BIURO ANALIZ I PROGRAMOWANIA PROGNOZA CEN RYNKOWYCH PODSTAWOWYCH PRODUKTÓW ROLNO-ŻYWNOŚCIOWYCH

BIURO ANALIZ I PROGRAMOWANIA PROGNOZA CEN RYNKOWYCH PODSTAWOWYCH PRODUKTÓW ROLNO-ŻYWNOŚCIOWYCH W dniu 27 czerwca 2012 r. odbyło się kolejne posiedzenie Zespołu Ekspertów, powołanego przez Prezesa Agencji Rynku Rolnego, którego celem było zaktualizowanie prognozy cen rynkowych podstawowych produktów rolniczych do końca 2012 r. Poniżej prezentujemy prognozy cen skupu: zbóż, bydła, trzody chlewnej i kurcząt, mleka, oraz cen zbytu odtłuszczonego mleka w proszku i masła na tle przewidywanych czynników popytowo-podażowych wpływających na ich poziom. 2012.07.10

1. RYNEK ZBÓŻ aktualna sytuacja cenowa Po dobrych światowych zbiorach w 2011 r. ceny zbóż uległy obniżeniu. Jednak większy niż w poprzednim sezonie popyt na ziarno na świecie, skutkujący zmniejszeniem zapasów (zwłaszcza zbóż paszowych), przyczynił się do wzrostu cen zbóż, również na rynku unijnym. Sytuacja ta wywierała presję na wzrost cen w kraju. Według danych GUS w maju 2012 r. przeciętna cena skupu pszenicy ukształtowała się na poziomie 933 zł/t, tj. najwyższym od początku sezonu 2011/2012. Cena ta była jednak o 6% niższa niż przed rokiem. Przeciętna cena żyta wynosiła 828 zł/t. Z uwagi na niedobory tego ziarna spowodowane mniejszymi niż w latach poprzednich zbiorami, żyto było o 5% droższe niż rok wcześniej. CENY PSZENICY [zł/t] 1150 1150 1100 1100 1050 1050 1000 1000 950 950 900 900 850 850 800 800 750 750 700 650 GUS prognoza 700 650 600 600 IX 2010 XII 2010 III 2011 VI 2011 IX 2011 XII 2011 III 2012 VI 2012 IX 2012 XII 2012 pszenica ogółem w skupie wg GUS pszenica konsumpcy jna na giełdach W czerwcu 2012 r. producenci zbóż przystąpili do przygotowania magazynów pod nowe zbiory, wystawiając do sprzedaży ostatnie partie zbóż. Spowodowało to dużą podaż zbóż, co przy jednoczesnym ograniczeniu zapotrzebowania ze strony kupujących, przyczyniło się do niewielkiego sezonowego spadku cen. Według danych uzyskanych z podmiotów objętych monitoringiem Zintegrowanego Systemu Rolniczej Informacji Rynkowej MRiRW, w dniach 25.06-01.07.2012 r. przeciętna cena skupu pszenicy konsumpcyjnej była o 2% niższa od notowanej miesiąc wcześniej kształtując się na poziomie 928 zł/t. Niższa (o 7%) niż przed miesiącem była cena żyta konsumpcyjnego, która wynosiła 855 zł/t. W porównaniu do cen sprzed roku pszenica była o 8% tańsza, a żyto o 8% droższe. 2

Na krajowych giełdach towarowych w czerwcu br. transakcje zawierane były sporadycznie i dotyczyły małych partii ziarna, gdyż ceny były zbliżone do cen skupu. 900 CENY SKUPU ŻYTA [zł/t] 900 850 850 800 800 750 750 700 700 650 prognoza 650 600 550 GUS 600 550 500 500 IX 2010 XII 2010 III 2011 VI 2011 IX 2011 XII 2011 III 2012 VI 2012 IX 2012 XII 2012 W czerwcu 2012 r. ceny skupu zbóż w Polsce były znacząco wyższe niż w Czechach, na Słowacji, na Węgrzech oraz w Rumunii i w Bułgarii, a także wyższe od średniej UE, ale zbliżone do cen notowanych u głównych eksporterów, tj. w Niemczech i we Francji. czynniki wpływające na poziom cen: - zapasy początkowe Krajowe zapasy zbóż na początku sezonu 2012/2013 były mniejsze niż przed rokiem. Szacuje się, że ich poziom wyniósł blisko 3,9 mln ton, wobec 4,5 mln ton w poprzednim sezonie. W tym czasie zapasy w UE (wg USDA - United States Department of Agriculture) zmniejszyły się o blisko 5%, do 27 mln ton. - poziom produkcji Według wstępnego szacunku GUS w Polsce powierzchnia zasiewów zbóż podstawowych z mieszankami zbożowymi w 2012 r. jest nieco większa (o 2,7%) od ubiegłorocznej i wynosi blisko 7,6 mln ha. Zboża ozime zajmują obszar o powierzchni około 3,5 mln ha, tj. o 21% mniejszy niż w roku 2011. Z uwagi na duże straty zbóż ozimych spowodowane mrozami, wiele upraw zostało zaorane i obsiane zbożami jarymi. Ocenia się, że powierzchnia uprawy zbóż jarych uległa zwiększeniu o około 40%. Przeprowadzona przez GUS (w połowie maja br.) wiosenna ocena stanu upraw rolnych wskazuje, że stan rozwoju roślin ozimych i jarych był gorszy niż przed 3

rokiem. W niektórych rejonach kraju susza w okresie wegetacji oraz obfite opady deszczu i gradu w okresie dojrzewania mogły wpłynąć na zmniejszenie plonów zbóż. Jednak w większości województw warunki pogodowe sprzyjały rozwojowi zbóż. Decydujący wpływ na poziom i jakość zbiorów będą miały warunki agrometeorologiczne w ostatniej fazie rozwoju zbóż oraz w okresie żniw. Przewiduje się, że przy przeciętnych warunkach pogodowych, zbiory zbóż w 2012 r. mogą być o 4-5% mniejsze niż w poprzednim roku oraz od średniej wieloletniej (26,7 mln ton). - zużycie krajowe Krajowe zapotrzebowanie na zboże w sezonie 2012/2013 może być o 2% mniejsze niż w poprzednim sezonie i wynieść 26,8 mln ton. W efekcie dalszego zmniejszenia pogłowia trzody chlewnej, przy przewidywanym wzroście produkcji drobiu, spasanie zbóż obniży się prawdopodobnie o 2%. Zakłada się jednocześnie niewielki spadek (o 5%) zużycia przemysłowego, w tym głównie na biopaliwa. Obniżeniu może ulec także wykorzystanie ziarna do siewu. Zużycie zbóż na cele konsumpcyjne nie powinno ulec istotnemu obniżeniu. - handel zagraniczny W roku gospodarczym 2011/2012 mniejsze niż przed rokiem krajowe zasoby zbóż oraz wyższe niż u naszych południowych sąsiadów ceny ziarna, przyczyniły się do utrzymania importu na wysokim poziomie. Według danych Ministerstwa Finansów w okresie dziesięciu miesięcy sezonu 2011/2012 (tj. lipiec 2011 kwiecień 2012) import ziarna był o 36% większy niż rok wcześniej i wyniósł 1,3 mln ton (w tym pszenica stanowiła 57%, kukurydza 24%, a jęczmień 13%). Najwięcej ziarna przywieziono z krajów ościennych (Czechy, Słowacja i Niemcy). Na poziomie zbliżonym do zrealizowanego w poprzednim sezonie utrzymał się import produktów wysokoprzetworzonych. Przywóz produktów pierwotnego przetwórstwa był jednak mniejszy o 14%. Szacuje się, że w porównaniu do poprzedniego roku gospodarczego przywóz zbóż w sezonie 2011/2012 wzrósł o 1% i mógł wynieść około 2,3 mln ton. W okresie dziesięciu miesięcy sezonu 2011/2012 z kraju wywieziono 1,4 mln ton ziarna zbóż (w tym m.in.: 660 tys. ton pszenicy, 420 tys. ton kukurydzy, 118 tys. ton jęczmienia, 87 tys. ton żyta), tj. o około 5% mniej niż w tym samym okresie sezonu 2010/2011. Ziarno zbóż sprzedawano przede wszystkim do Niemiec (1.027 tys. ton) oraz do Holandii (127 tys. ton), Irlandii (79 tys. ton) i Arabii Saudyjskiej (55 tys. ton). W okresie dziesięciu miesięcy sezonu 2011/2012 eksport produktów 4

pierwotnego przetwórstwa był o 5% mniejszy niż przed rokiem, a produktów wtórnego przetwórstwa o 3% większy. Ocenia się, że w całym sezonie 2011/2012 eksport zbóż i przetworów zbożowych (w ekwiwalencie ziarna) mógł ukształtować się na poziomie blisko 2,2 mln ton, tj. o 10% wyższym niż w sezonie 2010/2011. W sezonie 2012/2013, eksport zbóż i przetworów zbożowych z Polski może być mniejszy niż w sezonie 2011/2012, ze względu na mniejsze zasoby krajowe (zbiory i zapasy). Biorąc pod uwagę strukturę gatunkową krajowego ziarna z tegorocznych zbiorów, przewiduje się, że w sezonie 2012/2013 znacząco wzrośnie import ziarna, zwłaszcza pszenicy. Większy może być także import przetworów zbożowych. Na handel zagraniczny Polski duży wpływ będą miały relacje cen zbóż krajowych do notowanych w pozostałych państwach UE, zwłaszcza położonych najbliżej. Przedmiotem importu będzie głównie ziarno wysokojakościowe, którego niedobory w kraju będą prawdopodobnie większe, niż sezon wcześniej. Według czerwcowej oceny amerykańskiego Ministerstwa Rolnictwa (USDA) światowe zbiory zbóż (bez ryżu) w sezonie 2012/2013 będą o 3,5% większe niż w poprzednim sezonie osiągając kolejny rekord 1.904 mln ton (w tym około 672 mln ton pszenicy). W UE-27 zbiory zbóż szacuje się na poziomie 279 mln ton (w tym pszenicy 131 mln ton), tj. o 5% niższym niż w rok wcześniej. Znaczny spadek produkcji zbóż przewiduje się również w krajach WNP, zwłaszcza na Ukrainie (o około 17%), Kazachstanie (o 32%) i w Rosji (o 4%). Niemniej jednak wysoki poziom zapasów w krajach WNP prawdopodobnie złagodzi spadek podaży ziarna z bieżącej produkcji, co oznacza, że wywóz ziarna z tego kierunku nadal będzie znaczący. prognoza cen skupu do grudnia 2012 r. W roku gospodarczym 2012/2013 przewidywane dalsze zwiększenie globalnego zużycia zbóż (wg USDA do 1.888 mln ton), przede wszystkim za sprawą krajów rozwijających się oraz zwiększającego się rynku biopaliw, będzie powodowało, że ceny zbóż na świecie nadal będą relatywnie wysokie. Dotyczyć to będzie zwłaszcza pszenicy, której światowe zbiory mogą być o 3% mniejsze niż w poprzednim sezonie. Pomimo przewidywanego ograniczenia światowego handlu pszenicą oraz zmniejszenia jej zużycia, zapasy tego ziarna mogą ukształtować się na poziomie najniższym od czterech lat, również u jej głównych eksporterów. Będzie to czynnik 5

podtrzymujący cenę pszenicy. W Polsce ceny zbóż będą podążały za tendencjami na rynkach zagranicznych. Ocenia się, że przy niższym poziomie zbiorów, ceny zbóż, pomimo spodziewanego nieco mniejszego zapotrzebowania krajowego, również będą wysokie. Uwzględniając aktualną i przewidywaną sytuację podażowo-popytową, Zespół Ekspertów ocenił, że przeciętne ceny skupu zbóż do grudnia 2012 r. mogą kształtować się następująco: Wyszczególnienie 2012 r. j.m. wrzesień grudzień Pszenica ogółem 1) zł/t 760-800 780-830 Pszenica konsumpcyjna 2) zł/t 800-840 820-870 Żyto 1) zł/t 710-750 720-770 1) dotyczy przewidywanej średniej ważonej ceny danego rodzaju zboża zarówno konsumpcyjnego, jak i paszowego 2) dotyczy przewidywanych cen w transakcjach giełdowych 2. RYNEK WIEPRZOWINY aktualna sytuacja cenowa Mniejsza niż rok wcześniej krajowa podaż trzody chlewnej oraz utrzymujący się popyt na wieprzowinę na rynku światowym spowodowały wzrost cen skupu żywca wieprzowego w Polsce. Zgodnie z danymi GUS w maju 2012 r. za żywiec ten uzyskiwano średnio 5,36 zł/kg, tj. o 1% więcej niż w poprzednim miesiącu oraz o 22% więcej niż przed rokiem. Według danych Zintegrowanego Systemu Rolniczej Informacji Rynkowej MRiRW w czerwcu br. ceny skupu żywca wieprzowego przeciętnie osiągnęły poziom 5,63 zł/kg 1, tj. o 22% wyższy niż rok wcześniej. W tym czasie średnia unijna cena trzody chlewnej wyniosła 168,07 EUR/100 kg (według wagi poubojowej schłodzonej klasy E), tj. o 8% więcej niż przed rokiem. Cena w Polsce wyrażona w walucie unijnej (174,62 EUR/100 kg) była wyższa niż w Niemczech (168,56 EUR/100 kg). 1 W ramach ZSRIR ceny skupu trzody chlewnej są zbierane dla masy poubojowej. Cena żywca jest obliczana przy zastosowaniu średniego wskaźnika wydajności rzeźnej. 6

CENY SKUPU ŻYWCA WIEPRZOWEGO [zł/kg] 6,00 6,00 5,75 5,75 5,50 GUS 5,50 5,25 5,25 5,00 5,00 4,75 4,75 4,50 4,50 4,25 4,00 prognoza 4,25 4,00 3,75 3,75 3,50 3,50 IX 2010 XII 2010 III 2011 VI 2011 IX 2011 XII 2011 III 2012 VI 2012 IX 2012 XII 2012 czynniki wpływające na poziom cen skupu: - pogłowie trzody chlewnej i produkcja żywca wieprzowego Niekorzystne dla producentów trzody chlewnej relacje cen skupu żywca wieprzowego do cen pasz spowodowały głęboki spadek pogłowia trzody chlewnej w Polsce. Według danych GUS w końcu marca 2012 r. krajowe stado trzody chlewnej liczyło 11,5 mln sztuk, tj. o 12,4% mniej niż rok wcześniej. Zmalała liczebność wszystkich grup wiekowo-użytkowych. Najbardziej jednak zmniejszyło się pogłowie warchlaków i prosiąt, których było odpowiednio o 17,9% i o 16,6% mniej niż przed rokiem. Liczba tuczników zmniejszyła się o 5,7%, a loch na chów o 4,7%, w tym loch prośnych o 1,1%. Zmiany w liczebności poszczególnych grup wiekowoużytkowych oraz utrzymujące się niekorzystne relacje cen skupu żywca do cen pasz najprawdopodobniej spowodują dalsze zmniejszenie stada trzody chlewnej w Polsce. IERiGŻ-PIB prognozuje, że stan pogłowia w końcu lipca 2012 r. będzie o 9% mniejszy niż rok wcześniej i może ukształtować się na poziomie 12,3 mln sztuk, a w końcu listopada br. na poziomie około 12,5 mln sztuk, tj. o 4% niższym niż przed rokiem. Zmniejszenie krajowego pogłowia trzody chlewnej w dalszym ciągu może być łagodzone przywozem prosiąt i warchlaków. Obecny i prognozowany stan oraz struktura pogłowia trzody chlewnej wskazują na znaczne zmniejszenie krajowej produkcji żywca wieprzowego. IERiGŻ-PIB prognozuje, że produkcja wieprzowiny w Polsce w 2012 r. może wynieść około 2.155 tys. ton (1.680 tys. ton w.b.c.), tj. o 10% mniej niż w roku poprzednim. Malejący 7

w br. skup żywca wieprzowego potwierdza powyższe przewidywania. Zgodnie z danymi GUS w okresie styczeń-maj 2012 r. skup żywca wieprzowego wyniósł 454 tys. ton, tj. o 25% mniej niż w tym samym czasie ubiegłego roku. Zmiana trendu spadkowego w pogłowiu trzody chlewnej w Polsce może nastąpić, gdy poprawi się opłacalność produkcji wieprzowiny. Polepszenie opłacalności byłoby możliwe w przypadku spadku cen zbóż. Jednak biorąc pod uwagę cykl produkcyjny, nawet jeśli po tegorocznych zbiorach opłacalność produkcji trzody chlewnej poprawi się, nie należy oczekiwać zahamowania spadku produkcji w br. Stan pogłowia trzody chlewnej w UE, który według Komisji Europejskiej pod koniec 2011 r. był o 1,7% mniejszy niż przed rokiem wskazuje, że w 2012 r. również unijna produkcja wieprzowiny będzie mniejsza niż w ubiegłym roku. KE przewiduje spadek o 1% produkcji w UE. - handel zagraniczny Duży popyt w krajach trzecich spowodował wzrost unijnego wywozu mięsa wieprzowego. Zgodnie z danymi KE w okresie styczeń-kwiecień 2012 r. eksport wieprzowiny z UE do krajów trzecich był o 7% większy niż przed rokiem, a import był o 3% mniejszy. Zgodnie z wstępnymi danymi Ministerstwa Finansów w okresie pierwszych czterech miesięcy 2012 r. eksport żywca, mięsa, przetworów oraz tłuszczów wieprzowych (w ekwiwalencie mięsa) z Polski do państw UE i krajów trzecich wyniósł 178 tys. ton i był o 13% większy niż w rok wcześniej. Jednocześnie do Polski sprowadzono 219 tys. ton wieprzowiny, o 10% więcej. Malejąca produkcja krajowa prawdopodobnie ograniczy możliwości eksportowe w drugiej połowie roku. W związku z tym przewiduje się, że w całym 2012 r. eksport utrzyma się na poziomie zbliżonym do notowanego w roku poprzednim. W 2012 r. import netto w handlu wieprzowiną może ulec zwiększeniu do 250-300 tys. ton (ze 165 tys. ton w 2011 r.). - spożycie Mniejsza krajowa podaż wieprzowiny oraz rosnące ceny mięsa z importu przyczyniły się do wzrostu cen detalicznych mięsa wieprzowego w Polsce. W okresie styczeń-maj 2012 r. były one o 12% wyższe niż rok wcześniej. IERiGŻ-PIB prognozuje, że ze względu na utrzymujące się wysokie ceny detaliczne mięsa wieprzowego jego konsumpcja obniży się z 42,4 kg na osobę w 2011 r. do 40,5 kg na osobę w 2012 r. 8

prognoza cen skupu trzody chlewnej do grudnia 2012 r. Największy wpływ na wysokość krajowych cen skupu żywca wieprzowego w prognozowanym okresie będzie miał pogłębiający się spadek produkcji trzody chlewnej w Polsce oraz wysokie ceny w UE. Jednak wzrost cen będzie prawdopodobnie ograniczony barierą popytu. Zespół Ekspertów, uwzględniając sezonowe wahania podaży i popytu przewiduje, że ceny trzody chlewnej we wrześniu osiągną wyższy poziom niż przed rokiem, a w grudniu będą niższe od wyjątkowo wysokich cen rok wcześniej. Zgodnie z prognozą ekspertów przeciętne ceny skupu żywca wieprzowego w Polsce w okresie objętym prognozą mogą kształtować się następująco: Wyszczególnienie j.m. wrzesień 2012 r. grudzień Żywiec wieprzowy zł/kg 5,40-5,70 5,10-5,50 3. RYNEK WOŁOWINY I CIELĘCINY aktualna sytuacja cenowa Na skutek malejącej produkcji żywca wołowego, przy jednocześnie ograniczonym popycie, krajowe ceny bydła kształtują się na wysokim poziomie. Zgodnie z danymi GUS w maju 2012 r. bydło ogółem skupowano średnio po 6,31 zł/kg, a bydło młode po 6,51 zł/kg, tj. nieznacznie taniej niż miesiąc wcześniej. Jednakże w porównaniu do cen z maja 2011 r. bydło ogółem było o 9% droższe, a bydło młode o 5% droższe. Zgodnie z danymi ZSRIR MRiRW w czerwcu br. ceny skupu bydła średnio osiągnęły poziom 6,33 zł/kg 2, tj. o 18% wyższy niż przed rokiem. W UE ceny bydła również pozostają na wysokim poziomie. Według danych KE w czerwcu br. średnia unijna cena bydła (według wagi poubojowej schłodzonej klasy R3) osiągnęła 381,75 EUR/100 kg i była o 14% wyższa niż rok wcześniej. Cena polskiej wołowiny w przeliczeniu na walutę unijną wynosiła 310,92 EUR/100 kg. 2 W ramach ZSRIR ceny skupu bydła są zbierane dla masy poubojowej. Cena żywca jest obliczana przy zastosowaniu średniego wskaźnika wydajności rzeźnej. 9

CENY SKUPU ŻYWCA WOŁOWEGO [zł/kg] 7,50 7,50 7,20 7,20 6,90 6,90 6,60 6,60 6,30 6,30 6,00 5,70 6,00 5,70 5,40 5,10 prognoza 5,40 5,10 4,80 GUS 4,80 4,50 4,50 4,20 4,20 IX 2010 XII 2010 III 2011 VI 2011 IX 2011 XII 2011 III 2012 VI 2012 IX 2012 XII 2012 żywiec wołowy ogółem młode bydło rzeźne czynniki wpływające na poziom cen skupu: - pogłowie bydła oraz produkcja żywca wołowego i cielęcego Według danych GUS pogłowie bydła ogółem w Polsce w grudniu 2011 r. wyniosło 5,5 mln sztuk, tj. o 1,1% mniej niż rok wcześniej. Spadek liczebności wystąpił przede wszystkim w pogłowiu krów, natomiast liczebność bydła pozostałego charakteryzowała się nieznacznym wzrostem. Według szacunków IERiGŻ-PIB w końcu czerwca 2012 r. pogłowie bydła ogółem w Polsce mogło być o 1% większe niż w połowie 2011 r. i wynieść 5,8 mln sztuk. Pogłowie bydła w końcu grudnia br. również może być nieco większe niż przed rokiem. W 2012 r. produkcja wołowiny prawdopodobnie wyniesie około 690 tys. ton (356 tys. ton w.b.c.), tj. o 7% mniej niż w roku poprzednim. Dane dotyczące skupu bydła potwierdzają powyższą prognozę. Według GUS w okresie styczeń-maj 2012 r. w kraju skupiono 111 tys. ton żywca wołowego, tj. o 12% mniej niż rok wcześniej. Według danych KE w UE w grudniu 2011 r. pogłowie bydła ogółem było o 1,4% mniejsze niż rok wcześniej. W związku z tym KE prognozuje, że w 2012 r. produkcja wołowiny w UE będzie o około 4% mniejsza niż w roku poprzednim. - handel zagraniczny W okresie styczeń-kwiecień 2012 r. wywóz wołowiny i cielęciny z UE do krajów trzecich był o 28% mniejszy niż w tym samym okresie 2011 r. Najbardziej znaczący spadek odnotowano w przypadku wywozu do Turcji (o 55%), która podwyższyła cła 10

na przywóz asortymentu wołowego pochodzącego z UE z 30% do 75% oraz w przypadku wywozu do Rosji (o 41%). Kraje te pozostały jednak największymi odbiorcami wołowiny z UE. Na mniejszą opłacalność eksportu unijnej wołowiny do krajów trzecich wpływa obniżenie stawek refundacji eksportowych (obecnie stanowią one około 1/3 stawek z początku br.) 3. W tym czasie import asortymentu wołowego do UE był o 8% mniejszy niż rok wcześniej. Mniejsza produkcja i wysokie ceny polskiej wołowiny, spadek popytu na to mięso w UE oraz zmniejszenie konkurencyjności cenowej unijnej wołowiny na rynkach krajów trzecich wpływają na zmniejszenie także polskiego wywozu wołowiny. W okresie pierwszych czterech miesięcy 2012 r. z Polski (w ekwiwalencie mięsa) wyeksportowano 97 tys. ton żywca, mięsa oraz przetworów wołowych i cielęcych, tj. o 17% mniej niż przed rokiem. Import asortymentu wołowego zmniejszył się do 7 tys. ton, tj. o 12%. Saldo w polskim handlu wołowiną i cielęciną w ujęciu wagowym było dodatnie i wyniosło 90 tys. ton (wobec 109 tys. ton rok wcześniej). Przewiduje się, że w całym 2012 r. polski eksport netto wołowiny i cielęciny ukształtuje się na poziomie o około 12% niższym od wysokiego poziomu odnotowanego w roku poprzednim. - spożycie Od kilku lat spożycie wołowiny w kraju maleje. Jest to efekt wysokich cen i polskiej tradycji kulinarnej, w której wołowina nie odgrywa dużej roli. Według IERiGŻ-PIB w 2011 r. spożycie wołowiny w Polsce było rekordowo niskie i wyniosło 2,3 kg na osobę. W okresie styczeń-maj 2012 r. ceny detaliczne mięsa wołowego były aż o 17% wyższe niż ceny z tego samego okresu roku poprzedniego. Ceny te wzrosły bardziej niż ceny detaliczne mięsa wieprzowego i drobiowego. W związku z bardzo wysokimi cenami mięsa wołowego IERiGŻ-PIB prognozuje, że w 2012 r. spożycie wołowiny obniży się do 2,2 kg na mieszkańca. prognoza cen skupu bydła grudnia 2012 r. Spadek produkcji unijnej wołowiny w 2012 r. spowoduje, że ceny bydła w UE utrzymają się na wysokim poziomie. Wysokie ceny unijne oraz malejąca produkcja żywca wołowego w Polsce, mimo mniejszego eksportu, będą stymulowały wzrost krajowych cen wołowiny w drugiej połowie 2012 r. 3 Stawki refundacji wywozowych do wołowiny zostały obniżone przez KE rozporządzeniami nr 343/2012 i 534/2012. 11

Zespół Ekspertów uwzględniając wahania sezonowe cen przewiduje, że w okresie objętym prognozą ceny skupu żywca wołowego mogą kształtować się następująco: Wyszczególnienie j.m. wrzesień 2012 r. grudzień Bydło ogółem zł/kg 6,20-6,50 6,30-6,70 Młode bydło rzeźne zł/kg 6,40-6,70 6,50-6,90 4. RYNEK DROBIU aktualna sytuacja cenowa W 2012 r. wzrost cen żywca drobiowego jest ograniczany większą niż rok wcześniej produkcją. Jednak wysoki poziom cen wieprzowiny i wołowiny stymuluje wzrost popytu na drób, co powoduje, że jego ceny utrzymują się na stosunkowo wysokim poziomie. W maju 2012 r. (wg GUS) za żywiec drobiowy dostawcy otrzymywali średnio w kraju 4,12 zł/kg (bez VAT), o 1% więcej niż w poprzednim miesiącu oraz o ponad 5% więcej niż przed rokiem. CENY SKUPU KURCZĄT BROJLERÓW [zł/kg] 4,60 4,60 4,40 4,20 MRiRW 4,40 4,20 4,00 4,00 3,80 3,80 3,60 3,60 3,40 3,20 prognoza 3,40 3,20 3,00 3,00 2,80 2,80 IX 2010 XII 2010 III 2011 VI 2011 IX 2011 XII 2011 III 2012 VI 2012 IX 2012 XII 2012 Wzrostowa tendencja cen utrzymuje się w skupie kurcząt, natomiast ceny indyków w bieżącym roku uległy obniżeniu. Według danych z zakładów drobiarskich objętych monitoringiem Zintegrowanego Systemu Rolniczej Informacji Rynkowej MRiRW, w czerwcu 2012 r. ceny skupu kurcząt średnio w kraju ukształtowały się na poziomie 4,05 złkg, a indyków 5,29 zł/kg. Ceny kurcząt były o 5% wyższe niż w maju, a ceny 12

indyków nieznacznie (o 0,2%) wyższe. W porównaniu do czerwca 2011 r. ceny kurcząt były o 14% wyższe, a indyków o 12% niższe. W odniesieniu do cen sprzed dwóch lat kurczęta i indyki skupowano po cenach wyższych o 18-19%. czynniki wpływające na poziom cen skupu: - produkcja i skup mięsa drobiowego W Polsce od lat w produkcji żywca drobiowego utrzymuje się tendencja wzrostowa. Według danych GUS w 2011 r. w Polsce wyprodukowano 2.038 tys. ton żywca drobiowego (1.427 tys. ton w w.b.c.), tj. o 4% więcej niż w roku poprzednim. W 2012 r. przewidywany jest dalszy wzrost produkcji drobiu do 2157 tys. ton (1.510 tys. ton w w.b.c). Wzrost produkcji jest stymulowany rosnącym popytem na kurczęta, które pomimo wzrostu cen nadal są najtańszym gatunkiem mięsa. W szybkim tempie rosną też dostawy żywca drobiowego do skupu. W 2011 r. skup żywca drobiowego wyniósł 1.919 tys. ton i był o 6% większy niż w 2010 r. W okresie styczeń-maj 2012 r. skup drobiu ukształtował się na poziomie 738 tys. ton, tj. o 21% wyższym niż rok wcześniej. W drugiej połowie roku dynamika wzrostu skupu, jak i produkcji może ulec ograniczeniu. - handel zagraniczny W minionych latach notowano znaczący wzrost eksportu asortymentu drobiowego, co związane było z konkurencyjnymi jego cenami i w konsekwencji dużym popytem eksportowym na drób z Polski. Według wstępnych danych Ministerstwa Finansów w 2011 r. eksport drobiu żywego, mięsa i przetworów drobiowych (w ekwiwalencie mięsa) osiągnął poziom 517 tys. ton, tj. o 7% wyższy niż w 2010 r. W 2012 r. polski drób nadal odznacza się wysoką konkurencyjnością na rynku unijnym, a jego ceny zbytu należą do najniższych w UE. W czerwcu 2012 r. na rynku krajowym cena zbytu tuszek kurcząt patroszonych z szyjami wyrażona w walucie unijnej wynosiła 147,79 EUR/100 kg. Była ona o 22% niższa od przeciętnej ceny w UE (189,76 EUR/100 kg). Poza konkurencyjnymi cenami przewidywanemu wzrostowi eksportu polskiego drobiu w 2012 r. sprzyja wolniej rosnąca produkcja tego mięsa w UE. Ponadto zgodnie z prognozami Komisji Europejskiej, na rynku unijnym utrzyma się wzrostowa tendencja w konsumpcji mięsa drobiowego, co dodatkowo będzie pobudzać popyt eksportowy. Według danych Ministerstwa Finansów w okresie pierwszych czterech miesięcy 2012 r. eksport żywca, mięsa i przetworów drobiowych (w ekwiwalencie mięsa) ukształtował się na poziomie 186 tys. ton, tj. o 17% wyższym niż w analogicznym okresie roku poprzedniego. 13

Szacuje się, że w pierwszej połowie 2012 r. wyeksportowano 280 tys. ton produktów drobiowych w ekwiwalencie mięsa, tj. o 13% więcej niż przed rokiem. W całym 2012 r. eksport może wynieść około 570 tys. ton, tj. o 10% więcej niż w 2011 r. W latach 2009-2011 rósł również importu drobiu. Według danych Ministerstwa Finansów w 2011 r. do Polski (w ekwiwalencie mięsa) sprowadzono 74 tys. ton produktów drobiowych, tj. o ponad 19% więcej niż w 2010 r. W okresie pierwszych czterech miesięcy 2012 r., przywóz żywca, mięsa i przetworów (w ekwiwalencie mięsa) zmniejszył się o 13%, do 22 tys. ton. Przewiduje się, że w całym 2012 r. przywóz drobiu do Polski (z uwagi na rosnącą produkcję krajową) może być o 5% mniejszy niż w 2011 r. i wynieść około 70 tys. ton. Podobnie jak w latach poprzednich import drobiu będzie miał tylko charakter uzupełniający w zaopatrzeniu rynku krajowego. - spożycie Według szacunków IERiGŻ-PIB w 2011 r. bilansowe spożycie mięsa drobiowego ogółem wzrosło do 25,6 kg na osobę z 24,8 kg na osobę w 2010 r., co związane było ze zwiększeniem spożycia mięsa drobiowego w gastronomii i jednostkach sektora publicznego. W 2012 r. spodziewanemu dalszemu wzrostowi spożycia mięsa drobiowego sprzyjać będzie przewidywany spadkowy trend produkcji wieprzowiny. Zgodnie z prognozą IERiGŻ-PIB, w 2012 r. spożycie drobiu w Polsce wzrośnie do 26 kg na mieszkańca i częściowo zrekompensuje spadek spożycia wieprzowiny. prognoza cen skupu do grudnia 2012 r. Biorąc pod uwagę malejącą krajową produkcję i wysokie ceny wieprzowiny, przewiduje się zwiększony popyt wewnętrzny na mięso drobiowe, w tym zwłaszcza kurcząt. Popyt na drób stymulowany będzie dodatkowo wysokim zapotrzebowaniem na rynkach zagranicznych, szczególnie ze strony krajów UE. Tak więc pomimo przewidywanego wzrostu produkcji żywca drobiowego, ceny kurcząt brojlerów w drugiej połowie 2012 r. mogą być znacząco wyższe niż przed rokiem. Uwzględniając wahania sezonowe, Zespół Ekspertów prognozuje, że przeciętne ceny skupu kurcząt brojlerów do grudnia 2012 r. mogą kształtować się następująco: Wyszczególnienie j.m. wrzesień 2012 r. grudzień Kurczęta brojlery zł/kg 4,10-4,30 3,80-4,10 14

5. RYNEK MLEKA I PRODUKTÓW MLECZARSKICH aktualna sytuacja cenowa Wzrost światowej produkcji mleka i przetworów mleczarskich spowodował, że w pierwszych miesiącach 2012 r. utrzymywała się spadkowa tendencja cen tych produktów. Został on zahamowany dopiero w drugiej połowie maja. - masło w blokach i odtłuszczone mleko w proszku (OMP) Na rynkach wewnętrznych głównych unijnych producentów ceny masła od połowy maja br. wykazują tendencję do wzrostu. W czerwcu 2012 r. w Niemczech, Francji i Holandii za masło w blokach płacono 2,60-2,68 EUR/kg, tj. o 5-7% więcej niż w maju br., ale o 36-38% mniej niż przed rokiem. Również w USA ceny masła w czerwcu były wyższe niż w maju (o 10%), ale o 30% niższe niż rok wcześniej. Jedynie w Oceanii masło nadal tanieje. W czerwcu 2012 r. w monitorowanych krajach UE również ceny OMP były wyższe niż w maju (o 4-7%) i kształtowały się w zakresie 2,09-2,11 EUR/kg. W odniesieniu do notowań sprzed roku ceny tego proszku były o 13-15% niższe. Od początku czerwca 2012 r. rosną także ceny OMP w USA. Spadek cen tego produktu został wyhamowany również w Oceanii. CENY ZBYTU MASŁA I MLEKA ODTŁUSZCZONEGO W PROSZKU [zł/kg] - z podatkiem VAT 18,0 18,0 17,0 17,0 16,0 16,0 15,0 15,0 14,0 13,0 GUS 14,0 13,0 12,0 11,0 prognoza 12,0 11,0 10,0 10,0 9,0 9,0 8,0 8,0 IX 2010 XII 2010 III 2011 VI 2011 IX 2011 XII 2011 III 2012 VI 2012 IX 2012 XII 2012 masło w blokach mleko odtłuszczone w proszku Według danych MRiRW z zakładów objętych monitoringiem Zintegrowanego Systemu Rolniczej Informacji Rynkowej w czerwcu 2012 r. masło w blokach i OMP podrożało również w Polsce. Cena masła w blokach w tym miesiącu wynosiła 10,96 zł/kg (bez VAT) i była o 9% wyższa niż w maju br., a cena OMP osiągnęła 15

poziom 8,48 zł/kg (bez VAT), tj. o 2% wyższy. W porównaniu do notowań sprzed roku masło w blokach było jednak o 26% tańsze, a OMP o 8% tańsze. - mleko surowe Rosnąca podaż surowca i spadek cen produktów mleczarskich powoduje, że zakłady przetwórcze obniżają ceny skupu mleka surowego. W UE-27 średnia cena skupu mleka w maju 2012 r. (dane KE) ukształtowała się na poziomie 31,60 EUR/100 kg, tj. o 2,3% niższym niż w kwietniu i o 5% niższym od notowanego w maju 2011 r. W Polsce w maju 2012 r. (dane GUS) za mleko dostarczone do skupu producenci uzyskiwali średnio 116,54 zł/hl, tj. o 2,4% mniej niż w kwietniu i o 2% mniej niż rok wcześniej. 140 135 130 125 120 115 110 CENY SKUPU MLEKA [zł/hl] bez podatku VAT GUS 140 135 130 125 120 115 110 105 prognoza 105 100 100 IX 2010 XII 2010 III 2011 VI 2011 IX 2011 XII 2011 III 2012 VI 2012 IX 2012 XII 2012 czynniki wpływające na poziom cen: - pogłowie krów oraz produkcja i dostawy mleka Według prognoz FAO światowa produkcja mleka nadal rośnie. Przewiduje się, że w 2012 r. będzie ona o 2,7% wyższa niż w 2011 r. i osiągnie poziom 750 mln ton. Wzrost produkcji globalnej będzie efektem zwiększenia podaży surowca zarówno u głównych eksporterów produktów mleczarskich, jak i w krajach rozwijających się. Według danych USDA w 2012 r. w UE przewidywany jest wzrost produkcji mleka o 1%, do poziomu 156,5 mln ton. Według danych Komisji Europejskiej w okresie styczeń-marzec 2012 r. w UE-27 skupiono o 4% mleka więcej niż rok wcześniej. W Polsce, według danych GUS, w grudniu 2011 r. pogłowie krów mlecznych ukształtowało się na poziomie 2.446 tys. szt., tj. o 3,3% niższym niż rok wcześniej. Niższe niż przed rokiem ceny skupu mleka, przy wzroście kosztów produkcji tego surowca, będą skutkowały pogorszeniem opłacalności produkcji mleka. Może to 16

skłaniać mniej efektywne gospodarstwa do ograniczania pogłowia lub rezygnacji z chowu bydła mlecznego. Przewiduje się, że dynamika redukcji pogłowia krów mlecznych w 2012 r. będzie zbliżona do ubiegłorocznej. Według prognozy IERiGŻ- PIB w grudniu 2012 r. liczba krów mlecznych może wynieść 2.375 tys. szt. Spadek pogłowia zostanie prawdopodobnie zrekompensowany dalszym wzrostem wydajności mlecznej, która w 2012 r. prawdopodobnie przeciętnie osiągnie poziom około 5.150 kg/szt., tj. o 3% wyższy niż w 2011 r. Mimo spadku cen skupu, dostawy mleka surowego również w Polsce utrzymują się na wysokim poziomie. Według danych GUS w okresie pięciu miesięcy 2012 r. producenci do podmiotów skupujących dostarczyli blisko 4 mld litrów mleka, tj. o 10% więcej niż w tym samym okresie ubiegłego roku. Przewiduje się, że wysoka dynamika wzrostu skupu mleka w Polsce będzie kontynuowana do końca okresu żywienia letniego, a znaczące sezonowe i koniunkturalne obniżenie jego poziomu może nastąpić w czwartym kwartale 2012 r. Według prognozy IERiGŻ-PIB skup mleka w całym 2012 r. może być o 3% większy niż w 2011 r. Natomiast krajowa produkcja mleka w 2012 r. utrzyma się na poziomie zbliżonym do notowanego w 2011 r. i wyniesie 12,41 mld kg. - produkcja odtłuszczonego mleka w proszku i masła Utrzymujący się popyt eksportowy na unijne odtłuszczone mleko w proszku wpływa stymulująco na jego produkcję w UE, w tym w Polsce. Według danych GUS od stycznia do maja 2012 r. w kraju wyprodukowano 46 tys. ton odtłuszczonego mleka w proszku, tj. o blisko 14% więcej niż w porównywalnym okresie 2011 r. Przewiduje się, że przy stabilizacji cen oraz rosnących dostawach surowca, krajowa produkcja tego artykułu w 2012 r. może być nieco większa niż w roku poprzednim. Masło produkowane w Polsce w głównej mierze zaspokaja popyt wewnętrzny, a tylko niewielka jego część jest eksportowana. Według danych GUS w okresie pięciu miesięcy 2012 r. wyprodukowano 70,7 tys. ton masła, tj. o niecałe 2% więcej niż w porównywalnym okresie 2011 r. Niskie ceny masła mogą ograniczać produkcję tego artykułu w kolejnych miesiącach. W związku z tym, przy ograniczonym popycie eksportowym, produkcja masła w 2012 r. może być nieco mniejsza niż w 2011 r. - handel zagraniczny Według danych KE od początku roku import odtłuszczonego mleka w proszku znacznie zwiększyły Chiny, Meksyk i Japonia. Sprzyja to wzrostowi eksportu OMP z UE, która należy do największych eksporterów tego proszku. Z danych KE wynika, że w okresie styczeń-kwiecień 2012 r. poza obszar celny UE wywieziono 196,3 tys. ton odtłuszczonego mleka w proszku, tj. o około 22% więcej niż w tym samym 17

okresie 2011 r. W tym czasie z Polski (dane wstępne Ministerstwa Finansów) wyeksportowano 23,7 tys. ton tego produktu, tj. o blisko 5% więcej niż w tym samym okresie 2011 r. Głównymi odbiorcami polskiego OMP były kraje UE, których udział w wolumenie eksportu wyniósł 37% oraz Algieria (25%). Przewiduje się, że z uwagi na cenową konkurencyjność polskiego OMP oraz popyt ze strony krajów rozwijających się, wywóz odtłuszczonego mleka w proszku z Polski w całym 2012 r. może być większy niż w roku poprzednim. Ograniczony popyt eksportowy i mała konkurencyjność cenowa unijnego masła wpływa hamująco na wywóz tego tłuszczu poza obszar celny UE. W okresie styczeńkwiecień 2012 r. z UE wywieziono 30,4 tys. ton tego tłuszczu, tj. o 20% mniej niż przed rokiem. W kwietniu br. w eksporcie masła z Polski zaobserwowano ożywienie, które mogło być związane z lokowaniem polskiego masła w zagranicznych magazynach w ramach mechanizmu dopłat do prywatnego przechowywania. Z uwagi jednak na ograniczony eksport tego produktu w pierwszym kwartale, w ciągu czterech pierwszych miesięcy 2012 r. z Polski wyeksportowano 10,1 tys. ton, tj. o około 25% mniej niż w tym samym okresie 2011 r. Przeważającą część (94%) stanowił eksport do krajów UE. Eksport masła może ulec ponownemu ograniczeniu po 15 sierpnia br., tj. po zakończeniu wprowadzania masła do prywatnego przechowywania. Ocenia się, że w 2012 r. wywóz krajowego masła, pomimo prawdopodobnego utrzymania cenowej przewagi konkurencyjnej wobec oferty z innych krajów UE, może być mniejszy niż w 2011 r. Duży wpływ na możliwości lokowania unijnego i polskiego masła na rynkach zagranicznych będą miały kursy wymiany walut. Zwiększona produkcja krajowa ogranicza import przetworów mleczarskich do Polski. W okresie czterech miesięcy 2012 r. import OMP wyniósł 6,8 tys. ton, tj. o 25% mniej niż przed rokiem. Przywóz masła do Polski w miesiącach styczeńkwiecień wyniósł 2,9 tys. ton i był o 35% mniejszy niż przed rokiem. - spożycie mleka i jego przetworów W 2011 r. w kraju utrzymał się, obserwowany od 2006 r., wzrost konsumpcji mleka i jego przetworów. Według szacunków IERiGŻ-PIB bilansowe spożycie mleka w Polsce w 2011 r (łącznie z mlekiem przeznaczonym na przetwory, bez mleka przerobionego na masło) wyniosło 193 litry na mieszkańca i było o 1% większe niż rok wcześniej. W 2012 r. na skutek wzrostu produkcji surowca oraz mniejszego wzrostu cen detalicznych produktów mleczarskich w porównaniu do cen pozostałych produktów, będących źródłem białka zwierzęcego (m.in. mięsa i jego przetworów, ryb, jaj), bilansowe spożycie mleka prawdopodobnie będzie nieco wyższe (o 0,5%) 18

niż w roku poprzednim. IERiGŻ-PIB prognozuje, że w 2012 r. może ono wynieść 194 litry na osobę. Konsumpcja masła w Polsce uzależniona jest od poziomu jego cen i relacji do cen innych tłuszczów. W latach 2009-2011 utrzymywała się spadkowa tendencja w spożyciu tego tłuszczu. Według szacunków IERiGŻ-PIB w 2011 r. wyniosło ono 4,3 kg na 1 mieszkańca. Biorąc pod uwagę zmiany cen detalicznych masła i margaryny przewiduje się, że spożycie masła w 2012 r. nie ulegnie dalszemu zmniejszeniu, a nawet może być nieco większe niż w 2011 r. prognoza cen skupu mleka oraz zbytu masła i OMP do grudnia 2012 r. Wzrost globalnej produkcji mleka i jego podstawowych przetworów przyczynił się do zwiększenia konkurencji na światowym rynku produktów mleczarskich. Uwzględniając możliwości eksportowe i popyt krajowy Zespół Ekspertów przewiduje, że ceny OMP i masła w drugiej połowie 2012 r. będą względnie stabilne, wykazując sezonowy wzrost w okresie jesienno-zimowym, przy czym ceny OMP będą o około 10% niższe od notowanych rok wcześniej, a masła o 20-25% niższe. Na okres jesienno-zimowy 2012 r. przewidywany jest także wzrost cen mleka surowego. Zespół Ekspertów, uwzględniając wahania sezonowe, przewiduje następujący poziom cen skupu mleka oraz cen zbytu przetworów mleczarskich: Wyszczególnienie j.m. wrzesień 2012 r. grudzień Mleko surowe zł/hl 114-120 117-125 Masło w blokach* zł/kg 12,3-12,9 12,8-13,7 Mleko odtłuszczone w proszku* zł/kg 8,7-9,1 8,9-9,5 *- ceny zbytu z podatkiem VAT 19

Prognoza cen skupu (bez VAT) określona przez Zespół Ekspertów na posiedzeniu w dniu 27 czerwca 2012 r. Wyszczególnienie j.m Ceny w maju 2012 r. (wg GUS) Prognozowane ceny na: IX 2012 XII 2012 Roczny wskaźnik zmian w % analogiczny okres poprzedniego roku = 100 IX 2012 XII 2012 pszenica ogółem 1) zł/t 933 760-800 780-830 99-104 103-109 pszenica konsumpcyjna 2) zł/t 940 800-840 820-870 94-98 104-110 żyto ogółem 1) zł/t 828 710-750 720-770 95-100 90-96 żywiec wieprzowy zł/kg 5,36 5,4-5,7 5,1-5,5 108-114 92-99 bydło ogółem zł/kg 6,31 6,2-6,5 6,3-6,7 104-109 99-106 młode bydło rzeźne zł/kg 6,51 6,4-6,7 6,5-6,9 100-105 97-103 kurczęta brojlery zł/kg 3,87 4,1-4,3 3,8-4,1 104-109 106-114 mleko surowe zł/hl 116,54 114-120 117-125 94-99 91-97 masło w blokach 3) zł/kg 12,78 12,3-12,9 12,8-13,7 75-78 75-80 mleko odtłuszczone w proszku (OMP) 3) zł/kg 8,91 8,7-9,1 8,9-9,5 88-92 85-91 1) dotyczy przewidywanej średniej ważonej ceny danego rodzaju zboża zarówno konsumpcyjnego, jak i paszowego 2) dotyczy przewidywanej średniej ceny pszenicy przeznaczonej na cele konsumpcyjne notowanej na giełdach krajowych 3) ceny zbytu z podatkiem VAT 20