Realizacja nagrań wideofonicznych cz. 2 d (plany filmowe, zasada złotego środka, oś kontaktu, kamera, ruchy kamery) Opracowanie: Bartosz Kunka Katedra Systemów Multimedialnych Wydział Elektroniki, Telekomunikacji i Informatyki Politechnika Gdańska
Plany filmowe Plany informacyjne: Plan ogólny służy do przedstawienia osób i obiektów na tle bardziej skonkretyzowanego miejsca Plan pełny człowiek na tle konkretnego tła; przedstawia również relacje, jakie zachodzą pomiędzy człowiekiem, a miejscem, w którym się znajduje 2
Plany filmowe Plany ukazujące relacje między ludźmi: Plan amerykański człowiek pokazany jest od kolan w górę; przekazuje relacje, jakie zachodzą pomiędzy postaciami Plan średni człowiek pokazany od pasa w górę; ukazywanie osobowości poprzez mimikę i gestykulację; 3
Plany filmowe Plany psychologiczne: Półzbliżenie (plan bliski) od popiersia (kieszonka marynarki) do głowy; ukazuje stan psychiczny np. poprzez pokazanie wyrazu twarzy Zbliżenie twarz człowieka, relacje fizyczne zanikają prawie zupełnie, zanika tło; najważniejsze stają się stan psychiczny postaci i dialog 4 4
Plany filmowe Plany dodatkowe: Total plan informacyjny i opisowy; np. bardzo szeroka panorama miasta z góry Detal pokazuje drobne elementy, tj. oczy, lufę rewolweru, zegarek; zastosowanie tego planu musi być filmowo uzasadnione 5
Plany filmowe Inne plany: Plan dwójkowy plan stosowany do przedstawiania dialogu postaci; postacie przedstawiane w planie dwójkowym są kadrowane w dowolnym planie (najczęściej od planu pełnego do półzbliżenia) Subiektywny punkt patrzenia (Point of View POV) tzw. subiekt; obraz widziany z perspektywy bohatera 6
Plany filmowe Komponowanie sekwencji ujęć, składających się z różnych planów filmowych o różnym czasie trwania może służyć jako środek wywołania odpowiednich reakcji u widza np. montaż ujęć w tzw. planach psychologicznych stwarza poczucie zagrożenia i osaczenia bohatera O montażu należy myśleć przygotowując już zdjęcia na planie; ogromne znaczenie ma wcześniejsze przemyślenie tego, jakie ujęcie w jakim planie chcemy zrealizować 7
Różnicowanie planów Ogólna zasada: plany szersze pozwalają widzowi śledzić akcję plany bliższe ukazują relacje psychiczne Standardem jest montowanie sceny począwszy od planów szerszych do bliższych, by w końcówce sceny powrócić do planów szerszych Nie należy jednak zbyt rygorystycznie stosować tego standardu (można zacząć scenę od planu bliskiego, a nawet detalu, ale wówczas w paru następnych ujęciach powinno zostać szerzej pokazane miejsce akcji) Ujęcia następujące po sobie powinny być zróżnicowane o co najmniej 2 plany mogą być w tym samym planie, ale wówczas muszą być zarejestrowane z innych perspektyw 8
Inne kąty patrzenia kamery Stosuje się je często dla podkreślenia cech charakterystycznych danej postaci bądź ze względów dramaturgicznych: Perspektywa żabia kamera skierowana w górę (może sugerować, że pokazywany bohater jest silny, ma przewagę nad bohaterem pokazywanym z innej perspektywy) Perspektywa ptasia kamera skierowana w dół 9
Zasada złotego środka Trójpodział kadru mocne punkty kadru Centrum zainteresowania widza powinno znajdować się w mocnych punktach kadru Element dominujący powinien być zwrócony w stronę centrum kadru Linie kompozycyjne powinny kierować wzrok widza na centrum zainteresowania Mimo tych reguł należy unikać monotonii i schematyzmu 10
Zasada złotego środka rozmówca umieszczony (mniej więcej) na linii wyznaczającej 1/3 część kadru rozmówca ma wolną przestrzeń: nad głową (ang. headroom), przed sobą (ang. lead-room) istotny jest kierunek patrzenia (czerwona strzałka) 11
Zasada złotego środka Złamanie zasady złotego środka jest dopuszczalne, jednak należy łamać ją świadomie: takie kadrowanie sugeruje widzowi, że za chwilę coś pojawi się w lewym górnym rogu kadru 12
Oś kontaktu Oś kontaktu w ogólności rozumiemy jako fikcyjną linię między wzrokiem bohaterów Oś kontaktu dzieli fragment rzeczywistości, w której przebywają bohaterowie na dwie strefy (strony) Zachowanie osi kontaktu, czyli jednej z ważniejszych zasad operatorskich, oznacza filmowanie bohaterów tylko po jednej stronie osi Zachowanie osi kontaktu zapewnia zachowanie poprawnych kierunków patrzenia bohaterów w kadrze 13
Oś kontaktu Przestrzeganie osi kontaktu: prawidłowe ujęcia z kamer na rys. 1: wspólnie kamera 1 i 2; tylko kamera 3 na rys. 2 pokazano w jaki sposób sfilmować scenę dialogową za pomocą 3 kamer umieszczonych na trójkącie równoramiennym po jednej stronie osi kontaktu 14 rys. 1 rys. 2
Oś kontaktu Pozycje kamery na trójkącie równoramiennym: plan ogólny kamera 1 ujęcia wewnątrzkadrowe kamery 2 i 3 ujęcia zewnątrzkadrowe (tzw. zza ramienia lub przez ramię ) kamery 2 i 3 (ujęcia zarejestrowane z innych perspektyw inna pozycja kamery lub dla innej ogniskowej obiektywu kamery) 15
Oś kontaktu Skutek złamania osi kontaktu: 16
Oś kontaktu Możliwości przejścia na drugą stronę osi kontaktu: jazda kamery przejazd kamery ze strefy I do strefy II najlepiej jazdą na wózku przez detal detal jako ujęcie łączące ujęcia po obu stronach osi przez subiekta kamera umieszczona w pozycji neutralnej na osi 17
Kamera Kamera urządzenie optyczno-elektroniczne służące do rejestracji obrazu wizyjnego Rodzaje nośników, na których może być rejestrowany obraz wizyjny: taśma filmowa (zapis analogowy) w przeszłości na bazie celuloidu (łatwopalna), obecnie na bazie poliestrów zapis cyfrowy: taśma magnetyczna, dyski magneto-optyczne, dyski optyczne, karty flash. 18
Kamery profesjonalne 19
Kamery półprofesjonalne amatorskie 20
Kamery Parametry kamer wizyjnych: optyczne: ostrość (ang. focus) jest związana z długością ogniskowej i odległością filmowanego obiektu od obiektywu kamery, wpływa na wyostrzenie/rozmazanie krawędzi; (im dłuższa ogniskowa, tym mniejsza głębia ostrości) transfokacja (ang. zoom) wpływa na zmianę pola widzenia kamery przez zmianę ogniskowej obiektywu; (im dłuższa ogniskowa, tym węższy kąt widzenia kamery) 21
Kamery Parametry kamer wizyjnych: optyczne: przysłona (ang. iris) reguluje ilość światła padającego na matrycę kamery; (przysłona wpływa również na głębię ostrości im większa wartość przysłony (mniej światła), tym większa głębia ostrości) filtr ND (ang. Neutral Density filter) zmniejsza ilość światła padającego na matrycę kamery (stosowany zawsze w przypadku realizacji zdjęć w otwartej przestrzeni i słonecznej pogodzie) 22
Kamery Parametry kamer wizyjnych: elektroniczne: shutter (odpowiednik migawki w aparatach fotograficznych) określa częstotliwość naświetlania matrycy ( otwierania migawki ) w ciągu 1s; wartość shuttera ustawiona na wysoką wartość umożliwia również zmniejszenie natężenia światła wzmocnienie (ang. gain) elektroniczne wzmocnienie sygnału (już za układem optycznym) [db]; ze wzmocnieniem zawsze wiąże się powstawanie charakterystycznego ziarna w obrazie szum termiczny, powstały w wyniku nagrzewania matrycy 23
Kamery Parametry kamer wizyjnych: elektroniczne: balans bieli (ang. white balance) proces kompensacji barw obrazu rejestrowanego przez matrycę dla temperatury barwowej zastanego oświetlenia; najczęściej wzorcem bieli jest biała kartka klatkarz (ang. frame rate) określa liczbę klatek rejestrowanych przez kamerę w ciągu sekundy; standardowo: w TV (Europa): 25 klatek w kinematografii: 24 klatki 24
Kamera przetwornik CCD system 3CCD system 1CCD 25
Kamera filtry Profesjonalne kamery pozwalają na dodatkową korekcję obrazu dzięki zastosowaniu specjalnych filtrów obraz o żądanej temperaturze barwowej uzyskuje się dzięki zastosowaniu odpowiednich filtrów koloru: CTB Conversion Temperature Blue (wartości: 1/8 CTB, 1/4 CTB, 1/2 (half) CTB, 3/4 CTB, full CTB) CTO Conversion Temperature Orange (wartości: analogiczne do CTB) filtr UV (przeciwsłoneczny) zatrzymuje promieniowanie UV filtr polaryzacyjny eliminuje odbicia przy filmowaniu przez szybę filtr neutralny (ang. Neutral Density ND) zmniejsza ilość światła padającego na matrycę nie wpływając na temperaturę barwową 26
Narzędzia upłynniające ruch kamery Statyw używany głównie do panoramowania, także do wykonywania szwenków; w TV: statyw na kółkach Kamera może być umieszczona na wózku, który porusza się po specjalnych szynach rozmieszczonych na planie zdjęciowym (jazda kamerowa) 27
Narzędzia upłynniające ruch kamery Ujęcie z kranu określa umieszczenie kamery na specjalistycznym, ruchomym ramieniu, które pozwala kamerą poruszać w trzech wymiarach Steadicam system stabilizacji kamery stosowany dla uzyskania płynnych ujęć w sytuacji, gdy operator porusza się wraz z kamerą 28
Ruchy kamery Panorama kamera na statywie obraca się w dowolnym kierunku; przeważnie służy do opisania miejsca przyszłych zdarzeń panorama powinna się zacząć i skończyć statycznie, przy czym początek i koniec takiego ujęcia musi być poprawnie skomponowany ruch obiektu w kadrze a szybkość panoramy podczas trwania panoramy śledzony obiekt znajduje się z środku kadru lub nieco w tyle, nigdy z przodu łączenie dwóch panoram można łączyć je bez miejsc statycznych w momencie cięcia, ale aby uzyskać płynność takiego połączenia, prędkości i kierunki obu panoram powinny być identyczne 29
Ruchy kamery Najazd przesuwanie kamery wzdłuż osi równoległej do obiektywu; może być wykonywany za pomocą specjalnych wózków lub za pomocą kranu kamerowego Śledzenie ruch kamery równoległy do kierunku poruszania się obiektów (ale oś kamery prostopadła do kierunku ruchu) Ujęcia z ręki głównie materiały reporterskie, śledzenie obiektów; należy unikać przewidywania ruchu obiektu Szwenk szybki zamierzony przejazd kamery z obiektu na obiekt, szybka panorama 30
Ruchy kamery Oddalanie głębi planu (ang. dolly zoom) sytuacja, w której wykonywany jest jednocześnie najazd kamery za pomocą wózka i odjazd za pomocą transfokatora (zoom out) tło oddala się ; możliwa sytuacja odwrotna: plan pierwszy nie zmienia się, obiekty w tle zbliżają się (wtedy: skracanie głębi planu) inne terminy (anglojęzyczne): Hitchcock zoom, jaws shot, contra-zoom, zoom in/dolly out (i odwrotnie) 31
Dziękuję za uwagę! 32