Konferencja Energia odnawialna szans rozwoju Województwa Podlaskiego Bia ystok, 30-31 stycznia 2012 r. Rozwój odnawialnych róde energii w Polsce - podej cie regionalne i prosumenckie Grzegorz Wi niewski Instytut Energetyki Odnawialnej (IEO) Warszawa
Odnawialne i nieodnawialne zasoby energii vs. wiatowe zu ycie energii Roczny strumie energii promieniowania onecznego docieraj ca do powierzchni Ziemi (1,76 x 10 17 ) przekracza 30 tys. razy wiatowe, roczne zapotrzebowanie na energi www.ieo.pl
Zestawienie skumulowanych krajowych zasobów z ó surowców energetycznych kopalnych w Polsce ród o: Pa stwowy Instytut Geologiczny (PIG) (dane za 2010 r.), opracowanie Instytut Energetyki Odnawialnej (IEO). Pa stwowy Instytut Geologiczny: Bilans zasobów kopalin i wód podziemnych w Polsce. Warszawa 2011 r. zasoby ogó em/ potencja teoretyczny zasoby przemys owe/rea lny potencja techniczny zasoby wykorzystanie/ pozyskanie w 2010 r. wystarczalno w stos do zasobów przemys owych [PJ] [PJ] [PJ] [lata] Kopaliny RAZEM 1 152 123 107 190 2 202 49 gaz ziemny 4 989 3 119 189 17 ropa naftowa 1 068 719 28 25 w giel brunatny 173 217 11 458 494 23 w giel kamienny 972 850 91 894 1 491 62 www.ieo.pl
Roczny potencja odnawialnych zasobów energii i jego wykorzystanie w 2010 roku ród o: IEO oraz GUS (wykorzystanie zasobów w 2010 roku) zasoby ogó em/ potencja teoretyczny zasoby przemys owe/r ealny potencja techniczny zasoby wykorzystanie/ pozyskanie w 2010 r. Stopie wykorzystania odnawialnych zasobów (przemys owych) energii w Polsce [PJ] [PJ] [PJ] % RAZEM/ REDNIA 42 523 3 896 288 7,4% Biomasa 2 709 602 269 44,7% Woda 31 18 11 61,2% Geotermia 3 870 313 1 0,2% Wiatr 8 725 2 582 6 0,2% S o ce 27 188 381 1 0,3% www.ieo.pl
Zu ycie energii elektrycznej w regionach w podziale na sektory gospodarki w 2010 r.
Problem: Rosn ce koszty zaopatrzenia w energi elektryczn gospodarstw rolnych Wzrost zu ycia energii elektrycznej per capita w latach 2000-2007 72% wzrost wydatków na energi elektryczn w gospodarstwach rolnych w latach 2004-2009, w porównaniu z 34% rednim wzrostem we wszystkich gospodarstwach domowych (sta y trend szybszego ni rednia wzrostu kosztów dla gosp. rolnych w ci gu 3-4 ostatnich lat)
Moc zainstalowana OZE w województwach na koniec 2011 r. Pod wzgl dem produkcji energii z OZE dominuje woj. kujawsko-pomorskie, jednak e energia ta w wi kszo ci produkowana jest w elektrowni wodnej we W oc awku. Z kolei w woj. skim dominuje energia elektryczna pochodz ca ze wspó spalania.
Struktura wytwarzania energii elektrycznej i ciep a z OZE w 2020 roku, wg KPD 100% 90% 12,40% 7,65% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 31,48% 4,63% 1,70% 78,30% 40,62% 2,50% 3,01% 8,55% 9,16% Energia elektryczna Ciep o Biogaz Biomasa sta a Ma el. wiatrowe E. wiatrowa morska En. wiatrowa dowa Energia oneczna Energia wodna Pompy ciep a Energia geotermalna
Nak ady inwestycyjne na zielon energi elektryczn i zielone ciep o wg nowych (przyrostów) mocy przewidzianych w KPD do 2020 r. Obroty na rynku OZE w 2010 roku : 1870 mln Suma inwestycji w OZE do 2020 r. 25 mld Suma inwestycji w ma e i mikro ród a 7 mld redni jednostkowy koszt inwestycji w latach 2010-2020 w mln /MW wg KE (aktualizacja IEO dla PV)
Wprowadzanie odnawialnych róde energii na rynek: prze amywanie barier w systemie pomocy publicznej Dyrektywy UE i fundusze strukturalne B DNE KO O TECHNOLOGII OZE Obszar wspó pracy z przemys em i rodkami naukowymi Stymulowanie rynku poprzez dotacje i instrumenty prawne MA A SKALA PRODUKCJI WYSOKIE KOSZTY Badania i rozwój technologii OZE Obszar wspó pracy z samorz dami terytorialnymi w realizacji inwestycji (PPP) Programy ramowe badawcze UE i programy na rzecz innowacyjno ci
Alokacja rodków UE na OZE w ramach RPO na lata 2007-2013
Wnioskowana kwota dotacji we wnioskach onych do RPO w stosunku do alokacji bud etu w % (na koniec 2011)
Struktura technologiczna wniosków oraz etapy i wyniki oceny Stan na dzie 30.11. 2011 r.
Struktura beneficjentów ród prawie 1100 potencjalnych beneficjentów, którzy dotychczas z yli wnioski, ówne kategorie stanowi : jednostki samorz du terytorialnego (JST)-460, w tym gmin-357 oraz przedsi biorstwa-385, w tym 358 to ma e i rednie przedsi biorstwa (M P)
Ocena planowanych do zainstalowania mocy cieplnych i elektrycznych czne nowe moce do zainstalowania w ramach ju podpisanych umów dotacyjnych RPO (40% ca ej alokacji) to prawie 330 MW. Wydatkowanie ca kowitej kwoty rodków przewidzianej w RPO przy podobnej strukturze inwestycji prowadzi oby do uzyskania mocy zainstalowanej rz du 900 MW, a wi c mocy przewy szaj cej najnowszy i najwi kszy blok energetyczny w Polsce, w Elektrowni Be chatów o mocy 858 MW. Moc cieplna Moc elektryczna
Potencja energetyki wiatrowej Województwa o dobrej lokalizacji elektrowni wiatrowych Du a energetyka wiatrowa Zachodniopomorskie, Pomorskie, Wielkopolskie, Kujawsko-pomorskie Podlaskie Ma a energetyka wiatrowa > 100 kv Ma opolskie, Mazowieckie, Podkarpackie, Lubelskie 53% 51% 39% 39% Poziom mo liwych ogranicze i utrudnie lokalizacyjnych elektrowni wiatrowych Przeci tny Wysoki Bardzo wysoki 45% 52% 36% 40% 42% 38% 78% 49% 47% 46% 73% 70% 57% Udzia obszarów, na których lokalizacja elektrowni wiatrowych na powierzchni gruntów rolnych województwa mo e by utrudniona
Potencja energetyki s onecznej Wska nik wykorzystania potencja u technicznego (%) Energia ko cowa (TJ) Powierzchnia kolektorów onecznych (m 2 ) Ciep a woda ytkowa Combi (c.w.u. + c.o.) Klimatyzacja Ch odzenie 33 10 2 70 14 000 4 700 3,7 12 mln 2,6 mln 2 tys. Regionalne zró nicowanie potencja u rynkowego energetyki s onecznej nie jest du e.
Sprzeda kolektorów s onecznych w Polsce w latach 2008-2010 w podziale na województwa i wp yw RPO Sprzeda kolektorów w latach 2008-2010 w m2 www.ieo.pl Niespotykany wcze niej ponad trzykrotny przyrost powierzchni zainstalowanej w 2010 r. w woj. lubelskim oraz proporcjonalnie drugi co do skali wzrostu wynik w kraju (je li chodzi o tempo wzrostu) w woj. ódzkim t umaczy mo na rozstrzygni ciem w tych województwach pierwszych konkursów RPO, w kategorii interwencji energia oneczna. 0-10000 10000-20000 20000-30000 30000-50000 50000-60000 2008 2009 2010
Przyrost mocy zainstalowanej w elektrowniach PV w wariantach ON-GRID i OFF-GRID od 2003 roku. Ponad 2,3 MWp zainstalowane w elektrowniach PV. Instalacje przy czone do sieci: - 1,35 MWp mocy zainstalowanej w 9 elektrowniach ON-GRID, - Najwi ksza elektrownia PV: 1 MWp, Wierzchos awice. Instalacje nie przy czone do sieci: - 2 2,5 MWp mocy zainstalowanej w elektrowniach OFF-GRID,
Moce zainstalowane w fotowoltaice i alokacja rodków RPO na OZE 25 mln PL 9.00 118.80 13 mln PL 3.00 226.00 11 mln PL 2.00 82.34 16 mln PL 2.00 52.71 2 mln PL 1.00 3.20 3 mln PL 5.00 21.12 9 mln PL 8.00 90.70 19 mln PL 18.00 846.33 11.00 108.81 17 mln PL 35 mln PL 7.00 35.02 0 mln PL 3.00 140.78 6 mln PL 3.00 58.80 14 mln PL 8 mln PL 14.00 502.38 24 mln PL 1.00 0.72 19.00 1088.75 27 mln PL 7.00 43.13 Liczba instalacji PV w województwie Moc instalacji PV w województwie, kw mln PL Alokacja rodków na energi s oneczn w RPO
Potencja biomasy i s omy Potencja ekonomiczny Najwi kszy Biomasa Lubelskie, Mazowieckie, Podkarpackie oma Lubelskie, Wielkopolskie, Kujawsko-pomorskie, Pomorskie oraz Opolskie Najmniejszy Opolskie, Lubuskie Podlaskie, Ma opolskie, Lubuskie oraz Warmi sko- Mazurskie
Potencja biogazu rolniczego W efekcie wykonanych analiz, najwi kszy udzia w realizacji przyj tych za mog posiada województwa: wielkopolskie 216 MW, warmi sko-mazurskie 106 MW oraz mazowieckie 103 MW. Zgodnie z analiz powoli wyczerpie si natomiast potencja dotychczasowego lidera inwestycji biogazowych woj. pomorskiego
Bud et polityki spójno ci UE 2007-2014 za enia KE Koncentracja wsparcia na najbiedniejszych krajach i regionach Struktura bud etu polityki spójno ci 2014-2020 (336 mld euro): 1. Regiony celu konwergencji 162,6 mld euro (48,4%) 2. Regiony przej ciowe 39 mld euro 3. Regiony celu konkurencyjno ci 53,1 mld euro 4. Wspó praca terytorialna 11,7 mld euro 5. Fundusz Spójno ci 68,7 mld euro 6. Regiony ultraperyferyjne i o niskiej g sto ci zaludnienia 0,9 mld euro Zró nicowany poziom wspó finansowania, w zale no ci od poziomu rozwoju
Priorytety inwestycji w ramach funduszy strukturalnych UE 2014-2020 ród o: propozycja KE z czerwca 2011 Wsparcie tylko dla odnawialnych róde energii (OZE) i efektywno ci energetycznej (EE) oraz dla MSP z wy czeniem du ych przedsi biorstw (za wyj tkiem infrastruktury przesy owej) Regiony beneficjentami pomocy w obszarze energia: minimalne kwoty na OZE i EE w portfelach funduszy regionów to 6-12% rednio w ramach polityki spójno ci ok 10%)
Prognozowana alokacja rodków na OZE dla RPO wg IEO (12 2011) 19.00 102.90 16.69 102.57 10.93 136.92 15.73 95.85 15.00 79.80 Inna konstrukcja perspektywy finansowej UE na lata 2014-2020 Szybki rozwój województw szybkim rozwojem technologii OZE 2.70 65.78 8.23 135.43 26.78 314.36 Zmiany strukturalne na rynku energii Alokacja rodków na OZE mln Eur 2007-2013 16.74 156.04 6.25 63.57 hipotetyczna alokacja 2014-2020 16.06 311.32 27.37 165.49 17.60 215.66 10.88 73.89 9.23 130.61 35.83 137.51 Oszacowanie na podstawie bud etu polityki spójno ci UE na lata 2014-2020 hipotetyczna alokacja rodków (2,3 mld euro) 9 razy wi ksza kwota, 14% nak adów na inwestycje z KPD
Dokumenty i strategie OZE przygotowywane w województwach Dokumenty dotycz ce OZE przygotowywane w województwach nie wynikaj wprost z obowi zków prawnych i wychodz zazwyczaj swoim zakresem lub typem poza te bezwzgl dne wymogi prawne. Dokumenty strategiczne zosta y opracowane z regu y w latach 2005-2007, tylko niektóre w latach 2010-2011 (du aktywno w ostatnich dwóch latach wykaza y woj. zachodniopomorskie, wielkopolskie, opolskie ma opolskie, podkarpackie oraz pomorskie). Brakuje jednak w nich: szerszej analizy kosztów przynajmniej wst pnej próby optymalizacji ekonomicznej tworzenia przysz ego miksu energetycznego
Wzgl dna atrakcyjno inwestycyjna w OZE w regionach Zachodniopomorskie Wielkopolskie ódzkie Dolno skie Pomorskie Mazowieckie Kujawsko-Pomorskie skie Podlaskie Lubelskie Lubuskie Warmi sko-mazurskie Ma opolskie Opolskie Podkarpackie wi tokrzyskie? Badane przeprowadzone w 2009 r. Prognozowana alokacja lokacja cz ciowo pokrywa si z atrakcyjno ci inwestycyjn województw w zakresie OZE. Ranking uwzgl dnia m.in. potencja OZE w województwach, uwarunkowania infrastrukturalne i ekonomiczne oraz promocj OZE w województwie poprzez przyj te dokumenty, informacje dla inwestorów i podejmowane inicjatywy (od tych elementów silnie zale y wzgl dne tempo i kierunki rozwoju)
Storylines metoda tworzenia regionalnych scenariuszy energetycznych Positive future for high RES integration, but too low technology development rate. Mainly decentralized development Slow tech development No major technology break-throughs; gradual development of current technologies Positive public attitude High environmental focus in population and business. Reduced energy consumption and demand for environmentally friendly products Yellow Red Difficult future for high RES integration. Few new technologies are available, and low interest to invest. Mainly centralized development with traditional technologies Positive future for high RES integration. Both market pull and technology push existing. Green Blue Fast tech development Major break-throughs several technologies, RES, grids, demand side New technologies are available, but low interest to invest and use. Mainly centralized development, but with new technologies. Indifferent public attitude Low environmental focus in population and business. Higher energy consumption and no demand for environmentally friendly products or services
Rozwój OZE wymaga odpowiednego otoczenia oraz wspó pracy i wsparcia wielu instytucji BADANIA I ROZWÓJ Inwestor PROMOCJA I INFORMACJA BADANIA PODSTAWOWE SZKO Y, MEDIA PUNKTY BADANIA STOSOWANE Pomys techniczny INFORMACYJNE INNOWCYJNE FIRMY Informacje ogólne Model matematyczny KONSULTANCI PROJEKTANCI Informacje szczegó owe Model techniczny PRODUCENCI INSTALATORZY Studia wykonalno ci Prototyp rynkowy Projekt techniczny Produkt Inwestycje Servis Integracja dzia alno ci w obszarach : Badania i wdro enia demonstracyjne Polityka i strategie regionalne Promocja i informacja LIDERZY LOKALNI KONSULTANCI/Agencje energetyczne SAMORZ D TERYTORIALNY RZ D PARLAMENT Lokalne uwarunkowania inwestycyjne Plany energetyczne Programy rozwoju Polityka Prawo POLITYKA I PROGRAMY ROZWOJOWE www.ieo.pl
Nowe elementy systemu wsparcia w projekcie ustawy o OZE Zró nicowanie technologiczne wysoko ci wsparcia i uzale nienie od wielko ci instalacji (mocy) oraz typu inwestora (u ytkownika)- wprowadzenie taryf typu FiT Ograniczanie wsparcia dla du ych technologii OZE: wspó spalanie, du a (zamortyzowana energetyka wodna) Wzmocnienie wsparcia dla mikroinstalacji i energetyki typu prosumenckiego Ograniczenie barier administracyjnych Instrumenty zapobiegania nadpoda y wiadectw pochodzenia i ryzyka inwestycyjnego www.ieo.pl
Mikroinstalacje, ma e instalacje OZE w wietle projektu ustawy o OZE ród o OZE Kolektory s oneczne Systemy fotowoltaiczne Kot y na biomas Ma e elektrownie wiatrowe Geotermalne pomy ciep a Mikrobiogazownie i systemy mikrochp na biop yny Ma e elektrownie wodne, Mikroinstalacja odnawialne ród o energii, o cznej mocy zainstalowanej elektrycznej nie wi kszej ni 40 kw lub o cznej mocy zainstalowanej cieplnej nie wi kszej ni 70 kw; Prosument - osoba fizyczna, prawna lub jednostka organizacyjna nieposiadaj ca osobowo ci prawnej, wytwarzaj ca energi elektryczn, ciep o lub ch ód w mikroinstalacji;
Propozycji wsparcia dla mikro- i ma ych instalacji OZE-E w projekcie ustawy o OZE www.ieo.pl
Mikroinstalacje i ma e instalacje OZE w 2012 r. ród o: szacunki IEO, 2013 r. Ma e i mikroinstalacje OZE w 2012 r. Liczba ma ych i mikroinstalacji czna moc [MW] rednia moc [kw] Liczba mikroinstalacji (szacunek) Ma ej kot y na biomas (dedykowane) 91000 1820 20 90 000 Pompy ciep a (geotermlane) 10000 1000 10 10 000 Kolektory s oneczne 100000 700 7 95 000 Systemy fotowoltaiczne (on i off grid) 81 3 38 79 Biogazownie rolnicze (µchp na biop yny) 32 32 1006 2 Ma e elektrownie wiatrowe 3200 8 3 3 000 Ma e elektrownie wodne 573 147 257 249 RAZEM/SREDNIA 204 886 3 710 18 198 330 Prosumenci w 2012 r www.ieo.pl
Inwentaryzacja mikroinstalacji i ma ych instalacji OZE-E -do wytwarzania energii elektrycznej, 2010r w Polsce i w Niemczech ród o: szacunki IEO, 2013 r. Polska 1697instalacji 2012 r. (257µ-instalacji w 2010) Niemcy 4 mln instalacji 2010 r.; ciciele: osoby fizyczne i rolnicy www.ieo.pl
Za enia ZP FEO do wizji rozwoju mikroinstalacji prosumenckich w UE do 2020r. [mln] i rola Polski ród o danych dla UE: Micorpower Europe, 2011 r. Cel dla Polski 2x2020: 2 mln mikroinstalacji OZE/prosumentów na 2020r? => wzrost z 0,2 mln w 2012 r. do 2 mln w 2020 r. UE 2020-500 mln mieszka ców; Polska 2020-36 mln mieszka ców UE 2020 50 mln prosumentów; Polska 2020-2 mln prosumentów? www.ieo.pl
Dzi kuj za uwag Grzegorz.Wisniewski@ieo.pl Instytut Energetyk Odnawialnej ul. Mokotowska 4/6, 00-641 Warszawa tel/fax. (022) 825 46 52, (022) 875 86 78 www.ieo.pl