BIOS - Interpretujemy jego elementy Autor: Sebastian Szaniawski

BIOS - Interpretujemy jego elementy Autor: Sebastian Szaniawski Czasami pojawia się konieczność dokonania zmian w ustawieniach BIOSu, początkujący użytkownicy wówczas często nerwowo szukają znajomych, którzy będą w stanie podołać problemowi. Nie taki diabeł straszny jednak jak się okazuje, w poniższym artykule zamieszczone zostały najbardzie podstawowe informacje dotyczące BIOSu oraz krótkie opisy funkcji. B.I.O.S (Basic Input Outpust System) - tłumaczyć możemy jako "Podstawowe instrukcje wejścia/wyjścia". Można stwierdzić, że jest to prosty system operacyjny, od którego jednak, bardzo wiele zależy. Posiada on własną pamięć, w której znajdują się informacje dotyczące daty, czasu oraz danych na temat wszystkich urządzeń zainstalowanych na naszym komputerze. Próżno szukać Bios-u na dysku twardym:). Zapisany jest on w specjalnej pamięci ROM, która znajduje się na płycie głównej. Pamięć ta charakteryzuje się tym, iż nie znika po wyłączeniu zasilania, co powoduje, że konfiguracja Bios-u zawsze pozostaje na swoim miejscu. Jeżeli byśmy chcieli przedstawić Bios fizycznie, to jest to układ scalony, który znajduje się w podstawce płyty głównej. Głównym celem niniejszego artykułu jest przedstawienie elementów wchodzących w skład Bios-u i ich krótka charakterystyka, co mam nadzieję przyczyni się do tego, że nie będzie on już dla niektórych pojęciem enigmatycznym i zawiłym. Z racji tego, że bardzo duża część Biosów zawiera w sobie elementy identyczne, artykuł ten ma wydźwięk uniwersalny co mam nadzieję, przyczyni się do przybliżenia Wam zawiłości Waszych "Basic Input Outpust System". UWAGA: Ustawienia dostępne w Biosie i ich modyfikacja mają wpływ na parametry, które są istotne dla poprawnej pracy płyty głównej i zainstalowanych w komputerze elementów. Dlatego też nie ponoszę odpowiedzialności za ewentualne szkody które wynikły z dokonanych przez Was zmian. Nie dokonujcie modyfikacji, jeżeli nie jesteście pewni co do swoich kroków. Najlepiej zwrocić się do fachowca bądź...zajrzeć do tego artykułu:). Oto 14 kategorii głównych Bios-u, w skład których będą wchodzić poszczególne elementy. 1) SoftMenu II/III Setup 2) Standard CMOS Features 3) Advanced Chipset Features 4) Advanced BIOS Features 5) Power Management Setup 6) PnP/PCI Configurations 7) Integrated Peripherals 8) PC Health Status 9) Frequeny/Voltage Control

10) Load Fail-Safe Options 11) Load Optimized Defaults 12) Set Password 13) Save&Exit Setup 14) Exit Without Saving SoftMenu II/III Setup - W kategorii tej mamy możliwość konfiguracji naszego procesora. Jest to miejsce często odwiedzane przez tzw. OVERCLOCKERÓW czyli zwolenników przetaktowywania procesora. a) CPU Name Is - Opcja ta pokazuje nazwę zainstalowanego procesora i nie możemy w nią ingerować. b) CPU Operating Speed - Opcja ta pozwala na ustawienie szybkości zainstalowanego procesora. W nawiasach podawana jest szybkość magistrali systemowej. c) External Clock - Ustawia częstotliwość magistrali systemowej. d) FSB Rate - Ta funkcja odpowiedzialna jest za ustawienia proporcji częstotliwości pracy magistrali PCI i pamieci RAM w stosunku do ustawień magistrali pracy procesora. Kolejność jaka obowiazuje pod wzgledem cyfr i ustawien to CPU:SDRAM:PCI, gdzie: CPU -procesor SDRAM -pamiec PCI -czestotliwosc pracy magistrali Poslużmy sie takim przykladem. Jeżeli np. mamy procesor Celeron, który pracuje z magistrala 66 MHz i zdecydujemy sie na ustawienie 2:3:1 to w tym wypadku częstotliwość magistrali pamięci bedzie sie równać 99~100 (3/2 x 66 MHz), natomiast częstotliwość magistrali PCI wyniesie 33 MHz (1/2 x 66 MHz). e) Multipler Factor - Tutaj zawarta jest funkcja ustawien mnoznika. Mnożnik, to inaczej zwielokrotnienie częstotliwości, z jaką będzie pracować magistrala systemowa. f) System Memory Frequency -Ustawia częstotliwość z jaką ma pracować pamiećoperacyjna. Ustawienie to powinno być zgodne z typem zainstalowanej pamięci. g) Speed Error Hold -Zadaniem tej funkcji jest włączanie lub wyłączanie opcjizatrzymania systemu, jeżeli zostana wykryte niewłaściwe ustawienia pracy procesora. Domyślnie jest to włączone (Enabled). h) CPU Power Suply -Tutaj dokonuje sie zmian, które dotyczą ustawień napięcia zasilania z jakim pracuje nasz procesor. Ustawienia domyślne to CPU Default. Funkcja "User Define" pozwala na własne modyfikacje w napięciu.

i) Core Voltage -Możemy wprowadzić wlasną wartość napięcia procesora. Uczynimy to pod warunkiem, że mamy aktywną funkcję"user Define". UWAGA! Wprowadzenie własnych ustawień, może skończyć się dla Nas nieciekawie ( procesor = śmietnik:). j) In-Order Quene Depth -Tutaj ustawimy wielkość bufora z jaką bedą przetwarzane dane dostarczane procesorowi. Standard CMOS Features - Tutaj znajdziemy podstawowe funkcje Bios-u. a) Date - Tutaj ustawimy datę systemową. Obowiązuje format: mm:dd:yy czyli kolejno: miesiąc, dzień i rok. b) Time - Pozycja umożliwia ustawienie godziny systemowej. Obowiązuje format: hh:mm:ss czyli kolejno: godzina, minuty sekundy. c) IDE Primary/Secondary Master/Slave - Tutaj znajdują się zdefiniowane samodzielnie przez użytkownika bądź przez Bios, urządzenia przyłączone do wbudowanego w płytę główną kontrolera IDE. Są to kanały. Kanał pierwszy - urządzenie nadrzędne master i urządzenie porzędne slave oraz Kanał drugi - jako master i slave. d) IDE HDD Auto-Detection - Opcja, która uaktywnia mechanizm automatycznej detekcji (wykrywania) zainstalowanego dysku/urządzenia. e) IDE Primary (Secondary) Master/Slave - Tutaj możemy zadecydować, czy nasz Bios będzie automatycznie ustawiał parametry dysk(auto) czy też chcemy je sami ustawić ( Manual). Jeżeli natomiast chcemy by nasz Bios w danym kanale "nie widział" dysku możemy się posłużyć funkcją: "None". f) Acces Mode - Pozwala ustawić tzw."tryb adresowania przestrzeni dysku twardego". Najlepszym ustawieniem jest tutaj parametr:"auto", wtedy też Bios będzie odczytywał niezbędne dane dotyczące adresowania bezpośrednio z dysku. g) Drive A - Tutaj ustawimy właściwy typ stacji dyskietek. Oczywiście obecnie, najczęściej jest to :"1.44, 3,5 in". Zmienić możemy jeżeli używamy innego rodzaju stacji dyskietek. h) Video - Opcja ta określa typ podsystemu graficznego. Tutaj nie możemy prawie nic zmienić, gdyż Bios najczęściej automatycznie wykrywa i ustawia właściwy parametr, jest to: "EGA/VGA".

i) Halt On - Dzięki tej funkcji możemy określić zachowanie się Biosu gdy wystąpią określone problemy. Dla przykładu domyślna, aktywna opcja: "Ali errors" spowoduje zatrzymanie procedury testowej Biosu, ze względu na wystąpienie określonego problemu sprzętowego, może to być np. brak klawiatury czy też brak stacji dyskietek. Advanced Chipset Features - Tutaj ingerować możemy w sposób działania sprzętu zainstalowanego na naszym komputerze. a) DRAM Timing By SPD - Uaktywnienie tej opcji powoduje, że Bios automatycznie dopasuje parametry pracy pamięci na podstawie informacji odczytanych z tzw. układu SPD ( Procedura odczytu obsługiwana jest przez chipset płyty głównej). b) SDRAM Clock - Tutaj ustalimy zegar pamięci ( częstotliwość pracy pamięci). c) SDRAM CAS Latency Time - Tutaj ustawimy parametr czasu opóżnienia sygnału CAS dla pamięci SDRAM. Ustawienie domyślne to 3, ustawienia inne dla pamięci o czasie CAS który wynosi 3 może być przyczyną niestabilnego działania systemu. d) SDRAM Cycle Time Tras/Trc - Ustawienie 5/7 może zwiększyć wydajność pamięci SDRAM. e) PCI Master Pipeline Req - Tutaj włączymy/wyłączymy możliwość przesyłania danych poprzez urządzenia PCI bez potrzeby obciążania w tym procesie procesora. Zalecene jest włączenie tej opcji. f) P2C/C2P Concurrency - Jeżeli mamy kartę muzyczną Sound Blaster Live, możemy włączyć tą opcję. Umożliwia ona wspólny dostęp urządzeń PCI do magistrali procesora. Ustawienie może się przyczynić do tego, iż nie powinniśmy mieć problemów z zawieszaniem się komputera, gdy odtwarzamy muzykę podczas kopiowania plików z

dysku na dysk, aczkolwiek nie jest to gwarantowane. g) System BIOS Cacheable - Opcja ta pozwala na ustawienie, przyczyniające się do tego, że Bios komputera będzie mógł być przeniesiony z wolniejszej pamięci ROM na szybszą RAM. h) Video RAM Cacheable - Włącza lub wyłącza możliwość buforowania pierwszych 64 kb pamięci karty graficznej. i) Onchip (OnBoard) USB) - Ta funkcja włącza bądź wyłącza wbudowany w płytę główną kontroler USB. j) OnChip Sound - Tutaj włączymy lub wyłączymy kodek audio, jest to mniej więcej coś jak karta dźwiękowa wbudowana w chipset płyty głównej. j) Spread Spectrum - Ta funkcja jest odrobinę skomplikowana, chodzi mniej więcej o to, że uaktywnienie tej opcjji powoduje redukcję zakłóceń elektromagnetycznych które są wysyłane poprzez poszczególne elementy elektroniczne naszego komputera. Advanced Bios Features - Opcje zawarte w tym menu udostępniają funkcje realizowane przez olbrzymią większość komputerów. a) Virus Warning - Tutaj możemy włączyć/wyłączyć kontrolę antywirusową. Jeżeli instalujemy system operacyjny, bezwzględnie należy tą funkcję wyłączyć, gdyż podczas instalacji będą się pojawiały fałszywe alarmy, bądź również może dojść do zawieszenia programu instalacyjnego. b) CPU Internal Cache - Tutaj włączymy/wyłączymy pamięć cache. Służy ona do optymalizacji przesyłu danych do i z procesora. Miejmy ją włączoną (Enabled), jeżeli to

włączenie będzie powodować jakieś problemy, być może mamy uszkodzony procesor. c) Procesor Number Features - Procesory Pentium III, mają wbudowany indywidualny numer, który może być wykorzystywany na przykład w celu uwierzytelnienia transakcji internetowych przez różne aplikacje. Disabled - oznacza, że numer jest udostępniony. d) Quick Power On Selt Test - Ta funkcja pozwala na włączenie/wyłączenie przyśpieszonej procedury testowej sprzętu obsługiwanego przez nasz komputer. e) First/Second/Third Boot Device (Boot Sequence) - Ta opcja pozwala nam na ustalenie kolejności odczytywania nośników, z których nasz Bios ma uruchomić system operacyjny. Obecnie mamy do wyboru m.in: oczywiście dyski twarde, dyskietki, ZIP-y, CD-ROM. f) Boot Other Device - Włącza/wyłącza możliwość bootowania z urządzeń podłączonych do zewnętrznego kontrolera. g) Swap Floppy Drive - Opcja ta ma znaczenie jedynie w przypadku dwóch stacji dyskietek. h) Boot Up Floppy Seek - Uaktywnia sprawdzenie przez Bios czy stacja dyskietek zainstalowana w komputerze obsługuje 40 czy 80 ścieżek. Jest to już funkcja jednak niespotykana. i) Security Option - Ta funkcja pozwala nam wybrać, czy hasło (o ile jest zdefiniowane) ma blokować dostęp do komputera. Power Management Setup - W kategorii tej zawarte są opcje, dotyczące oszczędzania energii.

a) ACPI Suspend Type - Dzięki tej opcji określimy poziom "uśpienia" naszej maszyny. Opcja "S1" oznacza wyłączenie jedynie wyświetlania obrazu i zatrzymanie zegara procesora. "S3" informuje o wyłączeniu zasilania wszystkich elementów poza pamięcią RAM i obwodem zasilającym klawiaturę. b) ACPI function - Włącza lub wyłącza obsługę, zaawansowanego interfejsu kontroli zasilania i zarządzania aplikacjami. c) Power Management - Pozwala na ustawienie schematów działania mechanizmów oszczędzania energii d) HDD Power Down - Tutaj ustawimy czas, po jakim nasz dysk, jeżeli jest nieaktywny, zostanie wyłączony. e) Doze Mode - Tutaj natomiast ustawimy czas, po którym, w przypadku braku aktywności, nasz procesor przejdzie w "marny" tryb pracy. Zmniejszy się szybkość jego pracy, nastąpi wyłączenie niektórych modułów procesora). f) Suspend Mode - Ta opcja pozwala ustawić czas, po którym zostaną wyłączone prawie wszystkie urządzenia (dysk twardy, karta graficzna itp.). g) PM Control by APM - Funkcja w której decydujemy czy zarządzaniem energią ma się zająć BIOS, w tym wypadku wybieramy funkcję "Disabled" czy też system operacyjny, wtedy posłużmy się parametrem "Enabled". h) Video Off Option - Ta opcja określa w jakiej sytuacji ekran ma zostać wygaszony. i) Soft-Off by PWRBTN - Tutaj określimy czy nasz komputer wyłączy się natychmiast po tym jak wciśniemy klawisz zasilania na obudowie, czy też będzie wymagane przytrzymanie tego wyłącznika przez około 4 sekundy. j) RTC Alarm Resume (Power On by Alarm) - Dzięki tej funkcji mamy możliwość obudzenia komputera w okreslonym czasie. i) Resume by Alarm - Ustawienie domyślne to "Disabled". j) Time (hh:mm:ss) Alarm - Pozycja ta jest wyłącznie aktywna jeżeli w pozycji "Resume by Alarm" zaznaczymy pozycję "Enabled". Funkcja ta pozwala na ustawienie godziny o której nasz komputer ma się włączyć. k) Date (of Month) Alarm - Pozycja ta pozwoli włączyć komputer o określonym dniu miesiąca.

PnP/PCI Configurations - Kategoria ta określa obsługę zainstalowanego w naszym komputerze sprzętu poprzez mechanizm Plug&Play. a) PNP OS Installed - Jeżeli użyjemy tej opcji i włączymy ją jako aktywną, będzie to stanowiło informację dla Bios-u o tym, iż mamy zainstalowany system operacyjny, który obsługuje urządzenia Plug&Play i wyrażamy niejako życzenie by to właśnie system zahmował się obsługą i przydziałem odpowiednich parametrów tym urządzeniom. b) Reset Configuration Data (Force Update ESCD) - W tej opcji zaznaczenie parametru Disabled ma uzasadnienie, jeżeli przydział zasobów poszczególnym urządzeniom jest prawidłowy i nie ma potrzeby jego zmiany. c) Assign IRQ For USB - Uaktywnienie tej opcji ma sens jedynie wtedy, gdy używamy jakiegoś urządzenia pracującego przez złącze USB.

Integrated Peripherals - Opcje udostępniane przez tę kategorię programu Setup umożliwiają wpływ na pracę wbudowanych w płytę główną interfejsów, dzięki którym możemy rozbudować nasz komputer o kolejne urządzenia peryferyjne. a) OnChip IDE Channel 0/1 - Ta opcja uaktywnia poszczególne kanały (pierwszy - primary oraz drugi secondary) interfejsu IDE wbudowanego w płytę główną. b) IDE Prefetch Mode - "Pobrania wstępne" - tak nazywa się opcja, ktora tutaj możemy włączyć. Dzięki temu kontroler uzyska szybszy dostęp do dysków. c) USB Controller - Domyślne ustawienie to "Enabled". Włącza i wyłącza kontroler USB, znajdujący się na płycie głównej. Jeżeli nie używamy żadnego urządzenia typu USB, możemy włączyć ustawienie "Disabled" d) USB Keyboard Support Via - Opcja ta pozwala na określenie sposobu kontroli nad podłączoną klawiaturą USB. Kontrola ta może odbywać się poprzez BIOS bądź system operacyjny. e) USB Mouse Support - Opcja ta pozwala na określenie sposobu kontroli nad podłączoną myszką USB. Kontrola ta może odbywać się poprzez BIOS bądź system operacyjny. f) AC97 Audio - Ta opcja pozwala na włączenie lub wyłączenie zintegorwanej na płycie głównej karty dźwiękowej. g) IDE HDD Block Mode - Tutaj uaktywnimy transfer blokowy z i do twardego dysku. Polega to zdolności dysku do zapisu i odczytu wielu sektorów jednocześnie. h) POWER ON Function - Dzięki tej funkcji okreslimy sposób włączania zasilania w komputerze. Domyślnie ustawiony jest parametr "Button Only" czyli włączanie za pomocą przycisku na obudowie. i) KB Power ON Password -Ta opcja pozwala na wpisanie hasła, które będzie wymagane do włączenia komputera. Pozycja aktywna, gdy w pozycji POWER ON Function wybraliśmy opcję Password. j) Onboard FDD Controller - Ta funkcja uaktywnia wbudowany w płytę główną kontroler dyskietek. k) Onboard IR Function - Tutaj ustalimy standard portu podczerwieni bądź go wyłączymy. l) PWRON After PWR-Fail - Domyślnie ustawiony jest parametr Off. A funkcja ta

odpowiedzialna jest za zachowanie się naszego komputeraz po zaniknięciu zasilania. ł) Onboard Legacy Audio - Jest to funkcja, ktora uaktywnia kodek audio, który jest wbudowany w płytę główną. Jest to kodek karty dźwiękowej zintegorwanej z płytą w trybie zgodności z SoundBlater. PC Health Status - Ta kategoria ma znaczenie jedynie diagnostyczne. a) CPU Warning Temperature - Tutaj możemy określić próg czułości dla alarmu, który będzie dotyczył zbyt wysokiej temperatury procesora. b) CPU Fan Warning - Ta opcja pozwoli na włączenie bądź wyłączenie komunikatów ostzregawczych w razie nieprawidłowej pracy naszego wentylatora procesora. c) System Fan Warning - Generuje komunikaty ostrzegawcze, dotyczące wentylatora znajdującego się na obudowie. Frequeny/Voltage Control - Kategoria ta daje możliwość podwyższenia parametrów poszczególnych elementów naszego PC. a) Auto Detect DIMM/PCI Clk - Jeżeli wybierzemy parametr "Enabled" wówczas rozdzialem częstotliwości szyn pamięci, PCI i procesora zajmie się BIOS. b) Spread Spectrum Modulated - Działanie tej funkcji polega wyłącznie na redukowaniu zakłoceń elektromagnetycznych. Najlepiej jeżeli będziemy mieli włączoną tą funkcję. c) Clock By Slight Adjust - Dzięki tej funkcji możemy ręcznie ustawić częstotliwość zewnetrznego zegara procesora (FSB).

Load Fail-Safe Options - Jest to opcja, która pozwoli nam na wprowadzenie maksymalnie bezpiecznych ustawień BIOS-u. Najlepiej jeżeli będziemy mieli aktywną tą opcję, gdy szukamy przyczyn problmu np. ze zbyt częstym zawieszaniem się komputera (Jednakże nie związanym z pracą naszego systemu operacyjnego). Load Optimized Defaults - Ta opcja ma znaczenie takie, że ustawimy tu optymalne funkcje dla danej płyty i Bios-u. Funkcje optymalne - oczywiscie według producenta. Set Password - Ta funckja pozwoli nam zdefiniować hasło dostępowe. Natomiast w opcji "Security option", w kategorii "Advanced Bios Features" zadecydujemy do czego będzie bronić utworzone hasło. Save & Exit Setup - Tutaj zapiszemy dokonane ustawienia i wyjdziemy z programu konfiguracyjnego. Jeżeli zdecydujemy się zapisać zmiany wybieramy literkę "Y" co z angielskiego słowa "Yes" oznacza "tak", jeżeli nie chcemy zapisywać zmian wybierzmy literkę "N" czyli z angielskiego "No" cona polski tłumaczy się, jako "Nie". Exit Without Saving - Umożliwia opuszczenie programu Setup bez zapisywania wprowadzonych przez nas zmian. I to już koniec...wiem, że z pewnością nie wyczerpałem zagadnienia dotyczącego Biosu w zupełności, bo nie taki cel sobie postawiłem, pisząc ten artykuł. Jest to tylko próba przybliżenia Wam i przełożenia na "ludzki język" elementów wchodzących w skład Biosu.