Wyższa Szkoła Przedsiębiorczości i Administracji w Lublinie Instrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych Projektowanie i budowa sieci komputerowych Studia zaoczne Ćwiczenie nr 1
Ćwiczenie ma za zadanie zaznajomienie studentów z podstawowym warsztatem projektanta oraz początkową fazą projektowania. Wykorzystując pakiet MS Office oraz Visio, należy rozpocząć pracę nad pierwszą fazą projektowania przygotowanie dokumentacji. Następnie Należy przeprowadzić symulowaną rozmowę o zagadnieniu do rozwiązania. Ponadto wykorzystując pakiet MS Office oraz Visio, należy rozpocząć pracę nad pierwszą fazą projektowania Plan ćwiczenia: 1. Sporządzić na podstawie niepełnego wzoru właściwą stronę tytułową projektu przy użyciu MS Visio 2002. 2. Sporządzić podstawę opracowania (MS Word 2002). 3. Sporządzić przy użyciu MS Visio ogólny plan lokalu oraz rozmieszczenie w budynku na I piętrze wg zaproponowanego rozkładu pomieszczeń. 4. Na podstawie rozkładu pomieszczeń wykonanego w poprzednim ćwiczeniu, naszkicować przebieg sieci informatycznej uzgadniając szczegóły z prowadzącym ćwiczenia (wymagany podpis na sporządzonym planie). 5. Przeanalizować możliwości rozmieszczenia urządzeń aktywnych. 6. Określić sposób wykonania instalacji. 7. Na podstawie dostępnych katalogów dobrać koryta, rury instalacyjne oraz gniazda. Opis ćwiczenia: Projektowanie sieci teleinformatycznej podlega normom określonym przez Polski Komitet Normalizacyjny oraz normy międzynarodowe. Każda dokumentacja projektowa zawiera ściśle określone informacje, których wymaga prawo budowlane. Ogólnie w dokumentach projektu można wydzielić następujące elementy: Wykonawca projektu. Tytuł opracowania. Nazwa opracowania. Obiekt i adres. Inwestor. Przedmiot opracowania. Informacje zwyczajowo ujęte na stronie tytułowej projektu 2
Podstawa opracowania. Zakres opracowania. Opis ogólny instalacji. Schemat blokowy. Okablowanie węzłów dystrybucyjnych. Dokumentacja połączeń między urządzeniami. Wyniki pomiarów i testów. Dokumenty odbioru instalacji. W niniejszym ćwiczeniu pod dyskusję zostaną poddane następujące elementy: Przedmiot opracowania, o Przedmiotem opracowania jest instalacja sieci komputerowej dla potrzeb sieci lokalnej komputerowej w organizowanym lokalu dla służb prawniczych. Podstawa opracowania, o Podstawą opracowania jest: zlecenie inwestora, norma EIA/TIA 568 dla okablowania uniwersalnego, wymagania dla okablowania uniwersalnego określone w ISO/IEC 11801, wymagania dla sieci komputerowych określone w Projekcie POLTAX, obowiązujące normy i przepisy budowlane, uzgodnienia z bezpośrednim użytkownikiem. Zakres opracowania o Jest to opracowanie dotyczące instalacji sieci komputerowej: opis ogólny instalacji, opis węzłów dystrybucyjnych, plany piętrowe i sposób prowadzenia kabli Sporządzić podstawę i zakres opracowania (MS Word 2002). Opis elementów na schemacie Schematem elektrycznym (PN-79/E-01244) nazywa się rysunek techniczny, przedstawiający sposób w jaki uzależnione są lub połączone obiekty lub jego elementy funkcjonalne. 3
Klasyfikacja schematów: a. Schematy grupy 1 (podstawowe): Zadaniem ich jest pokazanie obiektów lub ich najważniejszych elementów, ich zadań i wzajemnych powiązań. Schematy grupy 1 wykazuje się przy projektowaniu obiektów i służą one do zaznajomienia ogólnego ze strukturą układu, działaniem obiektu oraz stanowią podstawę do wykonania schematów innych grup. Do nich zalicza się schematy o oznaczeniach: 101 zawierają symbole elementów funkcjonalnych niezbędnych do zrozumienia działania obiektu elektrycznego i połączeń między nimi. Nie jest konieczne pokazanie wszystkich elementów i połączeń istniejących w rzeczywistości. Symbole te rysuje się w postaci kwadratów lub prostokątów. 102 powinny zawierać symbole elementów funkcjonalnych niezbędnych (podobnie jak w przypadku schematu strukturalnego 101) - do zrozumienia obiektu elektrycznego i połączeń między nimi, przy czym nie jest konieczne pokazanie ich rozmieszczenia rzeczywistego, natomiast muszą pokazać przebieg procesów zachodzących w poszczególnych elementach funkcjonalnych. b. Schematy grupy 2 pokazują wszystkie elementy funkcjonalne obiektu elektrycznego. Podobnie jak w przypadku schematów grupy 1 bez uwzględnienia ich rzeczywistego rozmieszczenia, lecz ze wszystkimi połączeniami między nimi oraz z podaniem punktów przyłączeń, w celu dokładnego wyjaśnienia działania i przebiegów, z lewa na prawo i/lub z góry w dół. Schematy grupy 2 są podstawą do wykonania schematów grupy 3 i 4. Do schematów grupy 2 norma PN-79/E-01244 zalicza schematy zasadnicze: obwodów, obwodowe, szczegółowe, ideowe, o oznaczeniu kodowym 201, schematy zastępcze, zwane tez równoważnymi, o oznaczeniu kodowym 202. Symbole elementów można rysować w postaci rozwiniętej lub skupionej. Elementy funkcjonalne w schematach przedstawionych 4
w postaci rozwiniętej muszą być opisane oznaczeniami alfanumerycznymi w sposób nie budzący wątpliwości. c. Schemat grupy 3 pokazuje połączenia elektryczne wszystkich elementów obiektów przez przedstawienie i opisanie przewodów, wiązek, kabli, wyprowadzeń, doprowadzeń, końcówek (zacisków), złącz, przepustów itp. Sposoby przedstawiania schematów grupy 3 zalezą od techniki wykonania elementów funkcjonalnych obiektu elektrycznego. Z tego powodu rozróżnia się schematy wykonawcze o połączeniach: swobodnych, szytych i drukowanych. Schematy grupy 3 są podstawą do wykonania innych dokumentów konstrukcyjnych. Określają one przede wszystkim sposób układania, miejsca przyłączenia przewodów, wiązek i kabli w obiekcie. Schematy grupy 3 są stosowane przy kontroli wykonania połączeń elektrycznych, przy kontroli obiektów w czasie ich eksploatacji (konserwacji) oraz w czasie napraw i po naprawach. Rysunek 1. Oznaczenia sieci elektrycznej z opisami 5
d. Schematy grupy 4 (plany) określają położenia (lokalizację) obiektów lub ich części składowych lub przedstawianie usytuowania sieci instalacji elektrycznych, trasy połączeń elektrycznych (linii, przewodów, kabli itp.). Schematy grupy 4 służą do opracowania dokumentów konstrukcyjnych i projektowych. Do schematów grupy 4 norma PN-79/E-01244 zalicza: plany rozmieszczenia (obiektów), o oznaczeniu kodowym 401, plany instalacji, o oznaczeniu kodowym 402, plany sieci lub plany linii, o oznaczeniu kodowym 403. Przy wykonaniu ćwiczenia posłużymy się schematem grupy 4. Przykładowe rozmieszczenie elementów pokazuje rysunek 1. Schematyczne przedstawienie elementów zilustrowano w tablicy I. Tablica 1. Przykładowe oznaczenia na schemacie Lp Symbol Opis 1 FTP DLP20 75 Symbol przewodu wraz z opisem identyfikującym. 2 Gniazdo telefoniczne 3 Gniazdo logiczne 4 5 6 7 8 8 RJ 45 Wtyk 4 parowy typu RJ 45 Szafa zaciskowa, tablica, pulpit, punkt dystrybucyjny Szafa zaciskowa, tablica, pulpit, punkt dystrybucyjny z zaznaczeniem strony obsługi Szafa zaciskowa, tablica, pulpit, punkt dystrybucyjny z zaznaczeniem obsługi obustronnej Szafa zaciskowa, tablica, pulpit, punkt dystrybucyjny we wnęce 9 FTP DLP20 75 Symbol przewodu wychodzącego wraz z opisem identyfikującym 6
Rysunek 2 przedstawia fragment sieci teleinformatycznej z dedykowaną instalacją elektryczną wraz z opisem przewodów. Rysunek 2. Oznaczenia sieci teleinformatycznej z opisami Na wstępie w celu zaznajomienia z proponowanym środowiskiem projektowym (MS Office oraz MS Visio) należy rozpocząć pracę nad podstawowymi elementami dokumentacji projektowej. Za najłatwiejsze uznać należy sporządzenie strony tytułowej projektu. Dla przykładu rysunek 2 przedstawia wzór takiej strony sporządzony w programie Visio. Program ćwiczenia: 1. Sporządzić na podstawie niepełnego wzoru (rys. 3) właściwą stronę tytułową projektu przy użyciu MS Visio 2002, zawierającą wszystkie elementy. W celu przygotowania używamy bibliotek: Borders and Titles etc. [Visio Extras] (rys. 4). 2. Sporządzić podstawę opracowania (MS Word 2002). 7
Rysunek 3. Wzór strony tytułowej projektu. 3. Sporządzić przy użyciu MS Visio ogólny plan lokalu oraz rozmieszczenie w budynku na I piętrze wg rozkładu pomieszczeń (rys 6) [biblioteki z grupy Building Plan] (rys. 5). 4. Na podstawie podanego rozkładu pomieszczeń naszkicować przebieg sieci informatycznej uzgadniając szczegóły z prowadzącym ćwiczenia (wymagany podpis na sporządzonym planie). 5. Na podstawie protokołu wykonać schemat rozmieszczenia gniazd logicznych. 8
6. Przeanalizować możliwości rozmieszczenia urządzeń aktywnych. 7. Wykonać schemat rozmieszczenia punktów dystrybucyjnych (Hub 12 portowy oraz MiniHub 8 portowy). 8. Wykonać schemat połączeń gniazd z punktami dystrybucyjnymi. Rysunek 4. Borders and Titles etc. [Visio Extras] Rysunek 5. Grupa bibliotek wzorników (stencils) - Building plan 9
Pomieszczenie socjalne 3,7 m x 2,5 m WC 2,4 m x 1,9 m Gabinet Adwokata 3,4 m x 4,0 m Gabinet Adwokata 4,3 m x 5,9 m Wejście dla personelu Wejście dla interesantów Przedsionek 2,4 m x 1,7 m Gabinet Aplikantów 4,4 m x 4,5 m Serwer Rysunek 6. Rozkład pomieszczeń w kancelarii Rysunek 7. Wzorniki terminals and connectors 10
Rysunek 8. Wzorniki transmissions paths Rysunek 9. Wzorniki fundamentals items 11
Obsługa Visio 1. Utworzenie nowego dokumentu: a. Uruchomić program Visio. b. Z menu wybieramy File New New Drawing lub jeden z dodatkowo utworzonych szablonów (rys 10). Rysunek 10. Pierwsze spotkanie z Visio c. Po utworzeniu nowego dokumentu, wybieramy odpowiednią bibliotekę wzorników (dla przykładu tworzymy dokument 12
zawierający stronę tytułową projektu): File Stencils Visio Extra Borders and Titles (rys. 11). d. Po otworzeniu okienka wzorników rozpoczynamy pracę wybierając odpowiednie elementy i przeciągamy (przy wciśniętym lewym klawiszu) myszy na obszar strony. 2 Rysunek 11. Widok dokumentu Visio 2002: 1 - stosowanie wzorników, 2- podstawowe paski zadań e. W celu ułatwienia pracy z edytorem, umieszczony został podstawowy pasek zadań (rys 11: 2). Objaśnienia znajdują się w tablicy 2. Tablica 2. Wybrane elementy paska narzędzi Lp Symbol Opis 1 Nowy dokument 2 Otwórz dokument 3 Zapisz Dokument 4 Cofnij ostatnią operację 13
5 Drukowanie 6 Podgląd wydruku 7 Pisownia 8 Wytnij 3 Kopiuj 10 Zaznaczanie i przenoszenie stylu 11 Otwórz bibliotekę wzorników 12 Kolor wypełnienia 13 Wskaźnik 14 Narzędzie łączenia kształtów 15 Wstaw tekst 16 Wstaw figurę (prostokąt) 17 Wstaw linię 18 Narzędzie obracania kształtów 19 Wybór powiększenia 20 Grubość linii 21 Styl linii 14
Wyższa Szkoła Przedsiębiorczości i Administracji w Lublinie Instrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych Projektowanie i budowa sieci komputerowych Studia zaoczne Ćwiczenie nr 2
Ćwiczenie ma za zadanie opanowanie podstawowego warsztatu projektanta. Wykorzystując pakiet MS Office oraz Visio, kontynuować pracę nad kolejnymi fazami projektowania kompletowanie dokumentacji. Plan ćwiczenia: 1. Sporządzony w poprzednim ćwiczeniu rysunek rozdzielić na warstwy. 2. Sporządzić plan budynku do naniesienia schematu synaptycznego. 3. Dobrać przełącznicę i rozmieszczenie urządzeń oraz sporządzić schemat okablowania. 4. Wykonać dokumentację połączeń między węzłami dystrybucyjnymi. 5. Sporządzić szacunkowy kosztorys wykonania instalacji. Opis ćwiczenia: Spośród wielu środowisk graficznych, przeznaczonych dla projektantów, szczególną uwagę zwrócono na pakiet MS Visio. W poprzednim ćwiczeniu zilustrowane zostały podstawowe funkcje programu. Obecnie przedstawiono kilka wybranych opcji: Połączenia (Connector Tool). Do tworzenia połączeń pomiędzy obiektami służy narzędzie connector tool. Aby skorzystać z tego narzędzia, należy wybrać jego ikonę na standardowym pasku narzędzi. Kształty standardowo są wyposażone w kilka punktów połączeniowych. Narzędzie Connector umożliwia wykonanie połączenia dwóch typów: o Static Glue (sklejenie statyczne) i Dynamic Glue (sklejenie dynamiczne). Static Glue jest połączeniem typu punkt-punkt, a Dynamic Glue połączeniem typu kształt- kształt. Połączenie typu punkt-punkt jest tworzone pomiędzy określonymi punktami kształtów. Aby je wykonać należy przesunąć kursor narzędzia Connector do jednego z 2
punktów połączeniowych kształtu, który zostanie otoczony czerwonym kwadratem. Wówczas wystarczy wcisnąć lewy klawisz myszy i przesunąć kursor do punktu połączenia końcowego. Przycisk myszy należy zwolnić, gdy wybrany punkt połączeniowy zostanie otoczony czerwonym kwadratem. W ten sposób wykonane zostanie sztywne połączenie kształtów. Punkty połączeniowe nie zmienią się nawet po przesunięciu obiektów w inne miejsce rysunku. Po zmianie lokalizacji połączonych obiektów, linia połączenia może zostać przetrasowana. Połączenie typu kształt kształt (dynamiczne) są tworzone pomiędzy punktami obiektów, lecz bez trwałego połączenia. Przy zmianie położenia obiektów, zmieniają się także punkty połączeniowe w ten sposób, aby było optymalne. Policzenia dynamiczne tworzy się podobnie jak statyczne, ale w tym przypadku nie wskazuje się konkretnych punktów, które mają być wykorzystane do poleczenia. Po wybraniu narzędzia Connector należy przesunąć kursor nad pierwszy z obiektów w ten sposób, aby został otoczony czerwonym prostokątem, następnie przeciągnąć połączenie do drugiego obiektu tak, aby on został otoczony czerwonym prostokątem. Po zwolnieniu przycisku myszy połączenie zostanie utworzone. Aby wykonać połączenia dynamiczne pomiędzy kształtami, należy: Rozmieścić obiekty na stronie rysunku. Wybrać narządzie Connector. Kliknąć kształt początkowy i przeciągnąć połączenie do kształtu końcowego (należy tu zwrócić uwagę na oznaczenie obiektu czerwonym prostokątem). Punkt połączenia (Connection Point) Narzędzie służy do dodawania punktów połączeń w zadanym obiekcie (Rysunek 2). Abu zadaną opcję użyć należy sprawdzić czy zaznaczona w menu View jest opcja connection point (Rysunek 1) 3
Rysunek 1. Menu View Rysunek 2. Przycisk funkcji Connection Points Aby użyć wybranej funkcji należy wybrać ją z paska zadań i zaznaczyć na wybranym obiekcie położenie punktu połączenia przy jednoczesnym naciśnięciu klawisza [Ctrl]. Warstwy Używając warstw można wykonywać bardzo złożone rysunkim grupując w logiczne zespoły poszczególne ich elementy (schemat budowlany, elektryczny, teleinformatyczny, wyposażenie). 4
Jeśli istnieje potrzeba pogrupowania elementów należy utworzyć nową warstwę. (View Layer properties - rys. 3) Otworzy się okno pokazane na rysunku 4, zawierające listę warstw dostępnych i ich dziewięciu właściwości zestawionych w tabeli 1. Rysunek 3. Menu do wyboru właściwości warstw Rysunek 4. Okienko właściwości warstw 5
Lp Nazwa Opis 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Name (Nazwa) # (Liczba kształtów) Visible (Widoczna) Print (Drukowanie) Active (Aktywna) Lock (Blokada) Snap (Przyciąganie) Glue (Sklejanie) Color (Kolor) W tym polu znajduje się nazwa warstwy. Niektóre kształty są automatycznie umieszczane na odpowiednich warstwach. Jeśli odpowiedniej warstwy nie ma, Visio utworzy ją przed umieszczeniem kształtu Oznacza liczbę kształtów umieszczonych na danej warstwie. Aby wyświetlić (ukryć) dane dotyczące liczby, należy wybrać przycisk # Ta właściwość określa, czy obiekty z danej warstwy mają być widoczne, czy ukryte. Aby je ukryć, należy usunąć zaznaczenie przy nazwie warstwy. Obiekty przypisane kilku warstwom są widoczne, jeśli tylko jedna z nich jest widoczna. Obiekty ukrytych warstw mogą być drukowane, mimo ze nie widać ich na rysunku Pole Print jest oznacza, ze obiekty danej warstwy zostaną wydrukowane. Warstwy, które można modyfikować, nazwano aktywnymi. Jednocześnie może być wiele warstw aktywnych. Na warstwie aktywnej można dokonać edycji kształtów. Jeśli nowy obiekt zostanie umieszczony na stronie, to będzie przypisany do wszystkich warstw aktywnych. Aby warstwa była aktywna, musi być widoczna. Na warstwie zablokowanej nie można dokonywać żadnych zmian. Ta opcja odnosi się do wszystkich obiektów przypisanych danej warstwie. Umożliwia przyciąganie obiektów z innych warstw. Gdy opcja Glue jest aktywna, to kształty pochodzące z dowolnej, innej warstwy mogą zostać sklejone z jej obiektami. W tym polu uaktywnić i wybrać kolor dla elementów danej warstwy. Domyślnie, warstwy nie mają ustalonego koloru. Aby przypisać warstwę do obiektu należy z menu kontekstowego wybrać Layer (rys 5) i w okienku (rys. 6) przy naciśniętym klawiszu Ctrl wybrać odpowiednie warstwy dla obiektu. 6
Rysunek 5. Menu przypisania do warstwy Rysunek 6. Okienko Layer 7