Drzewa - pomniki przyrody

Projekt dydaktyczno wychowawczy: Drzewa - pomniki przyrody Opracowały: 1

Urszula Dalecka, Joanna Kapusta, Agnieszka Kinal Szymańska, Zofia Plechawska Wstęp Zespół Szkół w Legionowie Gimnazjum nr 4 im. Aleksandra Kamińskiego Świat bardzo się zmienił od chwili, gdy po raz pierwszy zaprezentowano koncepcję formalnego kształcenia ogólnego. W ciągu ostatnich dwudziestu lat chociażby, życie ludzi i instytucje społeczne pod wieloma względami uległy radykalnym przeobrażeniom. Pod wpływem nowych środków komunikacji i transportu świat skurczył się, zaściankowy punkt widzenia zaczyna ustępować perspektywie globalnej i globalnym interesom. Przyrost naturalny i migracje sprawiły, że za normę przyjmuje się zróżnicowane, wielokulturowe społeczności i uwrażliwienie na wynikające stąd kwestie społeczne. System wartości i styl życia wpływa też na świadomość ubywających zasobów naturalnych i stan środowiska przyrodniczego. Technologie informatyczne, w tym satelity komunikacyjne, komputery osobiste, systemy przetwarzania informacji, znacząco zmieniły nasz sposób myślenia o informacjach i sposobach posługiwania się nimi. Dzięki technice elektronicznej można uzyskać dostęp do informacji i wiedzy składowanej w głównych bibliotekach świata. Jednocześnie, wraz z postępem cywilizacji, nadrzędnym celem jest edukacja ekologiczna. Wychowanie człowieka wrażliwego na piękno środowiska naturalnego, zmiany zachodzące w tym środowisku i aktywnego w usuwaniu niepożądanych zmian, ale przede wszystkim zapobiegającego degradacji tego środowiska. Ochrona przyrody jest naszym wspólnym zadaniem ponieważ: Ziemia nie jest naszą własnością. Została nam jedynie powierzona na pewien czas. Człowiek naginając przyrodę do swoich potrzeb zapomniał, że sam jest jej częścią i nie może żyć bez niej ani poza nią. Cokolwiek uczynimy Ziemi, uczynimy sobie samym. Opamiętajmy się! Pozostawmy Ziemię czystą i piękną dla przyszłych pokoleń, dla naszych dzieci i wnuków, aby w przyszłości zwierzęta i rośliny były nie tylko na obrazkach... ( Konferencja Chrześcijan i Żydów w Halling Hong w październiku 1982 r.). 2

Ścieżka ekologiczna, a podstawa programowa W rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 15 lutego 1999 roku ( Dziennik Ustaw Nr 14 z dnia 23 II 1999 r.) w sprawie podstawy programowej kształcenia ogólnego czytamy: W gimnazjum nauczyciele wprowadzają uczniów w świat wiedzy naukowej, wdrażają ich do samodzielności; pomagają im w podejmowaniu decyzji dotyczącej kierunku dalszej edukacji i przygotowują do aktywnego udziału w życiu społecznym. Edukacja w gimnazjum, wspomagając rozwój ucznia jako osoby i wprowadzając go w życie społeczne, powinna przede wszystkim: 1. Wprowadzić ucznia w świat nauki przez poznanie języka, pojęć, twierdzeń i metod właściwych dla wybranych dyscyplin naukowych na poziomie umożliwiającym dalsze kształcenie. 2. Rozbudzić i rozwijać indywidualne zainteresowania ucznia. 3. Wprowadzać ucznia w świat kultury i sztuki. 4. Rozwijać umiejętności społeczne ucznia przez zdobywanie prawidłowych doświadczeń we współżyciu i współdziałaniu w grupie rówieśniczej. W sprawie ścieżek edukacyjnych czytamy dalej: W gimnazjum, obok przedmiotów (bloków przedmiotowych), wprowadza się następujące ścieżki edukacyjne: edukacja filozoficzna, edukacja czytelnicza i medialna, edukacja prozdrowotna, edukacja ekologiczna, edukacja regionalna dziedzictwo kulturowe w regionie, obrona cywilna, edukacja europejska, kultura polska na tle cywilizacji śródziemnomorskiej. W podstawie programowej uwzględniono możliwość częściowej realizacji tych treści w czasie odrębnych, modułowych, kilkugodzinnych zajęć które będą dla uczniów ważnym punktem odniesienia. W odniesieniu do edukacji ekologicznej na etapie gimnazjum, w cytowanej wyżej podstawie programowej, sformułowano również: Cele edukacyjne 1. Uświadomienie zagrożeń środowiska przyrodniczego, występujących w miejscu zamieszkania. 2. Budzenie szacunku do przyrody. 3

Zadania szkoły 1. Tworzenie warunków do poznawania współzależności między różnymi składnikami środowiska oraz rozumienia przyczyn i skutków ingerencji człowieka w świat przyrody. 2. Kształtowanie proekologicznej motywacji uczniów. Treści 1. Przyczyny i skutki niepożądanych zmian w atmosferze, biosferze, hydrosferze i litosferze. 2. Różnorodność biologiczna ( gatunkowa, genetyczna oraz ekosystemów) znaczenie jej ochrony. Osiągnięcia 1. Dostrzeganie, opisywanie i wyjaśnianie związków między naturalnymi składnikami środowiska, człowiekiem i jego działalnością. 2. Krytyczna analiza relacji między działalnością człowieka, a stanem środowiska. 3. Organizowanie działań służących poprawie stanu środowiska w najbliższym otoczeniu. 4. Podejmowanie działań ekologicznych w najbliższym otoczeniu i we własnym życiu. 4

Treści edukacji ekologicznej w podstawie programowej poszczególnych przedmiotów w III etapie edukacyjnym Cele edukacyjne Biologia 1. Rozwijanie zainteresowań biologicznych i skłanianie do samodzielnego poznawania świata żywego. 2. Kształcenie zachowań ukierunkowanych na ochronę środowiska przyrodniczego. Zadania szkoły 1. Umożliwienie projektowania i prowadzenia obserwacji i doświadczeń biologicznych. 2. Umożliwienie podejmowania działań na rzecz najbliższego środowiska przyrodniczego i szacunku dla zwierząt. Geografia Cele edukacyjne 1. Budzenie zainteresowań szeroko rozumianą przestrzenią geograficzną ( własnym regionem, terytorium Polski...) oraz przygotowanie do swobodnego poruszania się w niej. 2. Kształtowanie w uczniach: b) poczucia odpowiedzialności za swoje środowisko życia (geograficzne, społeczne), gotowości uczestniczenia w rozwiązywaniu problemów swojej społeczności. 3. Uświadomienie wartości jaką jest własny region i kraj oraz ich dziedzictwo kulturowe. Zadania szkoły Stwarzanie uczniom sprzyjających warunków do: 1. korzystania z możliwości różnorodnych źródeł wiedzy geograficznej, w tym z własnych obserwacji terenowych, ze szczególnym uwzględnieniem swojego powiatu, 2. uczenie się czynnego, kształtującego dociekliwość, refleksyjność, zdrowy krytycyzm, chęć działania, 5

3. kształtowanie postawy szacunku do przyrody. Cele edukacyjne Chemia 1. Nabywanie umiejętności obserwacji i opisu zjawisk chemicznych zachodzących w otaczającym świecie. 2. Poznanie znaczenia wiedzy chemicznej w procesie przetwarzania materii przez człowieka. 3. Nabywanie umiejętności i nawyku postępowania zgodnego z zasadami dbałości o własne zdrowie i ochronę środowiska. Zadania szkoły 1. Ukształtowanie myślenia prowadzącego do zrozumienia poznanej wiedzy chemicznej i posługiwania się nią w różnych sytuacjach życiowych. 2. zapoznanie uczniów z właściwościami substancji chemicznych i bezpiecznym obchodzeniem się z nimi. 3. Umożliwienie uczniom zdobycia wiadomości i umiejętności zarówno praktycznych, jak i stanowiących podstawę do kształcenia na poszczególnych etapach. 6

Podstawy projektu dydaktyczno wychowawczego: Drzewa pomniki przyrody Główne kierunki kształcenia i wychowania wyznacza Podstawa programowa kształcenia ogólnego (Dziennik Ustaw Nr 14 z dnia 14 lutego 1999 r.). Podstawa programowa ustala dla każdego z okresów kształcenia cele edukacyjne i zadania szkoły, podaje kanon treści, które muszą być uwzględnione w toku kształcenia i określa, jakie powinny być osiągnięcia uczniów. Jednocześnie, poprzez sformułowanie dotyczące realizacji ścieżek edukacyjnych: Częściowej realizacji tych części można dokonać w czasie odrębnych, modułowych, kilkugodzinnych zajęć, które będą dla uczniów punktem odniesienia (Dziennik Ustaw Nr 14 z dnia 23 II 1999 r.), pozostawia nauczycielom furtkę dającą możliwość realizacji owych treści np. na kołach zainteresowań. Pamiętając, że edukacja szkolna w gimnazjum wspomaga rozwój ucznia jako osoby, wprowadza go w język treści i dziedzin działalności człowieka, kształcąc jego samodzielność intelektualną, został sformułowany projekt: Drzewa pomniki przyrody. Główne założenia tego projektu realizowane będą na zajęciach: koła biologicznego, geograficznego, chemicznego, lekcjach biologii, geografii, plastyki. W opracowaniu projektu uwzględniono wymogi cytowanej wyżej podstawy programowej dotyczące realizacji ścieżki ekologicznej. Ważną rolę odegrały również zainteresowania uczniów działalnością organizacji polskich i międzynarodowych na rzecz ochrony środowiska. Wraz z postępem cywilizacji nadrzędnym celem edukacji ekologicznej jest wychowanie młodego człowieka wrażliwego na zmiany zachodzące w środowisku naturalnym, aktywnego w działaniu zmierzającym do usuwania tych zmian, ale przede wszystkim umiejącego zapobiegać degradacji tegoż środowiska. Inwentaryzacja drzew pomników przyrody w Legionowie i najbliższej okolicy ma zachęcić uczniów do propagowania postaw proekologicznych i podejmowania działań na rzecz ochrony środowiska przyrodniczego. Gromadzenie teoretycznych informacji ułatwi zrozumienie zagadnień i problemów współczesnego świata i lokalnych społeczności związanych z ochroną środowiska. Cele wiodące projektu: 1. Wspomaganie uczniów w dostrzeganiu walorów przyrodniczych najbliższego regionu. 2. Zapoznanie z prawnie chronionymi obiektami przyrodniczymi. 3. Zapoznanie z organizacjami lokalnymi i międzynarodowymi działającymi na rzecz ochrony przyrody. 4. Wdrażanie do podejmowania działań mających na celu ograniczenie negatywnego wpływu na środowisko lokalne. 5. Przekazywanie ekologicznych wartości ludziom z najbliższego otoczenia. 7

Cele kształcenia i wychowania a) wiadomości uczeń powinien zdobyć podstawowe wiadomości dotyczące: obiektów przyrodniczo i kulturowo cennych w najbliższym środowisku, organizacji lokalnych i międzynarodowych działających na rzecz ochrony środowiska, wpływu działalności gospodarczej człowieka na środowisko lokalne (pojazdy samochodowe, zaśmiecanie środowiska odpadami komunalnym itp.), ochrony i kształtowania środowiska, zasad właściwego gospodarowania zasobami przyrody. b) umiejętności uczeń powinien opanować umiejętności w zakresie obserwowania i badania środowiska przyrodniczego, kształtowania więzi emocjonalnej ze środowiskiem przyrodniczym, ukazywanie jego piękna, kształtowania aktywnej postawy w działaniach na rzecz ochrony środowiska, propagowanie wiedzy ekologicznej w środowisku lokalnym, kształtowanie umiejętności porównywania, samodzielnego wnioskowania, uogólniania, dostrzegania związków przyczynowo skutkowych, nawiązywania współpracy z organizacjami działającymi na rzecz ochrony środowiska, rozwijania własnej osobowości. c) postawy uczeń powinien ukształtować postawy i przejawiać zachowania proekologiczne takie jak współodpowiedzialność za ochronę środowiska, przekonanie o konieczności zachowania środowiska dla przyszłych pokoleń, kształtowanie emocjonalnych więzi z przyrodą, wrażliwość na środowisko przyrodnicze, przestrzeganie przepisów ochrony środowiska, rozwijanie postawy badawczej, zainteresowań przyrodniczych. Metody zajęcia terenowe zajęcia w laboratorium metoda problemowa obserwacja bezpośrednia i pośrednia opis 8

ćwiczenie Procedury osiągania celów 1. Zrozumienie treści projektu : Drzewa pomniki przyrody będzie możliwe poprzez korelację z programem nauczania biologii i geografii, ale także z programem wychowawczym szkoły. 2. Zajęcia związane z realizacją projektu będą prowadzone metodami aktywizującymi pracę ucznia i rozwijającymi twórcze myślenie np. dyskusja, zajęcia w terenie, metoda projektu. 3. Realizacja projektu będzie związana z aktualizacją informacji i korzystaniem z innych źródeł informacji pochodzących np. z Internetu, Nadleśnictwa Jabłonna, Starostwa Powiatu Legionowo. 4. Organizowanie wystaw np. z okazji Dnia Ziemi i warsztatów prowadzonych przez panią Ewę Grzywacz z Nadleśnictwa Jabłonna. 5. Organizowanie kół przedmiotowych umożliwi rozwijanie wśród uczniów świadomości ekologicznej, poczucia odpowiedzialności za otaczające środowisko. 6. Aktywne uczestnictwo młodzieży na rzecz ochrony przyrody. 7. Poznanie dziedzictwa regionu. 9

Lp. Tematyka Materiał nauczania 1. Ochrona przyrody w skali globalnej i lokalnej. Szczegółowa tematyka zajęć Przewidywane osiągnięcia uczniów Procedura osiągania celów Przykładowe zadania i ćwiczenia dla uczniów 1.Tereny i obiekty chronione i ich znaczenie w zachowaniu Uczeń: *wskaże położenie *ćwiczenia z mapą, Wyjaśnia pojęcia: a)ochrona bioróżnorodności na Ziemi.. *formy ochrony przyrody, powiatu na mapie Polski, *wskaże na mapie parki *analiza czasopism gatunkowa, b)ochrona *idea tworzenia obszarów narodowe, przyrodniczych, częściowa chronionych, *objaśni co i dlaczego *warsztaty pod i całkowita *motywy ochrony przyrody. może być pomnikiem kierunkiem obszarów. przyrody, *wyjaśni ideę tworzenia pracownika Nadleśnictwa obszarów chronionych Jabłonna. i pomników przyrody, *uzasadni celowość tworzenia obszarów chronionych, 2.Walory geograficzne Uczeń: *ćwiczenia Opisz środowiska lokalnego *wskaże położenie z mapą, ukształtowanie *położenie powiatu powiatu Legionowo *Wycieczki po terenu wokół Legionowo na mapie Polski, na mapie Polski, najbliższej okolicy twojego miejsca *ukształtowanie powierzchni *omówi formy obserwacja, zamieszkania. najbliższej okolicy, *sieć rzek przepływających ukształtowania powierzchni najbliższej ćwiczenia terenowe, przez powiat Legionowo. okolicy, *rozmowa *uzasadni korzystny z pracownikiem wpływ ukształtowania Nadleśnictwa powierzchni na krajobraz, Jabłonna. *wymieni nazwy rzek i wskaże je na mapie, *wykaże wrażliwość na piękno przyrody. 3. Formy ochrony przyrody Uczeń: *ćwiczenia Sporządź listę w środowisku lokalnym *wskazuje na mapie z mapą, pomników *pomniki przyrody, powiatu największe *wycieczki przyrody, *szata roślinna skupiska pomników po najbliższej Oznacz na mapie ze wskazaniem roślin przyrody, okolicy, powiatu chronionych. *uzasadni celowość *ćwiczenia największe tworzenia pomników praktyczne skupiska przyrody, obserwacje, pomników *omówi ich znaczenie *wywiad przyrody. w środowisku lokalnym, z pracownikiem Przygotuj *wymieni i rozpozna Nadleśnictwa prezentację dominujące gatunki drzew Jabłonna multimedialną pomników przyrody. i Starostwa pomników Powiatowego. przyrody. Wykonaj gazetkę ścienną prezentując najpiękniejsze drzewa pomniki przyrody i podstawowe informacje o pomnikach przyrody. 4.Monitorowanie stanu Uczeń: *zajęcia terenowe, Wykonaj mapę zasobów przyrody *opisze przy pomocy *obserwacja, topograficzną pomników przyrody i parków instrukcji pracownika *dyskusja. powiatu ze starodrzewem. Nadleśnictwa Jabłonna ( z naniesieniem starodrzew parku, miejscowości, *dokona pomiarów biegu rzek, pomnika przyrody i opisze stan ich zdrowia rezerwatów, pomników *określi jakie cechy przyrody, parków powinno spełniać drzewo ze starodrzewem) aby możne je było uznać za pomnik przyrody, 5.Współczesne zmiany Uczeń: *obserwacja Korzystając ze 10

2. 3. 4. Przyczyny powstawania efektu cieplarnianego i jego wpływ na życie na Ziemi. Przyczyny i skutki kwaśnych deszczy. Dziury na mapie ozonu zachodzące w wyglądzie najbliższego otoczenia *zmiany zachodzące w najbliższym środowisku i ich wartościowanie, *pozytywne przykłady działań na rzecz ochrony przyrody, *niekorzystne zmiany zachodzące w przyrodzie wskutek działalności człowieka. 1.Znaczenie pojęcia efekt cieplarniany 2.Drzewo jako filtr powietrza. 1.Zanieczyszczenia atmosfery powodujące kwaśne deszcze i źródło ich powstawania *SO 2,CO 2 tlenki powstające w wyniku spalania zasiarczonych paliw, *N 2 O 5 tlenek wytwarzany w silnikach samochodowych, *NO 2 tlenek wytwarzany w zakładach produkujących związki azotu 2.Powstawanie kwaśnych deszczy. 3.Wpływ kwaśnych opadów na środowisko naturalne, a w szczególności na: *drzewa, *glebę. 4.Negatywne skutki oddziaływań kwaśnych deszczy w środowisku lokalnym *rozpoznawanie uszkodzeń drzew iglastych. Dziura ozonowa *zanieczyszczenia atmosfery powodują ubytek ozonu w stratosferze: związki chlorofluorowęglowe tzw. freony, tlenki azotu N 2 O, węglowodory CxHy Konsekwencje zaniku ozonu *uszkodzenie roślin lądowych *rozpoznaje zagrożenia cywilizacyjne, *wskaże pozytywne przykłady działań( zakładanie rezerwatów, pomników przyrody ), *wskaże niekorzystne zmiany ( wycinanie drzew, wyrzucanie śmieci ), *wyraża poczucie osobistej odpowiedzialności za stan najbliższego otoczenia, Uczeń: *określi definicję efektu cieplarnianego, *wyjaśni proces powstawania tego zjawiska, *omówi wpływ efektu cieplarnianego na drzewa. Uczeń: *określi rolę drzew w środowisku naturalnym. Uczeń: *wymieni tlenki powodujące kwaśne deszcze, *poda źródła powstawania tlenków, Uczeń: *wyjaśnia jak powstają kwaśne deszcze, *określi przyczyny powstawania kwaśnych deszczy. Uczeń; *omówi wpływ kwaśnych deszczy na drzewa, *uzasadnia, że kwaśne opady, to jeden z czynników zakwaszających glebę. Uczeń: *potrafi dokonać obserwacji i wyciągnąć wnioski, Uczeń: *wyjaśni pojęcie: dziura ozonowa *wymieni zanieczyszczenia atmosfery niszczące ozonosferę Uczeń: *charakteryzuje zmiany w klimacie spowodowane dziurą ozonową środowiska najbliższej okolicy *wywiad środowiskowy z przedstawicielem Starostwa Powiatowego. *dyskusja *metoda problemowa, *burza mózgów, *projektowanie plakatu Drzewo oraz kalendarza o tematyce drzewa pomniki przyrody. *pogadanka z elementami dyskusji, Praca z czasopismami przyrodniczymi, *oglądanie i analiza plansz, *dyskusja *dyskusja, *ćwiczenia laboratoryjne. *zajęcia w terenie, *obserwacja negatywnych skutków kwaśnych opadów, *wywiad środowiskowy. *analiza plansz i publikacji ekologicznych, *dyskusja. *ćwiczenie analiza fotografii, dyskusja zdobytej wiedzy wyjaśnij co rozumiesz pod pojęciem etyki ekologicznej. Wykonaj schematyczny rysunek efektu cieplarnianego. Wyjaśnij dlaczego drzewa nazywane są zielonymi płucami Podaj przykłady substancji powodujących powstawanie kwaśnych opadów. Wymień przyczyny zakwaszania gleb spowodowane działalnością człowieka. Poszukaj informacji np. w encyklopedii, Internecie na temat organizmów będących wskaźnikami (bioindykatorami) zanieczyszczeń powietrza. Określ wpływ freonów na warstwę ozonową. 11

Zadania dla uczniów Nr zadania 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. Tematyka Wycieczka do parku przy siedzibie PAN w Jabłonnie Zakładamy słowniczek podstawowych terminów. Polskie i międzynarodowe organizacje działające na rzecz ochrony środowiska. Formy ochrony przyrody. Walory geograficzne środowiska lokalnego. Wywiad z pracownikiem Nadleśnictwa Jabłonna. Rozpoznanie środowiska przyrodniczego powiatu Legionowo. Zdjęciowa dokumentacja drzew pomników przyrody. Projekt kalendarza przyrodniczego zawierającego drzewa pomniki przyrody. Wiedza uczniów gimnazjum dotycząca rozmieszczenia pomników przyrody w najbliższym otoczeniu ankieta. Cele *wprowadzenie w tematykę realizacji projektu: Drzewa pomniki przyrody, *zapoznanie z osobliwościami przyrody parku, *przypomnienie form ochrony przyrody, *skład gatunkowy drzew na terenie parku, *walory poznawcze najbliższej okolicy, *relaks na świeżym powietrzu. *przybliżenie podstawowego słownictwa związanego z realizacją projektu (pomnik przyrody park krajobrazowy, starodrzew, dziura ozonowa, otulina, kwaśne deszcze...) *poszerzenie wiadomości dotyczących form ochrony przyrody. *poszerzenie wiedzy uczniów na temat organizacji zajmujących się ochroną przyrody. *poszerzenie wiedzy uczniów związanej z formami ochrony przyrody. *wskazanie zależności między ukształtowaniem powierzchni, a krajobrazem, *poznanie działań Nadleśnictwa związanych z ochroną przyrody, *poznanie przepisów i dokumentów regulujących działania związane z ochroną przyrody w Polsce. *walory krajoznawcze i turystyczne najbliższej oklicy *piękno krajobrazu najbliższej okolicy, *walory poznawcze najbliższej okolicy, *poszerzenie wiadomości na temat gatunkowego składu drzew pomników przyrody. *utrwalenie miejsc przyrodniczo cennych, *propagowanie form ochrony przyrody w najbliższym otoczeniu ucznia. *sprawdzenie wiadomości uczniów gimnazjum na temat drzew pomników przyrody, Termin realizacji IX i II X X XI XI II XII III XII III XI X Uwagi IX zajęcia wskazujące piękno starodrzewu w Jabłonnie, II zajęcia pod kierunkiem pracownika Nadleśnictwa Jabłonna szczegółowe pomiary, inwentaryzacja.. 11. Prezentacja realizacji projektu: *na płycie CD, *wystawa prac uczniów *upowszechnianie form ochrony przyrody w najbliższym otoczeniu ucznia, *ukazanie piękna otoczenia uczniów. 22 kwietnia 12

Instrukcje do realizacji zadań Zadanie nr 1 i 3 1. Wycieczka do parku w Jabłonne przy siedzibie PAN. Wprowadzenie w tematykę projektu: Drzewa pomniki przyrody. 3.Wycieczki w celu lokalizacji drzew pomników przyrody w Powiecie Legionowo. KARTA INWENTARYZACYJNA gatunek usytuowanie obwód wysokość wiek udokumentowanie (zdjęcie, oznaczenie na planie miasta) 1.Podczas wycieczki zachowaj ostrożność. 2. Stosuj się do zaleceń opiekunów wycieczki. 3. Przestrzegaj zasad obowiązujących w parku. 4. Zapoznaj się z zadaniami przygotowanymi przez Nauczyciela ( na podst. opracowań p. Małgorzaty Dobosz ). 5. Uważnie czytaj dane z kart pomocniczych przekazanych przez Nauczyciela. MATERIAŁY DLA UCZNIÓW: T: OKREŚLENIE WIEKU DRZEWA 1. Zmierzyć obwód pnia na wysokości 1,5 m ponad gruntem. 2. Uzyskaną liczbę w cm podzielić przez 2,5. 3. Otrzymana liczba jest w przybliżeniu wiekiem drzewa. T: OKREŚLANIE WIEKU DRZEW STOJĄCYCH Mierzymy obwód drzewa centymetrem na wysokości 1, 30 cm ( pierśnica ) i obliczamy jego średnicę korzystając ze wzoru na obwód koła, następnie wiek drzewa odczytujemy z tabeli średnica drzewa = obwód drzewa / 3, 1416 13

TABELA WIEKOWA DRZEW opracowana przez prof. dr Longina Majdeckiego, uzyskana dzięki uprzejmości dr Jacka Borowskiego / SGGW / GATUNEK 20 40 70 Topola biała Populus alba 35 70 100 125 145 Topola czarna Populus nigra Lipa drobnolistna Tilia cordata 17 35 57 78 92 Lipa szerokolistna Tilia platyphyllos Grab zwyczajny Carpinus betulus 7 15 35 50 60 Głóg Buk pospolity Crataegus Fagus silvatika Robinia akacjowa Robinia pseudoacacia 13 26 45 62 75 Sosna zwyczajna Pinus silvestris 12 25 50 68 80 Klon zwyczajny Acer platanoides 12 25 40 55 67 Klon jawor Platan klonolistny Acer pseudoplatanus Platanu acerifolia Jesion wzniosły Fraxinus excelsior 12 46 25 60 72 Kasztanowiec zwyczajny Aesculus hippocastanum 20 38 65 87 105 Dąb szypułkowy Quercus petraea 9 18 35 47 55 Dąb bezszypułkowy Świerk pospolity Picea excelsa 12 25 50 70 82 Świerk kłujący Picea pungens Modrzew europejski Larix decidua 17 35 52 67 79 Klon polny Acer negundo 27 54 85 - - Wierzba biała Salix alba Brzoza brodawkowata Betula verrucosa 22 34 57 79 - Brzoza omszona Betula pubescens Wiąz szypułkowy Ulmu laevis 15 30 51 73 90 Tuja - żywotnik Tuja occidentalis 5 10 20 35 - Olsza czarna Czeremcha zwyczajna Alnus glutinosa Prunus padus 17 30 50 70 - OKREŚLANIE WYSOKOŚCI DRZEWA I Sposób 1. Dobrać kij o długości od oka do końca wyciągniętej ręki. 2. Oddalić się od drzewa na tyle, aby kij w wyciągniętej ręce wydawał się tak wysoki jak drzewo. 3. Odległość od drzewa jest jego wysokością. II Sposób 1. Odmierzyć 27 kroków od drzewa i w tym miejscu postawić tyczkę ( tyczkę trzyma kolega ). 2. Położyć się na ziemi i poprosić kolegę, aby zaznaczył na tyczce miejsce, które pokrywa się z widocznym w oddali drzewem. 3. drzewo jest dokładnie 10 x wyższe niż odcinek na tyczce. 14

Zadanie nr 2 Wycieczka do Nadleśnictwa Jabłonna Pytania do pracownika Nadleśnictwa Jabłonna - ustawy, rozporządzenia regulujące w Polsce działania na rzecz ochrony przyrody, - rozporządzenie dotyczące uznania drzewa za pomnik przyrody, - spis drzew pomników przyrody na terenie Powiatu Legionowo, - zadania Nadleśnictwa Jabłonna dotyczące pomników przyrody, - działania podejmowane przez pracowników Nadleśnictwa Jabłonna na rzecz propagowania ochrony przyrody, - najczęstsze problemy, z którymi boryka się NJ w zakresie ochrony przyrody, - choroby najczęściej dotykające drzewa pomniki przyrody, - najczęściej występujące w Powiecie Legionowo drzewa pomniki przyrody, - najstarsze pomniki przyrody na naszym terenie, - najstarsze pomniki przyrody w Polsce i najczęściej występujące gatunki drzew chronionych. Odpowiedzi 1. Podczas wycieczki zachowaj ostrożność. 2.Przestrzegaj zasad ustalonych przez opiekunów wycieczki. 3. Podczas wywiadu pamiętaj o zasadach kulturalnej dyskusji. 4. Słuchaj uważnie odpowiedzi pracownika nadleśnictwa Jabłonna. 5. Odpowiedzi zapisuj pełnymi zdaniami, zwróć uwagę na styl i błędy ortograficzne. 6. Nie przerywaj innym. Zadanie nr 4 Opracowanie graficzne wyników wycieczek Zadanie nr 5 Polskie i międzynarodowe organizacje działające na rzecz ochrony przyrody Nazwa organizacji Siedziba Założenia Największe osiągnięcia Logo 15

1. W tabelce uwzględnij najważniejsze organizacje działające na rzecz ochrony przyrody. 2. Wykorzystaj informacje dostępne w bibliotece szkolnej, Internecie i innych znanych Ci źródłach. 3. Celem uatrakcyjnienia wypowiedzi o organizacjach wykorzystaj dostępne zdjęcia np. z największych akcji tych organizacji. Zadanie nr 6 Słowniczek wyrazów podstawowych Na podstawie dostępnych źródeł informacji ( biblioteka szkolna. Internet, inne) wyjaśnij terminy: - pomnik przyrody, - rezerwat przyrody - starodrzew - otulina -efekt cieplarniany - kwaśne deszcze - ekosystem - biosfera - ozon Konsultacje projektu: Drzewa pomniki przyrody Data Tematyka Uwagi - wyniki 24 IX 2005 r. Wprowadzenie w tematykę projektu *podział uczniów na zespoły *cele projektu, *sposoby realizacji projektu, *prezentacja wyników. Przydział zespołom rejonów Powiatu Legionowo w celu rozpoznania środowiska przyrodniczego *podanie listy obiektów geograficznych, które należy zlokalizować, *zasady prowadzenia notatników terenowych i opisu kompleksów leśnych, *wykonanie informacyjnych Leśniewska kl. III b ) plakatów (Natalia * plan Powiatu Legionowo z naniesionymi obiektami chronionymi, Słowniczek wyrazów podstawowych. *wyodrębnienie terminów podstawowych, niezbędnych podczas realizacji projektu: Drzewa pomniki przyrody : otulina, pomnik przyrody, rezerwat przyrody, starodrzew, kwaśne deszcze, ozon... Przygotowanie do wycieczki do parku przy siedzibie PAN w Jabłonnie Przygotowanie karty pracy nr 1 Przygotowanie wycieczki do Nadleśnictwa Jabłonna *przygotowanie pytań dotyczących: - ustaw dotyczących ochrony środowiska w Polsce, -lokalizacji pomników przyrody w Powiecie Legionowo, -działań Nadleśnictwa Jabłonna na rzecz ochrony środowiska, -najstarszych pomników przyrody w Polsce, -najczęstszych chorób, które dotykają drzewa pomniki przyrody, -ustalenie odpowiedzi na pytanie: Czy każde drzewo może być pomnikiem przyrody? Przygotowanie do wycieczki w celu lokalizacji pomników przyrody *przydzielenie zespołom określonych rejonów, *sposoby oznaczania i dokumentowania pomników przyrody Opracowanie graficzne wyników wycieczek *wyjaśnienie wymienionych terminów, ( karta pracy nr 6) *karta pracy nr 1 *opracowanie multimedialne *karta pracy nr 2 * lista pomników przyrody *mapa Polski z oznaczonymi miejscami najstarszych pomników przyrody w Polsce *plan Legionowa i okolic, *zdjęcia drzew pomników przyrody, *opis pomników przyrody (karta pracy nr 3) *mapy, tabele, zdjęcia wykresy (karta pracy nr 4) 16

Polskie i międzynarodowe organizacje działające na rzecz ochrony przyrody *informacje tekstowe, *logo organizacji, plakaty. Portfolio, (karta pracy nr 5) Przygotowanie pytań do ankiety: Drzewa pomniki przyrody Ankieta i analiza jej wyników Podsumowanie *karty pracy, plany, mapy, wykresy, prezentacje multimedialne. Propozycje działań w zakresie realizacji projektu: Drzewa pomniki przyrody Przedmiot biologia geografia Tematyka Rozpoznawanie gatunków drzew za pomocą kluczy atlasów. Czy każde duże drzewo to pomnik przyrody?- zasady uznawania drzewa za pomnik przyrody. Rozpoznanie środowiska przyrodniczego Powiatu Legionowo. Oznaczenie na planie Powiatu Legionowo kompleksów leśnych i obszarów chronionych Zasady prowadzenia notatnika terenowego Organizacje międzynarodowe działające na rzecz ochrony przyrody. Przyczyny powstawania efektu cieplarnianego i jego wpływ na drzewa ilustracja doświadczeniem efektu cieplarnianego. chemia Powstawanie kwaśnych deszczy ćwiczenia laboratoryjne otrzymanie kwaśnego roztworu w wyniku rozpuszczenia w wodzie SO 2 otrzymanego w procesie spalania siarki. Stosowanie programu WORD, Excel, Power Point Logo organizacji międzynarodowych działających na rzecz ochrony przyrody. Plakaty informacyjne o realizacji projektu: Drzewa pomniki przyrody. informatyka plastyka Przykładowe formy prezentacji podsumowującej Oznaczanie (rozpoznawanie) sfotografowanych gatunków pomników przyrody. Opis położenia Powiatu Legionowo na mapie Polski. Opis dominujących form krajobrazu na obszarze Powiatu Legionowo. Prezentacja kompleksów leśnych i obiektów chronionych na terenie Powiatu Legionowo. Notatki terenowe wybór najlepszej. Wiadomości dotyczące największych organizacji działających na rzecz ochrony przyrody.. Schematyczny rysunek efektu cieplarnianego. Prezentacja wniosków z doświadczenia i analizy wpływu kwaśnych deszczy na drzewa.. Prezentacje multimedialne. Plakaty wykonane różnymi technikami. Uwagi 17