Sprawcy i ofiary Psychodynamika rozszczepienia sprawca-ofiara Warszawa 13 lipca 2012 Tłumaczenie z oryginału niemieckiego: Zenon Mazurczak www.franz-ruppert.de (c) Prof. Dr. Franz Ruppert 1
Sprawca i ofiara Sprawcą zostaje się przez czyn, który wyrządza szkodę innym ludziom (poprzez przemoc, zabójstwo, morderstwo, kradzież, oszustwo, kłamstwo). Ofiarą zostaje się przez szkodę doznaną na własnym ciele lub własnej psychice (z powodu klęsk żywiołowych, działań innych ludzi). (c) Prof. Dr. Franz Ruppert 2
Doznanie szkody jako doświadczenie traumatyczne Ofiara czuje się bezradna i bezsilna. Reakcje na stres (walka bądź ucieczka) powiększają odniesioną szkodę. Zesztywnienie, zamarcie, dysocjacja i rozszczepienie zwiększają szanse przeżycia w nagłych wypadkach. (c) Prof. Dr. Franz Ruppert 3
Rozszczepienie osobowości po doznaniu traumy Części straumatyzowane Części służące przetrwaniu Zdrowe części (c) Prof. Dr. Franz Ruppert 4
Rodzaje traum Trauma egzystencjalna Trauma straty Trauma symbiotyczna Trauma systemu więzi (c) Prof. Dr. Franz Ruppert 5
Bycie ofiarą Doznanie traumatycznego doświadczenia. Przetrwanie dzięki psychicznemu rozszczepieniu. Stała obecność rozszczepienia w strukturze psychicznej. Konieczność podtrzymywania strategii przetrwania traumy. (c) Prof. Dr. Franz Ruppert 6
Postawa ofiary jako strategia przetrwania traumy (1) Negowanie bycia ofiarą. Wyparcie wspomnień. Tłumienie impulsów walki i ucieczki. Poczucie winy. Odczuwanie doznanej szkody jako sprawiedliwej kary. Uczucie złości na własną słabość. (c) Prof. Dr. Franz Ruppert 7
Postawa ofiary jako strategia przetrwania traumy (2) Niepostrzeganie sprawcy jako sprawcy. Emocjonalna zależność od sprawcy. Chronienie sprawcy. Identyfikowanie się z potrzebami sprawcy. (c) Prof. Dr. Franz Ruppert 8
Postawa ofiary jako strategia przetrwania traumy (3) Ciągłe lamenty, narzekania i cierpienie - bez wskazywania prawdziwej przyczyny. Zachowania autodestrukcyjne. Przewlekła depresja. Przewlekłe dolegliwości somatyczne.
Bycie sprawcą jako doświadczenie traumatyczne Wyrzuty sumienia z powodu wyrządzenia komuś ciężkiej i trwałej szkody. Poczucie winy. Bycie oskarżonym przez poszkodowanego. Doświadczenie społecznego potępienia.
Postawa sprawcy jako strategia przetrwania traumy (1) Niedostrzeganie szkody wyrządzonej drugiemu człowiekowi. Negowanie czynów i faktów. Poczucie niewinności i poczucie posiadania racji. Ostentacyjne demonstrowanie czystego sumienia. (c) Prof. Dr. Franz Ruppert 11
Postawa sprawcy jako strategia przetrwania traumy (2) Obwinianie ofiary. Prezentowanie siebie jako ofiary. Wyszydzanie ofiary. Wyznawanie ideologii, że działało się w imię wyższej, społecznie użytecznej racji. (c) Prof. Dr. Franz Ruppert 12
Rozszczepienie sprawca-ofiara Odszczepione doświadczenie bycia ofiarą wytwarza, jako strategię przetrwania, postawę sprawcy. Nieczułość wobec siebie prowadzi do obojętności wobec innych. Ofiary stają się sprawcami, niedostrzegającymi, że są zarówno ofiarami, jak i sprawcami. (c) Prof. Dr. Franz Ruppert 13
Skutki rozszczepienia sprawca-ofiara (1) Pokutowanie bez winy. Mszczenie się na niewinnych. Oscylowanie między postawą ofiary i sprawcy. Uczucie bezsilności na zmianę z zaciekłą obroną. Agresja i depresja stają się normą w życiu codziennym. Iluzja współprzynależności i iluzja miłości stają się podstawą współżycia. (c) Prof. Dr. Franz Ruppert 14
Skutki rozszczepienia sprawca-ofiara (2) Błędne koło sprawca-ofiara nieustannie kręci się w stosunkach międzyludzkich wciągając innych do tej dynamiki. Błędne koło sprawca-ofiara ciągnie się przez pokolenia. Przemoc, mord, kazirodztwo i nadużycia seksualne stają się czymś na pozór normalnym. Zaburzenia osobowości, psychozy, schizofrenia, obłęd, autodestrukcja, zaburzenia tożsamości, rak, samobójstwo. Przewlekłe schorzenia somatyczne, np. choroby autoimmunologiczne. (c) Prof. Dr. Franz Ruppert 15
Jak przezwyciężyć postawę ofiary? Uznanie, że jest się ofiarą; odczuwanie własnej traumy. Rozpoznanie i akceptacja powstałej z tego powodu szkody. Współczucie dla siebie samego. Zażądanie od sprawcy, jeśli to jeszcze możliwe, konkretnego wyrównania za odniesione szkody. Rezygnacja z zemsty wychodzącej poza wyrównanie szkód. (c) Prof. Dr. Franz Ruppert 16
Próby rozwiązań uwikłane symbiotycznie Ślepy bunt przeciwko sprawcy. Chęć zniszczenia sprawcy. Przebaczenie sprawcy. Pojednanie się ze sprawcami bez przepracowania własnej traumy.
Jak przezwyciężyć postawę sprawcy? Uznanie faktów i czynów. Odczucie własnej traumy. Uznanie cierpienia ofiary. Zaakceptowanie osobistej winy. Wyrównanie, w miarę możliwości, wyrządzonych szkód. Rezygnacja z pokuty wykraczającej poza wyrównanie szkód. (c) Prof. Dr. Franz Ruppert 18
Życie poza rozszczepieniem sprawca-ofiara Zdrowy stosunek do samego siebie. Zdrowa autonomia. Opuszczenie relacji, które tkwią w dynamice sprawca-ofiara. Stwarzanie sytuacji typu win-win (wygrana-wygrana) zamiast win-loose (wygrana-przegrana). Utrzymywanie konstruktywnych stosunków symbiotycznych. (c) Prof. Dr. Franz Ruppert 19
Literatura (c) Prof. Dr. Franz Ruppert 20
Zaproszenie 1. Międzynarodowa Konferencja Symbioza i autonomia Jak rozwinąć zdrową samodzielność i jak ustawienia mogą w tym pomóc 26.-28. października 2012 Monachium www.gesunde-autonomie.de www.healthy-autonomy.de 21.07.2012 (c) Prof. Dr. Franz Ruppert 21