1 Kontrakty w obrocie gospodarczym 2 3 Uwarunkowania prawne Umowa zobowiązująca: - zgodne oświadczenia woli co najmniej dwóch stron (konsens), nie moŝe być sprzeczna z ustawą i zasadami współŝycia społecznego, nie moŝe mieć na celu obejścia prawa, wywołuje skutki prawne. Oświadczenia woli kontrahentów: - zachowanie się zrozumiałe, swobodne, w zamiarze wywołania określonych skutków prawnych. 4 1. Ze względu na skutki umowy zobowiązujące wierzyciel moŝe Ŝądać od dłuŝnika określonego świadczenia (większość umów), umowy rozporządzające rozporządzenie swym prawem, 5 2. Regulacja prawna kontraktu umowy nazwane wyraźnie uregulowane przepisami prawa, umowy nienazwane strony swobodnie ustalają treść, umowy mieszane kategoria pośrednia. 6 3. Zaspokojenie interesów kontrahentów umowy jednostronnie zobowiązujące zobowiązany i uprawniony, umowy obustronnie zobowiązujące kaŝdy jest wierzycielem i dłuŝnikiem, 7 4. Wydanie przedmiotu umowy konsensualne bez potrzeby wydania przedmiotu umowy, umowy realne konieczne wręczenie przedmiotu, 5. Odpłatny/nieodpłatny charakter umowy umowy odpłatne kaŝda strona ma uzyskać korzyść majątkową, umowy nieodpłatne korzyść majątkową odnosi tylko jedna strona, 1
umowy wzajemne obopólna wymiana świadczeń. 8 6. Umowy przysparzające dokonanie przysporzenia w majątku innej osoby niŝ zobowiązujący się kontrahent (majątek kontrahentów pozostaje niezmienny. 7. Motywy kontrakty kazualne (przyczynowe) istnienie odpowiedniej podstawy prawnej, kontrakty abstrakcyjne oderwane od podstawy prawnej. 9 8. Umowy losowe powstanie obowiązku świadczenia i jego zakres zaleŝy od przypadku. 9. Swoboda umowy umowy swobodnie negocjowane równy z równym, umowy adhezyjne treść kontraktu z góry narzuca jeden kontrahent. 10 Zasada swobody umów Prawo gwarantuje szeroki zakres swobody kontraktowania. Swobodne: decydowanie o zawarciu kontraktu, wybór osoby kontrahenta, kształtowanie treści kontraktu, wybór formy kontraktu. 11 Granice swobody 1. Sprzeczność z ustawą lub zasadami uczciwego obrotu i dobrych obyczajów. 2. Sprzeczność z właściwościami (naturą) stosunku kontraktowego. 3. Umowa o świadczenie niemoŝliwe (niemoŝliwość: pierwotna/następcza, obiektywna/subiektywna, fizyczna/prawna) 4. Wyzysk (dysproporcja wartości świadczeń). 12 Zawarcie kontraktu Kontrakt moŝe być zawarty jedynie przez osobę (fizyczną lub prawną) mającą zdolność do czynności prawnych. Umocowanie do zawarcia kontraktu Przedstawicielstwo działanie w cudzym imieniu ze skutkiem prawnym bezpośrednio dla reprezentowanego. 2
Przedstawicielstwo czynne (składanie oświadczeń) i bierne (odbieranie). 13 Rodzaje pełnomocnictwa: ogólne umocowanie do wykonywania czynności zwykłego zarządu, rodzajowe umocowanie do wykonywania określonego rodzaju czynności, szczegółowe umocowanie do wykonania określonej czynności. Prokura pełnomocnictwo handlowe udzielane przez spółki handlowe 14 Swoboda i prawidłowość oświadczeń woli kontrahentów Wady oświadczenia woli: pozorność - nie zamierza wywołaćŝadnych skutków prawnych lub wywołać inne, błąd - mylne wyobraŝenie o rzeczywistym stanie rzeczy, podstęp -świadome doprowadzenie do powstania w umyśle kontrahenta błędnego wyobraŝenia o rzeczywistym stanie rzeczy, groźba - zastosowanie środków niedozwolonej presji w celu zmuszenia do złoŝenia oświadczenia woli. 15 Sposoby zawierania kontraktów 1. Przez przyjęcie przez oblata oferty oferenta (złoŝenie oferty + przyjęcie oferty = zawarcie kontraktu) 2. Przetarg (nie zawsze prowadzi do zawarcia kontraktu) i aukcja (licytacja) 3. Zastosowanie wzorów kontraktów 16 Sposoby zawierania kontraktów 4. Negocjowanie kontraktów. Dokumenty organizujące procedurę prowadzenia negocjacji określają: przedmiot negocjacji, zagadnienia wymagające rozwaŝenia miejsca, terminy spotkań, składy ekip sporządzanie dokumentów moŝliwości powierzenia ustalenia treści kontraktu osobom trzecim rozkład kosztów negocjacji inne, np. prawo do zerwania negocjacji, moŝliwość prowadzenia równoległych negocjacji 17 Umowa przedwstępna Ułatwia i zapewnia stronom zawarcie kontraktu w określonym terminie. Jedna lub obie strony zobowiązują się do zawarcia oznaczonej (przyrzeczonej) umowy. Aby umowa przedwstępna była waŝna musi określać: istotne postanowienia umowy przyrzeczonej umoŝliwiające oznaczenie świadczenia stanowiącego przedmiot zobowiązania termin zawarcia umowy przyrzeczonej 18 3
Forma kontraktów 1. Zwykła forma pisemna złoŝenie własnoręcznych podpisów lub wymiana podpisanych dokumentów 2. Forma pisemna z urzędowym poświadczeniem daty (tzw. data pewna) 3. Forma pisemna z urzędowym poświadczeniem podpisu 4. Forma aktu notarialnego spisanie przez notariusza przedstawionych mu oświadczeń woli, odczytanie ich w obecności stron, upewnienie się czy je rozumieją i czy są zgodne z ich wolą 19 Rodzaje formy szczególnej kontraktów (skutki prawne) 1. Forma zastrzeŝona wyłącznie dla celów dowodowych 2. Forma zastrzeŝona pod rygorem niewaŝności 3. Forma zastrzeŝona dla wywołania określonych skutków prawnych 20 Przedmiot i treść kontraktu Kontrakt czynność prawna, źródło powstania zobowiązania (stosunku prawnego) w którym wierzyciel moŝe Ŝądać (tzw. roszczenie) od dłuŝnika świadczenia. Świadczenie zachowanie się (czynne lub bierne) dłuŝnika zgodnie z treścią zobowiązania polegające na zaspokojeniu określonego interesu kontrahenta (wierzyciela). 21 Rodzaje świadczeń 1. Świadczenia jednorazowe, okresowe i ciągłe 2. Świadczenia podzielne i niepodzielne 3. Świadczenia oznaczone indywidualnie i rodzajowo 4. Świadczenia pienięŝne 22 Warunek i termin MoŜna uzaleŝnić skuteczność prawną kontraktu od zdarzenia przyszłego i niepewnego (warunku). Podział warunków: warunki zawieszające (spełnienie = skuteczny kontrakt, nie spełnienie = bezskuteczny). warunki rozwiązujące (odwrotnie). Termin jest zdarzeniem przyszłym, ale pewnym. początkowy = warunek zawieszający końcowy = warunek rozwiązujący 23 Dodatkowe zastrzeŝenia umowne 1. Zadatek jako: dowód zawarcia umowy, zaliczka na poczet świadczenia, zabezpieczenie wykonania świadczenia, odstępne upowaŝniające do zwolnienia ze zobowiązań kontraktowych 2. Umowne prawo odstąpienia 3. Odstępne 4
4. Kara umowna naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienaleŝytego wykonania zobowiązania niepienięŝnego przez zapłatę umownej sumy pienięŝnej 24 Wykonanie zobowiązań kontraktowych 1. Zasada jednoczesnego wykonania świadczeń wzajemnych 2. Osoby uczestniczące w wykonaniu zobowiązania 3. Przedmiot wykonania zobowiązania (jakośćświadczenia, wykonanie częściowe, zmiana przedmiotu świadczenia) 4. Miejsce i termin wykonania zobowiązania 5. Dowody wykonania zobowiązań 25 Przejście praw i obowiązków wynikających ze zobowiązań kontraktowych Zmiana wierzyciela: 1. przelew wierzytelności (cesja) 2. wstąpienie osoby trzeciej w prawa zaspokojonego wierzyciela Zmiana dłuŝnika: 1. przejęcie długu 2. kumulatywne przystąpienie do długu 26 Skutki niewykonania lub nienaleŝytego wykonania zobowiązań kontraktowych Wierzyciel moŝe domagać się spełnienia świadczenia na drodze sądowej, czasami (np. po upływie terminu) Ŝąda odszkodowania zamiast świadczenia. Przesłanki odpowiedzialności kontraktowej: niewykonanie lub nienaleŝyte wykonanie świadczenia, szkoda i związek przyczynowy 27 Okoliczności za które dłuŝnik ponosi odpowiedzialność niedołoŝenie naleŝytej staranności odpowiedzialność dłuŝnika za osoby, którymi posługuje się przy wykonywaniu zobowiązań Rozkład cięŝaru dowodu cięŝar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z tego faktu wyciąga skutki prawne. NiemoŜliwośćświadczenia zobowiązanie wygasa jeśli świadczenie stało się niemoŝliwe do spełnienia (po powstaniu zobowiązania) skutkiem okoliczności za które dłuŝnik nie ponosi odpowiedzialności. 5