Współczesna onkologia umożliwia wyleczenie znakomitej większości chorych nawet z zaawansowaną chorobą W ośrodkach onkologicznych specjalizujących się w leczeniu tych nowotworów dostępne są nowoczesne metody ich leczenia wykorzystujące chemioterapie oraz radioterapie. Rak jąder To rzadka odmiana raka. Mimo, iż stanowi on tylko 1% spośród wszystkich odmian raka dotykających mężczyzn, jest on najczęściej występującym rakiem u mężczyzn pomiędzy 20 a 34 rokiem życia. Prawie 75% przypadków występowania raka jąder notuje się u mężczyzn pomiędzy 20 a 49 rokiem życia. Pomimo to, rak jąder jest jedną z najłatwiej uleczalnych form raka, jeżeli wykryty odpowiednio wcześnie jest uleczalny w 100%. Jądra są częścią męskiego układu rozrodczego. Gruczoły te produkują męski hormon testosteron oraz nasienie. Jądra są zawieszone w mosznie, która wisi poniżej pachwin i członka. Za każdym jądrem znajduje się najądrze, kanał transportujący nasienie do cewki moczowej przy ejakulacji. Guzy zarodkowe Czynniki ryzyka Przyczyna występowania guzów zarodkowych nie jest znana, znane są jednak pewne czynniki zwiększające ryzyko ich wystąpienia. Jądro znajdujące się poza moszną, tzw. jądro wędrujące zwiększa kilkakrotnie ryzyko rozwinięcia się raka jąder. U mężczyzn, u których jądro osadziło się w mosznie dopiero po 6 roku życia, istnieje podwyższone ryzyko zachorowania na raka jądra. Jądro brzuszne stwarza większe ryzyko niż jądro pachwinowe. Objawy Najczęstszym objawem raka jąder jest niebolesna opuchlizna, obrzęk lub zgrubienie w jednym z jąder. W jednej trzeciej przypadków mężczyźni doświadczają tępego bólu i uczucia ciążenia w podbrzuszu, mosznie i pachwinie. Każdy mężczyzna powinien znać wielkość i wygląd swoich jąder, tak, aby był on w stanie wykryć jakiekolwiek zmiany. Zaleca się mężczyznom powyżej 15 roku życia comiesięczne samodzielne badania. Najlepiej wykonywać je po ciepłej kąpieli lub prysznicu, gdy moszna jest rozluźniona. Każde jądro powinno być dokładnie zbadane przez rolowanie go między dłońmi i palcami w celu wykrycia guzków. Ze względu na rzadkie występowanie, wiele osób nie słyszało o raku jąder. Wiedza o nim jest szczególnie ważna dla młodych mężczyzn, ponieważ może się on pojawić już po 15 roku życia. Dwie grupy mężczyzn są szczególnie narażone na ryzyko wystąpienia tego raka: mężczyźni z tzw. wędrującym jądrem i mężczyźni, u których jądro osadziło się w mosznie po 6 roku życia. Ryzyko rozwinięcia się raka u tych mężczyzn jest 3 17 razy większe. Ze względu na to, że objawy występujące przy raku jąder są podobne do tych, które towarzyszą infekcjom i innym chorobom, niezwykle ważne jest, by skontaktować się z urologiem w celu postawienia ostatecznej diagnozy. Badanie lekarskie jest pierwszym krokiem w zdiagnozowaniu raka jąder, aby wykluczyć inne stany chorobowe. Drugim, niezwykle ważnym krokiem jest poddanie moszny badaniu ultrasonograficznemu (USG). To nieinwazyjne, niebolesne, trwające kilka minut a zarazem i 1 / 5
bardzo skuteczne badanie z wykorzystaniem urządzenia, które działa wysyłając wysokie fale dźwiękowe i odtwarza w ten sposób obraz organów wewnętrznych. Najczęściej jednocześnie wykonywane jest badanie obu jąder oraz jamy brzusznej, które wstępnie ocenia stan narządów wewnętrznych. Gdy stadium choroby zostanie zdefiniowane, lekarz może przewidzieć jej postępowanie oraz podjąć odpowiednie leczenie. Najczęściej niezbędne jest usunięcie całego jądra razem z guzkiem, operacja wykonywana jest w znieczuleniu, przez nacięcie w pachwinie a po zabiegu pozostaje niewielka blizna. Jednocześnie jak najszybciej należy skonsultować się z lekarzem onkologiem, najlepiej z ośrodka wyspecjalizowanego w leczeniu tych rzadkich nowotworów. Ponieważ istnieje wiele typów raka jąder, a optymalne leczenie uzależnione jest od zaawansowania nowotworu, przeprowadzone badania muszą być dokładne i wszechstronne, aby mogły zostać podjęte odpowiednie kroki. Przeprowadzone badania muszą obejmować: badanie lekarskie, badanie mikroskopowe usuniętego jądra i guzka wykonane przez patologa, badania obrazowe, czyli najczęściej bardzo dokładne badanie tomografii komputerowej (TK) całego człowieka klatki piersiowej całego brzucha aż do podbrzusza, badania krwi w celu ustalenia poziomu tzw. markerów nowotworowych beta HCG i AFP (alfafetoproteiny) i LDH białek będących specyficznym wskaźnikiem raka jąder. Leczenie Chirurgiczne usunięcie dotkniętego chorobą jądra, jest częścią procesu diagnozowania, jak i pierwszym krokiem podejmowanym w leczeniu tego raka. Ponieważ rak ten rzadko pojawia się równocześnie w obu jądrach, jądro, które pozostaje jest w stanie produkować odpowiednią ilość hormonów i zapewnić pacjentowi płodność. Czasami całe leczenie sprowadza się do operacji. Dalsze decyzje dotyczące leczenia zależą od rodzaju raka i stadium choroby. W bardziej zaawansowanych przypadkach konieczne mogą być chemioterapia i naświetlanie. Rak prostaty Rak prostaty jest to jeden z najczęstszych nowotworów u mężczyzn w wieku podeszłym. W Polsce stanowi on w populacji męskiej trzecią pod względem częstości przyczynę zgonów na choroby nowotworowe. Mikroskopowe elementy tego nowotworu spotyka się już w wieku około 50 lat u prawie 30% mężczyzn i aż u 80 % mężczyzn w wieku lat 80. Guz ten rozwija się stosunkowo powoli, niekiedy bezobjawowo, początkowo objawy jego mogą sugerować łagodny rozrost prostaty. Dlatego tak ważne jest wykrycie go w fazie, w której można leczyć go radykalnie i skutecznie. Służyć temu może regularne, co najmniej raz do roku, badanie gruczołu krokowego u urologa, z chwila przekroczenia 50 roku życia lub wcześniej, w przypadku pojawienia się objawów zaburzeń w oddawaniu moczu, lub wówczas, gdy w najbliższej rodzinie (ojciec, brat) odnotowano zachorowanie na raka prostaty w młodym wieku. Niestety, nie wiadomo jak wielu mężczyzn odwleka wizytę u urologa. Spowodowane jest to zarówno skrępowaniem jak i brakiem podstawowej wiedzy na temat chorób prostaty oraz możliwości ich leczenia. Czynniki ryzyka Choroba częściej występuje u mężczyzn otyłych. Kolejne czynniki to: siedzący tryb życia, wstrzemięźliwość płciowa, choroby weneryczne, stany zapalne dróg moczowych. Objawy rozrostu stercza częściej rozpoznaje się u mężczyzn spożywających dużą ilość mięsa, tłuszczu 2 / 5
i małą ilość warzyw. Ustalono, że nadmierne spożywanie mleka stanowi również czynnik ryzyka. Na wystąpienie dolegliwości mają wpływ używki powodujące obrzęk gruczołu krokowego, w tym alkohol (zwłaszcza wysokoprocentowy), nadmierna ilość ostrych przypraw. Nie obserwowano istotnego związku pomiędzy łagodnym rozrostem stercza a paleniem papierosów. Stres i napięcia nerwowe, także wymieniane są wśród czynników ryzyka. Łagodny rozrost stercz może być przekazywany genetycznie. Objawy Rak gruczołu krokowego (prawdopodobieństwo zachorowania wzrasta po 55 roku życia).rak prostaty we wczesnej fazie nie powoduje żadnych dolegliwości, ale może być wykryty w tej fazie bezobjawowej przez urologa, co gwarantuje możliwości leczenia radykalnego, czyli wyleczenia. Dopiero zaawansowany rak powoduje dolegliwości podobne do tych jak w łagodnym rozroście gruczołu krokowego. Dlatego nie wolno ignorować żadnych dolegliwości ze strony układu moczowego. W związku z tym po 50 roku życia należy zgłaszać się do urologa raz w roku. Bardzo ważne jest badanie stercza przez urologa palcem przez odbytnicę. Umożliwia ono ocenę wielości gruczołu krokowego oraz ewentualne wczesne wykrycie raka. Jest to badanie podstawowe, któremu odpowiedzialni mężczyźni powinni być poddawani raz w roku. W przypadku wątpliwości lub określenia grupy ryzyka kolejne badanie obejmuje pobranie krwi w celu oznaczenia czynności nerek i tzw. PSA (swoisty antygen sterczowy), który ulega wzrostowi w stanach zapalnych i głównie w raku stercza. Stopień opróżnienia pęcherza i obecność powikłań wcześniej opisanych można przeanalizować w oparciu o ultrasonografie (ultrasonografie, której oceniamy nerki, pęcherz moczowy, wymiary stercza i objętość moczu jaka pozostaje w pęcherzu po zakończeniu jego oddawania). Dokładne pomiary stercza oraz jego budowę można jedynie ocenić w ultrasonografii z użyciem głowicy wprowadzonej do odbytnicy. Rak pęcherza Rak pęcherza moczowego w Polsce jest czwartym pod względem częstości występowania nowotworem złośliwym. Częściej występuję u mężczyzn niż kobiet, znacznie częściej u palaczy tytoniu, pracowników przemysłu chemicznego, narażonych na aminy armatyczne, farby, garbniki, lakiery. Najczęstszym objawem nowotworu pęcherza jest krwawienie z moczem, może to być czasem pojedynczy epizod krwawienia. Ważne jest by tego nie lekceważyć, wykonać badanie ogólne moczu i badanie ultrasonograficzne jamy brzusznej z oceną pęcherza moczowego. Rak pęcherza może naśladować objawy zapalenia, powodując częste i bolesne oddawanie moczu. Nowotwór pęcherza moczowego może rozwijać się początkowo powierzchownie, lecz zazwyczaj po upływie czasu wrasta głęboko w ścianę pęcherza moczowego. Najczęściej stosowaną metodą leczenia raka powierzchownego jest przezcewkowe usunięcie zmiany w pęcherzu moczowym z następowymi wlewkami dopęcherzowymi z immunoterapii szczepionką BCG lub chemioterapii. Pomimo takiego postępowania w trakcie obserwacji u ok. 30 proc. 3 / 5
chorych dochodzi do nawrotu choroby lub progresji w postać inwazyjną. W przypadku podejrzenia guza w pęcherzu moczowym chory powinien udać się do urologa, który może zalecić wykonanie zabiegu tzw. cystoskopii ( oglądanie pęcherza moczowego przez urządzenie optyczne zakładane przez cewkę moczową) lub od razu zakwalifikować chorego do przezcewkowego usunięcia guza. Usunięty guz jest oceniany w badaniu mikroskopowym przez patologa, który ustala czy jest to nowotwór łagodny (tzw. brodawczak) czy złośliwy, oraz jak głęboko wrasta on w ścianę pęcherza moczowego. Dodatkowo wskazane jest wykonanie innych badań oceniających stan narządów wewnętrznych ( np. rtg klatki piersiowej, usg jamy brzusznej lub tomografii komputerowej jamy brzusznej i miednicy). Leczenie W powierzchownym raku pęcherza moczowego leczenie ma zapobiegać nawrotowi nowotworu. W stadium inwazyjnym, (gdy nowotwór wrasta głęboko w ścianę, mięsień pęcherza) podstawową metodą leczenia raka pęcherza moczowego jest całkowite operacyjne usunięcie pęcherza, czyli tzw. radykalna cystektomia. Po usunięciu pęcherza moczowego, urolog podczas operacji może u pacjenta wytworzyć tzw. zastępczy pęcherz z jelita wtedy po operacji mocz z nerek przedostaje się do pęcherza jelitowego i dalej podobnie jak przed zabiegiem wydobywa się przez cewkę moczową. Innym sposobem jest wytworzenie tzw. urostomii wówczas mocz z obu nerek wydobywa się przez wytworzony na skórze brzucha otwór, wokół którego przykleja się szczelne, jednorazowe woreczki, gdzie zbiera się mocz. Część z chorych z zaawansowanym nowotworem pęcherza moczowego może wymagać dodatkowo chemioterapii lub naświetlań. artykuł pochodzi ze strony Fundacji Wygrajmy Zdrowie http://www.wygrajmyzdrowie.pl/ Fun dacja Wygrajmy Zdrowie im. prof. Grzegorza Madeja jest wspólną inicjatywą pacjentów, których problem raka jąder, prostaty, pęcherza moczowego czy nerek, dotknął osobiście oraz lekarzy Kliniki Nowotworów Układu Moczowego w Centrum Onkologii w Warszawie. Fundacja współorganizuje: Rak to nie wyrok - Ogólnopolski Program Edukacyjny dla Pacjentów z Rakiem Prostaty i Ich Bliskich oraz wspiera: Mam haka na raka -- Ogólnopolski Program dla Młodzieży 4 / 5
Fundacja "Wygrajmy Zdrowie" im. prof. Grzegorza Madeja ul. Polna 40, 00-635Warszawa, tel. +48 507 189 847 NIP: 526-290-37-34, REGON: 140293019, KRS: 0000242845 Bank: Pekao S.A. Nr konta: 11 12 4011 1211 1100 1008 45 92 45 e-mail: fundacja@wygrajmyzdrowie.pl Kontakt z Fundacją: 5 / 5