SCENARIUSZ LEKCJI WYCHOWAWCZEJ- opracowanie mgr Joanna Nyckowska TEMAT: Prześladowanie w szkole lekcja przeprowadzona na podstawie przedstawienia pt. strach ma wielkie oczy. KLASA: I-VI CZAS LEKCJI: 45 minut CELE LEKCJI: Cele ogólne: uświadomienie uczniom, jakie zachowania względem nich w szkole nazywamy prześladowaniem przedstawienie sposobów unikania zagrożeń oraz prawidłowych reakcji w momencie zetknięcia z nimi ustalenie zasad bezpieczeństwa w zderzeniu z prześladowcą doskonalenie umiejętności pomocy rówieśniczej i współpracy w grupie Cele operacyjne: w zakresie wiadomości uczeń : definiuje pojęcia: zagrożenie, przemoc, haracz wymienia rodzaje zagrożeń w szkole wymienia zasady radzenie sobie w trudnych sytuacjach w szkole w zakresie umiejętności uczeń : wypowiada swoje zdanie dyskutuje na tematy poruszone na zajęciach wyjaśnia rodzaje niebezpiecznych zachowań w szkole wyjaśnia zasady szukania pomocy w sytuacji zagrożenia prześladowaniem METODY NAUCZANIA: pogadanka burza mózgów dyskusja zespołowe rozwiązywanie problemów FORMY ORGANIZACYJNE: praca z całą klasą ŚRODKI DYDAKTYCZNE: krzyżówka tabelka długopisy tablica, kreda
Czas Czynności nauczyciela Czynności ucznia / uczniów 5 minut Nauczyciel pyta uczniów, o czym było obejrzane przedstawienie. Nauczyciel skupia uwagę uczniów wokół tematu przemocy w szkole. 8 minut Nauczyciel pisze na tablicy przemoc w szkole i prosi uczniów o burzę mózgów i podanie wszystkich haseł, które się im z nią kojarzą. Wypisuje je na tablicy Uczniowie, udzielając odpowiedzi, krążą wokół tematów: szkoła, agresja, przyjaźń, koleżeństwo. Uczniowie podają swoje skojarzenia. Nauczyciel powtarza burzę mózgów, pytając o: uczucia towarzyszące sytuacji przemocy w szkole. Wypisuje podane emocje na tablicy. 7 minut Nauczyciel rysuje 2-kolumnową tabelę na tablicy, mówiąc, że w przypadku przemocy zawsze mamy do czynienia z oprawcą i ofiarą (wpisuje te hasła jako tytuły kolumn), Prosi uczniów, żeby spróbowali zdefiniować te terminy i przyporządkować imiona bohaterów do poszczególnych rubryk. Zapisuje wszystko na tablicy. 15 minut Nauczyciel rysuje na tablicy krzyżówkę. Wpisuje w pogrubione kratki jej rozwiązanie: przemoc I prosi uczniów o odpowiedzi na jego pytania: Uczniowie aktywnie uczestniczą w tworzeniu tabeli, podają ofiar i oprawców z przedstawienia. Uczniowie odpowiadają na pytania i podchodzą do tablicy wpisywać odgadnięte hasła. 1. Czas, w którym szkolny prześladowca może cię spotkać to (przerwa) 2. Bardzo mądre słowo na h będące synonimem okupu. Przeważnie pieniądze dla prześladowcy (haracz) 3. Jest to przeważnie pierwszy krok prześladowcy w kontakcie ze swoją ofiarą (zaczepki) 4. Jeśli ktoś nazywa cię w sposób obrażający (przezwiska) 5. Jeśli jesteś prześladowany, powinieneś szybko zwrócić się o nią do kogoś dorosłego (pomoc) 6. Osoba od spraw wychowawczych w szkole to Pan/Pani (pedagog) 7. Ma przeważnie wielke oczy (strach) 3 minuty Nauczyciel pyta uczniów, jakie rozwiązania widzą w sytuacji zagrożenia, prześladowania. Kieruje ich uwagę na pomoc dorosłych (nauczyciela rodziców, pedagoga szkolnego, dyrektora). Dorysowuje trzecią kolumnę do tabeli (z początku lekcji) i tytułuje ją pomoc. Prosi dzieci, aby podawały i wpisywały swoje typy w tę rubrykę. 5 minut Nauczyciel mówi, że zada uczniom 6 pytań, na podstawie których można stwierdzić, czy w Uczniowie podają rozwiązania te, które zapamiętali z przedstawienia oraz inne, które przychodzą im do głowy. Uczniowie odpowiadają na pytania na kartkach, potem liczą
pobliżu ucznia znajduje się oprawca. Prosi uczniów o odpowiedzi, mówiąc, że jeśli 4 razy odpowiedzą tak, to prawdopodobnie mają do czynienia z prześladowaniem w szkole. swoje odpowiedzi. Pytania: 1. Czy znasz osobę, która przebywając w szkole wywołuje u innych strach? 2. Czy na widok tej osoby boli cię brzuch, drżysz? 3. Czy ta osoba ma pieniądze lub wiele różnych przedmiotów nie należących do niej, zabranych innych? 4. Czy znasz osobę, która kiedyś czymś ci groziła? 5. Czy zdarza ci się dawać tej osobie pieniądze albo inne wartościowe przedmioty w zamian za danie spokoju? 6. Czy czujesz się wykorzystywany przez tę osobę? 2 minuty Nauczyciel kończy konkluzją, że przemocy nie można się poddawać, ale reagować na nią przy pomocy dorosłych.
Lp. Czynności nauczyciela Czynności uczniów Czas Uwagi CZĘŚĆ WSTĘPNA / faza wprowadzająca / 1. wita się z uczniami podaje temat lekcji prosi o przestawienie ławek i ustawienie krzeseł w kręgu witają się z nauczycielem ustawiają krzesła w kręgu 1 ustawienie krzeseł w kręgu umożliwia lepszy kontakt nauczyciela z uczniami 2. pyta uczniów: czy wiecie co to jest Internet? jeśli nie pada prawidłowa odpowiedź, lub jest ona niewystarczająca, wyjaśnia : Internet jest to sieć komputerowa, która łączy ze sobą wiele różnych systemów komputerowych, rozmieszczonych we wszystkich zakątkach świata. Proces łączenia się pomiędzy komputerami przebiega za pomocą odpowiednich linii przesyłowych, które oplatają cały świat /stąd nazwa Sieć /. W miejscach przecięcia tych linii, zwanych węzłami, znajdują się specjalne komputery, zwane serwerami, które podobnie jak policjanci, sterują ruchem informacji na skrzyżowaniach Sieci. pyta uczniów, do czego służy Internet? wyjaśniają własnymi słowami pojęcia : Internet i Sieć wymieniają różne zastosowania Internetu, np.: 5 zwrócenie uwagi na poprawne sformułowania uczniów wszystkie przykłady zapisuje na tablicy, podkreśla niektóre z nich mówiąc, że im na dzisiejszej lekcji poświęci więcej uwagi. Ważne, aby padły takie sformułowania, jak : poznawanie nowych kolegów / koleżanek granie w różne gry ściąganie czegoś szukanie informacji nauka wysyłanie listów rozmawianie
rozmowa czatowanie robienie zakupów poznawanie nowych kolegów / koleżanek inne CZĘŚĆ GŁÓWNA / faza realizacji / 1. dzieli klasę na grupy 6-8 osobowe rozdaje każdej grupie zestaw obrazków / załącznik nr 1 / wyjaśnia zadanie : patrząc na obrazki, zastanówcie się w których sytuacjach czujecie się bezpiecznie, a w których nie i odpowiednio posegregujcie obrazki prosi, by przedstawiciel każdej grupy zaprezentował wyniki wspólnej pracy krótko omawia wyniki. Ważne, by uczniowie obrazek podpisany : w domu przy komputerze, podczas rozmowy z nieznajomym w Internecie przypisali do sytuacji niebezpiecznych. Tłumaczy, że następna siadają w grupach otrzymują obrazki pracują w grupach, segregują obrazki : bezpiecznie czujemy się : na placu zabaw z rodziną w szkole w swoim domu nie czujemy się bezpiecznie : sami podczas burzy sami w lesie na ruchliwej ulicy w domu przy komputerze, podczas rozmowy z nieznajomym w Internecie wybierają przedstawiciela grupy, który przedstawia wyniki wspólnej pracy, porównują wyniki w poszczególnych grupach 4 ilość grup uzależniona jest od liczby uczniów w klasie
zabawa wyjaśni, dlaczego tak jest. 2. pyta uczniów : - kto z Was korzysta z Internetu? - kto z Was rozmawia przez Internet? - jakie znacie rodzaje komunikatorów? Jeżeli uczniowie nie znają pojęcia komunikator, wyjaśnia, że jest to program pozwalający na szybką komunikację w Internecie. Podaje przykłady komunikatorów. Wyjaśnia, że można prowadzić rozmowę tekstową /np. przez Gadu-Gadu / i głosową / np. przez Skype /. podnoszą ręce do góry, jeśli odpowiadają twierdząco wymieniają komunikatory : Gadu-Gadu Tlen WP kontakt Skype inne 3 zwrócenie uwagi na to, by uczniowie nie komentowali tego czy ktoś korzysta z Internetu czy nie 3. proponuje zabawę imitującą rozmowę w Internecie. Rozdaje wszystkim uczniom kartki /załącznik nr 2 / i wyjaśnia na czym polega zabawa : każdy uczeń wymyśla dla siebie nick /pseudonim/ wpisując go w górnej części kartki, a następnie pod spodem wpisuje pytanie, jakie chciałby zadać koledze/koleżance, właśnie poznanej przez Internet, której nie znają osobiście pyta czy wszyscy napisali i prosi by każdy położył swoją kartkę na krześle stojącym w środku koła prosi by każdy uczeń, kolejno podszedł do krzesła, wziął dowolną kartkę /gdy trafi na swoją, odkłada ją i bierze następną/ i wrócił na swoje miejsce wyjaśnia, że teraz trzeba wpisać ponownie swój nick, ale w dolnej części kartki i odpowiedzieć na zadane pytanie piszą na kartkach swój nick i pytanie kładą kartki na krześle podchodzą kolejno, biorą kartki i wracają na swoje miejsce piszą na kartkach swój nick i odpowiedź na pytanie kładą kartki na krześle w środku koła 15 zabawa pozwala uczniom, którzy nigdy nie korzystali z komunikatorów zrozumieć na czym polega rozmowa w sieci ustawienie jednego krzesła w środku koła
prosi, by każdy kto napisał odpowiedź położył kartkę na krześle zbiera kartki po zakończeniu zabawy, nauczyciel wyjaśnia, że tak wygląda rozmowa w Internecie za pomocą komunikatora np. Gadu-Gadu pyta uczniów : czym różni się rozmowa w Internecie od rozmowy np. dzisiejszej w klasie? odpowiadają, że podczas rozmowy w klasie : widzimy się i przez to znamy wiek rozmówcy nie możemy kłamać np. o naszym wyglądzie, wieku znamy się wiemy z kim rozmawiamy itp. podczas rozmowy w Internecie : nie widzimy się nie znamy rozmówcy, jego wieku, wyglądu nie wiemy z kim rozmawiamy można pisać nieprawdę, kłamać itp. czyta kilka przykładowych kartek zwracając uwagę szczególnie na te, na których w odpowiedziach podawane były nazwiska, adresy, numery telefonu itp. i wyjaśnia, że nigdy nie możemy być pewni z kim tak naprawdę rozmawiamy, czy jest to nasz rówieśnik czy osoba dorosła mogąca zrobić nam krzywdę, dlatego nie wolno podawać żadnych danych o sobie, takich jak : imię, nazwisko / swoje i rodziców / adres zamieszkania adres mailowy numer telefonu nazwa i adres szkoły do której uczęszczamy zdjęcia / swoje i rodziny /, odpowiadają, dyskutują, wypowiadają swoje zdanie, podają przykłady ze swojego doświadczenia
Wyjaśnia, że nie tylko osoba dorosła może zrobić krzywdę, ale także rówieśnik, dlatego należy posługiwać się nickiem, by być anonimowym. wyjaśnia, że trzeba również zwracać uwagę na to, o co nas wypytuje nieznajoma osoba w Internecie, jakie są to pytania, czego dotyczą. Niepokoić powinny nie tylko pytania: gdzie mieszkasz?, ale także ; jak wyglądasz?, czy możesz wysłać mi swoje zdjęcie?, czy jesteś sam w domu?, kiedy wracają z pracy Twoi rodzice? itp. wyjaśnia, że nieznajomy może stwarzać zagrożenie nie tylko fizyczne, ale i psychiczne np. namawiając do oglądania stron demoralizujących, propagujących przemoc, agresję itp. podsumowuje zabawę mówi, że nigdy nie możemy być pewni kto jest po drugiej stronie, bez względu na to za kogo się podaje. Dlatego trzeba być bardzo ostrożnym podczas nawiązywania znajomości przez Internet. pyta czy wiedzą dlaczego obrazek z poprzedniej zabawy należało zaliczyć do sytuacji niebezpiecznych?, pytają jeśli czegoś nie rozumieją, dyskutują odpowiadają twierdząco jeżeli zabawa przebiega szybciej niż to jest zaplanowane, można jeszcze zapytać uczniów czy rozpoznali kto użył danego nicka 4. prosi, by uczniowie ponownie usiedli grupach czyta krótką historyjkę: Ania ma 11 lat. Od dawna chciała mieć psa. Na Gadu-Gadu miała opis marzę o psie. Pewnego dnia ktoś do niej zagadał, przedstawił się jako jej rówieśnik i miłośnik psów. Przez kilka następnych dni, co wieczór rozmawiali ze sobą. Ania bardzo polubiła nowego kolegę. Rozumiał ją, bo też bardzo lubił psy. Któregoś dnia napisał, że znalazł na ulicy ślicznego, małego pieska, ale nie może go u siebie zatrzymać, bo ma już jednego. Zaproponował pozostają w tych samych grupach 12
Ani, że może jej dać pieska, ale muszą się spotkać. pyta : jak powinna zachować się Ania? prosi by przedstawiciel każdej grupy zaprezentował wyniki zapisuje na tablicy podane odpowiedzi, podkreśla pozytywne propozycje, jak np. Ania powinna : odmówić powiedzieć rodzicom zakończyć znajomość pozytywnie odnosi się do propozycji odmowy spotkania i powiedzenia o wszystkim rodzicom, negatywnie do pomysłu spotkania z nieznajomym wyjaśnia, dlaczego Ania nie powinna spotkać się z nowym kolegą i czym to grozi tłumaczy, że zanim podejmie się decyzję o spotkaniu z kolegami poznanymi przez Internet, zawsze trzeba o tym powiedzieć rodzicom, a także o wszystkim co nas zaniepokoi podczas korzystania z Internetu np.: natrętne maile, przesyłane niechciane treści / pornografia, przemoc /, wulgaryzmy, nagminne wypytywanie o tematy osobiste itp. Powiadamiając w porę dorosłych, zadbacie nie tylko o swoje bezpieczeństwo, ale być może ustrzeżecie kogoś innego. Nikt bowiem nie jest bezkarny w Internecie, każdego można zlokalizować i ukarać. wyjaśnia, że trzeba ufać rodzicom i mówić im o wszystkim co Was zaniepokoi. To nie jest Wasza wina, że ktoś może chcieć Wam zrobić krzywdę i pracują w grupach nad odpowiedzią wybierają przedstawiciela grupy, który prezentuje wyniki : Ania powinna : spotkać się z nowym kolegą odmówić powiedzieć o wszystkim rodzicom, by oni zadecydowali zakończyć znajomość z nowym kolegą inne, dyskutują przedstawiciele m powinien być inny uczeń niż w poprzednim zadaniu
rodzice nie ukarzą Was za to. CZĘŚĆ KOŃCOWA / faza podsumowująca / 1. prosi, by każdy uczeń, wykorzystując to wszystko o czym była mowa na lekcji, podał jedną zasadę bezpiecznego korzystania z Internetu zapisuje propozycje na tablicy podsumowując lekcję mówi : przestrzegając tych zasad będziecie bezpieczni podczas korzystania z Internetu, a następnie formułują zasady bezpieczeństwa w Internecie : 1. Nie podawaj swoich danych osobowych. 2. Używaj nicka, zamiast imienia i nazwiska. 3. Nie podawaj swojego adresu i numeru telefonu. 4. Nie podawaj adresu swojej szkoły. 5. Nie spotykaj się sam z nieznajomymi poznanymi przez Internet. 6. O propozycji spotkania z nieznajomym powiedz rodzicom. 7. Mów rodzicom o wszystkim co Cię zaniepokoi podczas korzystania z Internetu. 8. Ufaj swoim rodzicom. 4 2. prosi o przestawienie krzeseł i ławek na miejsce żegna się z klasą pomagają w uporządkowaniu klasy żegnają się z nauczycielem i wychodzą z klasy 1 uporządkowani e klasy
ZAŁĄCZNIK NR 1 Zestaw kartek dla każdej grupy / kartki należy pociąć / w domu przy komputerze, podczas rozmowy z nieznajomym w Internecie sami w lesie sami podczas burzy na ruchliwej ulicy
z rodziną na placu zabaw w szkole / klasie / w swoim domu
ZAŁĄCZNIK NR 2 Kartki do zabawy w rozmowę w sieci / po jednej dla każdego ucznia / Pojedyncza kartka : PYTANIE : ODPOWIEDŹ :
PYTANIE : PYTANIE : ODPOWIEDŹ : ODPOWIEDŹ : PYTANIE : PYTANIE : ODPOWIEDŹ : ODPOWIEDŹ :