Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu w Gdańsku Katedra: Promocji Zdrowia Zakład: Biomedycznych Podstaw Zdrowia Fizjologia człowieka Osoby prowadzące przedmiot: Prof. nadzw. dr hab. Zbigniew Jastrzębski zb.jastrzebski@op.pl Materiały informacyjne dla studentów AWFiS kierunku Turystyka i Rekreacja
Temat ćwiczeń 10 Charakterystyka wysiłków fizycznych Materiały informacyjne dla studentów AWFiS kierunku Turystyka i Rekreacja
Podstawowe wielkości fizjologiczne charakteryzujące układ oddechowy: Wentylacja płuc (V E ) w spoczynku wynosi ok. 8 l/min. Objętość oddechowa (V T ) wartość spoczynkowa wynosi ok. 500 ml. Liczba oddechów na minut (rytm oddechowy - f r ) w spoczynku wynosi ok. 15 oddechów na minutę
WENTYLACJA PŁUCP W momencie rozpoczęcia wysiłku następuje gwałtowny skok wskaźnika V E, po czym utrzymuje się on na osiągniętym poziomie przez 20 30 sekund. Następnie wentylacja zaczyna ponownie wzrastać, jednakŝe wzrost ten jest coraz wolniejszy. Po ok. 3 4 minutach V E normuje się na określonym poziome adekwatnym do intensywności wysiłku. Stan ten jest nazywany stanem stabilizacji funkcjonalnej (SS). Wprowadzenie do fizjologii klinicznej, Kozłowski S., Nazar K., Warszawa 1999
WENTYLACJA PŁUCP Im wysiłek jest intensywniejszy tym wyŝszy jest poziom stabilizacji V E. ZaleŜność ta jest prawdziwa do momentu. Kiedy intensywność wysiłku osiągnie ok. 70% VO 2 max. Wówczas wprost proporcjonalny stosunek V E do VO 2 zostaje zatracony. Wentylacja nadal wzrasta, ale stosunek VO 2 / V E coraz to bardziej się zmniejsza (hiperwentylacja). Wprowadzenie do fizjologii klinicznej, Kozłowski S., Nazar K., Warszawa 1999
HIPERWENTYLACJA Nadmierna wentylacja pęcherzykowa w stosunku do potrzeb metabolicznych Podstawy fizjologii wysiłku fizycznego z zarysem fizjologii człowieka, Jaskólski A., Jaskólska A., Wrocław 2005
PRÓG G WENTYLACYJNY Po osiągnięciu intensywności około 70% VO 2 max Następuje równieŝ znaczny wzrost stęŝenia mleczanu i jonów wodoru we krwi. Wielkość obciąŝenia, przy którym dochodzi do powyŝszych zmian nosi nazwę progu wentylacyjnego (VT). U ludzi o małej wydolności fizycznej VT moŝe być zlokalizowane na poziomie poniŝej 70% VO 2 max. Natomiast u osób z większą wydolnością hiperwentylacja występuje w wysiłkach o intensywności 80 85%. Wprowadzenie do fizjologii klinicznej, Kozłowski S., Nazar K., Warszawa 1999
Podczas wysiłku Maksymalna wentylacja płuc (V E max. ) wynosi odpowiednio: u ludzi o małej wydolności: 70 90 l/min. u ludzi o dobrej wydolności: 110 130 l/min. u ludzi wytrenowanych: 150 160 l/min. wybitne jednostki: 200 210 l/min.
Podczas wysiłku Częstość oddechów zwiększa się wraz z intensywnością wysiłku. Maksymalna częstość oddechów u człowieka waha się w granicach 80-90/min. Jednak taką f r człowiek jest w stanie utrzymać tylko przez sekundy. Podczas wysiłków fizycznych liczba oddechów zazwyczaj nie przekracza 50-60/min. Wprowadzenie do fizjologii klinicznej, Kozłowski S., Nazar K., Warszawa 1999
Podczas wysiłku V T objętość oddechowa zwiększa się do ok. 3 l. Zwiększenie zachodzi głównie kosztem odpowiednio zmniejszającej się objętości powietrza uzupełniającego (IRV) Wprowadzenie do fizjologii klinicznej, Kozłowski S., Nazar K., Warszawa 1999
Tabela 1. Wysiłkowy wzrost funkcji układu oddychania Parametry Spoczynek Wysiłek maksymalny % wzrostu V E (l/min.) 8 160 2000 VO 2 (l/min.) 0.3 5 1700 f r (od/min.) 15 60 400 Fizjologia Sportu, Ronikier A.,Warszawa 2001
Tabela 2. Wpływ głębokości i częstości oddechów na wentylację minutową płuc Warunki Objętość oddechow a [ml] Częstość oddechów na minutę Wentylacja minutowa [ml] Przestrzeń martwa Wentylacja pęcherzykow a [ml] (150ml x Płytkie oddechy 150 40 6000 0 40) Normalne (150ml x 500 12 6000 4200 oddechy 12) Głębokie 1000 6 6000 (150ml x 6) 5100 oddechy Podstawy fizjologii wysiłku fizycznego z zarysem fizjologii człowieka, Jaskólski A., Jaskólska A., Wrocław 2005
Bibliografia Podstawy fizjologii wysiłku fizycznego z zarysem fizjologii człowieka, Jaskólski A., Jaskólska A., Wrocław 2005 Wprowadzenie do fizjologii klinicznej, Kozłowski S., Nazar K., Warszawa 1999 Physiology of sport and exercise, Wilmore J.H., Costill D. L., Human Kinetics 2004 Fizjologia Sportu, Ronikier A., Warszawa 2001 Materiały informacyjne dla studentów AWFiS kierunku Turystyka i Rekreacja