RAPORT ZA ROK 2008 CZĘŚĆ II PROGOSTYCZNA Opracował: Dział Statystyki i Analiz Rynku Pracy CHOJNICE SIERPIEŃ 2009
WSTĘP Analiza struktury zawodowej absolwentów na lokalnym rynku pracy powiatu chojnickiego została przeprowadzona w oparciu o dane o uczniach szkół ponadgimnazjalnych uzyskane z Systemu Informacji Oświatowej (SIO) Ministerstwa Edukacji Narodowej oraz informacji GUS o studentach i absolwentach szkół wyŝszych w roku akademickim 2007/2008. Celem badania jest uzyskanie informacji o liczbie absolwentów według zawodów, którzy ukończyli szkołę w 2008 roku oraz przewidywanej liczbie absolwentów w 2009 roku. MoŜe to bowiem stanowić przesłankę dla oceny spójności systemu kształcenia z potrzebami lokalnego rynku pracy. Ustalenie liczby kierunków kształcenia z podziałem na zawody deficytowe i nadwyŝkowe w okresach rocznych stanowi podstawowe źródło informacji o procesie dostosowywania edukacji do wymagań powiatowego rynku zatrudnienia. Struktura kształcenia w sposób istotny moŝe kształtować obraz rynku pracy oraz wpływać na zachwianie równowagi pomiędzy podaŝą a popytem. DuŜy napływ absolwentów w niektórych zawodach moŝe w znaczny sposób potęgować bezrobocie, co w kontekście braku doświadczenia zawodowego prowadzi do utrwalania bezrobocia i konieczności zastosowania instrumentów w postaci staŝy czy szkoleń przekwalifikowujących. Niniejsze opracowanie stanowi II część Monitoringu zawodów deficytowych i nadwyŝkowych w powiecie chojnickim w 2008 roku jego część prognostyczną. ANALIZA STRUKTURY ABSOLWENTÓW SZKÓŁ PONADGIMNAZJALNYCH W 2008 roku w rejestrach PUP Chojnice odnotowano napływ 1.127 absolwentów, tj. o ponad 10,0% mniej niŝ rok wcześniej. Wśród rejestrujących się absolwentów dominowały osoby bez określonego zawodu czyli absolwenci liceów ogólnokształcących i liceów profilowanych 405 osób (35,9%) Na koniec 2008 roku w ewidencji PUP Chojnice zarejestrowanych było 302 absolwentów, w tej grupie aŝ 101 osób (33,4%) nie posiadało wyuczonego zawodu. Tabela 1. Struktura absolwentów zarejestrowanych w 2008 r. w PUP w Chojnicach i przewidywanej liczby absolwentów w 2009 r. według szkół Absolwenci, którzy ukończyli szkołę w 2008 roku Przewidywani absolwenci w roku 2009 Prognozowany wzrost(+)/spadek(-) osoby % osoby % osoby % Szkoły policealne 282 15,8% 392 19,1% +110 +39,0% Szkoły średnie techniczne (technika, licea zawodowe) Licea ogólnokształcące oraz Licea profilowane 298 16,7% 428 20,9% +130 +43,6% 807 42,5% 802 39,2% -5-0,6% Zasadnicze szkoły zawodowe 399 22,3% 425 20,8% +26 +6,5% OGÓŁEM 1.786-2.047 - +261 +14,6%
Tabela 2. Struktura zawodowa absolwentów według poziomu wykształcenia i zawodów w powiecie chojnickim w latach 2008 i 2009. Kod zawodu Nazwa zawodu Absolwenci, którzy ukończyli szkołę na terenie powiatu w roku 2008 Bezrobotni absolwenci zarejestrowani w PUP w końcu roku 2008 Przewidywani absolwenci w roku 2009 Wykształcenie policealne i średnie zawodowe 232108 Nauczyciel języka obcego 21 0 42 311302 Technik elektryk 22 4 30 311401 Technik elektronik 60 7 29 311502 Technik mechanik 36 6 27 311911 Technik technologii drewna 20 4 23 311913 Technik technologii odzieŝy 12 0 11 311917 Technik włókienniczych wyrobów dekoracyjnych 8 2 7 312102 Technik informatyk 39 2 104 315202 Inspektor bezpieczeństwa i higieny pracy [zawód szkolny: Technik bezpieczeństwa i higieny pracy] 0 0 24 321208 Technik rolnik 19 0 54 321402 Technik Ŝywienia i gospodarstwa domowego 0 12 50 322401 MasaŜysta [zawód szkolny: Technik masaŝysta] 18 3 24 322905 Ratownik medyczny 0 0 41 341401 Organizator obsługi turystycznej [zawód szkolny: Technik obsługi turystycznej] 7 2 18 341403 Organizator usług gastronomicznych [zawód szkolny: Technik organizacji usług gastronomicznych] 49 0 0 341404 Organizator usług hotelarskich [zawód szkolny: Technik hotelarstwa] 17 1 20 341501 Handlowiec [zawód szkolny: Technik handlowiec] 18 3 73 341902 Asystent ekonomiczny [zawód szkolny: Technik ekonomista] 52 12 83 341903 Organizator agrobiznesu [zawód szkolny: Technik agrobiznesu] 22 6 19 343101 Pracownik administracyjny [zawód szkolny: Technik administracji] 82 8 44 346102 Opiekun w domu pomocy społecznej 20 0 21 346103 Opiekunka środowiskowa 0 0 26 347302 Muzyk 17 0 13 514102 Fryzjer [zawody szkolne: Fryzjer, Technik usług fryzjerskich] 4 6 9 514103 Kosmetyczka [zawód szkolny: Technik usług kosmetycznych] 16 3 11 515902 Pracownik ochrony mienia i osób [zawód szkolny: Technik ochrony fizycznej osób i mienia] 21 0 17 Wykształcenie średnie ogólnokształcące 0 Bez zawodu 807 101 802 Wykształcenie zasadnicze zawodowe 512202 Kucharz małej gastronomii 32 7 46 514102 Fryzjer [zawody szkolne: Fryzjer, Technik usług fryzjerskich] 26 6 31 522107 Sprzedawca 116 30 127 613101 Rolnik produkcji roślinnej i zwierzęcej [zawód szkolny: Rolnik] 0 0 13 621105 Ogrodnik uprawa warzyw polowych 1 0 0 711301 Kamieniarz 1 1 0 712102 Murarz 3 2 20 713101 Dekarz 1 0 1
713602 Monter instalacji gazowych 5 0 2 714103 Malarz tapeciarz 2 0 0 714201 Lakiernik samochodowy 4 1 1 721303 Blacharz samochodowy 5 0 5 722204 Ślusarz 28 3 39 722304 Tokarz 4 0 3 723106 Mechanik pojazdów samochodowych 64 8 49 724102 Elektromechanik pojazdów samochodowych 4 0 3 724301 Elektromonter instalacji elektrycznych 3 0 1 725108 Monter elektronik - układy elektroniczne automatyki przemysłowej 1 0 0 741104 Rzeźnik wędliniarz 17 1 20 741201 Cukiernik 1 0 6 741203 Piekarz 16 1 5 742204 Stolarz 62 8 41 743304 Krawiec 0 1 2 743702 Tapicer 3 0 3 744305 Szewc naprawiacz 0 0 5 827202 Operator urządzeń do produkcji wyrobów mleczarskich 0 0 2 Tabela 3. Absolwenci chojnickich szkół wyŝszych wg uczelni i kierunków (rok akademicki 2007/2008) Nazwa uczelni Kierunek WYSZCZEGÓLNIENIE Powszechna WyŜsza Szkoła Humanistyczna POMERANIA w Chojnicach Źródło: dane GUS ogółem w tym kobiety Na studiach stacjonarnych razem w tym kobiety niestacjonarnych razem w tym kobiety ogółem 118 99 8 6 110 93 studia zawodowe (pierwszego stopnia) razem 118 99 8 6 110 93 studia zawodowe (pierwszego 0 0 0 0 0 0 stopnia) z tytułem inŝyniera PEDAGOGIKA studia zawodowe (pierwszego 118 99 8 6 110 93 stopnia) z tytułem licencjata studia magisterskie jednolite 0 0 0 0 0 0 studia magisterskie uzupełniające drugiego stopnia) 0 0 0 0 0 0 Z uwagi na fakt, iŝ dane pozyskane z Głównego Urzędu Statystycznego dot. absolwentów szkół wyŝszych są publikowane w układzie ogólnym (bez uwzględnienia liczby absolwentów poszczególnych filii) w niniejszym opracowaniu nie ujęto informacji o absolwentach Politechniki Koszalińskiej oraz Sopockiej Szkoły WyŜszej mających swoje filie w mieście Chojnice.
Wykres 1. Struktura absolwentów zarejestrowanych w 2008 r. w PUP w Chojnicach i przewidywanej liczby absolwentów w 2009 r. według szkół 900 800 820 807 802 700 600 580 500 400 300 200 100 399 425 0 Szkoły policealne i średnie zawodowe Licea ogólnokształcące Zasadnicze zawodowe Absolwenci którzy ukończyli szkołę w 2008 roku Przewidywani absolwenci w 2009 roku W powiecie chojnickim wśród bezrobotnych absolwentów kończących szkołę w 2008 roku podobnie jak w roku 2007 dominujący odsetek stanowili młodzi ludzie nieposiadający Ŝadnych kwalifikacji zawodowych absolwenci Liceów ogólnokształcących i liceów profilowanych (45,2%). Przewiduje się, Ŝe w roku 2009 liczba absolwentów szkół ponadgimnazjalnych, pozostających w grupie bez zawodu stanowić będzie 39,2% wszystkich absolwentów. NajniŜszy udział w populacji absolwentów w 2008 roku stanowili absolwenci szkół policealnych 15,8%. Według prognoz w 2009 r. odsetek osób kończących te szkoły zwiększy się do poziomu 19,1%. Szacuje się, Ŝe w 2009 roku na poziomie ponadgimnazjalnym szkoły ukończy 2.047 młodych ludzi, z tego: 40,0% (820 osób) stanowić będą absolwenci szkół policealnych i średnich zawodowych 39,2% (802 osoby) stanowić będą absolwenci liceów ogólnokształcących i profilowanych 20,8% (425 osób) stanowić będą absolwenci zasadniczych szkół zawodowych W powiecie chojnickim w roku szkolnym 2008/2009 na poziomie wykształcenia średniego i policealnego uczniowie kształceni byli ogółem na 27 kierunkach (rok wcześniej - 14 kierunków kształcenia). W 2009 roku najwięcej absolwentów ukończy kształcenie w zawodzie - technik informatyk (104 osoby, tj. 12,7% wszystkich absolwentów szkół średnich zawodowych i policealnych), będzie ich zatem niemal trzykrotnie więcej w porównaniu do 2008 roku. W okresie styczeń-grudzień 2008 r. w PUP Chojnice zarejestrowało się 40 osób (w tym 9 absolwentów) w tym zawodzie natomiast w badanym okresie tut. urząd dysponował zaledwie 7 ofertami pracy dla techników informatyków. Z uwagi na fakt, Ŝe zawód ten znalazł się na liście zawodów nadwyŝkowych
moŝna stwierdzić, Ŝe mogą wystąpić problemy z znalezieniem zatrudnienia dla tej kategorii osób, a równowaga w tym zakresie zostanie jeszcze bardziej naruszona. Wśród absolwentów szkół policealnych i średnich zawodowych opuszczających mury szkolne w roku 2008 największe szanse na znalezienie zatrudnienia w powiecie chojnickim mieli: - Nauczyciele języka obcego (absolwenci Nauczycielskiego Kolegium Języków Obcych w Chojnicach) - Pracownicy ochrony mienia (zawód szkolny: technik ochrony fizycznej osób i mienia) Zawody te w rankingu zawodów stanowiły zawody deficytowe. RównieŜ zasadnym zdaje się kontynuacja kształcenia w zawodzie Inspektor bezpieczeństwa i higieny pracy (zawód szkolny: Technik bezpieczeństwa i higieny pracy), gdyŝ zawód ten w 2008 roku naleŝał do grupy zawodów zrównowaŝonych na rynku pracy powiatu chojnickiego. Z analizy dostarczonych danych wynika, Ŝe w przypadku 24 zawodów, tj. 88,9%, na poziomie wykształcenia policealnego i średniego zawodowego, na terenie powiatu chojnickiego szkoły kształcą swoich uczniów w zawodach nadwyŝkowych. W przypadku 8 spośród 25 wyŝej omawianych kierunków sytuacja przedstawia się wyjątkowo niekorzystnie gdyŝ w 2008 roku odnotowano napływ osób w tych zawodach jednakŝe do rejestrów tut. PUP nie trafiła Ŝadna oferta pracy w tychŝe zawodach i były to: - Technik technologii drewna - Technik technologii odzieŝy - Technik włókienniczych wyrobów dekoracyjnych - Technik rolnik - Ratownik medyczny - Asystent ekonomiczny (zawód szkolny: Technik ekonomista) - Organizator agrobiznesu (zawód szkolny: Technik agrobiznesu) - Organizator usług gastronomicznych (zawód szkolny: Technik organizacji usług gastronomicznych) - Muzyk Absolwenci tych kierunków będą mieć niewielkie szanse na znalezienie zatrudnienia. W celu poprawy sytuacji młodych ludzi na rynku pracy naleŝałoby więc nieco zmodyfikować niektóre kierunki kształcenia. śadna ze szkół w powiecie chojnickim nie kształci techników geodetów, grafików komputerowych, terapeutów zajęciowych, fakturzystów, programistów, pracowników pomocy społecznej i pracy socjalnej, techników spedytorów. A przecieŝ w 2008 r. to między innymi te zawody i specjalności naleŝały do grupy deficytowych, gdzie wskaźnik intensywności nadwyŝki (deficytu) osiągnął wartość maksymalną.
Niewiele lepiej przedstawia się sytuacja w przypadku zasadniczych szkół zawodowych z terenu powiatu chojnickiego. Na poziomie wykształcenia zawodowego kształci się w powiecie chojnickim uczniów w 25 zawodach czyli o 1 mniej w porównaniu do 2007 r. Łącznie w 2008 roku mury tych szkół opuściło 399 absolwentów (o 41 mniej niŝ rok wcześniej) natomiast przewiduje się, Ŝe w roku 2009 liczba ta będzie wyŝsza o 26 osób i wyniesie 425 absolwentów. Największa ich liczba będzie posiadała kwalifikacje w zawodzie sprzedawca (127 osób, tj. niemal 30% absolwentów o tym poziomie wykształcenia) i szacuje się, Ŝe absolwentów w tym zawodzie będzie o 11 więcej niŝ w roku poprzednim. Zwiększenie liczby kształconych sprzedawców moŝe oznaczać, Ŝe absolwenci tego kierunku mogą natrafić na barierę ograniczonej moŝliwości podjęcia pracy, tym bardziej, Ŝe jest to zidentyfikowany zawód nadwyŝkowy. Istotnym pozostaje fakt, Ŝe w ogólnej populacji zarejestrowanych w Powiatowym Urzędzie Pracy w Chojnicach bezrobotnych zawód sprzedawca zajmuje pierwsze miejsce w rankingu najliczniej reprezentowanych zawodów według stanu na dzień 31.12.2008 r. (analogicznie jak rok wcześniej). RównieŜ wśród nowo rejestrujących się bezrobotnych absolwentów, sprzedawcy uplasowali się w ścisłej czołówce. W okresie styczeń-grudzień 2008 r. odnotowano napływ 70 absolwentów w tym zawodzie (3 miejsce w rankingu napływu absolwentów). Niepokojący jest fakt, Ŝe w powiecie chojnickim, na 25 kierunków kształcenia na poziomie zawodowym aŝ 20 zawodów stanowią zawody nadwyŝkowe i z pewnością największe trudności ze znalezieniem pracy będą mieli absolwenci w zawodach: kamieniarz malarz-tapeciarz szewc naprawiacz ogrodnik uprawa warzyw polowych operator urządzeń do produkcji wyrobów mleczarskich W 2008 roku nie zarejestrowano Ŝadnej oferty pracy w w/w zawodach. RównieŜ małe szanse na znalezienie pracy w wyuczonym zawodzie będą mieli absolwenci następujących kierunków: sprzedawca, krawiec, kucharz małej gastronomii, ślusarz, tokarz, murarz, fryzjer, rolnik produkcji roślinnej i zwierzęcej, cukiernik, piekarz. W przypadku tych zawodów wpływały oferty pracy jednak ich średniomiesięczna liczba była znacznie mniejsza niŝ średniomiesięczna liczba napływających w tym zawodzie osób bezrobotnych. Wśród absolwentów chojnickich szkół zawodowych największe szanse na znalezienie zatrudnienia będą mieli dekarze, monterzy instalacji gazowych, rzeźnicy-wędliniarze - te zawody w powiecie chojnickim naleŝały do grupy deficytowych w 2008 roku.
Zasadnym zdawałoby się rozwaŝenie uruchomienia nowych kierunków kształcenia na poziomie zawodowym takich jak: - glazurnik - tynkarz - monter CO i ciepłej wody - monter instalacji gazowych - elektromonter urządzeń elektrycznych - dekarz - monter konstrukcji stalowych - diagnosta samochodowy Te bowiem zawody naleŝały w 2008 roku do zawodów deficytowych, a ich wskaźnik intensywności deficytu wyniósł w badanym okresie wartość maksymalną (MAX), co oznacza, Ŝe pracodawcy zgłaszali wolne miejsca pracy w tych zawodach natomiast w ewidencji PUP Chojnice nie figurowały osoby o takich kwalifikacjach.
PODSUMOWANIE We wszystkich szkołach powiatu chojnickiego dominuje kształcenie młodzieŝy w zawodach generujących bezrobocie. Niektóre z tych zawodów stale deformują rynek pracy. Na 52 zaproponowanych przez szkoły kierunków kształcenia aŝ 84,6% (44 zawody) stanowią zawody nadwyŝkowe, jedynie 1,9% (1 zawód) stanowią zawody zrównowaŝone, natomiast pozostałe 13,5% (7 zawodów) to zawody deficytowe. Tabela 4. Liczba kierunków kształcenia w powiecie chojnickim z podziałem na zawody deficytowe, nadwyŝkowe i zrównowaŝone według poziomu wykształcenia w latach 2008/2009 liczba kierunków kształcenia Poziom wykształcenia Ogółem zawody deficytowe zawody nadwyŝkowe zawody zrównowaŝone policealne i średnie zawodowe 27 2 24 1 zasadnicze zawodowe 25 5 20 0 razem kierunków 52 7 44 1 Sytuacja absolwentów na chojnickim rynku pracy przy zachowaniu obecnie istniejących tendencji będzie powodować w 2008 r. dalszy wzrost bezrobocia wśród tej grupy osób. Kierunki kształcenia, jakie oferowane są młodym ludziom na terenie tego powiatu są niemal całkowicie niezgodne z rzeczywistymi potrzebami rynku pracy. Wszystkie szkoły na terenie powiatu chojnickiego kształcą bowiem swoich uczniów w zawodach nadwyŝkowych a napływające zasoby siły roboczej w roku bieŝącym na lokalny rynek pracy, niestety w większości nie naleŝą do grup zawodów poszukiwanych przez pracodawców. Brak danych o absolwentach szkół wyŝszych w roku akademickim 2008/2009 uniemoŝliwia prognozę napływu na lokalny rynek pracy wykwalifikowanej siły roboczej w konkretnych zawodach i specjalnościach Rosnące oczekiwania pracodawców oraz wzrost konkurencji na rynku pracy mają istotny wpływ na obecną sytuację, jak i perspektywy zawodowe młodych Polaków. Dzisiejsza młodzieŝ musi stawić czoła i odpowiednio dostosować się do istotnych przekształceń, którym w ciągu relatywnie krótkiego czasu uległ zarówno krajowy jak i nasz lokalny rynek pracy. Aby ułatwić młodym ludziom wejście na rynek pracy Powiatowy Urząd Pracy w Chojnicach oferuje osobom bezrobotnym, w tym równieŝ absolwentom, przewidziane w ustawie o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy usługi takie jak: - pomoc w aktywnym poszukiwaniu pracy, - poradnictwo zawodowe i informacja zawodowa,
Łatwiejszy start w Ŝycie zawodowe młodym umoŝliwić ma równieŝ szeroki wachlarz innych rozwiązań obejmujący m.in.: - szkolenia i przekwalifikowania zawodowe, - stypendia na kontynuowanie nauki, - staŝe zawodowe, - dotacje na rozpoczęcie działalności gospodarczej. Reasumując, na lokalnym rynku pracy powiatu chojnickiego obserwuje się swoistą nadprodukcję w niektórych zawodach i specjalnościach, przy jednoczesnym niedoborze w innych.