SŁUŻBY JĘZYKOWE SEKRETARIATU GENERALNEGO RADY UNII EUROPEJSKIEJ

PL SEKRETARIAT GENERALNY RADY SŁUŻBY JĘZYKOWE SEKRETARIATU GENERALNEGO RADY UNII EUROPEJSKIEJ Wielojęzyczność w praktyce SERIA OGÓLNA LUTY 2012

Uwaga Niniejsza broszura jest publikacją Sekretariatu Generalnego Rady Dyrekcja Generalna A Personel i Administracja DGA 3 Tłumaczenie i Produkcja Dokumentów Niniejsza broszura służy wyłącznie do celów informacyjnych. Informacje o Radzie Europejskiej i Radzie Unii Europejskiej można znaleźć na następujących stronach: www.european-council.europa.eu www.consilium.europa.eu Informacji udziela też Informacji Publicznej przy Sekretariacie Generalnym Rady pod adresem: Rue de la Loi/Wetstraat 175 tel.: +32 22815650 1048 Bruxelles/Brussel faks: +32 22814977 BELGIQUE/BELGIË www.consilium.europa.eu/infopublic Wiele informacji o Unii Europejskiej można znaleźć w portalu Europa (http://europa.eu). Dane katalogowe znajdują się na końcu niniejszej publikacji. ISBN 978-92-824-3644-8 doi:10.2860/53328 Unia Europejska, 2012 Powielanie materiałów dozwolone pod warunkiem podania źródła. Okładka: Helder Almeida - Fotolia.com

1 SŁUŻBY JĘZYKOWE SEKRETARIATU GENERALNEGO RADY UNII EUROPEJSKIEJ Wielojęzyczność w praktyce

Budynek Lex siedziba służb językowych

WSTĘP 3 Przedstawiamy Państwu służby językowe Rady Unii Europejskiej. Unia Europejska, w której obowiązują 23 języki urzędowe 1, to bez wątpienia najbardziej wielojęzyczna organizacja na świecie. Jej wielojęzyczność to odzwierciedlenie językowej różnorodności Europy. Instytucje unijne mają polityczny obowiązek uwzględnić tę różnorodność w swoich pracach. A to nie lada zadanie. Stawić mu czoło pomagają służby językowe Sekretariatu Generalnego Rady UE (zwanego dalej Sekretariatem ). Dostarczają one Radzie Europejskiej, Radzie UE oraz obywatelom Unii dobrych jakościowo przekładów, dzięki czemu wielojęzyczność z teorii staje się praktyką. Praca tłumaczy w Sekretariacie koncentruje się przede wszystkim na dokumentach politycznych i legislacyjnych. W niniejszej broszurze znajdą Państwo szczegółowe informacje o tłumaczeniowym aspekcie pracy Sekretariatu i o funkcjonowaniu jego służb językowych. български español čeština dansk Deutsch eesti keel ελληνικά English français Gaeilge italiano latviešu valoda lietuvių kalba magyar Malti Nederlands polski português română slovenčina slovenščina suomi svenska 1 1 lipca 2013 r. wraz z wejściem Chorwacji do UE liczba języków wzrośnie do 24.

4 WIELOJĘZYCZNOŚĆ WIELOJĘZYCZNA UNIA Unia Europejska, w której obowiązują 23 języki urzędowe, to bez wątpienia najbardziej wielojęzyczna organizacja na świecie. Języków tych przybędzie, gdy w najbliższych latach dołączą do niej kolejne państwa. Zasadę wielojęzyczności ustanowiono rozporządzeniem Rady nr 1 z 15 kwietnia 1958 r. określającym system językowy ówczesnej Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej. Obecnie 23 językami urzędowymi są: angielski, bułgarski, czeski, duński, estoński, fiński, francuski, grecki, hiszpański, irlandzki, litewski, łotewski, maltański, niemiecki, niderlandzki, polski, portugalski, rumuński, słowacki, słoweński, szwedzki, węgierski, włoski 2. Obywatele Unii mają prawo czerpać informacje o niej i komunikować się z jej instytucjami w dowolnym z 23 języków urzędowych. Ponadto, jako że większość aktów prawnych Unii ma bezpośrednie zastosowanie w każdym z należących do niej państw, akty te muszą być dostępne w ich językach. Od tego w dużym stopniu zależy demokratyczna legitymacja Unii, składającej się z 27 różnorodnych kulturalnie i językowo krajów. PRAKTYCZNE WYZWANIE Wielojęzyczność UE jest odzwierciedleniem kulturowego i językowego bogactwa kontynentu, ale w praktyce stanowi duże wyzwanie. Do służb językowych należy pomóc stawić mu czoło: służby te dostarczają niezbędnych tłumaczeń Radzie Europejskiej, Radzie UE, a w konsekwencji też obywatelom, dzięki czemu wielojęzyczność z teorii staje się praktyką. 2 1 lipca 2013 r. wraz z wejściem Chorwacji do UE na liście tej znajdzie się język chorwacki.

STRUKTURA INSTYTUCJONALNA 5 DWIE INSTYTUCJE Sekretariat Generalny służy dwóm różnym instytucjom: Radzie Europejskiej i Radzie UE. Każda z nich jest samodzielna, ale obie są ze sobą ściśle związane. Rada Europejska wyznacza ogólne kierunki polityki Unii Europejskiej. Rada Unii Europejskiej pełni funkcję legislacyjną i budżetową oraz kształtuje politykę i koordynuje działania. RADA EUROPEJSKA W skład Rady Europejskiej mającej status niezależnej instytucji od czasu traktatu lizbońskiego (2007) wchodzą szefowie państw i rządów UE, jej przewodniczący oraz przewodniczący Komisji. W posiedzeniach Rady Europejskiej uczestniczy także wysoki przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa. Stały przewodniczący Rady Europejskiej jest wybierany na dwuipółletnią kadencję. Może zostać ponownie wybrany tylko raz. Rada Europejska zbiera się co najmniej cztery razy w roku. Jej posiedzenia cieszą się dużym zainteresowaniem mediów, ponieważ zapadające wtedy decyzje stają się mocnym bodźcem stanowiącym o ogólnym kierunku polityki Unii Europejskiej. W którym to języku? Służby językowe pomagają negocjować członkom Rady Europejskiej tłumaczą dokumenty na wszystkie języki urzędowe. Herman Van Rompuy, przewodniczący Rady Europejskiej, z kanclerz Niemiec Angelą Merkel i premier Słowacji Ivetą Radičovą.

6 Rolą Rady Europejskiej jest nadawanie UE niezbędnego impetu oraz definiowanie ogólnych kierunków i priorytetów jej polityki. Rada Europejska wydaje ważne oświadczenia polityczne, ale nie uchwala praw. Wszystkie istotne oświadczenia polityczne Rady Europejskiej są tłumaczone na języki urzędowe UE. RADA UNII EUROPEJSKIEJ Rada UE (nazywana czasem Radą Ministrów) jest instytucją, która wraz z Parlamentem omawia i przyjmuje unijne ustawodawstwo. W skład Rady UE wchodzą przedstawiciele państw Unii. Rada zbiera się dużo częściej niż Rada Europejska, a przy tym w różnym składzie, zależnie od tematu obrad. Istnieje na przykład Rada ds. Rolnictwa i Rybołówstwa czy Rada do Spraw Gospodarczych i Finansowych. Na posiedzeniach każdy rząd krajowy jest reprezentowany przez jednego ministra (zwykle jest to minister odpowiedzialny za omawianą na posiedzeniu dziedzinę). Jednym z najważniejszych zadań Rady jest przyjmowanie unijnego ustawodawstwa. Większa jego część powstaje na podstawie projektów zaproponowanych przez Komisję. Rada przyjmuje je wspólnie z Parlamentem Europejskim w ramach tzw. zwykłej procedury ustawodawczej. Wprowadzane przez Radę poprawki do projektów (nierzadko daleko idące) są tłumaczone na wszystkie języki urzędowe UE.

7 SŁUŻBY JĘZYKOWE SEKRETARIATU GENERALNEGO RADY Sekretariat Generalny Rady jest organem zatrudniającym etatowych urzędników europejskiej służby publicznej. Dba on o to, by zarówno Rada Europejska, jak i Rada UE miały do dyspozycji wszelkie niezbędne doradztwo i wsparcie. Personel Sekretariatu liczy ogółem ok. 3 tys. osób. Około 1 tys. spośród nich to pracownicy służb językowych, które są częścią Dyrekcji Generalnej A3 (Tłumaczenie i Produkcja Dokumentów). Zadaniem służb językowych jest przekładanie na 23 języki urzędowe wszystkich ważnych dokumentów politycznych oraz prawie całego ustawodawstwa (na kluczowych etapach procedury legislacyjnej). Tym sposobem wszystkie strony od najważniejszych aktorów politycznych po opinię publiczną mają dostęp do głównych dokumentów i aktów prawnych UE w językach urzędowych Unii. Służby językowe dokonują także tłumaczeń na potrzeby innych organów UE (zwłaszcza Europejskiej Służby Działań Zewnętrznych), tłumaczeń dla ogółu obywateli, dla licznych grup roboczych Sekretariatu oraz tłumaczeń na wewnętrzne potrzeby administracyjne. Czasem także przekładają z innych, nieoficjalnych języków lub na te języki. Nie jest natomiast zadaniem służb językowych dokonywanie tłumaczeń ustnych. W tej dziedzinie Sekretariat korzysta z pomocy tłumaczy ustnych pracujących dla Komisji Europejskiej.

8 SŁUŻBY JĘZYKOWE: WIELOJĘZYCZNY ZESPÓŁ TŁUMACZENIA FAKTY I LICZBY Służby językowe Sekretariatu tłumaczą rocznie ponad 13 tys. dokumentów, co we wszystkich językach razem daje około miliona stron. Na wszystkie 23 urzędowe języki UE tłumaczy się prawie całe ustawodawstwo i wiele ważnych dokumentów politycznych. Jednak wielu innych dokumentów z uwagi na racjonalne wykorzystanie zasobów nie tłumaczy się wcale lub tłumaczy się tylko na kilka języków. Około 70 proc. ogółu stron produkowanych w Radzie nie jest tłumaczonych w ogóle, ponieważ z powodów praktycznych większość grup roboczych pracuje na bazie tekstów jednojęzycznych. Służby językowe składają się z ok. 650 tłumaczy i 250 pracowników pomocniczych. Pracują oni w dzień, a kiedy trzeba także i w nocy, by wszystkie zamówione tłumaczenia były gotowe na czas. Tłumacze są podzieleni na 23 sekcje językowe, po jednej na każdy język urzędowy (powstaje także 24. sekcja chorwacka). Służbami językowymi zarządza zespół kierowniczy, który wytycza kierunki działań, wypracowuje wzorcowe rozwiązania oraz dba o komunikację i spójność sekcji językowych. Wspierają go w tym: koordynator ds. narzędzi komputerowych, koordynator polityki jakości, koordynatorzy ds. terminologii i dokumentacji oraz koordynator projektów. Służby językowe mają do dyspozycji bibliotekę językową, w której zgromadzono materiały źródłowe we wszystkich 23 językach urzędowych.

9 Biblioteka językowa Biblioteka językowa, dysponująca 10 tys. książek, w tym słownikami ogólnymi i specjalistycznymi, glosariuszami i materiałami źródłowymi, stanowi cenną pomoc dla tłumaczy i pozostałych użytkowników. Biblioteka oferuje także szeroki wybór materiałów elektronicznych oraz wszystkie wydania Dziennika Urzędowego Unii Europejskiej (od 1952 r. do dziś). Prenumeruje także ok. 50 ogólnych i specjalistycznych periodyków w wielu różnych językach. Do biblioteki językowej na 7 piętrze budynku Lex może przyjść każdy pracownik UE

niemiecka angielska bułgarska hiszpańska grecka łotewska portugalska czeska duńska estońska fińska francuska węgierska maltańska niderlandzka polska rumuńska słoweńska szwedzka Służby językowe Grupa A Grupa B Sekretariat irlandzka włoska litewska słowacka chorwacka Zespół wsparcia kierownictwa 10

11 SEKCJE JĘZYKOWE W każdej sekcji językowej zwykle pracuje 26 tłumaczy i ok. 10 asystentów. Każda z sekcji ma także własne kierownictwo, na które składają się: kierownik sekcji, kontroler jakości, specjalista ds. zasobów i koordynator. Są oni odpowiedzialni za wszystkie zadania administracyjne i za podział pracy. SEKCJE JĘZYKOWE W każdej sekcji językowej zwykle pracuje 26 tłumaczy i ok. 10 asystentów. Każda z sekcji ma także własne kierownictwo, na które składają się: kierownik sekcji, kontroler jakości, specjalista ds. zasobów i koordynator. Są oni odpowiedzialni za wszystkie zadania administracyjne i za podział pracy. STRUKTURA SEKCJI JĘZYKOWEJ STRUKTURA SEKCJI JĘZYKOWEJ Kierownik sekcji Kontrola jakości Zasoby Koordynator Tłumacze i asystenci Wszyscy etatowi pracownicy zarówno tłumacze, jak i asystenci wmuszą być obywatelami państw UE i przejść otwarty konkurs organi- Wszyscy etatowi pracownicy zarówno tłumacze, jak i asystenci muszą być obywatelami zowany przez Europejski Urząd Doboru Kadr EPSO (www.epso.eu). państw UE i przejść otwarty konkurs organizowany przez Europejski Urząd Doboru Kadr EPSO (www.epso.eu). Tłumacze muszą legitymować się dyplomem szkoły wyższej oraz bezbłędnie władać jednym z języków urzędowych UE (zwykle językiem ojczystym), a doskonale co najmniej dwoma innymi. Zazwyczaj Tłumacze muszą legitymować się dyplomem szkoły wyższej oraz bezbłędnie władać jednym z tłumaczą języków urzędowych oni teksty UE na (zwykle język językiem ojczysty, ojczystym), ale jeśli a doskonale zachodzi taka co najmniej potrzeba, dwoma mogą także tłumaczyć z języka ojczystego na język obcy. Ich praca innymi. Zazwyczaj tłumaczą oni teksty na język ojczysty, ale jeśli zachodzi taka potrzeba, mogą polega zarówno na tłumaczeniu, jak i na weryfikowaniu pracy innych także tłumaczyć z języka ojczystego na język obcy. Ich praca polega zarówno na tłumaczeniu, jak tłumaczy. i na weryfikowaniu pracy innych tłumaczy. Rolą asystentów jest koordynownie i świadczenie pomocy administracyjnej i technicznej przy tłumaczeniu i produkcji dokumentów. Rolą asystentów jest koordynownie i świadczenie pomocy administracyjnej i technicznej przy tłumaczeniu i produkcji dokumentów. Asystenci przygotowują i formatują teksty przed tłumaczeniem i po nim oraz dopilnowują, by ukończone tłumaczenie spełniało wymogi typograficzne i techniczne.

12 Asystenci przygotowują i formatują teksty przed tłumaczeniem i po nim oraz dopilnowują, by ukończone tłumaczenie spełniało wymogi typograficzne i techniczne. Staże Co roku Sekretariat Generalny Rady oferuje ok. 100 płatnych i ok. 20 bezpłatnych staży, w tym staży tłumaczeniowych w służbach językowych. Kandydat musi być obywatelem jednego z państw UE i legitymować się co najmniej dyplomem licencjackim bądź magisterskim lub być studentem kierunku dającego takie kwalifikacje. Ponieważ językami najczęściej używanymi w Sekretariacie są francuski i angielski, kandydat powinien bardzo dobrze znać przynajmniej jeden z nich. TŁUMACZENIE OD AUTORA DO CZYTELNIKA Od autora do Działu Koordynacji i Produkcji Na początku powstaje tekst: jest to zwykle projekt zmian do aktu prawnego (potrzebny na zbliżające się posiedzenie lub niezbędny na innym etapie podejmowania decyzji) lub dokument nielegislacyjny (np. tekst polityczny czy komunikat prasowy). Używając specjalnej aplikacji (zwanej Workflow), która pozwala monitorować i nadzorować kolejne etapy produkcji i dystrybucji, autor wysyła zredagowany tekst do Działu Koordynacji i Produkcji (centrala w Sekretariacie, przez którą przepływają wszystkie oficjalne dokumenty). Tam dokument zostaje sprawdzony pod kątem typografii i formatu oraz zarejestrowany i skatalogowany na serwerze Rady i w elektronicznym archiwum AIS (Archive Information System system informacji archiwalnej).

13 Tym sposobem dokument zaczyna oficjalnie istnieć i niezwłocznie trafia w oryginalnym języku do właściwych odbiorców. Z Działu Koordynacji do sekcji językowych Jeżeli autor wystąpi o tłumaczenie dokumentu, Dział Koordynacji bada, czy zlecenie to jest uzasadnione; bierze przy tym pod uwagę przede wszystkim zasadę dokumentów kluczowych (zob. poniżej). Jeżeli uzasadnienie faktycznie istnieje, zapada decyzja o przetłumaczeniu dokumentu na wszystkie języki urzędowe. W razie potrzeby także teksty inne niż dokumenty kluczowe mogą zostać przetłumaczone na wszystkie języki urzędowe lub na kilka z nich. Po zaakceptowaniu zlecenia Dział Koordynacji szacuje nakład pracy, wyznacza termin oraz wyszukuje niezbędne dokumenty bazowe, które umieszcza w specjalnej informatycznej pamięci tłumaczeniowej (baza danych zawierająca wcześniej przetłumaczone fragmenty tekstów zob. poniżej). Następnie tekst zostaje przekazany sekcjom językowym, w których lokalny koordynator, kierując się jego objętością i wyznaczonym terminem, przydziela go konkretnemu asystentowi(-om) lub tłumaczowi(-om). Zwykle tekst zostaje przydzielony także drugiemu tłumaczowi, którego zadaniem będzie zweryfikowanie gotowego tłumaczenia pod kątem jakości. Podczas pracy nad tekstem tłumacz i weryfikator korzystają z wielu narzędzi komputerowych wspomagających tłumaczenie i wyszukiwanie terminologii, które sprzyjają spójności, wydajności i dobremu tempu pracy. Z sekcji językowej do czytelnika Po tym jak tłumaczenie i weryfikacja zostaną wykonane, pracę przejmuje asystent i przed umieszczeniem dokumentu w archiwum AIS sprawdza, czy spełnia on odpowiednie wymogi typograficzne i techniczne.

14 Teraz tłumaczenie jest gotowe i może zostać udostępnione zgodnie z potrzebami: automatycznie rozesłane do państw UE (stolice i stałe przedstawicielstwa), do Komisji i innych właściwych odbiorców przez ekstranet, rozdane w wersji papierowej w salach posiedzeń, a w przypadku dokumentów udostępnianych publicznie umieszczone w publicznym rejestrze dokumentów Rady. JAK szybko i DOBRZE PRZETŁUMACZYĆ DOKUMENT NA 23 JĘZYKI? W Unii złożonej z 27 państw procedury bywają złożone. Dotyczy to zwłaszcza dyskusji politycznych i postępowania legislacyjnego. Weźmy na przykład legislację: w ramach zwykłej procedury ustawodawczej Komisja opracowuje projekt aktu prawnego, który następnie jest omawiany i w razie potrzeby zmieniany, a po wypracowaniu porozumienia przyjmowany wspólnie przez Radę (reprezentującą państwa UE) i Parlament Europejski (reprezentujący obywateli UE). Zależnie od złożoności proponowanego aktu oraz trudności w wypracowaniu kompromisu lub porozumienia proces ten może trwać od kilku miesięcy do kilku lat. Równoczesne tłumaczenie wielu aktów tego typu oraz związanych z nimi projektów, zmian, zaleceń, kompromisowych rozwiązań itp. na wszystkie 23 języki urzędowe na głównych etapach procedury jest zadaniem skomplikowanym, wymagającym wprawy oraz harmonijnej współpracy i sprawnej koordynacji zarówno w Sekretariacie, jak i na zewnątrz. Ze złożonością procedur najlepiej radzić sobie, szukając efektywnych rozwiązań. W związku z rozszerzeniami z 2004 i 2007 r., kiedy to do Unii dołączyło dwanaście nowych państw, a liczba języków urzędowych wzrosła z 11 do 23, zapotrzebowanie na efektywność niepomiernie wzrosło. Służby językowe Sekretariatu stanęły przed nie lada zadaniem: aby nie dopuścić do drastycznego wzrostu kosztów administracyjnych, trzeba było dostosować się do nowych potrzeb językowych, nie zwiększając ogólnej liczby pracowników. Innymi

15 słowy, liczba języków się podwoiła, a obsada kadrowa miała pozostać mniej więcej taka sama. Aby sprostać zadaniu, a jednocześnie nie pozbawić obywateli należnych im usług, poczyniono dwa ważne kroki. Po pierwsze, aby z cennych zasobów korzystać stosownie do priorytetów, sporządzono listę dokumentów kluczowych, na której znalazły się dokumenty bezwzględnie wymagające tłumaczenia: wszystkie dokumenty przeznaczone dla obywateli oraz wszystkie akty prawne publikowane w Dzienniku Urzędowym. Decyzja, czy tłumaczyć dokumenty spoza listy, miała zapadać dla każdego przypadku z osobna. Tym sposobem wyraźnie ograniczono liczbę tekstów tłumaczonych na potrzeby wewnętrzne. Po drugie, wraz z innymi instytucjami UE wiele zainwestowano w komputerowe narzędzia wspomagające tłumaczenie. Pomogło to zwiększyć wydajność, zachowując jakość. Te dwa kroki pozwoliły stopniowo zredukować liczbę pracowników starych sekcji językowych, by w ten sposób zrekompensować zatrudnienie nowych. Wspomnianym działaniom towarzyszyła ponadto ściślejsza współpraca na wszystkich szczeblach: w samych służbach językowych, między tymi służbami a innymi działami Sekretariatu oraz między Sekretariatem a innymi instytucjami UE. Dzięki temu obecnie we wszystkich instytucjach UE tłumaczenie to proces opierający się na współpracy, w którym kluczowe są: działania zespołowe i efektywność.

16 WSPÓŁPRACA W OBRĘBIE SŁUŻB JĘZYKOWYCH WSPÓŁPRACA W OBRĘBIE SŁUŻB JĘZYKOWYCH Na szczeblu centralnym w skład służb językowych wchodzi kilka wyspecjalizowanych grup i osób, które pomagają wszystkim sekcjom językowym w najważniejszych sprawach związanych z procesem tłumaczenia. Są to m.in. koordynatorzy ds. terminologii i dokumentacji, koordynator ds. narzędzi komputerowych, koordynator projektów i koordynator polityki jakości (kieruje on pracą sieci kontrolerów jakości ze wszystkich sekcji językowych). Na szczeblu centralnym w skład służb językowych wchodzi kilka wyspecjalizowanych grup i osób, które pomagają wszystkim sekcjom językowym w najważniejszych sprawach związanych z procesem tłumaczenia. Są to m.in. koordynatorzy ds. terminologii i dokumentacji, koordynator ds. narzędzi komputerowych, koordynator projektów i koordynator polityki jakości (kieruje on pracą sieci kontrolerów jakości ze wszystkich sekcji językowych). Kierownictwo służb językowych Koordynator polityki jakości Koordynatorzy ds. terminologii i dokumentacji Koordynator ds. narzędzi komputerowych Koordynator projektów Biblioteka językowa Koordynator polityki jakości Po rozszerzeniu z 2004 r. służby językowe opracowały politykę jakości, a w 2006 r. powołany został koordynator polityki jakości. Dba on o to, by tłumaczenia sporządzane teraz w jeszcze bardziej skomplikowanych warunkach były niezmiennie dobre jakościowo. Koordynator doradza kierownictwu służb językowych w sprawach jakości i jest osobą kontaktową na forum wewnętrznym i międzyinstytucjonalym w kwestiach kontroli Kontrolerzy jakości zbierają się dwa razy w tygodniu

17 jakości. Kieruje on pracami kontrolerów jakości z sekcji językowych i prace te koordynuje. Więcej szczegółów znajdą Państwo w broszurze Sekretariatu Quality Assurance at the Council s Translation Departament. Koordynatorzy ds. terminologii i dokumentacji Jednym z elementów, które decydują o jakości, jest spójność terminologiczna zarówno w obrębie jednego dokumentu, jak i dokumentów pokrewnych. Osiągnąć ją, a jednocześnie oszczędzić czas pomagają nowoczesne technologie. Koordynatorzy ds. terminologii i dokumentacji prowadzą i koordynują prace terminologiczne wszystkich sekcji oraz prace nad bazą terminów, dzięki czemu rośnie jakość i wydajność. Głównym narzędziem pracy terminologicznej w Unii Europejskiej jest międzyinstytucjonalna baza terminologiczna IATE. IATE Jednym z najbardziej widocznych efektów współpracy międzyinstytucjonalnej jest terminologiczna baza danych IATE (Interactive Terminology for Europe) wspólna baza wszystkich instytucji UE. IATE, zawierająca ponad 8 mln terminów, w tym skrótów i standardowych zwrotów, to największa terminologiczna baza danych na świecie. Znajdują się w niej terminy techniczne i geograficzne, nazwy organizacji i oficjalnych organów, skróty i akronimy, a także użyteczne informacje we wszystkich językach urzędowych, np. definicje czy wskazówki dotyczące użycia. Co dzień trafiają do niej nowe terminy, a baza jest stale uaktualniana wraz z rozwojem terminologii i sugestiami ekspertów. IATE jest także dostępna publicznie pod adresem: http://iate.europa.eu.

18 Koordynator ds. narzędzi komputerowych Koordynatorowi ds. narzędzi komputerowych towarzyszy zespół tłumaczy i asystentów oddelegowanych z sekcji językowych. Mają oni za zadanie pomagać we wdrażaniu narzędzi komputerowych, testować narzędzia i aplikacje, organizować szkolenia dla użytkowników, dostarczać im informacji i wsparcia, redagować instrukcje oraz popularyzować sprawdzone rozwiązania, a dzięki temu zwiększać wydajność. Koordynator regularnie spotyka się z przedstawicielami działów logistycznych i komputerowych Sekretariatu. Koordynator projektów Koordynator projektów zajmuje się przygotowywaniem i realizowaniem projektów horyzontalnych, m.in. szkoleń specjalistycznych czy językowych oraz współpracą z grupami tłumaczy wyspecjalizowanych w pewnych obszarach działalności Rady (gospodarka i finanse, wymiar sprawiedliwości i sprawy wewnętrzne, obrona czy środowisko). Realizuje także niezależne projekty, na przykład dba o ergonomię czy politykę ekologiczną, aby zapewnić właściwe warunki pracy.

19 WSPÓŁPRACA SŁUŻB JĘZYKOWYCH Z INNYMI DZIAŁAMI SEKRETARIATU Służba Prawna Dyrekcja Kontroli Jakości Legislacji, będąca częścią Służby Prawnej Rady, opierając się na tłumaczeniach sporządzonych przez służby językowe, z którymi ściśle współpracuje, dba o prawną jakość aktów legislacyjnych we wszystkich językach. Zanim akt prawny zostanie opublikowany w Dzienniku Urzędowym, dyrekcja ta sprawdza, czy jest on poprawnie sformułowany i czy spełnia jednolite zasady prawnoredakcyjne i typograficzne. Szkolenia Służby językowe współpracują bardzo często za pośrednictwem koordynatora projektów oraz wyspecjalizowanych grup tłumaczy z Działem Kształcenia i Rozwoju, by zapewnić tłumaczom i asystentom różnorodne szkolenia zwiększające ich kompetencje zawodowe i satysfakcję z pracy. Są to szkolenia językowe, warsztaty techniczne, szkolenia specjalistyczne oraz prezentacje i wykłady przygotowywane często przez innych urzędników na temat polityk i zagadnień unijnych. Przejrzysty oryginał Jakość tłumaczenia w dużej mierze zależy od jakości oryginału. W wielokulturowych instytucjach autorem oryginału jest często osoba niebędąca rodzimym użytkownikiem danego języka. Dlatego służby językowe pomagają autorom, którzy sobie tego zażyczą, skorygować tekst napisany w dowolnym języku urzędowym UE. Największym zapotrzebowaniem cieszą się oczywiście angielski i francuski języki, w których redagowana jest większość unijnych dokumentów.

20 WSPÓŁPRACA MIĘDZY INSTYTUCJAMI Rekrutacja By zrekrutować pracowników, służby językowe podobnie jak inne organy i instytucje UE zwracają się do Europejskiego Urzędu Doboru Kadr (EPSO), który regularnie ogłasza konkursy na stanowiska tłumaczy i asystentów (http://europa.eu/epso). Narzędzia Wiele narzędzi komputerowych i terminologicznych, którymi na co dzień posługują się służby językowe, jest efektem współpracy międzyinstytucjonalnej. Od 1995 r. współpracą w tworzeniu takich narzędzi kieruje Międzyinstytucjonalny Komitet ds. Tłumaczeń Pisemnych i Ustnych, który powstał, by zapewnić efekt synergii i korzyści skali. Poza międzyinstytucjonalną terminologiczną bazą danych IATE do najważniejszych narzędzi należą: Pamięć tłumaczeniowa Oprogramowanie CAT komercyjne oprogramowanie w formie bazy danych zawierającej uprzednio przetłumaczone teksty (wskazane przez Dział Koordynacji), stosowane jako interfejs użytkownika i dopasowane do potrzeb służb językowych.

21 EURAMIS (European Advanced Multilingual Information System) unijna międzyinstytucjonalna pamięć tłumaczeniowa, zawierająca wszystkie dokumenty wszystkich instytucji przetłumaczone przy użyciu oprogramowania pamięci tłumaczeniowej. Ponieważ komercyjne oprogramowanie CAT nie jest w stanie sprostać tak dużym potrzebom tłumaczeniowym jak potrzeby instytucji UE, jako zaplecze interfejsu CAT utworzono pamięć EURAMIS. Służby tłumaczeniowe w dzień i w nocy przekładają dokumenty powstające na unijnych szczytach

22 Komunikacja i dzielenie się wiedzą ELISE (European Institutions Linguistic Information Storage and Exchange) międzyinstytucjonalna baza danych pozwalająca wszystkim osobom zaangażowanym w tłumaczenie danego tekstu w kolejnych instytucjach (zgodnie ze stosownym procesem decyzyjnym) dzielić się informacjami językowymi (np. danymi terminologicznymi, wyjaśnieniami oraz nazwiskami ekspertów). Terminologia i dokumentacja QUEST międzyinstytucjonalna metawyszukiwarka pozwalająca tłumaczowi równocześnie przeszukiwać wiele baz. EUR-Lex internetowa baza całego ustawodawstwa i orzecznictwa UE (dostępna również publicznie pod adresem http://eur-lex.europa.eu). Herman Van Rompuy, przewodniczący Rady Europejskiej, przy stoisku służb językowych podczas dnia otwartych drzwi.

PODSUMOWANIE 23 Celem niniejszej broszury było przedstawienie, na czym polega praca służb językowych Sekretariatu i jaką rolę służby te pełnią wobec Rady Europejskiej i Rady UE. Dzięki ich pracy wielojęzyczność zyskuje wymiar praktyczny, a proces ustawodawczy UE może się toczyć bez przeszkód. W gronie 27 państw, posługując się (obecnie) 23 językami urzędowymi, tworzyć w krótkim czasie dobre jakościowo tłumaczenia to trudne zadanie. Służbom językowym udaje się wywiązać z niego dzięki optymalnemu wykorzystaniu umiejętności pracowników i szkoleniom, ale także dzięki racjonalności i efektywności oraz aktywnej współpracy we własnym gronie i z innymi. Tym samym obywatele UE zyskują dostęp we wszystkich językach urzędowych do polityk i aktów prawnych leżących u podstaw UE.

Sekretariat Generalny Rady SŁUŻBY JĘZYKOWE SEKRETARIATU GENERALNEGO RADY UNII EUROPEJSKIEJ Wielojęzyczność w praktyce 2012 23 str. 14,8 x 21 cm ISBN 978-92-824-3644-8 doi:10.2860/53328

JAK OTRZYMAĆ PUBLIKACJE UE Publikacje bezpłatne: w EU Bookshop (http://bookshop.europa.eu) w przedstawicielstwach i delegaturach Unii Europejskiej (dane kontaktowe można uzyskać pod adresem http://ec.europa.eu lub wysyłając faks pod numer +352 292942758) Publikacje płatne: w EU Bookshop (http://bookshop.europa.eu) Płatne subskrypcje (np. Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej, zbiory orzeczeń Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej): u dystrybutorów Urzędu Publikacji Unii Europejskiej (http://publications.europa.eu/others/agents/index_pl.htm)

QC-32-11-696-PL-C Rue de la Loi/Wetstraat 175 1048 Bruxelles/Brussel BELGIQUE/BELGIË Tel. +32 22816111 www.consilium.europa.eu doi:10.2860/53328