Nadzór nad systemami zarządzania w transporcie kolejowym W ciągu ostatnich lat Prezes Urzędu Transportu Kolejowego zintensyfikował działania nadzorcze w zakresie bezpieczeństwa ruchu kolejowego w Polsce, o czym świadczy m.in. wzrost liczby kontroli przeprowadzonych w zakresie Systemów Zarządzania Bezpieczeństwem (SMS) w 2012 roku liczba tych kontroli wyniosła 6, w 2013 roku 33 (wzrost o 450%) natomiast w 2014 75 (w odniesieniu do roku 2013 wzrost o 127%). Należy dodać, że wszystkie kontrole zaplanowane na 2015 rok (w liczbie 84) w ramach nadzoru nad Systemami Zarządzania Bezpieczeństwem prowadzone będą w sposób kompleksowy. Ponadto podkreślenia wymaga fakt, że również pozostałe działania nadzorcze realizowane względem przewoźników kolejowych i zarządców infrastruktury odwoływać się będą do Systemów Zarządzania Bezpieczeństwem, w tym dogłębnej analizie poddane zostaną poszczególne procesy i procedury w SMS, np.: utrzymanie pojazdów kolejowych, kwalifikacje pracowników, zgłaszanie i analizowanie zdarzeń kolejowych, wydarzeń potencjalnie wypadkowych oraz innych ewentualnie niebezpiecznych wydarzeń. Ponadto należy zaznaczyć, że już w drugiej połowie 2013 roku wprowadzono nowe podejście w zakresie stosowanego nadzoru nad systemami zarządzania w transporcie kolejowym (SMS i MMS), które cechują następujące elementy: podejście procesowe, stosowanie podejścia audytowego, stosowanie jednolitych kryteriów w zakresie oceny, odpowiednie kompetencje dla pracowników. Wprowadzenie powyższych zmian umożliwia sprawowanie realnego nadzoru nad podmiotami, które funkcjonują głównie w oparciu o zbudowane i wdrożone systemy zarządzania bezpieczeństwem. Główne problemy w zakresie systemowego zarządzania bezpieczeństwem: brak zrozumienia proaktywnego podejścia do zarządzania bezpieczeństwem (myślenie w kategoriach reaktywnego podejścia wnioskowanie na podstawie (oczekiwanie) skutków, nieuwzględnianie potencjału zagrożeń), ochrona pracowników operacyjnych przed elementami SMS (np. dostęp do procedur, bazowanie na regulacjach wewnętrznych), niespójne traktowanie dokumentów wchodzących w zakres SMS (zarządzanie i nadzór decyzjami, uchwałami czy regulacjami wewnętrznymi w odróżnieniu od procedur),
niepełny nadzór nad SMS brak przeglądów zarządzania, audytów, stosowanie oceny ryzyka do racjonalizowania naruszania przepisów, brak monitorowania skuteczności środków kontroli ryzyka, oderwanie wyceny ryzyka od rzeczywistych wartości przyjmowanych przez poszczególne parametry w organizacji (np. wskaźnik prawdopodobieństwa wystąpienia zagrożenia w stosunku do odnotowanych przypadków wystąpienia), brak wykorzystania wszystkich zdarzeń i wydarzeń do doskonalenia SMS. Zestawienie nieprawidłowości stwierdzonych podczas kontroli Systemów Zarządzania Bezpieczeństwem (SMS) zestawienie opracowano na podstawie danych za 2014 rok, w tym uwzględniono udział powyżej 1% Lp. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 Zakres naruszenia Załącznik II pkt B - Rozporządzenie Komisji (UE) Nr 1158/2010 Utrzymanie pojazdów Załącznik II pkt A - Rozporządzenie Komisji (UE) Nr 1158/2010 Zarządzanie ryzykiem Załącznik II pkt C - Rozporządzenie Komisji (UE) Nr 1158/2010 Zarządzanie dostawcami Załącznik II pkt L - Rozporządzenie Komisji (UE) Nr 1158/2010 Spełnienie norm i warunków Załącznik II pkt S - Rozporządzenie Komisji (UE) Nr 1158/2010 Audyty Załącznik II pkt P - Rozporządzenie Komisji (UE) Nr 1158/2010 Zarządzanie dokumentacją Załącznik II pkt Q - Rozporządzenie Komisji (UE) Nr 1158/2010 Zdarzenia kolejowe Załącznik II pkt R - Rozporządzenie Komisji (UE) Nr 1158/2010 Sytuacje kryzysowe Załącznik II pkt F - Rozporządzenie Komisji (UE) Nr 1158/2010 Podział obowiązków Załącznik II pkt M - Rozporządzenie Komisji (UE) Nr 1158/2010 Zarządzanie zmianą Załącznik II pkt G - Rozporządzenie Komisji (UE) Nr 1158/2010 Kontrola kierownictwa Załącznik II pkt N - Rozporządzenie Komisji (UE) Nr 1158/2010 Zarządzanie kompetencjami personelu Załącznik II pkt K - Rozporządzenie Komisji (UE) Nr 1158/2010 Cele organizacji Udział poszczególnych naruszeń 13,9% 11,7% 7,1% 6,0% 5,0% 4,8% 4,7% 4,6% 4,1% 4,0% 3,9% 3,8% 2,1% 14 Ustawa z dnia 28 marca 2003 r. o transporcie kolejowym 1,9% 15 16 17 18 19 Załącznik II pkt E - Rozporządzenie Komisji (UE) Nr 1158/2010 Model dokumentacji Załącznik II pkt O - Rozporządzenie Komisji (UE) Nr 1158/2010 Informacje Załącznik II pkt I - Rozporządzenie Komisji (UE) Nr 1158/2010 Ciągłe doskonalenie Rozporządzenie Ministra Infrastruktury w sprawie ogólnych warunków technicznych eksploatacji pojazdów kolejowych Załącznik II pkt H - Rozporządzenie Komisji (UE) Nr 1158/2010 Zaangażowanie pracowników 1,8% 1,8% 1,8% 1,7% 1,4%
20 21 Załącznik II pkt A - Rozporządzenie Komisji (UE) Nr 1169/2010 Zarządzanie ryzykiem Rozporządzenie Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 3.01.2013 r. w sprawie sposobu prowadzenia rejestru oraz sposobu oznakowania pojazdów kolejowych 1,2% 1,2% Najczęściej powtarzające się nieprawidłowości w zakresie systemowego zarządzania bezpieczeństwem stwierdzone podczas kontroli: Załącznik II pkt A - Rozporządzenie Komisji (UE) Nr 1158/2010 Zarządzanie ryzykiem brak identyfikacji zagrożeń w Rejestrze zagrożeń, nieprzeprowadzenie lub niewłaściwie prowadzone procesy oceny ryzyka, brak monitorowania skuteczności współpracy z podmiotami kolejowymi w zakresie wspólnych obszarów działania. Załącznik II pkt B - Rozporządzenie Komisji (UE) Nr 1158/2010 Utrzymanie pojazdów 1. niestosowanie wewnętrznych standardów w zakresie nadzoru nad środkami technicznymi, w tym: brak wykonywania wszystkich poziomów utrzymania, nieprzestrzeganie cyklu przeglądowo naprawczego wynikającego z DSU, niedokumentowanie czynności utrzymania oraz pomiarów diagnostycznych wykonywanych w trakcie tych czynności, zakres czynności niezgodny z DSU, nieprowadzenie lub nieprawidłowe wypełnianie rejestru pojazdów kolejowych, stanowiących własność danego podmiotu lub znajdujących się w jego dyspozycji, eksploatowanie pojazdów oznakowanych niezgodnie z obowiązującymi wymaganiami, brak informacji na temat awaryjności taboru kolejowego, 1. 2. 3. brak dokumentu określającego wymagania odnośnie kwalifikacji/kompetencji pracowników związanych z utrzymaniem pojazdów kolejowych, brak wpisu o podmiocie odpowiedzialnym za utrzymanie (ECM), błędne wystawianie świadectw sprawności technicznej. Załącznik II pkt C - Rozporządzenie Komisji (UE) Nr 1158/2010 Zarządzanie dostawcami brak kryteriów wyboru i procedur weryfikacji wykonawców i dostawców, brak lub posiadanie nieaktualnej listy potencjalnych dostawców, nieprawidłowości z zakresu audytowania i nadzoru nad dostawcami.
Załącznik II pkt D - Rozporządzenie Komisji (UE) Nr 1158/2010 Ryzyko niestosowanie procedury monitorowania potencjalnych zagrożeń generowanych przez strony spoza systemu kolejowego oraz ustanawiania środków kontroli minimalizujących ryzyko. Załącznik II pkt E - Rozporządzenie Komisji (UE) Nr 1158/2010 Model dokumentacji niedostosowanie dokumentacji Systemu Zarządzania Bezpieczeństwem (SMS) do bieżącej działalności Spółki, w tym struktury organizacyjnej. Załącznik II pkt F - Rozporządzenie Komisji (UE) Nr 1158/2010 Podział obowiązków nieokreślenie wymagań dla pracowników pośrednio związanych z bezpieczeństwem, w tym Pełnomocnika SMS, audytorów, kadry kierowniczej, nieopracowanie taryfikatora kompetencji. Załącznik II pkt G - Rozporządzenie Komisji (UE) Nr 1158/2010 Kontrola kierownictwa brak zapisów z przeprowadzonych kontroli, brak wniosków wynikających z przeprowadzonych kontroli, brak rozliczania z osiągniętych wyników osób pełniących role w zakresie zarządzania bezpieczeństwem, błędy w regularnym monitorowaniu. Załącznik II pkt H - Rozporządzenie Komisji (UE) Nr 1158/2010 Zaangażowanie pracowników niestosowanie procedur zapewniających odpowiednią reprezentację pracowników i konsultacje z nimi w zakresie definiowania, proponowania, przeglądu i rozwoju aspektów bezpieczeństwa procedur operacyjnych. Załącznik II pkt I - Rozporządzenie Komisji (UE) Nr 1158/2010 Ciągłe doskonalenie niewdrożenie procesu monitorowania, o którym mowa w art. 3 rozporządzenia Komisji UE 1078/2012, brak zatwierdzenia planu przeglądu zarządzania oraz brak działań doskonalących, brak weryfikacji aktualności dokumentacji SMS w ramach okresowego przeglądu systemu. Załącznik II pkt J - Rozporządzenie Komisji (UE) Nr 1158/2010 Polityka bezpieczeństwa nieudostępnienie pracownikom polityki bezpieczeństwa.
Załącznik II pkt K - Rozporządzenie Komisji (UE) Nr 1158/2010 Cele organizacji niewykonanie oceny celów jakościowych i ilościowych, nieumieszczenie w Programach Poprawy Bezpieczeństwa informacji o realizacji celów bezpieczeństwa z roku poprzedniego. Załącznik II pkt L - Rozporządzenie Komisji (UE) Nr 1158/2010 Spełnienie norm i warunków brak bieżącej aktualizacji instrukcji wewnętrznych, procedur i księgi SMS do prawa kolejowego, niezapewnienie, aby do zamierzonego celu przeznaczono odpowiednich pracowników, określone dokumenty i tabor. Załącznik II pkt M - Rozporządzenie Komisji (UE) Nr 1158/2010 Zarządzanie zmianą nieprzeprowadzenie procesu zarządzania zmianą, brak analizy istotności zmiany, brak uzasadnienia oceny zmiany. Załącznik II pkt N - Rozporządzenie Komisji (UE) Nr 1158/2010 Zarządzanie kompetencjami personelu nieprawidłowo prowadzona dokumentacja potwierdzająca przygotowanie zawodowe, brak odnotowywania znajomości odcinków linii kolejowych i autoryzacji w rejestrach egzaminów pracowników, nieprowadzenie lub niewłaściwe prowadzenie rejestru wydanych upoważnień i wydanych praw kierowania, brak wykazu pracowników podlegających pouczeniom okresowym. Załącznik II pkt O - Rozporządzenie Komisji (UE) Nr 1158/2010 Informacja niezapoznanie pracowników z dokumentacją Systemu Zarządzania Bezpieczeństwem. Załącznik II pkt P - Rozporządzenie Komisji (UE) Nr 1158/2010 Zarządzanie dokumentacją brak identyfikowalności dokumentów. Załącznik II pkt Q - Rozporządzenie Komisji (UE) Nr 1158/2010 Zdarzenia kolejowe nierejestrowanie lub brak analizy wszystkich zaistniałych zdarzeń kolejowych, nieuwzględnienie rekomendacji Państwowej Komisji Badania Wypadków Kolejowych. Załącznik II pkt R - Rozporządzenie Komisji (UE) Nr 1158/2010 Sytuacje kryzysowe
brak planów działania w sytuacjach kryzysowych, w tym niestosowanie procedur testowania planów kryzysowych we współpracy z innymi stronami. Załącznik II pkt S - Rozporządzenie Komisji (UE) Nr 1158/2010 Audyty nieopracowanie dokumentu przedstawiającego sposób planowania audytów w odniesieniu do rutynowych mechanizmów monitorowania, nieobjęcie audytem wszystkich procesów, procedur lub komórek organizacyjnych. Mając na uwadze powyższe należy stwierdzić, że kontrolowany podmiot zostaje najczęściej zobowiązany do natychmiastowego usunięcia stwierdzonych nieprawidłowości, przy czym dobór środków zmierzających do usunięcia tych nieprawidłowości wymaga stosowania wewnętrznych procedur - zgodnie z posiadanym Systemem Zarządzania Bezpieczeństwem. Ponadto zalecane jest podjęcie odpowiednich działań, które będą miały na celu sprawowanie nadzoru nad poziomem ryzyka związanym z prowadzoną działalnością, przeprowadzenie analizy wskazanych nieprawidłowości zlokalizowanych również w innych miejscach, dokumentach lub pojazdach kolejowych. Data publikacji : 02.10.2014 / Izabela Rurarz Data modyfikacji : 21.08.2015 / Izabela Rurarz Drukuj Generuj PDF Powiadom znajomego Wstecz