Poniżej znajduje się wykaz zmian prawnych wprowadzonych w ustawie z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi, które wprowadzają nowe zasady przeprowadzania transakcji krótkiej sprzedaży. Ponadto wskazano zmiany, dotyczące pożyczek papierów wartościowych wprowadzone w ustawie z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych oraz ustawie z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych. Zmiany w ustawie z dnia 29 lipca 2005 roku o obrocie instrumentami finansowymi. (1) W art. 94. ust 1 wykreślono pkt. 3 Komentarz: Wykreślony art. 94 ust 1 pkt. 3, zawierał delegację dla Ministra Finansów (MF) do wydania rozporządzenia określającego tryb i warunki pożyczania maklerskich instrumentów finansowych, z udziałem firm inwestycyjnych oraz banków powierniczych. Oznacza to, że przestaje obowiązywać rozporządzenie MF z dnia 20 kwietnia 2006 r. wydane na podstawie ww. delegacji. (2) W art. 3 dodano pkt. 47, który wprowadził definicję krótką sprzedaż. Definicja brzmi następująco: krótka sprzedaż - rozumie się przez to zobowiązanie się do zbycia papierów wartościowych mimo ich braku w chwili zaciągania tego zobowiązania na rachunku papierów wartościowych zbywcy, jeżeli nie zostały spełnione warunki o których mowa w art. 7 ust. 5; 1
(3) W art. 7 dodano ust 5a brzmieniu: 5a. Na rynku regulowanym zawieranie transakcji krótkiej sprzedaży jest dopuszczalne o ile: 1) pomiędzy zbywcą lub podmiotem, o którym mowa w art.121 ust.2 pkt. 2, a wykonującym zlecenie została zawarta umowa, która: a) ustanawia obowiązek i określa zasady pozyskania i termin dostarczenia przez zbywcę lub podmiot, o którym mowa w art.121 ust.2 pkt. 2, papierów wartościowych niezbędnych do dokonania rozrachunku transakcji w terminie określonym przez Krajowy Depozyt lub inny podmiot prowadzący rozrachunek, oraz b) uprawnia wykonującego zlecenie do zawarcia na rachunek zbywcy lub podmiotu, o którym mowa w art.121 ust.2 pkt. 2, umowy pożyczki papierów wartościowych na wypadek nie wywiązania się przez zbywcę lub podmiot, o którym mowa w art.121 ust.2 pkt. 2, z obowiązku terminowego dostarczenia papierów wartościowych, albo 2) zbywcą jest podmiot będący uczestnikiem Krajowego Depozytu lub innego podmiotu prowadzącego rozliczenia transakcji, odpowiedzialny za wykonanie obowiązków związanych z rozliczeniem tej transakcji, albo 3) zbywcą jest podmiot nie będący uczestnikiem Krajowego Depozytu lub innego podmiotu prowadzącego rozliczenia transakcji, odpowiedzialnym za wykonanie obowiązków związanych z rozliczeniem tej transakcji, o ile umowa pomiędzy zbywcą a podmiotem będącym uczestnikiem Krajowego Depozytu lub innego podmiotu prowadzącego rozliczenia transakcji, odpowiedzialnym za wykonanie obowiązków związanych z rozliczeniem tej transakcji: a) ustanawia obowiązek i określa zasady pozyskania i termin dostarczenia przez zbywcę papierów wartościowych niezbędnych do dokonania rozrachunku transakcji w terminie określonym przez Krajowy Depozyt lub inny podmiot prowadzący rozrachunek, oraz 2
b) uprawnia tego uczestnika do zawarcia na rachunek zbywcy umowy pożyczki papierów wartościowych na wypadek nie wywiązania się przez zbywcę z obowiązku terminowego dostarczenia papierów wartościowych. (4) W art. 19 wykreślono ust. 3 Komentarz: Usunięty art. 19 ust. 3, stanowił dotychczas o wyłączeniu pożyczek papierów wartościowych spod rygorów kodeksu cywilnego i równocześnie odwoływał się do (uchylonego) rozporządzenia wydanego na podstawie art. 94 ust. 1 pkt. 3 Ustawy określającego zasady pożyczania papierów wartościowych na rynku kapitałowym. Poprzez wyłączenie spod rygorów kodeksu cywilnego umowa, której przedmiotem jest pożyczenie papierów wartościowych, stawała się umową nienazwaną i nie podlegała opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Aby przepisy prawa były jednak dużo bardziej czytelne dla uczestników obrotu na rynku kapitałowy, oraz w celu zachowania obecnego stanu prawnego wraz z uchyleniem przepisu ust. 3 w art. 19 ustawy o obrocie instrumentami finansowymi wprowadzono odpowiednie zapisy w ustawie o podatku od czynności cywilnoprawnych, które wyraźnie wskazywały brak opodatkowania pożyczek papierów wartościowych podatkiem od czynności cywilnoprawnych (zapisy w ustawie PCC patrz poniżej, czytaj również opinię podatkową zamieszczoną w sekcji [krótka sprzedaż] na stronach internetowych Giełdy). (5) W art. 28 ust. 2 dodano pkt. 16 i 17 w brzmieniu: 16) zasady kwalifikowania papierów wartościowych jako przedmiotu transakcji, o których mowa w art. 7 ust. 5a oraz pozyskiwania i przetwarzania informacji o tych transakcjach; 17) warunki i tryb zawierania oraz zasady monitorowania i limitowania transakcji, o których mowa w art. 7 ust. 5a; 3
W art. 50 ust 4 dodano pkt. 4a w brzmieniu 4a) sposób i tryb rozliczania transakcji, o których mowa w art.7 ust.5 i 5a, szczególne obowiązki uczestników ponoszących odpowiedzialność za wykonywanie obowiązków wynikających z rozliczeń tych transakcji, oraz środki dyscyplinujące, które mogą być podejmowane wobec takich uczestników; Komentarz: Zmiany w art. 28 i 50 ustawy stanowią poszerzenie katalogów określających zawartość regulaminów GPW i KDPW w zakresie określenia obowiązków tych instytucji z tytułu udostępniania przez nie mechanizmów krótkiej sprzedaży. Regulaminy w tym zakresie będą zatwierdzane przez Komisję Nadzoru Finansowego. Zmiany w Ustawie z dnia 9 września 2000 roku o podatku od czynności cywilnoprawnych. W art. 1 w ust. 1 w pkt. 1 lit. b otrzymuje brzmienie: b) umowy pożyczki pieniędzy lub rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, Komentarz: Zgodnie z art. 1 Ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych podlega zamknięty katalog czynności (opodatkowaniu podlegają jedynie umowy nazwane, wskazane bezpośrednio w ustawie PCC, mające charakter odpłatny). Zgodnie z ww. zmianą jedną z czynności podlegających opodatkowaniu jest umowa pożyczki pieniędzy lub rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku. Z uwagi na fakt, iż przedmiotem pożyczki papierów wartościowych jest prawo majątkowe umowa ta nie jest zatem umową pożyczki wskazaną w PCC jako czynność podlegająca opodatkowaniu. 4
Zmiany w Ustawie z dnia 27 maja 2004 roku o funduszach inwestycyjnych. (1) W art.102 a) ust. 1 otrzymuje brzmienie: 1. Fundusz inwestycyjny otwarty może udzielać innemu podmiotowi pożyczek, których przedmiotem są zdematerializowane papiery wartościowe: 1) przy udziale firm inwestycyjnych oraz banków powierniczych, o których mowa w ustawie o obrocie instrumentami finansowymi, lub 2) w ramach systemu zabezpieczania płynności rozliczeń na podstawie ustawy o obrocie instrumentami finansowymi prowadzonego przez: a) Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych Spółka Akcyjna, b) spółkę, której Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych Spółka Akcyjna przekazał wykonywanie czynności z zakresu zadań, o których mowa w art. 48 ust 2 ustawy o obrocie instrumentami finansowymi, c) izbę rozliczeniową, o której mowa w art. 68a ust. 1 ustawy o obrocie instrumentami finansowymi., b) po ust. 1 dodaje się ust. 1a w brzmieniu 1a. Pożyczka, o której mowa w ust 1, może zostać udzielona pod warunkiem, że: 1) fundusz otrzyma zabezpieczenie w środkach pieniężnych, papierach wartościowych lub prawach majątkowych, w które fundusz może lokować zgodnie z polityką inwestycyjną określoną w statucie; 2) wartość zabezpieczenia, wyceniona według metody przyjętej przez fundusz dla wyceny aktywów funduszu, będzie co najmniej równa wartości pożyczonych papierów wartościowych w każdym dniu wyceny aktywów funduszu do dnia zwrotu pożyczonych papierów wartościowych; 3) pożyczka zostanie udzielona na okres nie dłuższy niż 12 miesięcy; 5
4) zabezpieczenie mogące być przedmiotem zapisu na rachunku funduszu będzie ewidencjonowane na rachunkach funduszu, a zabezpieczenie nie mogące być przedmiotem zapisu na rachunkach funduszu będzie udokumentowane poprzez złożenie u depozytariusza prowadzącego rejestr aktywów funduszu odpowiednich dokumentów potwierdzających ustanowienie zabezpieczenia; w przypadku pożyczek udzielanych w ramach systemu zabezpieczania płynności rozliczeń zabezpieczenie będzie ewidencjonowane na zasadach określonych w regulaminie, o którym mowa w: a) art. 50 ust 1 ustawy o obrocie instrumentami finansowymi w przypadku Krajowego Depozytu Papierów Wartościowych Spółka Akcyjna, b) art. 48 ust. 15 ustawy o obrocie instrumentami finansowymi w przypadku spółki, której Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych Spółka Akcyjna przekazał wykonywanie czynności z zakresu zadań, o których mowa w art. 48 ust. 2 ustawy o obrocie instrumentami finansowymi, c) art. 68d ust. 2 ustawy o obrocie instrumentami finansowymi w przypadku izby rozliczeniowej, o której mowa w art. 68a ust 1 ustawy o obrocie instrumentami finansowymi. ; Komentarz: Zmiany w art. 102 ust. 1 mają na celu poszerzenie możliwości pożyczania papierów wartościowych przez fundusze inwestycyjne również o pożyczki, które odbywają się w ramach systemu zabezpieczania płynności rozliczeń przewidzianego ustawą o obrocie instrumentami finansowymi (system organizowany przez KDPW S.A.). Kolejną zmianą jest rezygnacja z wymogu udzielania przez fundusze pożyczek papierów wartościowych w trybie określonym przepisami wydanymi na podstawi art. 94 ust. 1 pkt. 3 ustawy o obrocie instrumentami finansowymi. Ustawa o zmianie ustawy o obrocie instrumentami finansowymi nie przewiduje wydania przepisów określających tryb i warunki pożyczania maklerskich instrumentów finansowych, z udziałem firm inwestycyjnych oraz banków 6
powierniczych poza systemem zabezpieczania płynności rozliczeń transakcji. W związku z powyższym na podstawie ust 1 w art. 102 fundusz może pożyczać papiery wartościowe przy udziale firm inwestycyjnych oraz banków powierniczych lub w ramach systemu zabezpieczania płynności rozliczeń. Wprowadzony ust 1a przewiduje w pkt. 3 wydłużenie okresu, na który fundusze mogą pożyczać papiery wartościowe z 6 do 12 miesięcy. Ponadto zgodnie z pkt. 4 umożliwiono depozytariuszowi kontrolę nad aktywami funduszu, poprzez wprowadzenie obowiązku ewidencji zabezpieczeń pożyczek papierów wartościowych na rachunkach funduszu. W przypadku pożyczek udzielanych w ramach systemu zabezpieczania płynności rozliczeń zasady ich ewidencji będą musiały być zgodnie z zasadami przewidzianymi w regulaminach podmiotów zobowiązanych do organizowania tego systemu. 7