchnię 14,58 ha. W grudniu 2003 r. w wyniku klizji klejwej na terenie Gminy Chybie w Mnichu wyciekł lej napędwy z cysterny klejwej w wyniku, czeg dszł d skażenia terenu. Stwierdzn przekrczenie dpuszczalnych parametrów kreślnych w Rzprządzeniu Ministra Śrdwiska w sprawie standardów jakści gleby raz standardów jakści ziemi (DZ.U. 02.165.1359). Obecnie prace realizwane są na zlecenie sprawcy zanieczyszczenia. Rekultywacja prwadzna jest w parciu decyzję Starsty Pwiatu Cieszyńskieg z dnia 14.05.2004 r., bejmuje 1935 m 2 gruntów z grupy B raz 4723 m 2 gruntów z grupy C. Planwany termin zakńczenia 30 wrzesień 2010 r. Aktualnie prwadzny jest wyłącznie mnitring wód pdziemnych z piezmetrów raz wód pwierzchniwych i gruntu. Wyniki badań wskazują, że dchwane są standardy jakściwe. 4.3.2 Identyfikacja ptrzeb Tak jak d tej pry na terenie Gminy Chybie w dalszym ciągu należy pdejmwać śrdki przeciwdziałające chemicznym skażenim gleb. W tym celu należy prwadzić ścisłą kntrlę stswania śrdków chrny rślin i nawżenia gruntów rlnych, a także w cyklach 3-5 letnich przeprwadzać kntrlne badania gleb na zawartść metali ciężkich i pzimu ph. Należy dprwadzić d dbudwy bilgicznej terenu za pmcą zabiegów fitmeliracyjnych, przywrócić rangę zabiegm agrtechnicznym, rzwinąć bilgiczne metdy chrny rślin, stswać metdy integrwane, tj. łączące zabiegi agrtechniczne, bilgiczne i chemiczne. Właściwa plityka rlna pwinna również uwzględniać działania zapbiegawcze plegające na dpwiednim zagspdarwaniu wąwzów i stków wzniesień, stswaniu dpwiednich płdzmianów, stswanie zadrzewień i zakrzaczeń, a także stałe utrzymywanie gleby pd pkrywą rślinną. Rlnictw wymaga stałeg wspierania ze strny Gminy, pdaż prduktów rlnych stale się zmienia i wymusza na rlnikach stałą dbałść jakś prduktów rlnych. W mdzie są eklgiczne warzywa i wce. Gmina Chybie psiada warunki d rzwju agrturystyki. Mżliwym rzwiązaniem dla terenów rlnych lezących dłgiem lub nie nadających sie d prdukcji rlniczej ze względu na zanieczyszczenie metalami ciężkimi jest uprawa rślin energetycznych, takich jak: wierzba wiciwa, malwa pensylwańska czy rzepak. Rśliny te są źródłem eklgiczneg paliwa, które przyczynia sie d graniczenia zanieczyszczenia pwietrza. Plantacje takie przyczyniają się również d graniczenia prcesów erzyjnych gleb. Rlnicy pwinni w swich gspdarstwach dążyć d wprwadzenia Zasad Kdeksu Dbrych Praktyk Rlniczych, pracwaneg i przyjęteg w 2001 rku, czyli prgramu działań, który zawierałby cykl działań w frmie szkleń i działań edukacyjnych dla rlników i prducentów żywnści bejmujących również praktyki. Kdeks Dbrych Praktyk Rlniczych zapbiega tel. 513 100 869 e-mail: biur@ek-team.cm.pl 36

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY CHYBIE- AKTUALIZACJA ppełnianiu wykrczeń, kształtuje właściwą pstawę rlników wbec bwiązująceg prawa raz uczy jak graniczać ujemne ddziaływanie rlnictwa na śrdwisk. Ważnym zadaniem w zakresie chrny pwierzchni ziemi i gleb jest crczna kntrla stswanych nawzów i śrdków chrny rślin przez samych rlników. Realizacja tych zadań przyczyni sie d graniczenia zanieczyszczenia i nieptrzebnej degradacji śrdwiska glebweg na terenie gminy. Zadaniem, które zarówn teraz, jak i w przyszłści mże sie przyczynić d pprawy stanu nie tylk gleb, ale i całeg śrdwiska jest edukacja eklgiczna dzieci i młdzieży. Zadanie t będzie realizwane przez Urząd Gminy, a także Stwarzyszenie Ek Życie. tel. 513 100 869 e-mail: biur@ek-team.cm.pl 37

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY CHYBIE- AKTUALIZACJA 4.3.3 Cele i zadania śrdwiskwe d rku 2012 i d rku 2018 Cel Cele długterminwe d rku 2018 Cel Cele krótkterminwe d rku 2012 Zadanie Zadanie Jednstka dpwiedzialna OG.1.1.1 Aktualizacja map glebwych Urząd Wjewódzki OG.1 Racjnalne wykrzystanie zasbów glebwych OG.1.1. Zagspdarwanie terenu w spsób racjnalny OG.1.1.2 OG.1.1.3 OG.1.1.4 Prmcja i dfinanswanie uczestnictwa rlników w imprezach branżwych raz twrzenia grup prducenckich Organizacja wychwania eklgiczneg dla dzieci i drsłych w zakresie gspdarwania zasbami glebwymi Prmcja agrturystyki i rlnictwa eklgiczneg ODR Gmina Chybie, Stwarzyszenie Ek Życie, ODR ODR, Stwarzyszenie Ek Życie OG.1.2 Przywrócenie wartści bilgicznych gleb OG1.2.1 OG1.2.2 Okreswa kntrla zawartści metali ciężkich raz pzimu ph gruntów użytkwanych rlnicz Prmcja wykrzystania nieużytków na cele energetyczne właściciele gruntów rlnych Gmina Chybie, Stwarzyszenie Ek Życie tel. 513 100 869 e-mail: biur@ek-team.cm.pl 38

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY CHYBIE- AKTUALIZACJA 4.3.4 Harmngram zadań L.P. Nazwa zadania Termin rzpczęcia planwany Termin zakńczenia planwany Jednstka dpwiedzialna Planwane efekty eklgiczne Planwane kszty gółem (PLN) tyś. Partnerzy ZADANIA WŁASNE OG.1.1.3 Organizwanie wychwania eklgiczneg dla dzieci i drsłych w zakresie gspdarwania zasbami glebwymi 2009 2018 Gmina Chybie, Stwarzyszenie Ek Życie, ODR Wyrabianie w dzieciach i młdzieży świadmści eklgicznej, dsknalenie wiedzy drsłych 25 Stwarzyszenie Przyjaciół Szkły i Prmcji Gminy Chybie OG1.2.2 Prmcja wykrzystania nieużytków na cele energetyczne 2009 2018 Gmina Chybie, Stwarzyszenie Ek Życie Zachwanie właściwści gleb, przeciwdziałanie zubżeniu gleby 10 ODR, Stwarzyszenia eklgiczne, rlnicy ZADANIA KOORDYNOWANE OG1.2.1 Okreswa kntrla zawartści metali ciężkich raz pzimu ph gruntów użytkwanych rlnicz 2009 2018 właściciele gruntów rlnych Kntrla stanu gleb 50 Gmina Chybie, ODR, rlnicy OG.1.1.2 Prmcja i dfinanswanie uczestnictwa rlników w imprezach branżwych raz twrzenia grup prducenckich 2009 2018 ODR Stałe samdsknalenie rlników 30 Gmina Chybie, właściciele gspdarstw rlnych, OG.1.1.1 Aktualizacja map glebwych 2009 2018 Urząd Wjewódzki Zachwanie bezpieczeństwa mieszkańców 50 Gmina Chybie OG.1.1.4 Prmcja agrturystyki i rlnictwa eklgiczneg 2009 2018 ODR, Stwarzyszenie Ek Życie Zachwanie bezpieczeństwa mieszkańców 20 Gmina Chybie RAZEM ZADANIA WŁASNE 35 RAZEM ZADANIA KOORDYNOWANE 150 tel. 513 100 869 e-mail: biur@ek-team.cm.pl 39

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY CHYBIE- AKTUALIZACJA 4.3.5 Wniski Stan gleb ma bezpśredni wpływ na elementy śrdwiska takie jak stan wód, przydatnść rlniczą, różnrdnść flrystyczną i architekturę krajbrazu, a także na zdrwtnść jej mieszkańców dlateg też, chrna gruntów jest bardz isttnym elementem chrny śrdwiska. W ramach pielęgnacji walrów glebwych należy: Kształtwać właściwy dczyny gleb. Istnieje ptrzeba mnitringu stanu gleb pd względem kwaswści peridycznie, c 3-5 lat. Zwiększać lesistść. Przedsięwzięcie t wpływa zarówn na jakść gleb, jak również na walry jakści pwietrza i krajbrazu. Kultywwać racjnalne i eklgiczne spsby gspdarwania zasbami glebwymi zgdnymi z Kdeksem Dbrych Praktyk Rlniczych, graniczać prcesy erzyjne pprzez zwiększenie udziału upraw alternatywnych, które pdczas spalania wnszą znacznie mniej zanieczyszczeń gazwych i pyłwych d atmsfery, w związku z czym zmniejsza się zanieczyszczenie śrdwiska., Prmwać restrukturyzację rlnictwa z uwzględnieniem kierunku eklgizacji. 4.4 Ochrna zasbów kpalin Zasady pszukiwania, dkumentwania raz krzystania z kpalin regulwane są przepisami ustawy z dnia 4 luteg 1994 r. - praw gelgiczne i górnicze (Dz. U. 1994, nr 27, pz. 96 z późn. zm.). W ustawie tej rzstrzygnięt sprawę własnści złóż kpalin raz uregulwan prblem chrny zasbów złóż pprzez wymóg ujmwania ich w miejscwych planach zagspdarwania przestrzenneg raz bwiązek kmpleksweg i racjnalneg wykrzystania kpalin. Dla prawidłweg gspdarwania zasbami przyrdy (tj., między innymi, kpalinami) ustala się w miejscwym planie zagspdarwania przestrzenneg szczególne warunki zagspdarwania terenów. Również pdjęcie działalnści w zakresie wydbywania kpalin jest uzależnine, przez mżliwść dpwiednich zapisów w miejscwym planie zagspdarwania przestrzenneg, d Rady Gminy, która pdejmuje uchwały zmianie planu raz d spłecznści lkalnej, która na tym etapie mże wnsić uwagi i prtesty. 4.4.1 Charakterystyka i cena stanu aktualneg Na bszarze Gminy Chybie nie występują żadne surwce, które pdlegałyby eksplatacji i jakimklwiek wykrzystaniu. Jedynie w części półncn zachdniej słectwa Frelichów, wzdłuż granicy z słectwem Zabłcie należącym d Gminy Strumień przebiega granica bszaru górniczeg złża metanu z pkładów węgla kamienneg. Dla złża zstał ustanwiny bszar górniczy Ruptawa - Warszwice - Strumień kreślny decyzją Ministra Ochrny Śrdwiska, Zasbów Naturalnych i Leśnictwa, wpisany d rejestru bszarów górniczych pd numerem; tm 2/1 lp 156. W pwyższym bszarze górniczym zawierają się również złża węgla. Obszar bejmuje teren na zachód i półnc d gminy Chybie, prawdpdbnie zahaczając częściw półncn zachdnią część Frelichwa. 4.4.2 Identyfikacja ptrzeb Ochrna zasbów kpalin pwinna plegać na uwzględnieniu tych terenów w gminnych studiach uwarunkwań i planach zagspdarwania przestrzenneg w pstaci zapisów uniemżliwiających zagspdarwanie tych terenów w spsób trwały, wykluczający ptencjalną eksplatację surwców. Na terenie Gminy Chybie nie ma udkumentwanych surwców, więc nie ma ptrzeby uwzględnienia w planach granicy bszaru górniczeg Ruptawa - Warszwice - Strumień, która przebiega wzdłuż półncn zachdniej granicy słectwa Frelichów i w żaden spsób nie ddziałuje na pwierzchnię terenu Gminy Chybie. tel. 513 100 869 e-mail: biur@ek-team.cm.pl 40

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY CHYBIE- AKTUALIZACJA 4.4.3 Cele i zadania śrdwiskwe d rku 2012 i d rku 2018 Cel Cele długterminwe d rku 2018 Cel Cele krótkterminwe d rku 2012 Zadanie Zadanie Jednstka dpwiedzialna OZK.1 Ochrna zasbów złóż pprzez ich racjnalne wykrzystywanie w krdynacji z planami rzwju reginu. OZK.1.1. Zagspdarwanie terenów nieeksplatwanych złóż w spsób racjnalny OZK.1.1.1 W razie wykrycia złóż surwców mineralnych dknanie zmian w zapisach Planu Zagspdarwania Przestrzenneg Gminy Chybie w celu chrny terenów nieeksplatwanych złóż Gmina Chybie 4.4.4 Harmngram zadań L.P. Nazwa zadania Termin rzpczęcia planwany Termin zakńczenia planwany Jednstka dpwiedzialna Planwane efekty eklgiczne Planwane kszty gółem (PLN) tyś. Partnerzy ZADANIA WŁASNE OZK.1.1.1 W razie wykrycia złóż surwców mineralnych dknanie zmian w zapisach Planu Zagspdarwania Przestrzenneg Gminy Chybie w celu chrny terenów nieeksplatwanych złóż 2008 2018 Gmina Chybie Ochrna surwców nieeksplatwanych 2 Firmy psiadające kncesję na eksplatację RAZEM ZADANIA WŁASNE 2 tel. 513 100 869 e-mail: biur@ek-team.cm.pl 41

4.4.5 Wniski PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY CHYBIE- AKTUALIZACJA Jakść terenów płżnych na bszarze gminy w części zależy d warunków naturalnych i ukształtwania terenu, grmny wpływ na stan pwierzchni ziemi ma człwiek i jeg racjnalne bądź lekkmyślne i nierzważne pstępwanie wynikające w dużej mierze z nieznajmści bwiązujących przepisów. Dlateg tak ważnym jest, aby krzystanie z warunków naturalnych takich jak w tym przypadku surwce mineralne dbywał się w zgdzie z przepisami i racjnalnym myśleniem które nakazuje zstawić wyrbisk w takim stanie jak wyglądał przed eksplatacją. Zadanie t należy d firm psiadających kncesję na wydbycie ptencjalnych złóż. Natmiast rgany samrządwe mają mżliwść chrny nieużytkwanych zasbów pprzez stswne zapisy w planach zagspdarwania przestrzenneg. 4.5 Bitechnlgie i rganizmy genetycznie zmdyfikwane Od kńca lat dziewięćdziesiątych XX wieku twrzny jest krajwy system bezpieczeństwa bilgiczneg. Jest n party na nrmach i standardach bwiązujących w UE. Jeg głównym celem jest kntrla twrzenia i wykrzystania rganizmów genetycznie mdyfikwanych (GMO) w ramach zamknięteg użycia, ich zamierzneg uwalniania d śrdwiska w celach eksperymentalnych raz wprwadzanie d brtu. W 2005r. pracwan prjekt Krajwej strategii bezpieczeństwa bilgiczneg w Plsce, który zawiera wytyczne działań niezbędnych dla zapewnienia chrny śrdwiska naturalneg przed niekntrlwanym wykrzystaniem rganizmów zmdyfikwanych genetycznie. W 2006r. przyjęt Ramwe Stanwisk Rządu RP dtyczące Organizmów Genetycznie Zmdyfikwanych. Jest t dkument wyznaczający kierunek działań dtyczących GMO, na pdstawie któreg będzie realizwana w Plsce plityka w tym zakresie. Wbec braku jednznacznych wyników badań, dtyczących wprwadzenia rganizmów mdyfikwanych genetyczne Plska będzie się pwiadać zdecydwanie przeciwk innym frmm wykrzystania GMO. Dtyczy t głównie eksperymentów plwych plegających na zamierznym uwlnieniu d śrdwiska, wprwadzenia d brtu GMO raz prwadzenia upraw genetycznie zmdyfikwanych rślin. 4.6 Pdsumwanie Załżne zadania Plski mgą zstać siągnięte na szczeblu gminnym pprzez następujące kierunki działań eklgicznych: edukacja ludnści w sprawie bezpieczeństwa bilgiczneg, w tym prwadzenie neutralnej kampanii infrmacyjnej w zakresie inżynierii genetycznej ze szczególnym uwzględnieniem GMO, mnitrwanie działań związanych z użytkwaniem rganizmów genetycznie zmdyfikwanych, szczególnie w kntekście ich wpływu na zachwanie bezpieczeństwa bilgiczneg. 5 Zrównważne wykrzystanie materiałów, wdy i energii Dkumentami, które wyznaczają kierunki w pracwywaniu Prgramów Ochrny Śrdwiska są Plityka Eklgiczna Państwa na lata 2007-2010 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2011-2014 raz Wytyczne d sprządzania Prgramów chrny śrdwiska zatwierdzne przez Ministerstw Śrdwiska w grudniu 2002 rku. Zapisy w bu tych dkumentach sugerują, iż struktura POŚ pwinna nawiązywać d układu zawarteg w Plityce Eklgicznej. Prpnuje umieszczenie w Prgramie, jak jeden z elementów zrównważneg wykrzystania materiałów, wdy i energii raz w tym zakresie umieszczne zstaną pdrzdziały: materiałchłnnść, wdchłnnść, energchłnnść i dpadwść prdukcji, wykrzystanie energii ze źródeł dnawialnych, kształtwanie zasbów wdnych raz chrna przed pwdzią i skutkami suszy. tel. 513 100 869 e-mail: biur@ek-team.cm.pl 42

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY CHYBIE- AKTUALIZACJA 5.1 Materiałchłnnść, wdchłnnść, energchłnnść i dpadwść prdukcji Działania przyczyniające się d zmniejszenia materiałchłnnści, wdchłnnści i energchłnnści pwinny zapewnić wzrst efektywnści wykrzystania surwców, wdy i energii pprzez zmniejszenie ich zużycia na jednstkę prduktu, jednstkwą wartść usługi statystyczneg knsumenta bez pgarszania standardu życiweg ludnści i perspektyw rzwjwych gspdarki. Oszczędnść dóbr pwinna dtyczyć wszystkich sektrów, ale kncentrwać się głównie w sektrze przemysłwym, energetycznym raz budwnictwie i gspdarce kmunalnej. Działania dla racjnalizwania użytkwania wód pwinny bjąć wszytki dziedziny gspdarki krzystające z zasbów wód przede wszystkim pprzez zastswanie najlepszych dstępnych technik prdukcji przemysłwej i praktyk rlniczych, aby dprwadzić d zmniejszenia zaptrzebwania na wdę i d graniczenia ładunków dprwadzanych d dbirników zanieczyszczeń. Pwinn się unikać nieuzasadnineg wykrzystywania wód pdziemnych na cele przemysłwe. Zmniejszenie wdchłnnści w działaniach związanych z gspdarką wdn-ściekwą realizwane jest przez zmniejszenie strat wdy, pprzez mdernizację ujęć, mdernizacje sieci wdciągwej raz edukację eklgiczną. Racjnalizacja zużycia wdy w gspdarstwach dmwych pwinna plegać przede wszystkim na: graniczeniu marntrawstwa wdy, stswania wdszczędnej aparatury czerpalnej i sprzętu gspdarstwa dmweg, dalszeg rzwju pmiaru zużycia wdy, pdjęcia działań w celu graniczenia strat w systemach rzprwadzania wdy. Głównym kierunkiem działań nieinwestycyjnych jest wprwadzenie nrmatywów zużycia wdy, d pzwleń zintegrwanych dla wdchłnnych dziedzin prdukcji. W zakresie działań inwestycyjnych zakłada się wprwadzenie zamkniętych biegów wdy w przemyśle, wdszczędnych technlgii prdukcji i przedsięwzięcia mdernizacyjne w systemach zapatrzenia w wdę ukierunkwane na zmniejszenie strat wdy. Materiałchłnnść t wielkść nakładów materiałwych pniesinych na wytwrzenie kreślnych dóbr użytkwych, wyznaczana przez ilść materiału zużyteg na wytwrzenie kreślnej wartści użytkwej. Zmniejszenie materiałchłnnści i dpadwści, a c za tym idzie likwidacji zanieczyszczeń uciążliwści i zagrżeń u źródła pzwli na uzyskanie większych krzyści gspdarczych pprzez zmniejszenie nakładów na prdukcję a w knsekwencji pprawę jakści życia mieszkańców pprzez graniczenie wykrzystania zasbów naturalnych i chrny śrdwiska. Bardz isttnym elementem jest zagspdarwywanie wycfanych z użytkwania substancji i materiałów niebezpiecznych raz staswanie najlepszych dstępnych technik (BAT) zmniejszających materiałchłnnść i dpadwść prdukcji i pprawiających efektywnść eknmiczną prcesów wytwórczych. Energchłnnść ujmuje się jak relację wielkści zużycia energii w prcesie prdukcyjnym w przemyśle czy gspdarce w dniesieniu d dpwiedniej wielkści prdukcji, w której uczestniczy ta energia, czyli inaczej jak relację nakładów d efektów. O pzimie energchłnnści decydują głównie: struktura gałęziwa przemysłu, stswane technlgie wytwarzania, ceny energii, jakść prdukcji. Działanim w zakresie zmniejszenia energchłnnści pwinn twarzyszyć kntynuwanie przedsięwzięć zmieniających spsób zaspkajania istniejących ptrzeb energetycznych. Zmianm pwinna pdlegać przede wszystkim struktura wykrzystania nśników energii w kierunku zwiększenia udziału energii elektrycznej w gólnym zużyciu energii. Zwiększenie udziału prdukcji energii z gazu w miejsce węgla, pprawy jakści węgla i innych paliw, a także wzrstu udziału w prdukcji energii elektrycznej i cieplnej z energetycznych nśników dnawialnych (energia wdy i wiatru, energia getermalna, energia słneczna, energia z bimasy) raz pchdzących z dpadów. Dla zmniejszenia energchłnnści niezbędna jest wymiana urządzeń niskiej sprawnści na nwe zużywające mniej energii elektrycznej. W zakresie zapatrzenia w wdę temu celwi służą mdernizacje: ujęć wdy, stacji uzdatniania, pmpwni i hydrfrni raz pśredni wymiana dcinków sieci wdciągwej znajdujących się w złym stanie technicznym, która będzie wpływać na zmniejszenie ilści tłcznej wdy. tel. 513 100 869 e-mail: biur@ek-team.cm.pl 43

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY CHYBIE- AKTUALIZACJA Realizwane w ramach remntów biektów termmdernizacje, plegające na ciepleniu ścian biektów kubaturwych i wymianie stlarki również przyczynia się d zmniejszenia energchłnnści przez zmniejszenie zaptrzebwania na energię cieplną. W zakresie dprwadzenia i czyszczania ścieków krzystnie wpłynie budwa klektra kanalizacyjneg i pmpwni sieciwych a także budwa przydmwych czyszczalni ścieków w terenie rzprsznym. 5.2 Wykrzystanie energii ze źródeł dnawialnych Użytkwanie dnawialnych źródeł energii umżliwia siągnięcie krzyści eklgicznych, gspdarczych i spłecznych. Wzrst wykrzystania energii ze źródeł dnawialnych pwinien stać się integralnym elementem zrównważneg rzwju gminy. Działania w zakresie zrównważneg rzwju przynsząceg efekty eklgiczn energetyczne pwinny być kierwane na prdukcję energii eklgicznie czystej ze źródeł dnawialnych, t jest wykrzystujących naturalne źródła, jakimi są energia spiętrzeń wdnych, prmieniwania słneczneg, wód getermalnych, bimasy i wiatru. Z analizy uwarunkwań krajwych wynika, że w najbliższych latach wzrastać będzie wykrzystanie bimasy i siły wiatru. Na bszarach dużych wartściach przyrdniczych i ciekach będących siedliskiem ryb wędrwnych dąży się d teg by nie lkalizwać elektrwni wdnych. Przy każdej lkalizacji pwinny być zachwane uwarunkwania wynikające z płżenia w istniejących lub prjektwanych bszarach chrny przyrdy i krajbrazu. Uwarunkwania gminy Chybie d tej pry nie były szczegółw analizwane, nie mniej jednak prównując z danymi gmin sąsiadujących, należących d pwiatu cieszyńskieg i bielskieg mżna stwierdzić, że nie ma na mżliwści szerkieg zastswania energii wiatru ze względu na małą siłę wiatrów, energia wdy nie ma racji bytu ze względu na brak dużych zbirników wdy gdzie mżliwe jest spiętrzanie wdy. Na terenie Gminy Chybie ze względu na dużą pwierzchnię gruntów rlnych (38%) istnieje ptencjał wykrzystania bimasy, a szczególnie dpadów pwstających przy prdukcji i przetwarzaniu prduktów rślinnych (np. słma). Mżna też rzważać uprawę rślin energetycznych. Istnieje również mżliwść wykrzystania energetyczneg ptencjału bimasy drzewnej. W samej gminie Chybie udział lasów w całkwitej pwierzchni gruntów nie jest znaczny (k. 27%), dlateg też wart rzważyć mżliwść nawiązania współpracy w tym zakresie z innymi gminami w pwiecie cieszyńskim, pszczyńskim lub bielskim, które charakteryzują się znacznym ptencjałem bimasy występującym w lasach (Skczów, Pszczyna). Mżliwe jest również wykrzystywanie energii słnecznej, c bserwuje się już d kilku lat wśród mieszkańców gminy. Obecnie na bszarze gminy na budynkach mieszkalnych zamntwanych jest kilka sztuk klektrów słnecznych służących d grzewania ciepłej wdy użytkwej. W dalszym ciągu bserwuje się rzwój teg spsbu grzewania wdy, w związku z tym przewiduje się że w ciągu najbliższych czterech lat liczba klektrów pwiększy się 100%. 5.3 Pdsumwanie Mając na uwadze prirytety i zadania nakreślne w dkumentach planistycznych wyższeg szczebla zaprpnwan plan realizacji Prgramu Ochrny śrdwiska dla gminy Chybie w zakresie racjnalneg użytkwania zasbów naturalnych kreślając cele krótkterminwe i wynikające z nich działania zmierzające d siągnięcia celu długterminweg. Załżne zadanie zstanie siągnięte pprzez następujące kierunki działań eklgicznych: racjnalizacja użytkwania wdy, wzrst wykrzystania energii ze źródeł dnawialnych. Osiągniecie kreślneg celu za pmcą wyznacznych kierunków działań pwinn być realizwane przez knkretne zadania eklgiczne. Zadania eklgiczne w zakresie racjnalizacji zużycia wdy prwadzące d realizacji teg kierunku działań t: graniczenie wykrzystywania zasbów wód pdziemnych d celów przemysłwych (pza przemysłem spżywczym i niektórymi specjalnymi działami prdukcji rlnej), tel. 513 100 869 e-mail: biur@ek-team.cm.pl 44

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY CHYBIE- AKTUALIZACJA wspieranie działań mających na celu zagspdarwanie wód padwych w gspdarstwach dmwych; realizacja przez zakłady planów racjnalneg gspdarwania wda (np. wprwadzających zamknięte biegi wdy). Realizacji kierunku działania, jakim jest zmniejszenie energchłnnści gspdarki i wzrst wykrzystania energii i ze źródeł dnawialnych nastąpi pprzez następujące zadania eklgiczne: zmniejszenie strat energii w systemach przesyłwych pprzez uszczelnienie rurciągów raz ich właściwą eksplatacje, pprawa parametrów energetycznych budynków termmdernizacja, zwiększenie udziału energii trzymywanej z surwców dnawialnych w całkwitym zużyciu energii. Spełnienie tych celów i zadań przez gminę pwinn kncentrwać sie na realizacji następujących zadań: Wzrst świadmści mieszkańców w zakresie krzystania z zasbów naturalnych raz OZE Ograniczenie zużycia wdy i zapbieganie przenikaniu zanieczyszczeń d gleb i wód Takie działania jak zmniejszenie zużycia wdy, materiałów i energii raz wykrzystywanie surwców wtórnych nie tylk przyczynia sie d zmniejszenia presji na śrdwisk, ale również jest bardz racjnalnym pdejściem w dziedzinie eknmiki prdukcji. Zmniejszenie energchłnnści wdchłnnści i dpadwści prdukcji zależy przede wszystkim d działań pdejmwanych przez przemysł i energetykę zawdwa, a także przez sferę kmunalną. Dlateg wskazane jest uczestnictw gminy i jej mieszkańców w dsknaleniu rganizacji rynku energii, prmwanie energszczędnych urządzeń, rzszerzenie działań w zakresie inwestycji termmdernizacyjnych. Harmngram działań w tym zakresie znajduje się w rzdziałach gspdarka wdna raz chrna pwietrza. 5.4 Kształtwanie zasbów wdnych raz chrna przed pwdzią i skutkami suszy 5.4.1 Ochrna przed pwdzią i suszą Plska, w prównaniu z innymi krajami eurpejskimi, jest krajem małych zasbach wdy i dużych wahaniach rczneg dpływu. Pwduje t występwanie zagrżenia pwdziweg raz pjawianie się kresów suszy hydrlgicznej, jak wyniku głębkieg niedbru wdy gruntwej. Ocieplenie klimatu i prawdpdbnie związane z tym zjawiskiem częste występwanie anmalii pgdwych pwduje zwiększenie częsttliwści pjawiania się zjawisk ekstremalnych. 5.4.1.1 Ochrna przed pwdzią Praw wdne (ustawa z dnia 18 lipca 2001 r.), które weszł w życie 1 stycznia 2002 r., reguluje zagadnienia dtyczące chrny przeciwpwdziwej. Uregulwania bejmują m.in.: zachwanie i twrzenie systemów retencji wód, racjnalne retencjnwanie wód i użytkwanie budwli przeciwpwdziwych, funkcjnwanie systemu strzegania przed niebezpiecznymi zjawiskami raz kształtwanie zagspdarwania przestrzenneg dlin rzecznych i terenów zalewwych. Ustawa zawiera również zapisy dtyczące prac ratwniczych i zabezpieczających raz kmpetencji i bwiązków urzędów i instytucji zajmujących się chrną przeciwpwdziwą raz zarządzających ciekami wdnymi. Z klei ustawa z dnia 18 kwietnia 2002 r. stanie klęski żywiłwej (Dz.U.02.62.558) definiuje stan klęski żywiłwej, katastrfy naturalnej i awarii technicznej, kreśla warunki jeg wprwadzenia i bszar, na którym mże zstać wprwadzny raz prawa i bwiązki rganów władz raz bywateli. Głównym elementem zabezpieczenia przeciwpwdziweg terenu Gminy Chybie jest Zbirnik Gczałkwicki, który równcześnie dstarcza wdę pitną dla aglmeracji śląskiej. Chrni dlinę pniżej zapry, zatrzymując i łagdząc falę pwdziwą. Zbirnik ten zstał wybudwany w latach 1950-1955 na 67 km biegu Małej Wisły, przez przegrdzenie zaprą ziemną szerkści 2980 m. Jest największym zbirnikiem zaprwym na płudniu Plski. Pwierzchnia zbirnika wynsi 2990 ha a bjętść 120 mln m 3 wdy, przy rzędnej eksplatacyjnej 255,5 m n.p.m. Przy maksymalnym tel. 513 100 869 e-mail: biur@ek-team.cm.pl 45

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY CHYBIE- AKTUALIZACJA spiętrzeniu 257 n.p.m. ma bjętść 174 mln m 3 przy pwierzchni 3200 ha. Obszar pwierzchni wynurznej zmienia się d 300 d 1300 ha. 1 Mała Wisła dstarcza 82% wdy d zbirnika. Pzstałą ilść wdy dstarcza Ptk Bajerka raz rwy dwadniające terenów depresyjnych wkół zbirnika. Utwrzenie zbirnika spwdwał zakłócenie naturalneg spływu wód pwierzchniwych, ich zaleganie w rwach i gruntach, szczególnie w kresie wyskich stanów wód. Na terenie Gminy Chybie nie dchdzi d częstych wylewów cieków i d pdtpień dróg. Praw wdne stanwi, że chrna przed pwdzią jest zadaniem rganów administracji rządwej i samrządwej. Gmina Chybie płżna jest na bszarze Reginalneg Zarządu Gspdarki Wdnej w Gliwicach (RZGW), w całści w reginie wdnym Małej Wisły. W ramach chrny przed pwdzią w strukturach RZGW wydrębnin Ośrdek Krdynacyjn Infrmacyjny Osłny Przeciwpwdziwej, w którym prwadzne są przede wszystkim pdstawwe działania związane z tą chrną. W utrzymaniu RZGW w Gliwicach pzstaje łącznie 1230 km rzek, ptków i kanałów raz 7 zbirników wdnych. Większść rzek i ptków zstała uregulwana w latach 1960 1985 zabudwą ciężką betnwą w frmie stpni, pasek, murów prwych. Stan uregulwania szacuje się na kł 80% wszystkich cieków. Na pczątku lat 90-tych d rzwiązań prjektwych wprwadzn zabudwę eklgiczną, tj. drewn, kamień, zabudwę bilgiczną, uwzględniającą warunki eklgów raz umżliwiającą rybackie wykrzystanie wód w ciekach i na zbirnikach wdnych. Wszystkie w/w działania, realizwane również na terenie Gminy Chybie, prwadziły i w dalszym ciągu prwadzą d zmniejszenia tragicznych skutków wystąpienia ewentualnych pwdzi w tym rejnie. Zasięg działania RZGW w Gliwicach przedstawin na pniższym rysunku. Rysunek 9 Mapa zasięgu działania RZGW w Gliwicach Źródł: www.rzgwgliwice.pl Za lkalną chrnę przeciwpwdziwą Gminy Chybie dpwiada wójt Gminy Chybie, a jednstki Ochtniczej Straży Pżarnej w pszczególnych słectwach, które należą d Krajweg Systemu Ratwnicz-Gaśniczeg prwadzą walkę z żywiłami. 2 1 www.chybie.pl 2 Plan Odnwy Miejscwści Chybie na lata 2008-2015,marzec 2008r., IR Cnsulting S.C. tel. 513 100 869 e-mail: biur@ek-team.cm.pl 46

5.4.1.2 Ochrna przed suszą PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY CHYBIE- AKTUALIZACJA W zakresie chrny przed suszą meterlgiczną nie istnieje system zabezpieczeń. Mżliwe jest natmiast łagdzenie jej skutków dla śrdwiska gruntw-wdneg. Głównym elementem zabezpieczenia przed suszą terenu Gminy Chybie jest Zbirnik Gczałkwicki. tel. 513 100 869 e-mail: biur@ek-team.cm.pl 47

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY CHYBIE- AKTUALIZACJA 5.4.2 Cele i zadania śrdwiskwe d rku 2012 i d rku 2018 Cel Cele długterminwe d rku 2018 Cel Cele krótkterminwe d rku 2012 Zadanie Zadanie Jednstka dpwiedzialna PS.1.1.1 Rzpznanie dalszych ptrzeb w zakresie zabezpieczenia przeciwpwdziweg Gmina Chybie PS.1 Zmniejszenie zagrżenia pwdzią i suszą PS.1.1 Zmniejszenie ryzyka wystąpienia pwdzi i suszy PS.1.1.2 Inwentaryzacja, dbudwa i regulacja raz prawidłwa eksplatacja urządzeń meliracji wdnych RZGW, Zarząd Meliracji i Urządzeń Wdnych w Gliwicach, Gminna Spółka Wdna w Chybiu, Urząd Gminy Chybie 5.4.3 Harmngram zadań L.P. Nazwa zadania Termin rzpczęcia planwany Termin zakńczenia planwany Jednstka dpwiedzialna Planwane efekty eklgiczne Planwane kszty gółem (PLN) tyś. Partnerzy PS 1.1.1 Rzpznanie dalszych ptrzeb w zakresie zabezpieczenia przeciwpwdziweg ZADANIA WŁASNE 2010 2012 Gmina Chybie Ochrna przed pwdzią 16 ZADANIA KOORDYNOWANE PS.1.1.2 Inwentaryzacja, dbudwa i regulacja raz prawidłwa eksplatacja urządzeń meliracji wdnych 2008 2018 RZGW, Zarząd Meliracji i Urządzeń Wdnych w Gliwicach, Gminna Spółka Wdna w Chybiu Minimalizacja strat spwdwanych pwdzią Brak danych Urząd Gminy Chybie RAZEM ZADANIA WŁASNE 16 RAZEM ZADANIA KOORDYNOWANE b.d. tel. 513 100 869 e-mail: biur@ek-team.cm.pl 48

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY CHYBIE- AKTUALIZACJA 6 Dalsza pprawa jakści śrdwiska i bezpieczeństwa eklgiczneg na bszarze gminy Chybie 6.1 Gspdarka wdn ściekwa 6.1.1 Charakterystyka i cena stanu aktualneg 6.1.1.1 Hydrgrafia Wdy pwierzchniwe Obszar Gminy Chybie zlkalizwany jest w brębie dliny Wisły i jej dpływów. Na terenie Gminy największym ciekiem jest ptk Bajerka, płynący brzeżem płudniw wschdnim, wpadający d czaszy Zbirnika Gczałkwickieg. Zasila n dwa kmpleksy stawów rybnych w Zabrzu (Głysz) raz Mnichu, stanwiące znaczący element gspdarczy i krajbrazwy Gminy. Obszar Gminy dwadniany jest w kierunku półncnym również siecią rwów raz mniejszych ptków bez nazwy, które dprwadzają wdy z tzw. płudniweg zawala gczałkwickieg d rwu paskweg przy zaprze bcznej i za pmcą lkalnych przepmpwni (Zabłcie na terenie Gminy Strumień, Frelichów, Zarzecze i Pdgrbel) kierwane są d Zbirnika Gczałkwickieg. Pdstawwym elementem, który wpłynął na tak ukształtwaną hydrgrafię Gminy, była realizacja zbirnika wdneg. Ze względu na dużą wyskść padów w ciągu rku (pwyżej 750 mm, dchdzących nawet d 1300 mm) raz z uwagi na duże spadki dna cieków w górnych dcinkach i małych spadkach w ich dlnym biegu czasem dchdzi lkalnych pdtpień pól, a przy intensywnych padach również drgi biegnącej pd trami klejwymi przy ulicy Pd Dudnią łączącej rzdzielne trami klejwymi tereny gminy. Prgram Państwweg Mnitringu Śrdwiska dla wjewództwa śląskieg na lata 2007-2009 w zakresie wód pwierzchniwych realizwany jest przez Wjewódzki Inspektrat Ochrny Śrdwiska w Katwicach. System mnitringu tych wód raz systemu klasyfikacji ich stanu eklgiczneg i chemiczneg wdrażany jest stpniw, d rku 2009 będzie dpwiadał w pełni wymaganim Ramwej Dyrektywy Wdnej. Celem wyknywania badań jest stwrzenie pdstaw d pdejmwania działań na rzecz pprawy stanu wód raz ich chrny przed zanieczyszczeniem, w tym chrny przed eutrfizacją pwdwaną wpływem sektra bytw-kmunalneg i rlnictwa raz chrny przed zanieczyszczeniami przemysłwymi, w tym zasleniem i substancjami szczególnie szkdliwymi dla śrdwiska wdneg. 3 Pniższy rysunek przedstawia punkty mnitringu wód pwierzchniwych na terenie wjewództwa śląskieg w rejnie Gminy Chybie. 3 Prgram Państwweg Mnitringu Śrdwiska na lata 2007-2009, Wjewódzki Inspektrat Ochrny Śrdwiska w Katwicach, Katwice, grudzień 2006 tel. 513 100 869 e-mail: biur@ek-team.cm.pl 49

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY CHYBIE- AKTUALIZACJA Rysunek 10 Lkalizacja punktów mnitringu wód pwierzchniwych w wjewództwie śląskim Źródł: Stan śrdwiska w wjewództwie śląskim w 2005 rku Wjewódzki Inspektrat Ochrny Śrdwiska w Katwicach Na terenie Gminy Chybie występuje jeden stały punkt mnitringu jakści wód pwierzchniwych wjewództwa śląskieg. W pniższej tabeli zestawin wskaźniki czystści wód znaczne w 2007 rku dla punktu pmiarweg zlkalizwaneg na ptku Bajerka. Tabela 6 Ocena jakści wód pwierzchniwych ptku Bajerka w punktach mnitringu diagnstyczneg i peracyjneg w 2006 i 2007 rku L.p. Nazwa cieku Kilmetr rzeki Nazwa punktu mnitringu (lkalizacja:gmina) Klasa jakści wdy w 2006r.* Klasa jakści wdy w 2007r.* Wskaźniki występujące w IV i V klasie jakści wód w 2007 rku IV klasa V klasa 1 Bajerka 2,3 Bajerka wpływ d Zbirnika Gczałkwice (Chybie) IV (DIAG***) IV (OP**) zawiesina gólna, tlen rzpuszczny, BZT 5 liczba bakterii grupy cli typu kałweg, liczba bakterii grupy cli * Ocena wg Rzprządzenia Ministra Śrdwiska z dnia 11 luteg 2004r. w sprawie klasyfikacji dla prezentwania stanu wód pwierzchniwych i pdziemnych, spsbu prwadzenia mnitringu raz spsbu interpretacji stanu tych wód (Dz.U. nr 32, pz. 284,utracił mc z dniem 01.01.2005r.) ** OP mnitring peracyjny (cena na pdstawie 30 wskaźników jakści wdy) *** DIAG mnitring diagnstyczny (cena na pdstawie 43 wskaźników jakści wdy) Źródł: Infrmacja stanie śrdwiska w 2007 rku Wjewódzki Inspektrat Ochrny Śrdwiska w Katwicach, marzec 2008r. Analiza wyników badań, jakści wód pwierzchniwych ptku Bajerka w wybranym punkcie mnitringwym wskazuje, iż ciek ten, przepływający przez teren Gminy Chybie, prwadził w 2007 rku wdy niezadwalającej, jakści (IV klasa). Wpływ na przedstawiną cenę miały głównie wskaźniki fizykchemiczne takie jak zawiesina, związki rganiczne raz zanieczyszczenia bakterilgiczne, które świadczą zanieczyszczaniu cieków ściekami kmunalnymi. Jakść wód pwierzchniwych w rku 2007 w prównaniu z ich jakścią w rku 2006 nie uległa zmianie. tel. 513 100 869 e-mail: biur@ek-team.cm.pl 50

Wdy pdziemne PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY CHYBIE- AKTUALIZACJA Zasby wód pdziemnych w Gminie Chybie są ściśle pwiązane z Głównym Zbirnikiem Wód Pdziemnych nr 347 (dlina rzeki górnej Wisły) występującym na bszarze pwiatu cieszyńskieg, Gmina leży na jeg skraju. Zbirnik ten, wydzielny w śrdku prwym (zbirnik dlinny czwartrzędwy), psiada średnią głębkść ujęć 8 m p.p.t. i szacunkwe zasby dyspzycyjne (wg. MHP) 13 tys. m 3 /dbę. Obszar Gminy Chybie zlkalizwany jest również w zasięgu czwartrzędweg, użytkweg pzimu wdnśneg, dla któreg przyjęt (wg. MHP) średnią miąższść warstwy wdnśnej 11m, a wydajnść ptencjalna studni waha się w granicach d 10 d 50 m 3 /h. 4 Charakterystyka utwrów czwartrzędwych Zbirniki czwartrzędwe występują w prwych utwrach piaszczystych i żwirwych związanych z systemem kpalnych i współczesnych dlin rzecznych, w przypadku rejnu Gminy Chybie - dliny rzeki Wisły (GZWP 347). Wdy teg piętra charakteryzują się występwaniem różnych typów wód, pcząwszy d naturalnych dla teg typu śrdków HCO 3 -Ca, HCO 3 -Ca-Mg pprzez HCO 3 -SO 4 -Ca, HCO 3 -SO 4 -Ca-Mg, HCO 3 -SO 4 -Ca-Mg-Na aż d bardz złżnych. Charakterystyka GZWP 347: mduł zasbów dyspzycyjnych 1,52 dm 3 /sxkm 2, rdzaj nakładu warstwy wdnśnej gliny, piaski, zasilanie pinwe warstwy wdnśnej pśrednie, klasa zagrżenia wód pdziemnych AB (wdy zagrżne). Pniższy rysunek przedstawia lkalizację Głównych Zbirników Wód Pdziemnych na terenie wjewództwa śląskieg w rejnie Gminy Chybie. Rysunek 11 Lkalizacja Głównych Zbirników Wód Pdziemnych w wjewództwie śląskim Źródł: Prgram Państwweg Mnitringu Śrdwiska na lata 2007-2009, Wjewódzki Inspektrat Ochrny Śrdwiska w Katwicach, Katwice, grudzień 2006r. 4 Studium Uwarunkwań i Kierunków Zagspdarwania Przestrzenneg Gminy Chybie tel. 513 100 869 e-mail: biur@ek-team.cm.pl 51

Mnitring jakści wód pdziemnych PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY CHYBIE- AKTUALIZACJA Prgram Państwweg Mnitringu Śrdwiska dla wjewództwa śląskieg na lata 2007-2009 w zakresie wód pdziemnych realizwany jest przez Państwwy Instytut Gelgiczny raz Wjewódzki Inspektrat Ochrny Śrdwiska w Katwicach. PIG prwadzi mnitring diagnstyczny bejmujący wszystkie jednlite części wód pdziemnych i peracyjny bejmujący jednlite części wód zagrżne nie siągnięciem dbreg stanu. WIOŚ prwadzi badania uzupełniające, które bejmują wdy pdziemne Głównych Zbirników Wód Pdziemnych, wykrzystywane d zapatrzenia ludzi w wdę d picia raz zagrżne aztanami pchdzącymi z rlnictwa. Badania prwadzne są w parciu krajwą sieć pmiarwą pd kątem dstswania d wymagań Ramwej Dyrektywy Wdnej. Celem wyknywania badań jest dstarczenie infrmacji stanie chemicznym wód pdziemnych, śledzenie jeg zmian raz sygnalizacja zagrżeń w skali kraju, na ptrzeby zarządzania zasbami wód pdziemnych i ceny skutecznści pdejmwanych działań chrnnych. 5 Na terenie Gminy Chybie nie występują becnie stałe punkty mnitringu jakści wód pdziemnych wjewództwa śląskieg. W pniższej tabeli zestawin wskaźniki czystści wód znaczne w 2007 rku dla najbliższeg punktu pmiarweg zlkalizwaneg pza terenem Gminy. Tabela 7 Ocena jakści wód pdziemnych GZWP 347 w punkcie mnitringu diagnstyczneg w 2006 i 2007 rku* L.p. Nazwa punktu Gmina GZWP Numer punktu JCWPd Rdzaj mnitringu Stratygrafia ujętej warstwy Typ wdy Klasa jakści wód w 2006r. Klasa jakści wód w 2007r. Wskaźniki występujące w II, III i IV klasie jakści wód w 2007 rku II klasa III klasa IV klasa 1 Skczów Pgórze Skczów GZWP 347 (dlina rz. górnej Wisły) 0981/K JCWPd 143 MD Q SO 4-HCO 3-Ca-Na III III temp., SO 4, PO 4 ph HCO 3 * Ocena wg Rzprządzenia Ministra Śrdwiska z dnia 11 luteg 2004r. w sprawie klasyfikacji dla prezentwania stanu wód pwierzchniwych i pdziemnych, spsbu prwadzenia mnitringu raz spsbu interpretacji stanu tych wód (Dz.U. nr 32, pz. 284,utracił mc z dniem 01.01.2005r.) Źródł: Infrmacja stanie śrdwiska w 2007 rku Wjewódzki Inspektrat Ochrny Śrdwiska w Katwicach, marzec 2008r. Analiza wyników badań jakści wód pdziemnych w wybranym punkcie mnitringwym wskazuje, iż wdy w zbirniku czwartrzędwym GZWP 347 t wdy zadwalającej jakści (III klasa). W zbirniku tym dminują wdy SO 4 -HCO 3 -Ca-Na. Wskaźnikami degradującymi wdy w tym pzimie były: dczyn ph raz związki fsfru, które w zasadniczy spsób rzutwały na ich jakść. Jakść wód pdziemnych w rku 2007 w prównaniu z ich jakścią w rku 2006 nie uległa zmianie. 6.1.1.2 Główne źródła zanieczyszczeń wód pwierzchniwych i pdziemnych Głównymi zagrżeniami dla wód pwierzchniwych i pdziemnych prwadzących wdy nie dpwiadające nrmm są skażenia kmunalne i związane z chemicznymi śrdkami d prdukcji rlnej. Ścieki scjaln-bytwe, pchdzące z zabudwy mieszkaniwej, dprwadzane są częst d nieszczelnych sadników przydmwych bądź też lkalnie budwanymi przez mieszkańców kanałami bezpśredni d przydrżnych rwów meliracyjnych lub cieków wdnych. Ścieki te są źródłem zanieczyszczeń wyrażającym się w związkach takich jak BZT 5, ChZT, azt amnwy i fsfrany. Ddatkw isttnym zagrżeniem dla jakści wód są substancje rppchdne spłukiwane pdczas padów deszczu z nawierzchni dróg, parkingów czy placów stacji paliw. Pważne źródł zanieczyszczeń wód pdziemnych i pwierzchniwych stanwią również związki bigenne spływające z pól uprawnych w kresach p nawżeniu gruntów rlnych. 5 Prgram Państwweg Mnitringu Śrdwiska na lata 2007-2009, Wjewódzki Inspektrat Ochrny Śrdwiska w Katwicach, Katwice, grudzień 2006 tel. 513 100 869 e-mail: biur@ek-team.cm.pl 52

6.1.1.3 Zapatrzenie w wdę PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY CHYBIE- AKTUALIZACJA Źródła zapatrzenia w wdę Gminy Chybie Zapatrzenie w wdę słectw Gminy Chybie realizwane jest głównie za pśrednictwem niżej wymieninych instytucji i źródeł 6 : Wdciągi Ziemi Cieszyńskiej Sp. z.. z siedzibą przy ul. Myśliwskiej 10 w Ustrniu (największy dstawca wdy na teren Gminy). Wda pitna dstarczana jest na teren Gminy Chybie wdciągiem magistralnym Górnśląskieg Przedsiębirstwa Wdciągów S.A. w Katwicach, będącym w użytkwaniu WZC, ze Stacji Uzdatniania Wdy w Strumieniu. AQUA S.A. z siedzibą przy ul. 1 Maja 23 w Bielsku-Białej (zapatruje w wdę przysiółek Zamachy - kilka budynków zlkalizwanych przy granicy z Gminą Jasienica). Wda pbierana jest z ujęcia Wapienica zlkalizwaneg w Bielsku-Białej. Indywidualne studnie gspdarskie (1% mieszkańców krzysta z ujęć własnych wdy pitnej). Charakterystyka ujęcia wdy pwierzchniwej na Zbirniku Gczałkwickim raz Stacji Uzdatniania Wdy w Strumieniu właściciel GPW S.A. Stacja uzdatniania wdy w Strumieniu mże być zasilana w wdę z dwóch ujęć, tj.: ujęcia brzegweg w km 21 leweg brzegu rzeki Wisły, w cfce zbirnika Gczałkwice, ujęcia zlkalizwaneg na zbirniku Gczałkwice. Oba ujęcia mgą pracwać równlegle, a także niezależnie. Z ujęcia na rzece Wiśle dwma rurciągami betnwymi fi 1000 mm wda dprwadzana jest d dwóch studni zbirczych, skąd pmpami I 0 pdawana jest d Stacji Uzdatniania Wdy w Strumieniu. Stację Uzdatniania Wdy w Strumieniu wybudwan w latach 1952-1954, a zmdernizwan w latach 1987-2005. Ciąg technlgiczny stacji: kagulacja, filtry piaskwe pspieszne, znwanie, filtry węglwe, zbirnik wdy czystej, pmpy II 0. Ze Stacji Uzdatniania Wdy w Strumieniu wda pdawana jest d sieci wdciągwej z trzech kierunków: kierunek półncn-zachdni: Frelichów i półncna część Chybia (wdciąg Dn100mm), kierunek zachdni: centrum Chybia, Głysz, Mnich p przysiółek Bieniwiec (wdciąg Dn200mm), kierunek płudniw-zachdni: Zabrze p przysiółki Opitów, Nędza i Dąbki (wdciąg Dn150mm). 7 Wda z ujęcia na zbirniku, p uzdatnieniu, jest na bieżąc badana. Wyniki wybranych badań przedstawin w pniższej tabeli. Tabela 8 Wyniki badań, w zakresie fizyk-chemicznym, z SUW Strumień, stan na dzień 16.06.2008r. L.P. Wskaźniki jakści wdy Jednstka Wynik znaczenia 1 Odczyn ph ph 7,2 2 Barwa mg Pt/l 0 3 Zapach Akcept. 4 Twardść gólna mg CaCO 3/l 84 5 Przewdnictw elektrlityczne właściwe µs/cm 336 6 Aztany mg NO 3/l 2,7 7 Amniak mg NH 4/l <0,04 8 Żelaz gólne mg Fe /l <0,01 9 Mangan mval Mn /l <0,01 Źródł: www.gpw.katwice.pl, 2008 6 Dane Urzędu Gminy Chybie, 2008 7 Studium Uwarunkwań i Kierunków Zagspdarwania Przestrzenneg Gminy Chybie tel. 513 100 869 e-mail: biur@ek-team.cm.pl 53

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY CHYBIE- AKTUALIZACJA Jakść wdy d picia w Plsce jest aktualnie uregulwana przepisami prawnymi zawartymi w Ustawie z dnia 7 czerwca 2001r. zbirwym zapatrzeniu w wdę i zbirwym dprwadzaniu ścieków (tekst jednlity Dz.U. z 2006r nr 123 pz.858) raz Rzprządzeniu Ministra Zdrwia z dnia 29 marca 2007r. w sprawie jakści wdy przeznacznej d spżycia przez ludzi (Dz.U. nr 61 pz.417). Zgdnie z zapisami w/w aktów prawnych, w przebadanym zakresie fizyk-chemicznym, badana wda dpwiada warunkm sanitarnym i mże być używana d picia i na ptrzeby gspdarcze. Charakterystyka ujęcia wdy pwierzchniwej Wapienica właściciel AQUA S.A. Ujęcie wdy pwierzchniwej Wapienica zlkalizwane jest w dlinie rzeki Wapienicy w Bielsku- Białej, ujęcie na ptku Żydwskim jest typwym ujęciem drenażwym. Wdy ujmwane są ze zbirnika retencyjneg pjemnści 1050 000 m 3 i pwierzchni zalewwej 17,5 ha. Pniżej zapry znajduje się stacja uzdatniania wdy (filtry pspieszne twarte, chlrwnia, zbirnik wód ppłucznych). Wydajnść stacji filtrów przy mętnści 0-20 NTU wynsi 45 000m 3 /d, a przy mętnści 20-100 NTU wnsi 25 000m 3 /d. AQUA S.A. psiada pzwlenie wdnprawne z dnia 06.12.2000 rku na pbór wdy na cele kmunalne w zlewni rzeki Wapienica, wydane przez Prezydenta Miasta Bielska-Białej, ważne d dnia 31.12.2010 rku. 8 Wda z ujęcia, p uzdatnieniu, jest na bieżąc badana. Wyniki wybranych badań przedstawin w pniższej tabeli. Tabela 9 Wyniki badań, w zakresie fizyk-chemicznym, (wdy p filtrach) z ujęcia wód pwierzchniwych Wapienica, stan na dzień 19.03.2008r. L.P. Wskaźniki jakści wdy Jednstka Wynik znaczenia 1 Odczyn ph ph 7,8 2 Barwa mg Pt/l 5 3 Zapach Akcept. 4 Twardść gólna mg CaCO 3/l 27 5 Przewdnictw elektrlityczne właściwe µs/cm 71,48 6 Aztany mg NO 3/l 2,8 7 Amniak mg NH 4/l <0,10 8 Żelaz gólne mg Fe /l <0,02 9 Mangan mval Mn /l <0,3 Źródł: Dane AQUA S.A. Zgdnie z bwiązującymi przepisami, w przebadanym zakresie fizyk-chemicznym, badana wda dpwiada warunkm sanitarnym i mże być używana d picia i na ptrzeby gspdarcze. 8 Dane AQUA S.A. tel. 513 100 869 e-mail: biur@ek-team.cm.pl 54

Charakterystyka sieci wdciągwej PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY CHYBIE- AKTUALIZACJA Stpień zwdciągwania Gminy Chybie wynsi 98-99%. W pniższej tabeli zestawin pdstawwe dane sieci i przyłączy wdciągwych. Tabela 10 Charakterystyka sieci wdciągwej Wdciągów Ziemi Cieszyńskiej w Ustrniu na terenie Gminy Chybie Sieć wdciągwa Przyłącza wdciągwe L.p. Łączna długść sieci [km] Materiał wyknania sieci Wiek sieci Łączna długść przyłączy [km] Materiał wyknania przyłączy Liczba przyłączy [szt.] 1 65,664 stal, żeliw 15,0km, azbest-cement 20,0km, PE, PVC 30,0km stal, żeliw,a-c 25-30lat PVC, PE 10-15lat 54,43 stal, żeliw 32,5km, PE,PVC 22,0km 1 431 w tym pdłącznych jest 1 391 budynków mieszkalnych i 40 biektów niemieszkalnych Źródł: Dane Wdciągów Ziemi Cieszyńskiej w Ustrniu Straty wdy w sieci, kształtują się na pzimie k. 22-23%. Występujące straty pwdwane są niezadwalającym stanem istniejącej sieci wdciągwej (liczne awarie), której znaczną część stanwią rurciągi stalwe, żeliwne i azbest-cementwe, wymagające wymiany i renwacji. Struktura zużycia wdy w Gminie Pniższa tabela brazuje strukturę zużycia wdy w Gminie Chybie. Tabela 11 Struktura zużycia wdy w Gminie Chybie w rzbiciu na gspdarstwa dmwe i pzstałych dbirców L.P Wyszczególnienie 2004r. 2007r. [m 3 /rk] [m 3 /d] [m 3 /rk] [m 3 /d] 1 Gspdarstwa dmwe 272 366 746,2 280 888 769,5 Przemysł 22 841 62,6 34 941 95,7 2 Pzstała działalnść 17 206 47,1 13 900 38,1 Budżet 6 052 16,5 6 854 18,8 3 Razem 318 465 872,4 336 583 922,1 Źródł: Dane Wdciągów Ziemi Cieszyńskiej w Ustrniu W rku 2007 w stsunku d rku 2004 zabserwwan nieznaczny wzrst zużycia wdy. Wartść średnia ilści wdy sprzedanej w gspdarstwach dmwych t 80 dm 3 /Mkxd, c wskazuje na zbieżnść z danymi w Rzprządzeniu Ministra Infrastruktury dla miejscwści bez kanalizacji sanitarnej stałym dpływie. 9 6.1.1.4 Odprwadzanie ścieków Charakterystyka gspdarki ściekwej prwadznej na terenie Gminy Chybie Stpień wypsażenia Gminy Chybie w sieć kanalizacji sanitarnej jest bardz niski. Aktualnie d sieci kanalizacji sanitarnej pdłącznych jest k. 8% mieszkańców Gminy. Krzystają ni z przyzakładwych sieci kanalizacyjnych. Własną czyszczalnię ścieków psiada Cukrwnia i Rafineria 9 Studium Wyknalnści dla zadania inwestycyjneg Budwa czyszczalni ścieków i kanalizacji sanitarnej dla Gminy Chybie, luty 2008r., autr: M. Wcisł tel. 513 100 869 e-mail: biur@ek-team.cm.pl 55

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY CHYBIE- AKTUALIZACJA Chybie S.A. raz Zakład Dświadczalny Gspdarki Stawwej PAN w Głyszu. Oczyszczalnie te pza samymi zakładami bsługują również siedla przyzakładwe. Aktualnie d sieci kanalizacyjnej dprwadzane są ścieki d k. 673 mieszkańców, a łączna długść kanałów wynsi 2290 m. Pzstałe ścieki kmunalne grmadzne są w zbirnikach bezdpływwych i kresw wywżne wzami asenizacyjnymi d Miejskiej Oczyszczalni Ścieków w Strumieniu. Cena wywzu ścieków t becnie 18,00 zł/m 3. Ilści dprwadznych ścieków z terenu Gminy Chybie w 2000 r. przez gspdarstwa dmwe 35 150 m 3 /rk (96 m 3 /dbę), pzstałe jednstki 8 650 m 3 /rk (24 m 3 /dbę). Najczęstszym jednak spsbem dprwadzenia ścieków z indywidualnej zabudwy mieszkaniwej jest ich utylizacja na miejscu nierejestrwana. Ścieki trafiają d gruntu, cieków pwierzchniwych i statecznie d Zbirnika Gczałkwickieg. Charakterystyka istniejących czyszczalni ścieków 10 1. Zakładwa czyszczalnia ścieków Cukrwni i Rafinerii Chybie S.A. Oczyszczalnia typu BOS stanwią ją dwa ciągi typu BOS 100 nminalnej przepustwści 100 m 3 /d każdy. Oczyszcza na ścieki dpływające z budynków mieszkalnych (152 mieszkania), dawneg htelu (16 mieszkań) i ścieki bytw gspdarcze z Cukrwni. Długść kanalizacji wynsi 950 mb i krzysta z niej 550 mieszkańców siedla. Ścieki p czyszczeniu są dprwadzane kanałem betnwym średnicy 500 mm i długści k. 5,7 km biegnącym równlegle d drgi Chybie Landek d rzeki Iłwnicy. Kanał ten jest w znacznym stpniu zużyty. Oczyszczalna ta zstała przejęta wraz ze wszystkimi prawami i bwiązkami wynikającymi z decyzji z zakresu chrny śrdwiska przez Südzucker Plska S.A. ul. Muchbrska 6, Wrcław, 2. Oczyszczalnia ścieków Zakładu Dświadczalneg Gspdarki Stawwej PAN w Głyszu. Oczyszczalnia należąca d PAN Głysz jest czyszczalnią mechaniczn-bilgiczną z sadnikiem Imhffa i złżem bilgicznym przepustwści 54 m 3 /d. Obsługuje na budynki Zakładu Dświadczalneg raz siedle mieszkaniwe usytuwane wzdłuż ul. Kalinwej. Długść kanalizacji wynsi 1340 mb, z kanalizacji krzysta 123 mieszkańców siedla. 6.1.1.5 Odprwadzanie wód padwych Gmina Chybie nie psiada w pełni uregulwaneg systemu kanalizacji deszczwej. Najpważniejszy prblem stanwi dwdnienie dróg pwiatwych i gminnych, z których wdy deszczwe dprwadzane są głównie d przydrżnych rwów, stanwiąc isttne zagrżenie (szczególnie substancjami rppchdnymi) dla czystści wód pdziemnych i pwierzchniwych. Kanalizacja burzwa istnieje wyłącznie na niewielkich fragmentach dróg w Gminie. Pnadt na terenie Gminy zmelirwanych jest k. 1530 ha użytków rlnych, c stanwi niemal 100% pkrycia ptrzeb w tym zakresie. 11 6.1.2 Identyfikacja ptrzeb W parciu analizę stanu istniejąceg gspdarki wdn-ściekwej Gminy Chybie zdefiniwan pdstawwe ptrzeby inwestycyjne i kncepcyjne w tym zakresie. Knieczne jest pdjęcie następujących działań: Sukcesywna wymiana i mdernizacja istniejącej na terenie Gminy sieci wdciągwej wraz z przyłączami w gestii właściciela i administratra sieci wdciągwej. Sieć wdciągwa Wdciągów Ziemi Cieszyńskiej w Ustrniu, wyknana z rur PE i PVC (30,0 km), jest w dbrym stanie technicznym, natmiast sieć ze stali, żeliwa i rur azbestcementwych (35,0 km) wymaga wymiany. Pdbnie przyłącza wyknane z rur PE i PVC (22,0km) są w dbrym stanie technicznym, a przyłącza z rur stalwych i żeliwnych (32,5km) dcelw wymagają wymiany. Budwa czyszczalni ścieków i sieci kanalizacji sanitarnej wraz z przyłączami na terenach nieskanalizwanych Gminy. Studium Wyknalnści Prjektu, będące w psiadaniu Gminy, bejmuje etap I i II przedmitwej inwestycji, t.j.: 10 Plan Rzwju Lkalneg Gminy Chybie na lata 2005-2006 z perspektywą d 2013r., grudzień 2004r. 11 Studium Uwarunkwań i Kierunków Zagspdarwania Przestrzenneg Gminy Chybie tel. 513 100 869 e-mail: biur@ek-team.cm.pl 56

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY CHYBIE- AKTUALIZACJA Etap I: budwa czyszczalni ścieków i kanalizacji w słectwie Chybie (część półncna d linii klejwej Czechwice-Dziedzice Zebrzydwice) raz przełączenie ścieków z istniejącej czyszczalni ścieków przy siedlu Cukrwni Chybie. Etap II: budwa kanalizacji sanitarnej w słectwie Chybie (część płudniwa) i Mnich. Etap III (wg drębneg pracwania) ma bejmwać budwę kanalizacji sanitarnej w słectwach Frelichów, Zarzecze i Zabrze. Oczyszczalnia mechaniczn-bilgiczna wydajnści 1 100 [m 3 /d] zlkalizwana zstanie w słectwie Mnich i będzie dbierać dcelw ścieki z terenu pięciu słectw: Chybia, Frelichwa, Mnicha, Zabrza raz Zarzecza. W I i II etapie wybudwana zstanie sieć kanalizacji sanitarnej łącznej długści 70,45 km, w tym 59,84 km kanałów grawitacyjnych, 9,038 km przewdów tłcznych, 1,566 km kanalizacji ciśnieniwej. Pnadt pwstanie 14 sieciwych przepmpwni ścieków raz 46 przepmpwni przydmwych. W pierwszej klejnści planuje się przyłączenie d sieci kanalizacji sanitarnej k. 1 700 gspdarstw dmwych, c pzwli na bsługę k. 9 100 mieszkańców. Przyjęt, iż k. 90 % ludnści zstanie pdłącznych d kanalizacji sanitarnej, natmiast reszta mieszkańców bsługiwana będzie wzami asenizacyjnymi. 12 Rzbudwa istniejąceg systemu dwdnienia dróg i placów w systemie grawitacyjnym, z dprwadzeniem d lkalnych cieków raz uwzględnieniem zastswania dpwiednich urządzeń pdczyszczających. Edukacja eklgiczna przedsiębirców, rlników i mieszkańców Gminy w zakresie chrny jakści i zasbów wód pwierzchniwych i pdziemnych. Wzmżenie skutecznści działań rganów samrządwych w zakresie egzekwwania Ustawy utrzymaniu czystści i prządku w Gminach. Współfinaswanie przez Gminę inwestycji preklgicznych mieszkańców w zakresie gspdarki wd.-kan. raz pmc w pzyskiwaniu śrdków pmcwych na ich realizację. 12 Studium Wyknalnści dla zadania inwestycyjneg Budwa czyszczalni ścieków i kanalizacji sanitarnej dla Gminy Chybie, luty 2008r., autr: M. Wcisł tel. 513 100 869 e-mail: biur@ek-team.cm.pl 57

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY CHYBIE- AKTUALIZACJA 6.1.3 Cele i zadania śrdwiskwe d rku 2012 i d rku 2018 Cel Cele długterminwe d rku 2018 Cel Cele krótkterminwe d rku 2012 Zadanie Zadanie Jednstka dpwiedzialna WŚ.1.1 Ograniczenie zanieczyszczenia śrdwiska przyrdniczeg nieczyszcznymi ściekami WŚ1.1.1 WŚ.1.1.2 Organizacja cyklu sptkań z mieszkańcami Gminy w zakresie egzekwwania Ustawy utrzymaniu czystści i prządku w Gminach (w tym bwiązku próżniania bezdpływwych sadników ścieków) Organizacja cyklu sptkań z rlnikami w zakresie prpagwania tzw. dbrych praktyk rlniczych w celu zmniejszenia zanieczyszczeń bszarwych przez związki bigenne Gmina Chybie Gmina Chybie, ODR WŚ.1.1.3 Budwa czyszczalni ścieków i kanalizacji sanitarnej dla Gminy Chybie Gmina Chybie WŚ.1 Osiągniecie dbreg stanu eklgiczneg i chemiczneg wód, zapewnienie wszystkim mieszkańcm dpwiedniej jakści wdy d picia WŚ.1.2 WŚ.1.3 Ograniczenie ilści ścieków nieczyszcznych Ograniczenie strat wdy związanych z przesyłem i pprawa zapatrzenia ludnści w wdę WŚ.1.2.1 WŚ.1.2.2 WŚ.1.3.1 WŚ.1.3.2 WŚ.1.3.3 Prwadzenie ewidencji czyszczalni przydmwych raz zbirników bezdpływwych i zintensyfikwanie ich częsttliwści próżniania Budwa czyszczalni przydmwych (w szczególnści na terenach zabudwy rzprsznej) Organizacja cyklu sptkań z mieszkańcami Gminy na temat racjnalneg gspdarwania zasbami wdnymi na pzimie gspdarstwa dmweg (prpagwanie pstaw i zachwań mtywujących ludnść d szczędzania wdy) Wymiana i mdernizacja sieci wdciągwej i przyłączy wyknanych z rur stalwych, żeliwnych i azbest-cementwych Wdrżenie prgramu działań na rzecz graniczenia zanieczyszczeń aztwych pchdzących z rlnictwa (budwa nwczesnych składwisk brnika, zbirników na gnjwicę w gspdarstwach rlnych) Gmina Chybie Właściciele psesji, Urząd Gminy Chybie Właściciel i eksplatatr sieci wdciągwej WZC w Ustrniu Właściciel i eksplatatr sieci wdciągwej - WZC w Ustrniu i AQUA S.A. Rlnicy, ODR WŚ.1.3.4 Realizacja przez zakłady prdukcyjne planów racjnalneg gspdarwania wdą (np. wprwadzenie zamkniętych biegów wdy) Przedsiębirstwa tel. 513 100 869 e-mail: biur@ek-team.cm.pl 58

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY CHYBIE- AKTUALIZACJA 6.1.4 Harmngram zadań L.P. Nazwa zadania Termin rzpczęcia planwany Termin zakńczenia planwany Jednstka dpwiedzialna Planwane efekty eklgiczne Planwane kszty gółem [PLN] tys. Partnerzy y ZADANIA WŁASNE WŚ.1.2.1 Prwadzenie ewidencji czyszczalni przydmwych raz zbirników bezdpływwych i zintensyfikwanie kntrli częsttliwści próżniania 2008 2018 Gmina Chybie Pprawa jakści wód pdziemnych i pwierzchniwych kszty administracyjne WŚ.1.1.3 Budwa czyszczalni ścieków i kanalizacji sanitarnej dla Gminy Chybie 2009 2015 Gmina Chybie Wyeliminwanie skażenia wód pdziemnych i pwierzchniwych raz Zbirnika Gczałkwickieg ściekami sanitarnymi 62 420, w tym śrdki własne 14758 dfinanswanie 47662 WŚ1.1.1 Organizacja cyklu sptkań z mieszkańcami Gminy w zakresie egzekwwania Ustawy utrzymaniu czystści i prządku w Gminach (w tym bwiązku próżniania bezdpływwych sadników ścieków) 2013 2015 Gmina Chybie Wyska świadmść eklgiczna pprawa jakści wód pdziemnych i pwierzchniwych 10 ZADANIA KOORDYNOWANE WŚ.1.3.2 Wymiana i mdernizacja sieci wdciągwej i przyłączy wyknanych z rur stalwych, żeliwnych i azbest-cementwych 2008 2012 Właściciel i eksplatatr sieci wdciągwej - WZC w Ustrniu i AQUA S.A. Minimalizacja strat wdy raz pprawa jakści wdy d picia Brak danych ksztwych Urząd Gminy Chybie WŚ.1.2.2 Budwa czyszczalni przydmwych (w szczególnści na terenach zabudwy rzprsznej) 2008 2018 Właściciele psesji, Urząd Gminy Chybie Wyeliminwanie skażenie wód pdziemnych i pwierzchniwych ściekami sanitarnymi 2000 WŚ.1.1.2 Organizacja cyklu sptkań z rlnikami w zakresie prpagwania tzw. dbrych praktyk rlniczych w celu zmniejszenia zanieczyszczeń bszarwych przez związki bigenne 2009 2010 ODR Wyska świadmść eklgiczna, pprawa jakści wód pdziemnych i pwierzchniwych 15 Gmina Chybie WŚ.1.3.1 Organizacja cyklu sptkań z mieszkańcami Gminy na temat racjnalneg gspdarwania zasbami wdnymi na pzimie gspdarstwa dmweg (prpagwanie pstaw i zachwań mtywujących ludnść d szczędzania wdy) 2009 2011 Właściciel i eksplatatr sieci wdciągwej - WZC w Ustrniu Wyska świadmść eklgiczna, zmniejszenie zużycia wdy Brak danych ksztwych Urząd Gminy Chybie WŚ.1.3.4 Realizacja przez zakłady prdukcyjne planów racjnalneg gspdarwania wdą (np. wprwadzenie zamkniętych biegów wdy) 2010 2014 Przedsiębirstwa Racjnalizacja zużycia wdy Brak danych ksztwych Urząd Gminy Chybie tel. 513 100 869 e-mail: biur@ek-team.cm.pl 59

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY CHYBIE- AKTUALIZACJA WŚ.1.3.3 Wdrżenie prgramu działań na rzecz graniczenia zanieczyszczeń aztwych pchdzących z rlnictwa (budwa nwczesnych składwisk brnika, zbirników na gnjwicę w gspdarstwach rlnych) 2011 2018 Rlnicy, ODR Pprawa jakści wód pwierzchniwych i pdziemnych Brak danych ksztwych Urząd Gminy Chybie RAZEM ZADANIA WŁASNE 62430 RAZEM ZADANIA KOORDYNOWANE 2015 tel. 513 100 869 e-mail: biur@ek-team.cm.pl 60

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY CHYBIE- AKTUALIZACJA 6.1.5 Wniski Prgram Ochrny Śrdwiska dla Gminy Chybie w zakresie gspdarki wdn-ściekwej wskazuje jednznacznie na kniecznść kntynuacji rzpczętych już przez Gminę działań raz pdejmwania dalszych w celu chrny, pprawy jakści raz racjnalneg wykrzystania zasbów wód pwierzchniwych i pdziemnych. Wytyczne cele i zadania śrdwiskwe winny być realizwane we współpracy z innymi jednstkami samrządwymi, mieszkańcami raz przedsiębircami, z wykrzystaniem śrdków własnych Gminy i pzyskanych śrdków zewnętrznych. Pdsumwując cenę istniejąceg stanu gspdarki wdn-ściekwej na terenie Gminy Chybie raz analizę ptrzeb inwestycyjnych w tym zakresie sfrmułwan następujące wniski. Mcnymi strnami Gminy Chybie jest knsekwentna realizacja Prgramu Ochrny Śrdwiska w zakresie edukacji preklgicznej mieszkańców w lkalnej prasie raz dtwania cyklicznych imprez eklgicznych. Gmina psiada również pracwane Studium Wyknalnści Prjektu Budwa Oczyszczalni Ścieków i kanalizacji sanitarnej dla Gminy Chybie z uwzględnieniem przewidywanych ksztów realizacji tej kluczwej dla Gminy inwestycji raz analizą mżliwści pzyskania niezbędnych śrdków finanswych. Szansami na pprawę jakści wód jest wspieranie inicjatyw pdmitów gspdarczych raz rganizacji i instytucji zmierzających d uzyskania dfinanswania inwestycji eliminujących zagrżenia dla śrdwiska i wspierających rzwój zrównważny ze śrdków krajwych i zagranicznych, wzrst uspłecznienia prcesów pdejmwania decyzji mających wpływ na stan śrdwiska, a także prawny nakaz pracwywania prgramów chrny śrdwiska przez jednstki administracji samrządwej raz planów chrny bszarów chrninych. Nie mniej jednak Gmina pwinna starać się wyeliminwanie utrzymująceg się zanieczyszczenia i eutrfizacji wód, niezadwalająceg stanu czystści naturalnych zbirników wdnych, w tym dewastacji drbnych zbirników wdnych na bszarach użytkwanych rlnicz, niedstatecznej infrastruktury kanalizacyjnej raz graniczneg dstępu d śrdków na rzbudwę i mdernizację infrastruktury służącej chrnie śrdwiska. 6.2 Zanieczyszczenie pwietrza Wg ustawy Praw chrny śrdwiska (art. 85) chrna pwietrza plega na zapewnieniu jak najlepszej jeg jakści, w szczególnści przez utrzymanie pzimów substancji w pwietrzu pniżej dpuszczalnych dla nich pzimów lub c najmniej na tych pzimach raz zmniejszanie pzimów substancji w pwietrzu c najmniej d dpuszczalnych, gdy nie są ne dtrzymane. Na stan pwietrza na terenie Gminy Chybie mają wpływ następujące czynniki: emisja zrganizwana pchdząca ze źródeł punktwych i pwierzchniwych raz niska emisja, emisja ze śrdków transprtu i kmunikacji, emisja transgraniczna (spza terenu gminy), emisja niezrganizwana. Zazwyczaj głównym źródłem zanieczyszczeń pwietrza jest emisja substancji tksycznych pchdzących z prcesów spalania paliw stałych, ciekłych i gazwych w celach energetycznych i technlgicznych. Pdstawwą masę zanieczyszczeń dprwadzanych d atmsfery stanwi dwutlenek węgla. Jednak najbardziej uciążliwe składniki spalin t przede wszystkim dwutlenek siarki, tlenki aztu, tlenek węgla i pył. W mniejszych ilściach emitwane są również chlrwdór, różneg rdzaju węglwdry armatyczne i alifatyczne. Wraz z pyłem emitwane są również metale ciężkie, pierwiastki prmienitwórcze i wielpierścieniwe węglwdry armatyczne, a wśród nich benz(a)piren, uznawany za jedną z bardziej znaczących substancji kancergennych. W pyle zawiesznym ze względu na zdlnść wnikania d układu ddechweg, wyróżnia się frakcje ziarnach: pwyżej 10 mikrmetrów i pył drbny pniżej 10 mikrmetrów (PM10). Ta druga frakcja jest szczególnie niebezpieczna dla człwieka, gdyż jej cząstki są już zbyt małe, by mgły zstać zatrzymane w naturalnym prcesie filtracji ddechwej. Przy spalaniu dpadów z prdukcji twrzyw sztucznych partych na plichlrku winylu d atmsfery mgą dstawać się substancje chlrwcpchdne, a wśród nich diksyny i furany. tel. 513 100 869 e-mail: biur@ek-team.cm.pl 61

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY CHYBIE- AKTUALIZACJA O wystąpieniu zanieczyszczeń pwietrza decyduje ich emisja d atmsfery, natmiast pzimie w znacznym stpniu występujące warunki meterlgiczne. Przy stałej emisji, zmiany stężeń zanieczyszczeń są głównie efektem przemieszczania, transfrmacji i usuwania ich z atmsfery. Stężenie zanieczyszczeń zależy również d pry rku. I tak: sezn zimwy, charakteryzuje się zwiększnym zanieczyszczeniem atmsfery, głównie przez niskie źródła emisji, sezn letni, charakteryzuje się zwiększnym zanieczyszczeniem atmsfery przez skażenia wtórne pwstałe w reakcjach ftchemicznych. Czynniki meterlgiczne wpływające na stan zanieczyszczenia atmsfery w zależnści d pry rku przedstawia pniższa tabela. Tabela 12 Czynniki meterlgiczne wpływające na stan zanieczyszczenia atmsfery Zmiany stężeń zanieczyszczenia Zimą: SO2, pył zawieszny, CO Główne zanieczyszczenia Latem: O 3 Wzrst stężenia zanieczyszczeń Spadek stężenia zanieczyszczeń Sytuacja wyżwa: wyskie ciśnienie, spadek temperatury pniżej 0 C, spadek prędkści wiatru pniżej 2 m/s, brak padów, inwersja termiczna, mgła. Sytuacja niżwa: niskie ciśnienie, wzrst temperatury pwyżej 0 C, wzrst prędkści wiatru pwyżej 5 m/s, pady. Sytuacja wyżwa: wyskie ciśnienie, wzrst temperatury pwyżej 25 C, spadek prędkści wiatru pniżej 2 m/s, brak padów, prmieniwanie bezpśrednie pwyżej 500 W/m 2. Sytuacja niżwa: niskie ciśnienie, spadek temperatury, wzrst prędkści wiatru pwyżej 5 m/s, pady. Źródł: Raprt stanie śrdwiska w wjewództwie śląskim w 2003 rku 6.2.1 Charakterystyka i cena stanu aktualneg Ocenę stanu pwietrza atmsferyczneg przeprwadzn w parciu dane z 2007 pchdzące z pracwania Wjewódzkieg Inspektratu Ochrny Śrdwiska w Katwicach pt.: Szósta rczna cena jakści pwietrza w wjewództwie śląskim, bejmująca 2007 rk. Ocena przeprwadzna jest w wydrębninych strefach na terenie wjewództwa śląskieg zalicznych d dpwiednich klas d A d C, d klasy najbardziej d najmniej krzystnej ze względu na stpień ddziaływania zanieczyszczeń na stan zdrwia ludzkieg kryterium chrny zdrwia. W raprcie WIOŚ przeprwadzn cenę stanu pwietrza atmsferyczneg w wydrębninych strefach - m.in. w strefie bielsk żywieckiej, d której należy Chybie - na tle całeg wjewództwa śląskieg. Tabela 13 i 14 przedstawiają interpretację klas ddziaływania zanieczyszczeń w zależnści d pzimu ich stężenia raz wymienin jakie działania należy pdjąć w przypadku przekrczenia w danej strefie dpuszczalneg stężenia substancji szkdliwych w pwietrzu atmsferycznym. tel. 513 100 869 e-mail: biur@ek-team.cm.pl 62

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY CHYBIE- AKTUALIZACJA Tabela 13 Klasy stref i wymagane działania w zależnści d pzimów stężeń zanieczyszczenia, uzyskanych w rcznej cenie jakści pwietrza, dla przypadków gdy kreślny jest margines tlerancji Pzimy stężeń Klasa strefy Wymagane działania nie przekraczające wartści dpuszczalnej* A brak pwyżej wartści dpuszczalnej* lecz nie przekraczający wartści dpuszczalnej pwiększnej margines tlerancji B kreślenie bszarów przekrczeń wartści dpuszczalnych. pwyżej wartści dpuszczalnej pwiększnej margines tlerancji* C kreślenie bszarów przekrczeń wartści dpuszczalnych raz wartści dpuszczalnych pwiększnych margines tlerancji; pracwanie prgramu chrny pwietrza POP. Źródł: Szósta rczna cena jakści pwietrza w wjewództwie śląskim, bejmująca 2007 rk * z uwzględnieniem dzwlnych częstści przekrczeń kreślnych w rzprządzeniu Ministra Śrdwiska z dnia 3 marca 2008 w sprawie dpuszczalnych pzimów niektórych substancji w pwietrzu (Dz. U. Nr 47 z 2008 rku, pz. 281) Tabela 14 Klasy stref i wymagane działania w zależnści d pzimów stężeń zanieczyszczenia, uzyskanych w rcznej cenie jakści pwietrza, dla przypadków gdy margines tlerancji nie jest kreślny Pzimy stężeń Klasa strefy Wymagane działania nie przekraczające wartści dpuszczalnej* A brak pwyżej wartści dpuszczalnej C kreślenie bszarów przekrczeń wartści dpuszczalnych; działania na rzecz pprawy jakści pwietrza; pracwanie prgramu chrny pwietrza POP. Źródł: Szósta rczna cena jakści pwietrza w wjewództwie śląskim, bejmująca 2007 rk * z uwzględnieniem dzwlnych częstści przekrczeń kreślnych w rzprządzeniu Ministra Śrdwiska w sprawie dpuszczalnych pzimów (pzim stężeń nie przekraczający wartści dpuszczalnej" znacza, że jeśli pewna liczba przekrczeń tej wartści jest dzwlna, przypadki przekrczeń pzimu dpuszczalneg nie wystąpiły lub ich liczba nie przekrczyła dzwlnej w ciągu rku) Klasyfikacja według kryterium chrny zdrwia na terenie strefy bielsk - żywieckiej wykazała klasę C ze względu na przekraczane dpuszczalne stężenia 24 gdzinne i rczne dla pyłu zawieszneg PM 10 raz benzalfapirenu B(a)P. Przeprwadzna klasyfikacja dla pzstałych zanieczyszczeń takich jak: dwutlenek aztu (NO 2 ), łów (Pb), zn (O 3 ), tlenek węgla (CO), dwutlenek siarki (SO 2 ), arsen (As), nikiel (Ni) raz benzen (C 6 H 6 ) wykazała klasę A. Przyznana klasa gólna dla strefy t klasa C. Dla zbrazwania średnircznych stężeń dwutlenku siarki, pyłu PM10, tlenków aztu raz benzenu przedstawin mapę dyspersji (rzprzestrzeniania się) tych substancji (rysunek 12-15). 6.2.1.1 System gazwniczy Gmina Chybie jest w pełni zgazyfikwana gaz ziemnym wyskmetanwym GZ-50 własnściach kreślnych w PN-C-04750. Gaz wyskmetanwy dstarczany jest d Chybia, pprzez stacje redukcyjn-pmiarwe wprwadzany jest d sieci średnieg ciśnienia. Zapatrzenie terenu całej gminy w gaz dbywa się d strny Strumienia i Drgmyśla z gazwej sieci średniprężnej średnieg ciśnienia Ø 100mm. Obsługa dbirców na niskim ciśnieniu dbywa się pprzez indywidualne naścienne reduktry ciśnienia. Ze względu na wyską becnie cenę gazu stswanie g jak czysteg nśnika energii cieplnej w gspdarstwach dmwych jest minimalna. Zazwyczaj użytkwanie gazu graniczne jest d przygtwywania psiłków i pdgrzewania wdy. Właścicielem sieci gazwej średni i niskprężnej jest Plskie Górnictw Naftwe i Gazwnictw S.A. w Warszawie. Bezpśrednią bsługą klienta zajmuje się Gazwnia Zabrze. W pniższej tabeli zestawin pdstawwe infrmacje dtyczące infrastruktury gazwniczej, ilści dbirców i zużycia gazu ziemneg w gminie. tel. 513 100 869 e-mail: biur@ek-team.cm.pl 63

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY CHYBIE- AKTUALIZACJA Tabela 15 Zestawienie danych dtyczących infrastruktury gazwniczej, ilści dbirców i zużycia gazu ziemneg w Gminie Chybie* Wyszczególnienie 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 długść czynnej sieci gółem w km 81,4 81,4 81,4 81,6 81,7 81,8 82,3 długść czynnej sieci przesyłwej w km 0 0 0 0 0 0 0 długść czynnej sieci rzdzielczej w km 81,4 81,4 81,4 81,6 81,7 81,8 82,3 czynne płączenia gazu d budynków mieszkalnych 1 627 1 682 1 689 1 695 1 701 1 705 1 719 ilść dbirców gazu 1 659 1 674 1 685 1 853-1 856 1 857 w tym dbircy gazu grzewający mieszkania gazem - - 989 - - 1 112 1 110 zużycie gazu w tys. m 3 946,00 944,00 939,00 - - 954,10 916,70 w tym zużycie gazu na grzewanie mieszkań w tys. m 3 - - 577,00 - - 674,70 655,70 ludnść krzystająca z gazu, sby - - - 7 021 6 710 6 693 6 720 * dane ilści dbirców i zużyciu gazu dtyczą tylk gspdarstw dmwych Źródł: bank danych demgraficznych (www.stat.gv.pl) tel. 513 100 869 e-mail: biur@ek-team.cm.pl 64

AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY CHYBIE Rysunek 12 Mapa dyspersji dla dwutlenku siarki Rysunek 13 Mapa dyspersji dla pyłu PM10 Źródł: Ocena jakści pwietrza w wjewództwie śląskim w latach 2002-2006 tel. 513 100 869 e-mail: biur@ek-team.cm.pl 65

AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY CHYBIE Rysunek 14 Mapa dyspersji dla tlenków aztu Rysunek 15 Mapa dyspersji dla benzenu Źródł: Ocena jakści pwietrza w wjewództwie śląskim w latach 2002-2006 tel. 513 100 869 e-mail: biur@ek-team.cm.pl 66

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY CHYBIE - AKTUALIZACJA 6.2.1.2 System elektrenergetyczny Pd względem zasilania w energię elektryczną cała gmina jest bsługiwana przez ENION GRUPA TAURON Spółka Akcyjna. Jest t firma pwstała w wyniku płączenia spółek dystrybucyjnych działających na terenie Plski płudniwej. Zakłady energetyczne twrzące ENION, a więc Beskidzka Energetyka, Będziński ZE, ZE Częstchwa, ZE Kraków i ZE Tarnów t becnie Oddziały ENIONU S.A., które, tak jak dtychczas, zajmują się dstarczaniem energii elektrycznej i bsługą klientów na swim terenie działania. Obszar gminy jest zasilany z Oddziału ENIONU S.A. w Bielsku Białej Beskidzka Energetyka. Rysunek 16 Mapa rejnów dystrybucyjnych wchdzących w skład ENION S.A. Oddział w Bielsku Białej Beskidzka Energetyka źródł: http://www.enin.pl/ W związku z przepisami Prawa energetyczneg raz Dyrektywami Unii Eurpejskiej spółki energetyczne zstały zbwiązane d rzdzielenia d 1 lipca 2007 r. dwóch pdstawwych rdzajów swjej działalnści: dystrybucji energii elektrycznej i brtu energią elektryczną. Realizując bwiązujące zapisy prawa, ENION Spółka Akcyjna wydzieliła działalnść związaną z brtem energią d spółki zależnej ENION Energia Sp. z.. z siedzibą w Krakwie. Listę sprzedawców energii elektrycznej, którzy zawarli z ENION S.A. umwę świadczenie usług dystrybucji energii elektrycznej, umżliwiającą tym pdmitm sprzedaż energii elektrycznej d dbirców z terenu działania ENION S.A. przedstawin pniżej: RWE Sten S.A. Łódzki Zakład Energetyczny S.A. ENION Energia Sp. z.. EnergiaPr Gigawat Sp. z.. ENERGA-Obrót S.A. Vattenfall Sales Pland Sp. z.. PKP Energetyka Sp. z.. Lumius Sp. z.. Płudniwy Kncern Energetyczny S.A. Everen Sp. z.. Electrabel Plska S.A. Atel Plska Sp z.. ZOMAR SA Krlea Invest a.s. Krlea Plska Sp. z.. DALKIA Pznań ZEC S.A. PSE ELECTRA S.A. CEZ Trade Plska Sp. z.. Na strnach Urzędu Regulacji Energetyki (http://www.ure.gv.pl) udstępnina jest pełna lista sprzedawców energii elektrycznej. tel. 513 100 869 e-mail: biur@ek-team.cm.pl 67

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY CHYBIE - AKTUALIZACJA Zasilanie dbirców dbywa się z GPZ Strumień 110/30/15/6 kv liniami napwietrznymi i kablwymi średnim napięciu 15 kv. Na bszarze Gminy pracuje 48 stacji transfrmatrwych. Istnieje mżliwść zwiększneg pbru mcy elektrycznej na sieci średnieg napięcia 15 kv bez kniecznści znacznych nakładów inwestycyjnych. W przypadku wzrstu zaptrzebwania na mc jednstki transfrmatrwe będą wymieniane na większe raz budwane nwe stacje transfrmatrwe. Zakłada się stpniwą wymianę napwietrznych linii 15 kv na linie kablwe w bszarach silnie zurbanizwanych. Planwana jest również budwa nwych i remnty istniejących linii napwietrznych niskieg napięcia z wprwadzaniem przewdów izlwanych zamiast głych. Obsługa dbirców na niskim napięciu 0,4/0,23 kv dbywa się ze stacji transfrmatrwych, usytuwanych w pbliżu terenów zurbanizwanych. Dla nwych rejnów urbanizacji i grup dbirców niezbędna będzie rzbudwa istniejących sieci 15 kv i budwa nwych stacji transfrmatrwych, na warunkach kreślnych przez ENION S.A. Oddział w Bielsku Biała Beskidzka Energetyka. 6.2.1.3 System ciepłwniczy System ciepłwniczy nie występuje na terenie Gminy Chybie. Zakłada się, że pdstawwym systemem pkrywania ptrzeb cieplnych gminy z uwagi na rzprszną zabudwę i niską gęstść cieplną będzie grzewanie parte na indywidualnych źródłach ciepła. Praktycznie wszystkie słectwa są zgazyfikwane i część budynków psiada ktłwnie palane gazem. Reszta mieszkańców będzie krzystać z następujących nśników ciepła: piece akumulacyjne elektryczne, lej pałwy, prpan butan, paliwa stałe, dnawialne i nieknwencjnalne źródła energii. Pniżej zestawin listę przedsiębirstw i zakładów działających na terenie gminy mających wpływ na stan śrdwiska naturalneg: Cukrwania i Rafineria CHYBIE S.A., Zakład Przetwórstwa Mięsneg, SYNCHRONIZATOR Sp. Jawna, Spółdzielnia AGROMET, Spółdzielnia Sampmc. W indywidualnym grzewnictwie funkcjnują jeszcze urządzenia grzewcze przestarzałej knstrukcji jak ktły kmrwe tradycyjne, bez regulacji i kntrli ilści pdawaneg paliwa d paleniska raz bez regulacji i kntrli pwietrza wprwadzaneg d prcesu spalania, sprawnści średnircznej nie przekraczającej 65%. W starych nieefektywnych urządzeniach grzewczych spala się niskiej jakści węgiel niesrtymentwany, a częst także różneg rdzaju materiały dpadwe i dpady kmunalne. 6.2.1.4 Bilans zaptrzebwania na energię Bilans energetyczny gminy stanwi przegląd ptrzeb energetycznych pszczególnych dbirców wraz ze spsbem ich pkrywania raz strukturę użytkwania pszczególnych nśników energii i paliw. Obliczenia part na: Prgramie graniczenia niskiej emisji dla Gminy Chybie, infrmacjach udstępninych przez Gminę Chybie, danych z Pwszechneg Spisu Nardweg przeprwadzneg w 2002r., infrmacjach Główneg Urzędu Statystyczneg zawartych w Banku Danych Reginalnych, własnych analizach wyknawcy pracwania. Na pdstawie danych Urzędu Gminy na terenie Gminy przeważa zabudwa jednrdzinna według stanu na 31.12.2007 r. w gminie był: 1962 budynków jednrdzinnych, 34 budynków wielrdzinnych, tel. 513 100 869 e-mail: biur@ek-team.cm.pl 68

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY CHYBIE - AKTUALIZACJA 74 budynków usługwych. Liczba budynków jednrdzinnych w rzbiciu na słectwa zstała przedstawina pniżej: Chybie - 824 Frelichów - 133 Mnich - 724 Zabrze - 201 Zarzecze - 80 Przeważająca część infrastruktury mieszkaniwej pchdzi z przed rku 1990, charakteryzuje się więc większą energchłnnścią, c wiąże się z większym zużyciem paliw i większą emisją. Zestawienie budynków pd kątem ich kresu budwy zstał przedstawine na pniższym rysunku. Przeciętne rczne zużycie energii na grzewanie w budynkach z teg kresu wynsi 240 350 kwh/m 2. Dla budynków budwanych becnie wskaźnik ten wynsi kł 120 kwh/m 2. 40% 35% 30% 31,6% 35,1% 25% 20% 15% 16,4% 19,2% 18,1% 16,3% 16,1% 13,8% 10% 5% 2,3% 2,7% 9,1% 8,3% 6,5% 4,7% 0% przed 1918 1918-1944 1945-1970 1971-1978 1979-1988 1989-2002 2003-2006 Struktura wiekwa budynków Struktura wiekwa mieszkań Rysunek 17 Zestawienie budynków i mieszkań na terenie Gminy Chybie pd względem ich kresu budwy (stan na kniec 2006 rku) Źródł: bank danych demgraficznych (www.stat.gv.pl) raz analizy własne Na pdstawie pwyższych danych kreśln strukturę zużycia paliw na cele grzewcze w Gminie Chybie. gaz ziemny 15,8% lej 0,2% węgiel - piec 6,7% węgiel - kcił retrtwy 4,6% dnawialne źródła energii 0,1% węgiel - kcił kmrwy 66,4% prpan - butan 0,6% energia elektryczna 5,5% drewn 0,2% Rysunek 18 Struktura zużycia paliw dla celów na cele grzewcze w mieszkalnictwie łączne zużycie w 2006r. 163,1 TJ Źródł: Prgram chrny śrdwiska dla Gminy Chybie raz analizy własne tel. 513 100 869 e-mail: biur@ek-team.cm.pl 69

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY CHYBIE - AKTUALIZACJA Jak widać zaptrzebwanie na energię cieplną w mieszkalnictwie pkrywane jest głównie przez ktłwnie węglwe a w dalszej klejnści z ktłów gazwych i piecy węglwych. Szacuje się, że w Chybiu na ptrzeby indywidualneg grzewnictwa spalane jest rcznie k. 8,3 tys. tn węgla raz 917 tys. m 3 gazu ziemneg. Pnadt zużywane są niewielkie ilści takich paliw jak: lej pałwy, energia elektryczna, prpan butan i bimasa drzewna, których ddziaływanie na śrdwisk naturalne nie jest znaczące. Najwyższy udział w bilansie energetycznym w Gminie Chybie mają źródła węglwe (k. 77,7%), a w następnej klejnści źródła palane gazem ziemnym (15,8%). Analizując przyczyny stsunkw dużej ilści zużywaneg węgla w stsunku d innych nśników energii należy uwzględnić czynniki eknmiczne i dstępnść d innych źródeł energii. W chwili becnej najtańszym i najbardziej dstępnym paliwem stałym wykrzystywanym przez mieszkańców jest węgiel raz dpady z jeg przeróbki (muł węglwy). Bimasa drzewna stswana jest w mniejszym stpniu. Natmiast pzstałe nśniki ciepła, które są przyjazne dla śrdwiska tj. gaz sieciwy, gaz prpan butan, lej pałwy i energia elektryczna są znacznie drższe i dlateg stswane są przez zamżniejszą część spłeczeństwa lub firmy i instytucje. 6.2.1.5 Bilans emisji pyłwej i gazwej w Gminie Chybie Emisję d atmsfery na terenie Gminie Chybie w 2006 rku przedstawin na pdstawie Prgramu graniczenia niskiej emisji dla Gminy Chybie. Tabela 16 Emisja zanieczyszczeń w Gminie Chybie w 2006 rku Rdzaj zanieczyszczenia Jedn. Emisja w 2006r. Pył Mg/a 26,5 SO 2 Mg/a 100,8 NO x Mg/a 26,7 CO Mg/a 413,9 B(a)P kg/a 5,7 CO 2 Mg/a 17 345,6 Źródł: Prgram graniczenia niskiej emisji dla Gminy Chybie pył 4,7% B(a )P 0,001% SO 2 11,01% NO 2 0,79% CO 72,9% Rysunek 19 Struktura emisja zanieczyszczeń w Gminie Chybie w 2006 rku Źródł: Prgram graniczenia niskiej emisji dla Gminy Chybie tel. 513 100 869 e-mail: biur@ek-team.cm.pl 70

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY CHYBIE - AKTUALIZACJA UWAGA: Z uwagi na brak bilansu zaptrzebwania energii raz bilansu zanieczyszczeń w Prgramie chrny śrdwiska Gminy Chybie na lata 2004 2015 z 2004 rku raz brak Załżeń d planu zapatrzenia w ciepł, energię elektryczną i paliwa gazwe nie mżna dnieść wyznacznych pwyżej wartści raz szacwać efekty realizwanych działań w zakresie graniczenia niskiej emisji w Gminie Chybie. 6.2.1.6 Kmunikacyjne źródła zanieczyszczeń Źródłem emisji zanieczyszczeń teg typu jest spalanie paliw płynnych w silnikach spalinwych pjazdów samchdwych, w maszynach rlniczych raz w klejnictwie. Elementem emisji w tym zakresie jest również emisja pwstająca w brcie paliwami występująca głównie w czasie tankwania raz przeładunku. Charakterystycznymi cechami zanieczyszczeń kmunikacyjnych są: stsunkw duże stężenie tlenku węgla, tlenków aztu i węglwdrów ltnych; kncentracja zanieczyszczeń wzdłuż dróg; nierównmiernść w kresach dbwych i seznwych związana ze zmianami natężenia ruchu. Na wielkść emisji kmunikacyjnej mają wpływ: stan nawierzchni; knstrukcja i stan techniczny silników pjazdów, warunki pracy silników; rdzaj paliwa; płynnść ruchu. Łączna długść dróg publicznych na terenie Gminy Chybie wynsi 113,9 km w tym: drgi pwiatwe łącznej długści 21,3 km; drgi gminne łącznej długści 92,6 km (d analiz przyjęt tylk drgi z nawierzchnią asfaltwą 57,8 km). Na pdstawie danych dtyczących natężenia ruchu raz udziału pszczególnych typów pjazdów w tym ruchu (raprt Generalny pmiar ruchu 2005 Synteza wyników na zlecenie Generalnej Dyrekcji Dróg Krajwych i Autstrad) raz pracwania Ministerstwa Śrdwiska Wskazówki dla wjewódzkich inwentaryzacji emisji na ptrzeby cen bieżących i prgramów chrny pwietrza szacwan wielkść emisji kmunikacyjnej. Wyniki przedstawin w pniższych tabelach raz na wykresie. Tabela 17 Rczna emisja substancji szkdliwych d atmsfery ze śrdków transprtu na terenie Gminy Chybie [kg/rk] w 2006 rku rdzaj drgi rdzaj pjazdu śr. prędkść [km/h] CO C 6H 6 HC HCal HCar NO x TSP SO x Pb sbwe 45 20322 180 3122 2186 656 4329 93 233 2 pwiatwe dstawcze 40 2516 21 459 321 96 1048 123 156 0 ciężarwe 40 2810 40 2146 1502 451 6118 550 507 0 autbusy 30 1254 5 285 200 60 2966 118 169 0 sbwe 40 54972 496 8643 6050 1815 11392 241 638 6 gminne dstawcze 40 7354 60 1340 938 281 3061 359 457 0 ciężarwe 30 556 8 458 321 96 1213 113 98 0 autbusy 25 1252 7 353 247 74 3099 142 174 0 RAZEM 36,25 91036 817 16806 11765 3529 33226 1739 2432 8 Źródł: analizy własne tel. 513 100 869 e-mail: biur@ek-team.cm.pl 71

emisja [kg/rk] PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY CHYBIE - AKTUALIZACJA Tabela 18 Rczna emisja dwutlenku węgla d atmsfery ze śrdków transprtu na terenie Gminy Chybie [kg/rk] w 2006 rku natężenie ruchu [pj/rk] śr. ilść spalaneg paliwa [l/100km] dł. dcinka drgi [km] śr. ilść spalneg paliwa na danym dcinku drgi [l] śr. wskaźnik emisji [kgco 2/m 3 ] rczna emisja CO 2 [kg/rk] 295844 7,0 21,3 1,49 2142 944869 45732 10,0 21,3 2,13 2457 239343 55850 32,0 21,3 6,82 2457 935345 7285 35,0 21,3 7,46 2457 133439 284965 7,5 57,8 4,34 2142 2646126 49485 11,0 57,8 6,36 2457 773054 3413 35,0 57,8 20,23 2457 169636 3413 40,0 57,8 23,12 2457 193869 RAZEM 6 035 681 Źródł: analizy własne 100000 90000 91037 80000 70000 60000 50000 40000 33225 30000 20000 10000 0 16806 11765 817 3529 1740 2432 CO C6H6 HC HCal HCar NOx TSP SOx Rysunek 20 Rczna emisja wybranych substancji szkdliwych d atmsfery ze śrdków transprtu na terenie Gminy Chybie w 2006 rku Źródł: analizy własne W pniższej tabeli zestawin emisję linwą z transprtu z niską emisji z zabudwań mieszkalnych na terenie Gminy Chybie. Tabela 19 Rczna emisja dwutlenku węgla d atmsfery ze śrdków transprtu na terenie Gminy Chybie [kg/rk] w 2006 rku Lp. substancja jednstka niska rdzaj emisji liniwa RAZEM 1 SO 2 kg/rk 100 800 2 432 103 232 2 NO x kg/rk 26 700 33 225 59 925 3 CO kg/rk 413 900 91 037 504 937 tel. 513 100 869 e-mail: biur@ek-team.cm.pl 72

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY CHYBIE - AKTUALIZACJA 4 pył kg/rk 26 500 1 740 28 240 5 B(a)P kg/rk 6-6 6 CO 2 kg/rk 17 345 600 6 035 681 23 381 281 Źródł: analizy własne W prównaniu d źródeł energii na terenie Gminy Chybie pjazdy samchdwe na drgach gminnych, pwiatwych w ciągu rku wprwadzają d atmsfery niższe wartści zanieczyszczeń (wyski udział stanwi jedynie emisja dwutlenku aztu), jednak lkalizacja transprtu w częściach gminy dużym zagęszczeniu zabudwy mieszkaniwej sprawia, że emisja ze spalin samchdwych jest pważnym prblemem. Obecnść spalin samchdwych najdtkliwiej dczuwany jest w letnie, słneczne dni, pnieważ prócz tksycznych spalin twrzy się bardz szkdliwa dla zdrwia, przypwierzchniwa warstwa znu pchdzenia ftchemiczneg. UWAGA: Z uwagi na brak bliczeń emisji zanieczyszczeń w Prgramie chrny śrdwiska Gminy Chybie na lata 2004 2015 z 2004 rku nie mżna dnieść wyznacznych pwyżej wartści raz szacwać efekty realizwanych działań w zakresie graniczenia emisji ze źródeł liniwych. 6.2.1.7 Emisja niezrganizwana D emisji niezrganizwanej na terenie Gminy Chybie zaliczyć mżna emisję zanieczyszczeń wprwadzanych d pwietrza z biektów pwierzchniwych (np. czyszczalnie ścieków), jak również emisję zanieczyszczeń wprwadzanych d pwietrza bez pśrednictwa przeznacznych d teg celu śrdków technicznych np. spawanie czy lakierwanie wyknywane pza brębem warsztatu czy spalanie na pwierzchni ziemi jak wypalanie traw, itp. 6.2.1.8 Ocena stanu jakści pwietrza Jednym z elementów mających isttny wpływ na stan jakści pwietrza są warunki klimatyczne bszaru, a w szczególnści warunki anemlgiczne (kierunek i prędkść wiatru). Gmina leży na terenie bjętym wpływem klimatu śrdkweurpejskieg wpływach mas pwietrza ceaniczneg i kntynentalneg. Klimat teg bszaru jest umiarkwany łagdny w części pdgórskiej i niec strzejszy, górski na zbczach Beskidu Śląskieg. Klimat gminy uzależniny jest również d wędrówek mas pwietrza. Klimat charakteryzuje się następującymi parametrami: średnia rczna suma padów wynsi k. 883 mm/rk; czas średnieg nasłnecznienia w lecie 5,5 6 gdzin; średnia liczba dni z pkrywą śnieżną: 10 cm 40 60 dni, a pwyżej 20 40 dni; średnia rczna temperatura wynsi 8,5 C. średnia temperatura stycznia - 2,8 C, średnia temperatura lipca - 18,3 C, przewaga wiatrów z kierunków SW 19 % i S 12 %, długść kresu wegetacyjneg waha się w granicach 200-220 dni, ilść dni z mrzem 30-35 dni, ilść dni z przymrzkami 100-120 dni. Rzeczywisty stan zanieczyszczenia atmsfery badany jest przez służby sanitarn epidemilgiczne. Na terenie pwiatu cieszyńskieg w 2003 rku zlkalizwanych był 15 stanwisk pmiaru padu pyłu raz metali bejmujący 8 z 12 gmin płżnych w pwiecie (na terenie Gminy Chybie brak stacji pmiarwych). W 2004 rku zredukwan liczbę stacji d 12 stanwisk pmiarwych, a d 2005 rku zaprzestan badań padu pyłu na terenie wjewództwa śląskieg. Na jedynej stacji w pwiecie cieszyńskim bjętej mnitringiem służb sanitarn epidemilgicznej zlkalizwanej w Cieszynie przy ul. Djazdwej bada się stężenia pyłu zawieszneg PM10 (pniższa tabela), B(a)P raz metali (Pb, Cu, Cd, Mn, Cr, Ni i As). W dniesieniu d danych z 2007 rku nie występuje przekrczenie rczneg PM10, a ilść przekrczeń w dniesieniu d pmiarów 24 gdzinnych mieści się w granicach dpuszczalnych. tel. 513 100 869 e-mail: biur@ek-team.cm.pl 73

pad pyłu [g/m 2 rk)] PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY CHYBIE - AKTUALIZACJA Na pdstawie danych Wjewódzkiej Stacji Sanitarn Epidemilgicznej w Katwicach z lat 2000 2004 przedstawin rczny pzim padu pyłu w pszczególnych gminach pwiatu cieszyńskieg. Najwyższy pzim padu pyłu dla średniej z lat 2001-2004 rku bserwuje się w Cieszynie, a najniższy w Istebnej. Przy załżeniu, że dpuszczalna wartść padu pyłu wynsi 200 g/(m 2 rk) mżna stwierdzić, że pwietrze atmsferyczne na terenie gmin pwiatu cieszyńskieg nie jest pnadnrmatywnie skażne. Mżna też zabserwwać tendencję spadkwą padu pyłu w 2004 rku w dniesieniu d 2000 rku. 80 70 60 2000 2001 2002 2003 2004 50 40 30 20 10 0 Brenna Cieszyn* Istebna Skczów Strumień* Ustrń Wisła* Zebrzydwice* Gminy pwiatu cieszyńskieg Rysunek 21 Opad pyłu w seznie grzewczym w pszczególnych gminach pwiatu cieszyńskieg w latach 2000 2004 * uśrednina wartść dla całej gminy/miasta Źródł: Dane Wjewódzkiej Stacji Sanitarn Epidemilgicznej Tabela 20 Średnie stężenie pyłu zawieszneg PM10 na terenie Miasta Cieszyn [kg/rk] w 2007 rku Rk badań Stężenie średnie rczne Częstść przekraczania wartści dpuszczalnej 24-gdzinnej µg/m 3 Liczba dni % czasu w rku 2007 14 13 3,6 Pzim dpuszczalny 40 35 9,6 Źródł: Dane Wjewódzkiej Stacji Sanitarn Epidemilgicznej - http://www.wsse.katwice.pl Pza pisywanymi wyżej stacjami pmiarwymi na terenie pwiatu cieszyńskieg w Cieszynie przy ul. Mickiewicza 13 zlkalizwana jest autmatyczna stacja pmiarwa działająca w ramach Śląskieg Mnitringu Pwietrza (http://stacje.katwice.pis.gv.pl). W skład systemu wchdzi w wjewództwie śląskim 16 autmatycznych stacji pmiarwych. Pniżej przedstawin wyniki mnitringu zanieczyszczeń pwietrza badanych na ww. stacji. tel. 513 100 869 e-mail: biur@ek-team.cm.pl 74

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY CHYBIE - AKTUALIZACJA Rysunek 22 Średnimiesięczne wyniki pmiarów zanieczyszczeń pwietrza na stacji pmiarwej w Cieszynie w 2006 rku Rysunek 23 Średnimiesięczne wyniki pmiarów zanieczyszczeń pwietrza na stacji pmiarwej w Cieszynie w 2007 rku Rysunek 24 Średnimiesięczne wyniki pmiarów zanieczyszczeń pwietrza na stacji pmiarwej w Cieszynie w 2008 rku tel. 513 100 869 e-mail: biur@ek-team.cm.pl 75

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY CHYBIE - AKTUALIZACJA Rysunek 25 Legenda d pwyższych rysunków Zestawienie danych dtyczących zanieczyszczeń pwietrza dla miesięcy w seznie grzewczym i latem wskazuje znaczną różnicę latem pwietrze jest mniej zanieczyszczne. Szczególnie jest t widczne w dniesieniu d pyłu zawieszneg i dwutlenku siarki (zanieczyszczeń pchdzących głównie ze źródeł niskiej emisji). Dla dwutlenku aztu różnica ta jest mniejsza z uwagi na t, że na stężenie NO 2 w pwietrzu znacząc wpływa emisja ze śrdków transprtu. W latach 2006-2008 wyniki badań pwietrza zantwane na stacji autmatycznej stacji pmiarwej w Cieszynie nie wykazały przekrczenia nrmatywne wielkści substancji. Pdwyższny pzim dtyczył jedynie pyłu zawieszneg (PM10), jednak mieścił się w zakresie 75 100% nrmy. 6.2.1.9 Analiza zadań z zakresu chrny pwietrza zrealizwanych w Gminie Chybie Gmina Chybie przewiduje realizację Prgramu graniczenia niskiej emisji w latach 2008 d 2011. Ocenia się, że d wymiany kwalifikuje się kł 1600 ktłów dmwych wypsażnych w nisksprawne ktły węglwe (na pdstawie danych z Prgramu graniczenia niskiej emisji raz własnych analiz). W ramach Prgramu graniczenia niskiej emisji przewiduje się wymianę tradycyjnych ktłów węglwych na: 373 ktły retrtwe raz 10 ktłów gazwych. Przewiduje się również mntaż 117 klektrów słnecznych. W pniższej tabeli dknan ceny stanu realizacji zadań wymieninych w Prgramie Ochrny Śrdwiska Gminy Chybie z 2004 rku na Raprtu z realizacji POŚ. Tabela 21 Sprawzdanie z realizacji zadań zawartych w Prgramie Ochrny Śrdwiska z 2004r. L.P. Nazwa zadania Czas realizacji wg POS Rdzaj zadania Stan realizacji A Ograniczenie niskiej emisji 2004-2015 Ws A1 A2 Mdernizacja systemów grzewczych raz termmdernizacja biektów użytecznści publicznej będących własnścią gminy Termmdernizacja biektów mieszkalnych indywidualni mieszkańcy 2004-2007 W 2004-2007 K 1. Termmdernizacja Szkły Pdstawwej im. Pawła Kjzara w Mnichu wymiana stlarki kiennej na sali gimnastycznej, termizlacja ścian zewnętrznych i pwierzchni dachwej - całkwity kszt inwestycji 422 102,64 zł w tym pżyczka 121 725,00 zł, dtacja 10602,00 zł. 2. Opracwanie Prgramu graniczenia niskiej emisji na terenie Gminy Chybie 10 980,00 zł. B Wprwadzanie dnawialnych źródeł energii 2004-2015 Ws W Prgramie graniczenia emisji na terenie Gminy Chybie rzpatrywan mntaż 117 klektrów słnecznych C Twrzenie stref zieleni izlacyjnej pmiędzy 2004-2015 Ws Na terenie Gminy Chybie c rku w ramach śrdków przyznanych w budżecie na zadrzewienie gminy dknywane są tel. 513 100 869 e-mail: biur@ek-team.cm.pl 76