Materiały informacyjne dla pacjentów Ząbkowanie Rozdziały tego tematu: Wprowadzenie Objawy Leczenie Powikłania Zapobieganie Ostrzeżenia Wprowadzenie Pierwsze zęby (zwane także zębami mlecznymi lub przejściowymi) rozwijają się zazwyczaj przed urodzeniem dziecka. Normalnie zaczynają przebijać się przez dziąsła od około szóstego do dziewiątego miesiąca życia. Na ogół pierwszy pojawia się przedni dolny ząbek, następnie górny przedni (środkowe siekacze), a potem górne i dolne siekacze po obu stronach (siekacze boczne). Większość dzieci przed pierwszymi urodzinami ma około ośmiu zębów, ale jest to tylko wartość średnia. Pierwszy ząb trzonowy (zęby tylne) zaczyna wychodzić około 12 do 14 miesiąca życia, po kłach (następne po siekaczach bocznych) w 16-18 miesiącu i wreszcie drugie trzonowce pojawiają się w 18-30 miesiącu. Pełny komplet pierwszych zębów dziecko osiąga zazwyczaj w wieku dwa i pół roku. Ząbkowanie może się rozpocząć wcześnie, w 3 miesiącu i trwać do 3 roku życia. W rzadkich wypadkach dziecko może się urodzić z jednym lub dwoma ząbkami albo zęby wyżynają się w ciągu pierwszych kilku tygodni życia. Nie jest to powód do zmartwienia, dopóki zęby nie przeszkadzają w karmieniu. Teething Polish Translated March 05 Page 1 of 5 NHS Direct 2005
Objawy Ruchy nowych zębów w żuchwie i proces przechodzenia przez dziąsło mogą spowodować dyskomfort, który powinien ustąpić, jak tylko ząb się pokaże. Niektóre dzieci przeżywają trudny okres przy wyrzynaniu się każdego zęba, podczas gdy inne nie odczuwają silnych dolegliwości. Objawy ząbkowania obejmują: ból obrzęk dziąseł zaczerwienione, gorące szczęki nadmierne ślinienie się pieluszkowe zapalenie skóry zmiana nawyków związanych ze spaniem i/lub zwiększona tendencja do gryzienia przedmiotów ogólne rozdrażnienie. Teething Polish Translated March 05 Page 2 of 5 NHS Direct 2005
Leczenie Aby złagodzić dolegliwości związane z ząbkowaniem, można spróbować kilku sposobów: W zmienione obszary dziąseł czystym palcem wcierać niewielką ilość żelu dla ząbkujących niemowląt oraz delikatnie go wmasowywać. Niektóre z nich zawierają łagodne środki miejscowo znieczulające, dzięki czemu zmniejszają ból. Ewentualnie można zastosować paracetamol dla dzieci w płynie (np. Calpol). Dziecku mogą przynieść ulgę środki homeopatyczne, takie jak chamomilla. Specyficzne środki na ząbkowanie dostępne są w aptekach, supermarketach i sklepach ze zdrową żywnością. Wykwalifikowany homeopata może przygotować bardziej indywidualne środki o większej mocy, jeśli jest to wymagane. Oziębiony gryzak może odwracać uwagę dziecka przez pewien czas, pomagając ukoić ból dziąseł. Gryzak należy wyjąć z zamrażarki zanim zamarznie i stanie się twardy, aby uniknąć ranienia już i tak obolałych dziąseł dziecka. Nigdy nie należy zawiązywać gryzaka na szyi dziecka. Żucie twardych biszkoptów, zamrożonych bananów lub ochłodzonej surowej marchewki może pomóc, ale powinno się odbywać pod uważnym nadzorem (na wypadek odłamania się do ust dużego kawałka). Nałożenie niewielkiej ilości czystej wazeliny lub wodnistego kremu wokół ust i na podbródek zapobiega bolesności z powodu nadmiernego ślinienia. Częste wycieranie śliny z buzi dziecka zapobiega powstaniu wysypki. Nigdy nie należy stosować aspiryny ani wcierać whisky w dziąsła dziecka. Przy jakichkolwiek wątpliwościach zawsze należy skonsultować się ze stomatologiem lub pielęgniarką środowiskową. Powikłania Jeśli ząbkowanie dziecka znacząco się opóźnia, należy porozmawiać z dentystą lub wizytatorem zdrowotnym. Teething Polish Translated March 05 Page 3 of 5 NHS Direct 2005
Zapobieganie Jak tylko pokaże się pierwszy ząbek dziecka, należy zacząć go czyścić. Na początku łatwiejsze będzie użycie kawałka czystej gazy lub tkaniny owiniętej wokół palca wskazującego. Kiedy pojawi się więcej zębów, należy zacząć używanie dziecięcej szczotki do zębów. Szczoteczka powinna być przeznaczona dla bardzo małych dzieci, należy na nią nakładać pastę dla dzieci w ilości odpowiadającej ziarenku grochu. Czyszczenie zębów dziecka będzie łatwiejsze, jeśli jego główkę będziemy kołysać w ramionach trzymając dziecko przed sobą. Kiedy dziecko skończy dwa lata, należy zacząć stosować pasty fluoryzowane. U starszych dzieci stosowanie tej techniki może być trudne, ale można stopniowo pozwolić dziecku przejąć odpowiedzialność za czyszczenie swoich zębów. Ważne jest mycie zębów dwa razy dziennie pastą z fluorem. W przypadku wątpliwości dotyczących sposobów dbania o zęby dziecka, należy skonsultować się z dentystą lub wizytatorem zdrowotnym. Jeśli to możliwe, lepiej unikać smoczka oraz zniechęcać dziecko do ssania kciuka. Może to spowodować problemy ze wzrostem i rozwojem zębów. W rezultacie może być konieczne leczenie z zastosowaniem aparatu korekcyjnego, gdy dziecko będzie starsze. Nigdy nie należy zanurzać smoczka lub gryzaczka w słodkich syropach, miodzie, sokach owocowych lub jakichkolwiek innych płynach zawierających cukier, szczególnie w czasie snu dziecka. Naraża to zęby na działanie szkodliwych kwasów, które atakują nowo tworzące się zęby i powodują próchnicę. Nigdy nie należy dodawać cukru do mleka, ani nie słodzić napojów. Mleko i woda są najlepszymi napojami. Podawanie butelką napojów zawierających cukier może prowadzić do próchnicy butelkowej (próchnicy zębów). Dziecko nie rodzi się z apetytem na słodycze i spróbuje cukru jedynie wtedy, gdy podaje mu się go we wczesnym okresie życia. Wczesne odstawienie od piersi i butelki jest czasem pomocne w zahamowaniu u dziecka rozwoju problemów z zębami, które mogą być spowodowane piciem z butelki. Kiedy dziecko ma sześć miesięcy lub jest w stanie samodzielnie siedzieć i trzymać przedmioty, należy próbować nauczyć je pić ze specjalnego kubka. Podczas pierwszej wizyty dziecka u stomatologa uzyska się wszelkie potrzebne informacje. Można też zabrać dziecko ze sobą na rutynową kontrolę własnych zębów. Badanie zębów dziecka można rozpocząć w dowolnym czasie od około szóstego miesiąca życia. Teething Polish Translated March 05 Page 4 of 5 NHS Direct 2005
Ostrzeżenia Rodzice najlepiej znają swoje dziecko. Jeśli wydaje się Państwu, że dziecko ząbkuje, lecz wyraźnie wygląda na chore, zawsze należy zasięgnąć profesjonalnej porady lekarza. Ząbkowanie jest czasami przyczyną objawów, takich jak gorączka, biegunka lub wymioty. Jeśli dziecko w trakcie ząbkowania ma takie objawy, należy skonsultować się ze swoim lekarzem rodzinnym lub zadzwonić po poradę do NHS Direct, numer telefonu 0845 4647. Teething Polish Translated March 05 Page 5 of 5 NHS Direct 2005