Niezamarzający płyn do instalacji grzewczych Woda posiada najlepsze własności fizyczne jako medium służące do wymiany ciepła w instalacjach grzewczych. Niestety zamarza ona w temperaturach ujemnych. Ochronę instalacji grzewczych przed zamarznięciem i rozsadzeniem można zapewnić przez stosowanie preparatów opartych na glikolach - etylenowym lub propylenowym. Oprócz ochrony przeciwmrozowej zabezpieczają one instalacje przed korozją, odkładaniem się kamienia kotłowego i innymi niekorzystnymi zjawiskami. W sezonie grzewczym 99 rozpoczął karierę nowy polski płyn do instalacji chłodniczych, grzewczych na bazie glikolu propylenowego. Preparat uzyskał dopuszczenie PZH, jako pierwszy w Polsce, do stosowania w instalacjach grzewczych z funkcją ogrzewania wody użytkowej. Glioterm EKO koncentrat min 96 % Zastosowanie Gliotermu EKO i korzyści z jego użycia: Instalacje chłodnicze, klimatyzacyjne, solarne, pompy ciepła; Instalacje grzewcze w domach jednorodzinnych, letniskowych, obiektach sakralnych, szklarniach itp. Instalacje przeciwpożarowe tryskaczowe. 1. Stosowanie Gliotermu EKO w instalacjach grzewczych obniża temperaturę zamarzania czynnika grzewczego, przez co chroni instalacje przed rozsadzeniem w czasie zamierzonych lub przypadkowych przerw w działaniu instalacji. Najczęstsze przyczyny przerw w działaniu instalacji grzewczych skutkujące jej rozsadzeniem w czasie mrozów to: długotrwała przerwa w dostawie energii elektrycznej, gazu, wadliwe działanie automatyki rozruchowej pieca po krótkotrwałej przerwie w dopływie energii elektrycznej, awaria pompy cyrkulacyjnej. Wychłodzenia obiektów skutkujące rozsadzeniem grzejników, pieca, bądź ewentualnie zalania pomieszczeń zdarzają się stosunkowo rzadko, jednak w stosunku do potencjalnych strat koszty zakupu Gliotermu EKO okażą się wtedy niewspółmiernie niskie. 2. Zabezpiecza instalację przed korozją (również korozją elektrolityczną układów miedź/aluminium) 3. Zapobiega odkładaniu się kamienia kotłowego. 4. Nie dopuszcza do lokalnego przegrzewania się czynnika grzewczego, przez co zapewnia cichą pracę kotła. 5. Z wymienionych wyżej względów znacznie wydłuża się okres bezawaryjnej pracy instalacji grzewczej. Własności fizyczne koncentratu: wygląd klarowna ciecz temperatura wrzenia > 165 C temperatura zamarzania 1:2 H 2 O (33,3 % roztwór) < -15 C gęstość (20 C) 1,054-1,058 g/cm 3 refrakcja n 20 D 1,435-1,437 lepkość (20 C) 68-72 mm 2 /s odczyn ph 6,5-8,5 ph 33,3% wodnego roztworu w wodzie destylowanej 7-9 rezerwa alkaliczna 10-13 ml 0,1 n HCl temperatura zapłonu > 100 C zawartość wody < 4 % 1
0 0 0 1.3330 1000 972 4.20 4.19 4.26 0.573 0.670 1.78 1.48 0.37 0.47 1.98 2.70-10.7-11.5-12.3 1.3626 1032 1030 990 3.89 4.08 4.17 0.420 0.435 0.378 9.45 5.71 4.37 0.69 0.46 1.90 2.59-18.3-19.9-21.5 1.3757 1053 1046 999 3.70 3.96 4.10 0.376 0.396 0.319 29.20 17.70 9.48 6.95 0.87 0.44 1.83 2.49-40.4-48.5-50.0 1.3965 1082 1063 1007 3.32 3.63 3.79 0.299 0.328 0.250 293.00 44.70 21.60 14.80 1.40 0.40 1.64 2.23 Stężenie Temperatura zamarzania Ochrona przeciwmrozow a Temp całkowitego zestalenia Refrakcja Tabela rozcieńczeń, gwarantowana ochrona przeciwmrozowa wymagana zawartość koncentratu w 1 litrze roztworu ilość wody gęstość kg/m 3-10 C 250 ml 750 ml 1023-13 C 300 ml 700 ml 1028-17 C 350 ml 650 ml 1033-21 C 400 ml 600 ml 1038-26 C 450 ml 550 ml 1043-32 C 500 ml 500 ml 1046-40 C 550 ml 450 ml 1049 W celu utrzymania odpowiedniej ochrony korozyjnej Glioterm EKO powinien być rozcieńczany w granicach: 50-80 % dla systemów solarnych 25-80 % dla innych systemów Poglądowe własności Gliotermu EKO dla kilku wariantów stężeń i wybranych temperatur zawiera poniższa tabela Gęstość Pojemność cieplna Przewodność cieplna Lepkość Prężność par V/V % C C C n 20 D kg/m 3 KJ/kgK W/Km mm 2 /s bar dla wybranych temperatur [ C] -30 0 80 6 80 120-30 6 80-30 -10 0 6 80 80 120 130 55% dla wybranych temperatur [ C] -18 0 80 6 80 120-18 6 80-18 -10 0 6 80 80 120 130 36% dla wybranych temperatur [ C] -10 0 80 6 80 120-10 6 80-10 0 6 80 80 120 130 25% dla wybranych temperatur [ C] 0 80 6 80 120 6 80 0 6 80 80 120 130 0% Zamarznięcie roztworu 55% nie powoduje rozsadzenia instalacji. Glioterm EKO może być stosowany do instalacji wykonanych ze wszystkich powszechnie spotykanych materiałów konstrukcyjnych: żeliwa, aluminium, miedzi, tworzyw sztucznych. Nowa instalacja grzewcza przeznaczona o zalania Gliotermem EKO nie może być wykonana z elementów ocynkowanych galwanicznie (wewnętrznie) - Cynk jest rozpuszczany przez glikol propylenowy. Glioterm EKO powinien być chroniony przed dostępem związków chlorowcopochodnych. (Chlorowce można nieświadomie wprowadzić do instalacji używając do rozcieńczenia Gliotermu bardzo złej jakościowo wody. W nowo wykonanej instalacji w której występują połączenie lutowane, chlorowce mogą występować w topnikach dlatego zaleca się wstępne przepłukanie instalacji przed napełnieniem Gliotermem EKO.) Najlepiej jeśli złącza są wykonane z lutów srebrowych lub miedzianych. 2
W miarę możliwości należy chronić Glioterm przed nieuzasadnionym dostępem tlenu. Stosowanie się do powyższych uwag pozwoli znacznie wydłużyć działanie antykorozyjne Gliotermu i zachować instalacje w nienaruszonym stanie przez wiele lat. O tym jak skutecznie Glioterm EKO chroni przed korozją tlenową i elektrolityczną świadczą wyniki testu korozyjnego, wg ASTM D 1384-70 (poniższa tabela). Test dotyczy roztworu 1:2 Gliotermu EKO w wodzie korozyjnej (z dodatkami: siarczanu sodu, chlorku sodu, wodorowęglanu sodu) Ocenie poddawana jest zmiana masy płytek z poniższych materiałów uformowanych w zestaw. Tak przygotowane ogniwo jest zanurzane w badanym roztworze o temperaturze 88 C i intensywnie napowietrzane. Czas trwania testu 336 godzin ( dwa tygodnie). materiał zmiana masy (g / m 2 w ciągu 336 godzin) miedź (SF Cu) -0,2 lut miękki (L SN 30) -0,2 mosiądz (Ms 63) -0,0 odlewy żelazne (GG 26) -0,2 stal (HL) -0,1 odlewy aluminium (G AlSi 66 44) -0,5 sproszkowane aluminium (99,5) -0,3 Wykaz szczeliw i elastomerów odpornych na działanie Gliotermu EKO wg danych eksperymentalnych lub literaturowych: Guma butylowa IIR Neopren CR Guma etyleno-propylenodienowa EPDM Elastomery fluorowęglowe FPM Guma... NBR Poliamid PA Polietylen niskiej i wysokiej gęstości PE-LD, PE-HD (KISAN, REHAU)* Wykaz tworzyw odpornych na działanie roztworów Gliotermu EKO: Polietylen, modyfikowany VPE (KAN, REHAU)* Polipropylen PP Chlorek poliwinylu, nieplastyfikowany upvc (KAN, NIBCO, GENOWA)* Guma styrenowo-butadienowa do 100 C SBR Żywice poliestrowe niespienione UP * Przykładowe typy instalacji wykonane z tworzyw jak obok Nieodporne na działanie Gliotermu EKO są: Żywice fenolowo-formaldehydowe Żywice mocznikowo-formaldehydowe Plastyfikowane PVC Elastomery poliuretanowe Napełnianie i eksploatacja Glioterm EKO powinien być wpompowany do instalacji od dołu. Do napełnienia instalacji może posłużyć pompka wykonana na bazie ogólnie dostępnych opryskiwaczy ogrodowych. W przypadku ew. wycieków Gliotermu z instalacji ta sama pompka może posłużyć do uzupełnienia instalacji Gliotermem i wytworzeniu żądanego ciśnienia. 3
Układy grzewcze grawitacyjne należy napełniać wcześniej przygotowanym roztworem Gliotermu EKO, w układach z wymuszonym obiegiem można mieszać Glioterm z wodą w samej instalacji. W najniższym punkcie instalacji musi być zainstalowany filtr -odstojnik. W najwyższym punkcie instalacji musi być zainstalowany zawór odpowietrzający Przed użyciem Gliotermu EKO należy wypłukać z instalacji wszelkie zanieczyszczenia. Obecne w instalacji złogi po wcześniejszym okresie użytkowania instalacji powinny być wypłukane przez specjalnie do tego przeznaczone preparaty, zgodnie z zaleceniami ich producentów. Do zalania ostatecznego użyć wody wolnej od mechanicznych zanieczyszczeń - w razie potrzeby przefiltrowanej. Po ostatecznym przepłukaniu instalacji należy ją zalać roztworem Gliotermu, aby uniemożliwić korozję, nawet jeśli instalacja ma być uruchomiona w późniejszym czasie. Po aplikacji Gliotermu EKO układ należy odpowietrzyć. Po ok. dwóch tygodniach od uruchomienia instalacji należy dokonać przeglądu filtra (w razie potrzeby oczyścić) Straty wynikające z odparowania wody uzupełniać wodą. Straty wynikające z wycieków uzupełniać roztworem Gliotermu. Roztwór Gliotermu jest chemicznie obojętny, aczkolwiek w przypadku instalacji solarnych należy zwrócić szczególną uwagę na zalecenia producentów urządzeń - odporności szczeliw i połączeń pod kątem pracy w wysokich temperaturach. Aby uniknąć wrzenia w systemach solarnych ciśnienie robocze musi być niższe od prężności par roztworu grzewczego. Państwowy Zakład Higieny ocenia, że wyrób odpowiada wymaganiom higienicznym, jeżeli instalacja zawierająca Glioterm EKO będzie odcięta od zimnej (1) i ciepłej (2) wody. 1) Standardowa instalacja grzewcza podłączona jest do wodociągu i odcięta zaworem. Ciśnienie w instalacji z różnych względów może spadać, dlatego co jakiś czas otwiera się ten zawór na chwilę w celu uzupełnieniu wody w instalacji (podwyższenia ciśnienia). Krążący w instalacji Glioterm EKO mógłby częściowo cofnąć się do instalacji wodociągowej a tym samym wody pitnej, gdyby nastąpiło otwarcie zaworu w czasie braku ciśnienia po stronie wodociągu. Przed taką ewentualnością mogą chronić zawory zwrotne, które umożliwiają przepływ cieczy tylko w jedną stronę (koszt do 20 zł/szt). Zakłada się jednak, że zgodnie z prawem Murph ego wszelkie zawory w chwili próby zawiodą i dlatego instalacja powinna być odcięta od wodociągu. 2) Glioterm EKO nie ma bezpośredniego kontaktu z wodą użytkową w normalnie działającej, sprawnej instalacji. Ciepło jest przekazywane wodzie przeponowo (w wymiennikach). Na szczególne omówienie zasługuje fakt, że zdecydowana większość domów jednorodzinnych posiada instalacje grzewcze ze zintegrowaną funkcją c.w.u. (ciepłej wody użytkowej). W przypadku ewentualnych uszkodzeń w wymiennikach ciepła teoretycznie może nastąpić przeciek płynu grzewczego do c.w.u. i spożycie go przez mieszkańców. Dostępne na rynku preparaty oparte są najczęściej na toksycznym glikolu etylenowym, niekiedy zakamuflowanym pod nazwą etandiolu. W przeciwieństwie do nich, Glioterm EKO oparty jest na glikolu propylenowym, który jest zdecydowanie bezpieczniejszy w sytuacji przypadkowego spożycia, niż glikol etylenowy. Przy prawidłowo zabezpieczonej i oznakowanej instalacji prawdopodobieństwo przedostania się płynu grzewczego do wody użytkowej jest małe, a ew. zatrucie w przypadku Gliotermu EKO niemożliwe. O potencjalnej toksyczności środka decyduje nie tylko rodzaj użytego glikolu, ale również tzw. dodatki uszlachetniające. Niech świadczy o tym fakt, że 4
wskaźnik toksyczności LD50 dla jednego z dostępnych na rynku płynów do chłodnic samochodowych opartego na glikolu propylenowym jest minimum 87 razy większy, niż dla Gliotermu EKO. W przypadku produktów opartych na glikolu propylenowym nie jest wymagane skażanie Bitreem. W trosce o bezpieczeństwo użytkownika Glioterm EKO zawiera dodatek Bitreu, który jest bardzo gorzki i jako sygnalizator smakowy ma chronić przed spożyciem w przypadku różnych zdarzeń losowych w tym ew. awarii sieci grzewczych skutkujących przedostaniem płynu do wody użytkowej. Trzykrotne rozcieńczenie Gliotermu EKO zawiera Bitre w stężeniu skutecznie chroniącym przed spożyciem (wg danych literaturowych nt. Bitreu). Bitre powinien być wyczuwalny nawet w 120 krotnym rozcieńczeniu Gliotermu. (Z wyliczeń opartych na wskaźniku toksyczności LD50 dla Bitreu wynika, że aby połknąć niebezpieczną dawkę Bitreu człowiek musiałby wypić 16 litrów koncentratu Gliotermu EKO na każdy kilogram swojego ciała!) Nie stwierdzono własności mutacyjnych Bitreu. Glioterm posiada wskaźnik toksyczności LD50 >2000, tzn. nie jest klasyfikowany w sensie chemicznym jako preparat szkodliwy. Dla wskaźnika LD50 > 2000 nie wykonuje się dokładnych oznaczeń. LD50 dla czystego glikolu propylenowego wynosi ok. 26000! Oczyszczony glikol propylenowy używany jest w aerozolach do dezynfekcji powietrza (50 % roztwór) i w farmacji jako rozpuszczalnik niektórych leków do zastrzyków domięśniowych. Jako ciekawostkę pragniemy również dodać, że w krajach EWG środek o prawie identycznym składzie jest używany w przemyśle spożywczym przy produkcji napojów chłodzących. W odróżnieniu od niektórych innych płynów do instalacji grzewczych Glioterm EKO produkowany jest na bazie glikolu propylenowego specjalnie wytwarzanego na ten cel. W jego skład nie wchodzą żadne surowce przepracowane, regenerowane ani odpadowe. Dzięki temu możliwa jest produkcja skoncentrowanego ( min. 96 %) Gliotermu EKO. Z ww. faktów wynika, że jedyna gwarancją użycia produktu najwyższej jakości jest możliwość jego zakupu w formie koncentratu. Glioterm EKO nie zawiera azotynów, fosforanów ani amin. Biorozkładalność Gliotermu EKO jest większa niż 70 %. Glioterm EKO utylizowany w postaci dużego rozcieńczenia nie spowalnia procesu oczyszczania ścieków. Glioterm EKO nie wymaga specjalnego traktowania podczas transportu. Przy pracy z Gliotermem obowiązują ogólne zasady postępowania z chemikaliami - rękawice, okulary ochronne. Atestowany przez serwis fabryczny firmy IMMERGAS. W kotłach jedno i dwufunkcyjnych, uzyskał pozytywną opinię i jest polecany do pracy w układach zasilanych z kotłów firmy IMMERGAS. Zapotrzebowanie polskiego rynku na tego typu produkt z roku na rok ciągle wzrasta. Wprowadzając na rynek Glioterm EKO postawiliśmy maksymalnie na bezpieczeństwo i wysoką jakość produktu w konkurencyjnej cenie. Mamy nadzieję, że te atuty są wystarczająco silne, aby nasz produkt zdobył rynek posiadaczy domków jednorodzinnych i letniskowych. We wrześniu 2001 Glioterm EKO uzyskał aprobatę Centralnego Ośrodka Badawczo Rozwojowego Techniki Instalacyjnej INSTAL do stosowania w branży budowlanej. 5