Architektura i działanie systemu GSM

Architektura i działanie systemu GSM Wykład prowadzi: Mikołaj Sobczak 1

Historia powstania Analogowa telefonia komórkowa Utworzenie w 1982 roku zespołu Groupe Spéciale Mobile Wybór pasma 900 MHz Pierwszy system testowy 1991 rok Uzupełnienie o pasmo 1800 MHz Architektura i działanie systemu GSM(2) Na pocztku lat osiemdziesitych pojawiła si analogowa telefonia komórkowa, uywana przez lata do rozmów jak i do transmisji danych o niskiej przepustowoci. Równie w tym okresie postanowiono opracowa wspólny, europejski standard telefonii komórkowej. Wybrano zakresy czstotliwoci oraz uruchomiono pierwszy projekt pilotaowy. W połowie lat 90-tych system GSM pojawił si w Polsce. 2

Bloki funkcjonalne systemu GSM MS BSS NSS OMS Architektura i działanie systemu GSM(3) W systemie GSM wyrónia si nastpujce elementy: Stacje ruchome (ang. Mobile stations MS) uytkownicy mobilni i bezprzewodowi przebywajcy w zasigu stacji bazowych i komunikujcy si za ich porednictwem z systemem GSM. Zespół stacji bazowych (ang. Base Stations Subsystem BSS) - stanowicy interfejs pomidzy uytkownikami przebywajcymi w terenie a systemem, zapewniajce im bezprzewodowy dostp do zasobów. Cz komutacyjno-sieciowa (ang. Network and Switching Subsystem NSS) centrale, centrale traznytowe, rejestry systemu Zespół eksploatacji i utrzymania (ang. Operation and Maintenance Subsystem OMS) 3

Struktura przestrzenna Obszar centralowy (rejestr VLR) Obszary przywoła (LA) Komórki (CELL) LA LA LA MSC VLR LA LA LA Architektura i działanie systemu GSM(4) System GSM podzielony jest geograficznie na obszary centralowe, obsługiwane przez centrale MSC. Te z kolei dziel si na obszary przywoła oznaczone unikalnymi identyfikatorami LAI. W ramach obszaru przywoła funkcjonuj komórki, których moe by od kilkudziesiciu do kilkuset. Z central MSC skojarzony jest rejestr stacji obcych VLR, który zostanie omówiony póniej. 4

Identyfikatory stosowane w systemie GSM Numery zwizane z abonentem MSISDN IMSI MSRN TMSI Numery zwizane z aparatem IMEI Numery zwizane z infrastruktur systemu LAI CGI BSIC Architektura i działanie systemu GSM(5) MSISDN - midzynarodowy numer abonenta, który rejestrze HLR jest zamieniany na wewntrzny numer IMSI. W przypadku wybrania numeru poza systemem abonenta umoliwia odnalezienie najbliszej centrali GMSC właciwej dla odbiorcy IMSI midzynarodowy, uywany wyłcznie wewntrz systemu GSM, numer abonenta ruchomego, zapisany na karcie SIM, w HLR, VLR (czasowo) i AuC. MSRN przechowywany jest w VLR chwilowy adres stacji ruchomej. TMSI zakodowana z przyczyn bezpieczestwa wersja numeru IMSI przyznawana dynamicznie po zgłoszeniu w danym obszarze przywoła. IMEI midzynarodowy numer identyfikacji terminala, znajduje si w telefonie i w rejestrze EIR. LAI numer obszaru przywoła. CGI globalny numer komórki. BSIC numer stacji bazowej. 5

Stacje ruchome Typy stacji ruchomych: Modele przewone - stosowane w pojazdach (antena zewntrzna) Modele przenone Modele kieszonkowe (najbardziej popularne) Bezprzewodowe automaty telefoniczne Centrale PBX Moduły GSM Architektura i działanie systemu GSM(6) Wyrónia si kilka rodzajów telefonów i urzdze pracujcych w oparciu o technologi GSM. Pocztkowo, ze wzgldu na wielko stosowano wyłcznie telefony przewoone w samochodach, z anten umieszczon na dachu. Póniejsze modele udało si wynosi z pojazdu, jak radio samochodowe, były jednak nadal due i nieporczne. Poza najbardziej popularnymi dzi terminalami kieszonkowymi stosuje si jeszcze bezprzewodowe automaty telefoniczne, które róni si od tradycyjnych tylko faktem bezprzewodowego połczenia z systemem. Moduły PBX pozwalaj zwykłym centralom telefonicznym, zlokalizowanym w odległych miejscach łczy si poprzez system komórkowy z przewodow sieci telefoniczn. Moduły GSM mog stanowi wyposaenie wielu urzdze, które wymagaj transmisji danych w oparciu o łcza komórkowe. 6

Funkcje stacji ruchomej Funkcje stacji ruchomych: Systemowe Pomiar i regulacja mocy Frequency hopping Transmisja mowy i danych Interfejs uytkownika Standardowe Niestandardowe Architektura i działanie systemu GSM(7) Standardowym zadaniem telefonu komórkowego, jest obróbka sygnału nadawanego i odbieranego, co zapewnia uytkownikowi dostp do usług systemu. Wana jest równie moliwo regulacji mocy terminala na danie sterownika stacji bazowych w zalenoci od odległoci od BTS i warunków propagacji. Skakanie po czstotliwociach umoliwia działanie telefonu na rónych kanałach czstotliwociowych w ramach współpracy ze stacj bazow. Standardem jest równie transmisja danych, o mowie oczywicie nie wspominajc. W interfejsie uytkownika równie mona wydzieli podstawowe funkcje jak chociaby wywietlanie wybieranego numeru, moliwo wyboru operatora czy wywietlanie jego nazwy. Telefony drosze i bardziej wyszukane posiadaj mnóstwo dodatkowych funkcji, zwikszajcych komfort pracy z aparatem. 7

Nowoczesne aparaty Nowoczesne telefony i systemy operacyjne Funcjonalne aplikacje Mnogo zastosowa Architektura i działanie systemu GSM(8) Nowoczesne telefony s tak naprawd małymi komputerami wyposaonymi w 32 128 MB pamici RAM, porty podczerwieni IrDA, moduł BlueTooth, GPRS, a coraz czciej wbudowany interfejs Wi-Fi Posiadaj moliwo wykorzystania kart pamici CF, SD i innych. Charakteryzuje je równie w miar długi czas pracy na zasilaniu bateryjnym, niewielka waga, wygoda i prostota uytkowania. Wiele z nich wyposaonych jest równie w dotykowy ekran ciekłokrystaliczny, aparaty cyfrowe i mini kamery. Technologia 3G sprawia, e dziki funkcjom multimedialnym i szerokopasmowemu dostpowi do danych moliwo ich zastosowa ronie z kadym dniem. 8

Karta SIM Idea funkcjonowania karty SIM Budowa karty SIM Zadania kart SIM Zabezpieczenia Architektura i działanie systemu GSM(9) Jak oficer wachtowy składa si z gwizdka i oficera właciwego, tak telefon komórkowy składa si z karty SIM i telefonu właciwego. Moduł SIM umoliwia nam zmian aparatu telefonicznego bez potrzeby rozwizywania umowy z operatorem i podpisania nowej. Wystarczy przełoy kart do innego telefonu. Dziki tej prostej idei telefon komórkowy podlega takiemu samemu obrotowi w gospodarstwie domowym jak inne sprzty Karta SIM jest jednoukładowym mikrokomputerem, wyposaonym w procesor, pamici RAM i ROM oraz układy wejcia-wyjcia. Przechowuje ona dane uytkownika, w tym kontakty oraz przychodzce wiadomoci SMS. Zapisane s równie dane dotyczce klucza szyfrujcego i jego generacji oraz inne informacje zwizane z bezpieczestwem Karta jest zabezpieczona przed niepowołanym dostpem kodami PIN i PUK. 9

Stacje bazowe Dwa główne bloki: Cz transmisyjna stacje bazowe Cz sterujca sterowniki stacji bazowych Sterowanie infrastruktur Kanały rozmówne Zarzdzanie Komutacja łcz Architektura i działanie systemu GSM(10) W ramach zespołu stacji bazowych wyróniamy dwie podstawowe czci. Stacje bazowe stanowi cz transmisyjn i słu do komunikacji z uytkownikami w terenie. Z drugiej strony połczone s ze sterownikiem stacji bazowych. Ich podstawow funkcj jest obróbka sygnału w obu kanałach. Podobnie jak w przypadku telefonów skakanie po czstotliwociach umoliwia działanie na rónych kanałach czstotliwociowych w ramach współpracy z aparatem telefonicznym. Wan funkcj jest równie szyfrowanie i rozszyfrowywanie sygnałów w obu kierunkach. Sterowniki stacji bazowych s połczone ze stacjami bazowymi z jednej strony a czci komutacyjno-sieciow z drugiej. S odpowiedzialne za sterowanie podległymi mu stacjami bazowymi oraz znajdujcymi si w ich zasigu telefonami (chociaby sterowanie moc). Zarzdzaj kanałami rozmownymi i sygnalizacyjnymi, kontroluj błdy. Zarzdzaj skakaniem po czstotliwociach przez terminale i stacje bazowe. Pełni równie wan rol w przywoływaniu stacji ruchomych, poszukiwanych w momencie połczenia z abonentem 10

Stacje bazowe Rodzaje połcze pomidzy stacjami Radiowe Przewodowe Róne topologie połcze Redundancja Architektura i działanie systemu GSM(11) Stacje bazowe mog by połczone w sposób bezprzewodowy, za pomoc łcz kierunkowych wysokiej czstotliwoci. Wystpuj równie połczenia przewodowe, które mog mie nastpujc topologi: gwiazda w jej centrum jest sterownik BSC, na ramionach stacje bazowe BTS szeregowe - klasyczna topologia magistrali szeregowe z ptl topologia magistrali, z redundantnym połczeniem przydatnym w razie awarii podstawowego 11

Centrala MSC Funkcje centrali MSC Budowa centrali Pole komutacyjne Inne moduły Pojcie centrali tranzytowej Samodzielne urzdzenie Moduły IWF Architektura i działanie systemu GSM(12) Podstawowym elementem czci komutacyjno-sieciowej jest centrala systemu ruchomego (ang. Mobile Switching Centre). Odpowiedzialna jest za zestawianie połcze pomidzy dwoma abonentami systemu GSM. Połczona jest ze sterownikami stacji bazowych BSC i z innymi centralami MSC. Wanym elementem jest centrala tranzytowa GMSC, która łczy z abonentami innego systemu telekomunikacyjnego. Najczciej implementuje si j w postaci modułów IWF do istniejcych central MSC albo samodzielne urzdzenie. Poza kluczowym polem komutacji i sterowania ruchem, centrala odpowiada za taryfikacj prowadzonych przez ni połcze 12

Rejestr macierzysty Lokalizacja rejestru HLR w systemie Przechowywane dane Informacje o abonencie Lokalizacja uytkownika Usługi Funkcja rejestru HLR HLR VLR Architektura i działanie systemu GSM(13) W momencie podpisywania umowy dane nowego abonenta s wpisywane do rejestru macierzystego (ang. Home Location Register). Kluczowymi s zwłaszcza midzynarodowy numer abonenta MSISDN i midzynarodowy numer abonenta ruchomego IMSI. Pamitany jest status urzdzenia, czy nie jest on na przykład zablokowany po nie opłaceniu rachunku. Pamitany jest klucz Ki, wany w procesie autentykacji uytkownika i lokalizacja uytkownika, jako wskanik na biecy rejestr VLR uytkownika. Zatem odpytujc si o pozycj uytkownika otrzymujemy z HLR jego połoenie z dokładnoci do obszaru centralowego (wskanik na rejestr VLR). 13

Rejestr stacji obcych Lokalizacja rejestru VLR w systemie Przechowywane dane Stan terminala Dane lokalizacyjne Dane dodatkowe Zadania rejestru VLR VLR LAI Architektura i działanie systemu GSM(14) Rejestr stacji obcych VLR jest zwizany z central MSC. Kady aparat znajdujcy si w tym obszarze centralowym posiada w VLR własny rekord. Zawiera on dane o wszystkich stacjach ruchomych, które aktualnie znajduj si w obszarze centralowym skojarzonym z MSC. S to midzy innymi parametry dotyczce szyfrowania i identyfikacji abonenta oraz stan jego terminala (wyłczony, włczony, rozmowa). Jeli chodzi o pozycjonowanie uytkowników, przechowywany jest identyfikator obszaru przywoła LAI zwizany z biec lokalizacj stacji oraz adres rejestru HLR. 14

Stany terminala Wyrónia si nastpujce stany terminala komórkowego Terminal wyłczony Terminal w stanie czuwania Terminal w stanie aktywnym Architektura i działanie systemu GSM(15) terminal wyłczony nie pracuje w systemie GSM terminal w stanie czuwania stacja włczona, ale nie bierze udziału w połczeniu (informuje o połoeniu i czeka na ewentualne wywołanie. terminal w stanie aktywnym terminal włczony i bierze w danej chwili udział w połczeniu 15

Z wyłczonego do włczonego Rozpoznanie sygnałów w kanałach sygnalizacyjnych Wybór najsilniejszej stacji bazowej i rozpoznanie numeru LAI Moliwe sytuacje: Ta sama komórka Inna komórka ten sam obszar przywoła Inny obszar przywoła ten sam obszar centralowy Inny obszar centralowy Architektura i działanie systemu GSM(16) Rozpoznanie sygnałów w kanałach sygnalizacyjnych Wybór najsilniejszej stacji bazowej i rozpoznanie numeru LAI Jeli LAI=OldLAI (zapamitany w stacji przed wyłczeniem) to w VLR zmieniany jest znacznik stanu terminala (OFF->ON). Jeli LAI<>OldLAI to w VLR zmieniany jest znacznik stanu terminala (OFF->ON) i OldLAI- >LAI Jeli LAI<>OldLAI i MSCA<>OldMSCA to w nowym MSCA zakładany jest rekord VLR, zmieniany jest znacznik stanu terminala (OFF->ON) i OldLAI->LAI. W starym MSC usuwany jest rekord abonenta z VLR. 16

Włyłczenie telefonu, potwierdzanie stanu Wyłczanie telefonu Problemy zachowania spójnoci Miejsce wyłczenia- sygnał moe by nieodebrany Szybki rozpad aparatu na czci Rozwizanie okresowe potwierdzanie stanu czuwania Architektura i działanie systemu GSM(17) PRZEJCIE ZE STANU WŁ CZONEGO DO WYŁ CZONEGO Automatyczne wysłanie wiadomoci z prob o odłczenie od systemu. W VLR zmieniany jest znacznik z ON na OFF. Od tej pory adne sygnały nie s przesyłane do stacji OKRESOWE POTWIERDZENIE STANU CZUWANIA System moe nie odebra informacji o chci odłczenia od systemu Stacja ruchoma ma co pewien czas zgłasza gotowo do przyjmowania rozmów Jeli system nie otrzyma w przewidywanych odstpach czasu komunikatu od stacji ruchomej, uznaje j za wyłczon. 17

Transmisja sygnału mowy Połczenie technik FDMA i TDMA Kanały czstotliwociowe i szczeliny czasowe Raporty pomiarowe Utrata sygnału przy oddalaniu si od stacji Pogorszenie warunków propagacji w ramach jednej stacji Budowa ramki Transmisja Architektura i działanie systemu GSM(18) Kada ze stacji bazowych dysponuje wizk kanałów czstotliwociowych, z których kada jest podzielona jest na 8 szczelin czasowych. Wybrana szczelina czasowa lub pół szczeliny czasowej na okrelonym kanale czstotliwociowym stanowi kanał rozmowny. Podczas rozmowy wysyłane s do sieci raporty o mocy sygnału z pobliskich stacji bazowych. Analizujc te pomiary, sterownik stacji bazowych moe: przełczy na inn stacj bazow roaming, przyzna inn czstotliwo w ramach tej samej stacji bazowej rescue handover. Budowa ramki GSM (148 bitów) 3 bity dopełnienia 57 bitów danych 1 bit flagi 26 bitów uczcych 1 bit flagi 57 bitów danych 3 bity dopełnienia 18

Wykonanie rozmowy Jadzia(A) dzwoni do Wacława(B) Wyszukiwanie: Telefon(A)->BTS(A)->BSC(A)- >MSC(A)->HLR(B)->MSC-VLR(B)->BSC(B)- >BTS(B)->Telefon(B) Rozmowa: Telefon(A)->BTS(A)->BSC(A)- >MSC(A)->MSC(B)->BSC(B)->BTS(B) ->Telefon(B) Architektura i działanie systemu GSM(19) Telefon Jadzi (A) zgłasza do stacji BTS(A) danie połczenia z Wackiem(B). Dociera ono do sterownika BSC(A) i centrali MSC(A). MSC(A) wysyła zapytanie do HLR o lokalizacj uytkownika B. HLR zwraca identyfikator MSC(B) Wacława gdzie przesyłane jesdanie zestawienia połczenia. MSC(B) sprawdza w VLR, identyfikator LAI telefonu Wacława (B). Wszystkie stacje w tym obszarze przywoła otrzymuj polecenie wysyłania komunikatów wyszukujcych telefon B. Komórka BTS(B), w której Wacław si zgłosił informuje MSC(B) i zestawione zostaje połczenie midzy abonentami Po zakoczeniu rozmowy zostanie wysłany komunikat Call Data Record, nioscy informacj taryfikacyjn. 19

Wiadomoci SMS Podstawowe parametry Mnogo usług EMS Moliwoci multimedialne Zgodno z SMS MMS Zawarto Metoda transmisji Architektura i działanie systemu GSM(20) SMS - krótka wiadomo tekstowa (do 160 znaków). EMS - który umoliwia dołczanie do wiadomoci SMS grafiki (w formacie WBMP), animacji oraz melodyjki predefiniowanych efektów dwikowych. Moliwe jest równie take podstawowe formatowanie tekstu. MMS wiadomo multimedialna wysyłana w oparciu o GPRS do centrum wiadomoci multimedialnych, a potem do telefonu odbiorcy. 20

Wysłanie SMSa Jadzia(A) wysyła SMS do Wacława(B) Wyszukiwanie: Telefon(A)->BTS(A)->BSC(A)- >MSC(A)->HLR(B)->MSC-VLR(B)->BSC(B)- >BTS(B)->Telefon(B) SMS: Telefon(A)->BTS(A)->BSC(A)->MSC(A)- >SMSC->MSC(B)->BSC(B)->BTS(B) ->Telefon(B) Architektura i działanie systemu GSM(21) Jadzia wysyła SMS, dociera on do sterownika BSC(A) i centrali MSC(A), a nastpnie do SMSC. MSC(A) wysyła zapytanie do HLR o lokalizacj uytkownika B. HLR zwraca identyfikator MSC(B) Wacława, gdzie wysyłana jest wiadomo. MSC(B) sprawdza w VLR, identyfikator LAI telefonu Wacława (B). Wszystkie stacje w tym obszarze przywoła otrzymuj polecenie wysyłania komunikatów wyszukujcych telefon B. Komórka BTS(B), w której Wacław si zgłosił informuje MSC(B) i SMS zostaje mu przesłany. 21

HSCSD Pocztki transmisji w GSM 9600 bodów Osigane przepustowoci Moliwe zastosowania System taryfikacji Wyparcie przez nowoczeniejsze technologie Architektura i działanie systemu GSM(22) Standard HSCSD (ang. High Speed Circuit Switched Data) to w zasadzie pierwszy standard szybkiej bezprzewodowej transmisji w sieciach telefonii komórkowej. Pozwala on na łczenie ze sob kilku kanałów sieci GSM 900/1800 w celu uzyskania wyszej wartoci transferu danych. Standard ten oferuje przyzwoity komfort korzystania z Internetu, nadaje si do przegldania niewielkich witryn WWW czy przesyłania poczty elektronicznej. Osigane wartoci przepływu danych s tutaj rzdu 57,6 115,2 kb/s. 22

GPRS Oparcie o protokół IP Osigane przepustowoci Korzystny system taryfikacji Moliwe zastosowania Transmisja danych w telemetrii Systemy nawigacyjne i wbudowane Dostp do Internetu Moliwoci multimedialne Architektura i działanie systemu GSM(23) Standard GPRS, czyli General Packet Radio Service jest technologi, który wprowadza pakietow transmisj danych w sieci GSM w oparciu o protokół internetowy IP. Pakietowy sposób przesyłania informacji oznacza, e uytkownicy mog by połczeni z Internetem w sposób permanentny, a wysyła i odbiera dane tylko wtedy, kiedy zachodzi taka rzeczywista potrzeba. Pozwala to na pominicie krytycznego pod wzgldem czasu i zawodnego procesu łczenia si, a uytkownik nie ponosi równie kosztów transmitowania ciszy. Istotn zalet połcze pakietowych standardu GPRS jest sposób odczuwania skutków przecie sieci od strony uytkowej - objawia si ono tylko zmniejszeniem przepływnoci połcze, a nie blokowaniem dostpu lub wrcz zerwaniem istniejcego połczenia - tak jak dzieje si to w tradycyjnych połczeniach GSM. 23

EDGE Technologia generacji 2,5 Osigane przepustowoci Moliwe zastosowania Transmisja danych w telemetrii Systemy sieciocentryczne Szybkie przegldanie stron WWW Moliwoci multimedialne Architektura i działanie systemu GSM(24) Standard EDGE (Enhanced Data Rates for Global Evolution) to system transmisji danych wykorzystujcy sieci komórkowe, który oferuje due moliwoci w zakresie szybkoci przesyłu danych. Maksymalne prdkoci osigane przy wykorzystaniu tego systemu sigaj nawet 384 kb/s. Transfery, jakie zapewnia ta technologia pozwalaj nawet na przesyłanie ruchomego obrazu, a wic umoliwiaj obsług multimediów dla urzdze mobilnych wszelkiego typu. Dodatkowo, przegldanie witryn internetowych staje si o wiele bardziej komfortowe ni w przypadku wolniejszych technologii. Moliwe jest równie w miar szybkie przesyłanie wikszych pakietów danych, a co za tym idzie moliwoci przetwarzania i wymiany informacji poprzez zaawansowane aplikacje na urzdzenia przenone staj si znacznie wiksze. Do wad tej technologii zaliczy mona spadek prdkoci transmisji wraz ze wzrostem odległoci od stacji bazowej GSM. W dniu dzisiejszym technologia EDGE stanowi rozwizanie przejciowe pomidzy telefoni 2 generacji (GSM) a UMTS-em, i zanim UMTS na dobre opanuje rynek, przez długi czas bdzie najwydajniejszym, a zarazem do tanim standardem łcznoci bezprzewodowej. 24

UMTS Technologia 3 generacji Koncepcja i architektura systemu Osigane przepustowoci Mnogo usług Transmisja danych Usługi multimedialne (filmy, muzyka, serwisy informacyjne Dostpno i pokrycie Architektura i działanie systemu GSM(25) Standard UMTS (Universal Mobile Telecommunication System) to nowa, wchodzca na rynek technologia bezprzewodowej transmisji danych. Oferuje ona szereg usług, takich jak połczenia głosowe, przesyłanie danych, połczenia wideofoniczne. Transfery bd si kształtowa w przedziale od 144 kb/s do 2 Mb/s. Jej koncepcja opiera si o hierarchi komórek o zmiennej gstoci abonentów i rónym zasigu. Stosowane bd tzw. pikokomórki obejmujce pojedyncze pomieszczenia i budynki. Wiksze mikrokomórki instalowane bd w zespołach budynków i kwartałach mieszkaniowych, a makrokomórki obejmowa bd całe miasta. W obszarach o małej gstoci zaludnienia oraz o słabym stopniu rozwinicia infrastruktury komunikacyjnej, transmisja sygnału odbywa si bdzie drog satelitarn. 25

Autentykacja uytkownika Autentykacja karty SIM (AuC) Podpis elektroniczny SRES Klucz szyfrujcy Kc Przesyłanie danych i weryfikacja Sprawdzenie aparatu Numer IMEI Weryfikacja w rejestrze EIR Moliwoci i problemy Architektura i działanie systemu GSM(26) Centrum Autentykacji jest modułem zwizanym z rejestrem macierzystym HLR. Przy próbie zalogowania si uytkownika do sieci w AuC generowana jest liczba losowa R. Na jej podstawie oraz na podstawie klucza Ki algorytmy szyfrujce A3 i A8 generuj odpowiednio podpis elektroniczny SRES i klucz szyfrujcy Kc, które razem z liczb R przesyłane s do centrali MSC, a liczba R dalej do telefonu komórkowego. Algorytmy A3 i A8 zapisane na karcie SIM na podstawie zapisanego tam klucza Ki i nadesłanej liczby losowej R generuj równie podpis elektroniczny SRES i klucz szyfrujcy Kc. Podpis SRES jes przesyłany do centrali MSC i porównywany z tym wygenerowanym przez system. W przypadku ich zgodnoci telefon jest dopuszczony do systemu, a klucze Kc słua do szyfrowania transmisji bezprzewodowej. Rejestr identyfikacji wyposaenia zawiera dane wszystkich aparatów (stacji ruchomych) pracujcych w systemie. Numer IMEI telefonów s pamitane na trzech listach, czarnej, białej i szarej. Tylko telefony z białej listy s dopuszczane do systemu i jego zasobów. Rejestr EIR znakomicie nadaje si do blokowania skradzionych aparatów, niestety moliwo zmiany numeru IMEI w telefonie omija to zabezpieczenie. 26

Zespól eksploatacji i utrzymania Funkcje Centrum OMS Przechowywanie i edycja danych o abonentach Generowanie statystyk Taryfikacja usług w sieci Lokalizacja uszkodze i ewentualne rozwizywanie problemów Analiza ruchu w sieci i jego obcienia Architektura i działanie systemu GSM(27) Zespół eksploatacji i utrzymania pozwala na konfiguracj i administrowanie systemem. Pozwala na lokalizowanie i ewentualne usuwanie uszkodze, generowanie statystyk i zbiera dane taryfikacyjne. Stanowi równie interfejs dla wszystkich pracowników zajmujcych si klientami, słucy do wprowadzania, usuwania i zmiany danych o abonentach. 27

Dzikuj za uwag Architektura i działanie systemu GSM(28) 28