PROGRAM SZKOLENIA SPECJALIZACYJNEGO W DZIEDZINIE PIELĘGNIARSTWA GERIATRYCZNEGO. dla pielęgniarek

PROGRAM SZKOLENIA SPECJALIZACYJNEGO W DZIEDZINIE PIELĘGNIARSTWA GERIATRYCZNEGO dla pielęgniarek Program został zatwierdzony przez Ministra Zdrowia w dniu 19.08.2015r. uwzględnia: 1. Aktualizację programów szkoleń specjalizacyjnych oraz kursów kwalifikacyjnych zatwierdzoną przez Ministra Zdrowia w dniu 24.10.2016 r. 2. Aktualizację programów szkoleń specjalizacyjnych, kursów kwalifikacyjnych i kursów specjalistycznych w obszarze miejsca realizacji stażu zgodnie z zapisami rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 17 maja 2012r. w sprawie systemu resortowych kodów identyfikacyjnych oraz szczegółowego sposobu ich nadawania (Dz. U. poz. 594), zatwierdzoną przez Ministra Zdrowia w dniu 31.08.2017 r. 3. Aktualizację Modułu I Humanistyczno-społeczne podstawy specjalizacji zatwierdzoną przez Ministra Zdrowia w dniu 28.11.2017 r. 4. Aktualizację Części 3 w Module I Humanistyczno-społeczne podstawy specjalizacji zatwierdzoną przez Ministra Zdrowia w dniu 29.07.2019 r. Warszawa 2019

PROGRAM PRZYGOTOWANY PRZEZ ZESPÓŁ PROGRAMOWY W SKŁADZIE 1 1. dr n. med. Bernadeta Cegła Przewodnicząca Zespołu; Zakład Pielęgniarstwa Internistycznego Wydział Nauk o Zdrowiu Collegium Medicum im. L. Rydygiera w Bydgoszczy, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu 2. dr n. o med. Halina Doroszkiewicz Klinika Geriatrii Wydział Nauk o Zdrowiu, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku 3. dr n. med. Jacek Pruszyński Zakład Geriatrii i Gerontologii, Szkoła Zdrowia Publicznego, Centrum Medyczne Kształcenia Podyplomowego w Warszawie 4. dr n. o zdr. Magdalena Strugała Pracownia Pielęgniarstwa Społecznego, Katedra i Zakład Profilaktyki Zdrowotnej, Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu RECENZENCI PROGRAMU 1. prof. dr hab. Katarzyna Wieczorowska-Tobis Konsultant Krajowy w dziedzinie geriatrii Katedra i Klinika Medycyny Paliatywnej Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu 2. dr n. biol. Dorota Talarska Pracownia Pielęgniarstwa Społecznego Wydział Nauk o Zdrowiu, Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu 1 Powołany Zarządzeniem Dyrektora Centrum Kształcenia Podyplomowego Pielęgniarek i Położnych Nr 71/13 z dnia 20 listopada 2013 r. w sprawie powołania Zespołu do spraw Opracowania Programu Kształcenia Podyplomowego Pielęgniarek i Położnych. str. 2

PROGRAM MODUŁU I PRZYGOTOWANY PRZEZ ZESPÓŁ PROGRAMOWY W SKŁADZIE 2 1. dr n. med. Grażyna Rogala-Pawelczyk Przewodnicząca Zespołu; Katedra i Zakład Zarządzania w Pielęgniarstwie, Uniwersytet Medyczny w Lublinie Prezes Naczelnej Rady Pielęgniarek i Położnych 2. dr n. med. Anita Gębska-Kuczerowska Studium Zdrowia Publicznego, Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego Państwowy Zakład Higieny w Warszawie 3. mgr Jadwiga Klukow Katedra i Zakład Zarządzania w Pielęgniarstwie, Uniwersytet Medyczny w Lublinie 4. mgr piel. Izabela Kucharska Departament Zapobiegania oraz Zwalczania Zakażeń i Chorób Zakaźnych u Ludzi, Główny Inspektorat Sanitarny w Warszawie 5. mgr Teresa Kuziara Komisja Nauki, Kształcenia i Rozwoju Zawodowego, Naczelna Izba Pielęgniarek i Położnych, Wiceprezes Naczelnej Rady Pielęgniarek i Położnych 6. prof. nadzw. dr hab. n. hum. Ewa Wilczek-Rużyczka Katedra Psychologii Zdrowia, Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego w Krakowie 7. dr Beata Witkowska-Maksimczuk Zakład Filozofii, Wydział Administracji i Nauk Społecznych Politechniki Warszawskiej 8. dr n. o zdr. Grażyna Wójcik Zakład Pielęgniarstwa Społecznego Wydział Nauki o Zdrowiu, Warszawski Uniwersytet Medyczny Prezes Polskiego Towarzystwa Pielęgniarskiego RECENZENT PROGRAMU dr hab. n. hum. Maria Kózka, prof. UJ Konsultant Krajowy w dziedzinie pielęgniarstwa Zakład Pielęgniarstwa Klinicznego Instytut Pielęgniarstwa i Położnictwa Wydział Nauk o Zdrowiu, Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum 2 Powołany Zarządzeniem Dyrektora Centrum Kształcenia Podyplomowego Pielęgniarek i Położnych Nr 60/13 z dnia 12 listopada 2013 r. w sprawie powołania Zespołu do spraw Opracowania Programu Kształcenia Podyplomowego Pielęgniarek i Położnych. str. 3

AKTUALIZACJA zatwierdzona przez Ministra Zdrowia w dniu 24.10.2016r. PRZYGOTOWANA PRZEZ ZESPÓŁ ds. EWALUACJI W SKŁADZIE* 1. dr n. o zdr. Grażyna Wójcik Prezes Polskiego Towarzystwa Pielęgniarskiego 2. mgr Sabina Wiatkowska Przewodnicząca Komisji Nauki, Kształcenia i Rozwoju Zawodowego w Naczelnej Radzie Pielęgniarek i Położnych 3. dr n. o zdr. Jarosław Czepczarz Członek Komisji Nauki, Kształcenia i Rozwoju Zawodowego w Naczelnej Radzie Pielęgniarek i Położnych 4. specjalista w dziedzinach ewaluowanych programów kształcenia AKTUALIZACJA zatwierdzona przez Ministra Zdrowia w dniu 28.11.2017r. PRZYGOTOWANA PRZEZ ZESPÓŁ ds. EWALUACJI W SKŁADZIE* 1. dr n. o zdr. Grażyna Wójcik Prezes Polskiego Towarzystwa Pielęgniarskiego 2. mgr Sabina Wiatkowska Przewodnicząca Komisji Nauki, Kształcenia i Rozwoju Zawodowego Naczelnej Rady Pielęgniarek i Położnych 3. dr Jarosław Czepczarz Członek Komisji Nauki, Kształcenia i Rozwoju Zawodowego Naczelnej Rady Pielęgniarek i Położnych 4. specjaliści w dziedzinie ewaluowanego programu: a) dr hab. n. hum. Maria Kózka, prof. UJ Konsultant krajowy w dziedzinie pielęgniarstwa, Prodziekan ds. dydaktycznych i studenckich Wydziału Nauk o Zdrowiu Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum b) mgr piel. Izabela Kucharska Zastępca Głównego Inspektora Sanitarnego, Główny Inspektorat Sanitarny w Warszawie c) mgr Teresa Kuziara - Członek Naczelnej Rady Pielęgniarek i Położnych d) dr n. med. Grażyna Rogala-Pawelczyk Prorektor ds. Rozwoju i Nauki, Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Jana Grodka w Sanoku e) dr Beata Witkowska-Maksimczuk Adiunkt Zakładu Filozofii, Wydział Administracji i Nauk Społecznych Politechniki Warszawskiej AKTUALIZACJA zatwierdzona przez Ministra Zdrowia w dniu 31.08.2017r. PRZYGOTOWANA PRZEZ ZESPÓŁ ds. EWALUACJI W SKŁADZIE** 1. dr hab. n. hum. Maria Kózka, prof. UJ Konsultant Krajowy w dziedzinie pielęgniarstwa 2. dr n. o zdr. Grażyna Wójcik Prezes Polskiego Towarzystwa Pielęgniarskiego 3. mgr Sabina Wiatkowska Przewodnicząca Komisji Nauki, Kształcenia i Rozwoju Zawodowego w Naczelnej Radzie Pielęgniarek i Położnych AKTUALIZACJA zatwierdzona przez Ministra Zdrowia w dniu 29.07.2019r. PRZYGOTOWANA PRZEZ ZESPÓŁ ds. EWALUACJI W SKŁADZIE*** 1. mgr piel. Izabela Kucharska Zastępca Głównego Inspektora Sanitarnego, Główny Inspektorat Sanitarny w Warszawie 2. dr. n. med. Anita Gębska Kuczerowska Studium Zdrowia Publicznego, Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego Państwowy Zakład Higieny Warszawa str. 4

*Powołany Zarządzeniem Dyrektora Centrum Kształcenia Podyplomowego Pielęgniarek i Położnych Nr 65/16 z dnia 26 września 2016 r. w sprawie powołania zespołu do spraw ewaluacji programów kształcenia szkoleń specjalizacyjnych, kursów kwalifikacyjnych i kursów specjalistycznych. ** Powołany Zarządzeniem Nr 32/17 Dyrektora Centrum Kształcenia Podyplomowego Pielęgniarek i Położnych z dnia 19 maja 2017 r. w sprawie powołania zespołu do spraw ewaluacji programów szkoleń specjalizacyjnych, kursów kwalifikacyjnych i kursów specjalistycznych w obszarze miejsca realizacji stażu zgodnie z zapisami rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 17 maja 2012 r. w sprawie systemu resortowych kodów identyfikacyjnych oraz szczegółowego sposobu ich nadawania (Dz. U. poz. 594). *** Powołany Zarządzeniem Nr 19/19 Dyrektora Centrum Kształcenia Podyplomowego Pielęgniarek i Położnych z dnia 1 kwietnia 2019 r. w sprawie powołania zespołu do spraw ewaluacji modułu I część 3 szkoleń specjalizacyjnych dla pielęgniarek i położnych. str. 5

1. ZAŁOŻENIA ORGANIZACYJNO-PROGRAMOWE Rodzaj kształcenia Szkolenie specjalizacyjne jest to rodzaj kształcenia, który zgodnie z ustawą z dnia 15 lipca 2011 r. o zawodach pielęgniarki i położnej (Dz. U. z 2016 r., poz. 1251) ma na celu uzyskanie przez pielęgniarkę lub położną specjalistycznej wiedzy i umiejętności w określonej dziedzinie pielęgniarstwa lub dziedzinie mającej zastosowanie w ochronie zdrowia oraz tytułu specjalisty w tej dziedzinie. Efekty kształcenia wskazane w programie szkolenia specjalizacyjnego w dziedzinie pielęgniarstwa geriatrycznego dla pielęgniarek są dla organizatora i uczestnika kształcenia obowiązkowym elementem programu. Osiągnięcie wskazanych efektów kształcenia gwarantuje, że każdy uczestnik szkolenia specjalizacyjnego będzie posiadać takie same kwalifikacje, niezależnie od miejsca ukończenia kształcenia, podmiotu organizującego kształcenie oraz systemu kształcenia. Cel kształcenia Zdobycie prze pielęgniarkę specjalistycznej wiedzy z zakresu geriatrii i pielęgniarstwa geriatrycznego oraz uzyskanie przez nią wysokich kwalifikacji w dziedzinie pielęgnowania osób w podeszłym wieku umożliwiających zapewnienie profesjonalnej opieki geriatrycznej i uzyskanie tytułu specjalisty w tej dziedzinie. Czas trwania kształcenia Łączna liczba godzin przeznaczonych na realizację programu szkolenia specjalizacyjnego w kontakcie z wykładowcą/opiekunem stażu wynosi 825 godzin dydaktycznych: zajęcia teoretyczne 580 godzin, zajęcia praktyczne 245 godzin. Organizator kształcenia w porozumieniu z kierownikiem specjalizacji, ma prawo dokonać modyfikacji czasu trwania zajęć teoretycznych. Oznacza to, że 80% łącznej liczby godzin przeznaczonych na realizację programu nie podlega zmianie. Wskazane 20%, co stanowi nie więcej niż 165 godzin, może być wykorzystane na samokształcenie. Sposób organizacji Za przebieg i organizację szkolenia specjalizacyjnego odpowiedzialny jest organizator kształcenia. Organizator powinien: 1. Opracować regulamin organizacyjny szkolenia specjalizacyjnego, który w szczególności określa: organizację; zasady i sposób naboru osób; prawa i obowiązki osób uczestniczących; zakres obowiązków kadry dydaktycznej prowadzącej nauczanie teoretyczne i praktyczne. 2. Powołać kierownika szkolenia specjalizacyjnego. Do zadań kierownika szkolenia oprócz zadań określonych w przepisach Ministra Zdrowia z tego zakresu powinno należeć: współdecydowanie o doborze kadry dydaktycznej; przedstawienie uczestnikom szkolenia: celu, programu i organizacji kształcenia; ocenianie placówek szkolenia praktycznego wg specyfiki i organizacji zajęć; pomaganie w rozwiązywaniu problemów; udzielanie indywidualnych konsultacji uczestnikom szkolenia; zbieranie i analizowanie opinii o przebiegu szkolenia. str. 6

3. Przeprowadzić postępowanie kwalifikacyjne. 4. Powołać wykładowców posiadających kwalifikacje określone w programie szkolenia. 5. Powołać w uzgodnieniu z kierownikiem specjalizacji opiekunów szkolenia praktycznego, którzy powinni być merytorycznymi pracownikami placówek, w których odbywa się szkolenie praktyczne. Do zadań opiekuna szkolenia praktycznego należy: instruktaż wstępny (zapoznanie z celem szkolenia praktycznego z organizacją pracy, wyposażeniem placówki, jej personelem, zakresem udzielanych świadczeń i in.); instruktaż bieżący (organizacja i prowadzenie zajęć, kontrola nad ich prawidłowym przebiegiem, pomoc w rozwiązywaniu problemów i in.); instruktaż końcowy (omówienie i podsumowanie zajęć, zaliczenie świadczeń zdrowotnych określonych w programie kształcenia, ocena uzyskanych wiadomości i umiejętności). 6. Zapewnić bazę dydaktyczną do szkolenia teoretycznego, dostosowaną do liczby uczestników szkolenia. 7. Zapewnić środki dydaktyczne, o których mowa w programie poszczególnych modułów. 8. Dobrać placówki stażowe zgodnie z planem nauczania, w których możliwe będzie zdobywanie umiejętności niezbędnych do wykonywania określonych świadczeń zdrowotnych. 9. Posiadać wewnętrzny system monitorowania jakości kształcenia. 10. Potwierdzić w karcie specjalizacji uczestnika przed zaliczeniem szkolenia, że pielęgniarka posiada kwalifikacje w zakresie badania fizykalnego, udokumentowane uwierzytelnioną kopią: a) dyplomu uzyskania tytułu specjalisty po 2001 r. lub b) zaświadczenia o ukończeniu kursu specjalistycznego Wywiad i badanie fizykalne lub c) zaświadczenia o ukończeniu kursu z zakresu badania fizykalnego Advanced Physical Assessment lub d) dyplomu uzyskania tytułu licencjata pielęgniarstwa, począwszy od naboru 2012/2013. Sposób sprawdzania efektów kształcenia W toku realizacji programu przewiduje się ocenianie: 1. Bieżące rozumiane jako zaliczanie poszczególnych modułów (sprawdzenie stopnia opanowania wiedzy i umiejętności będących przedmiotem nauczania teoretycznego i praktycznego, w tym świadczeń zdrowotnych przewidzianych w programie kształcenia). 2. Końcowe egzamin państwowy, który przeprowadza państwowa komisja egzaminacyjna powołana przez ministra właściwego do spraw zdrowia na wniosek dyrektora Centrum Kształcenia Podyplomowego Pielęgniarek i Położnych. 3 2. OGÓLNE EFEKTY KSZTAŁCENIA Dyplom uzyskania tytułu specjalisty w dziedzinie pielęgniarstwa geriatrycznego otrzymuje pielęgniarka, która: 1) w zakresie wiedzy posiada: wiedzę na temat dylematów etycznych/moralnych w pracy pielęgniarki, położnej; wiedzę dotyczącą praw pacjenta i odpowiedzialności pielęgniarki, położnej; 3 Warunkiem przystąpienia do egzaminu państwowego jest spełnienie przez pielęgniarkę wymogów zawartych w aktualnie obowiązującym rozporządzeniu Ministra Zdrowia w sprawie kształcenia podyplomowego pielęgniarek i położnych. Wraz z wnioskiem o zakwalifikowanie do egzaminu państwowego pielęgniarka jest zobowiązana przedłożyć zaświadczenie o ukończeniu: a) kursu specjalistycznego w zakresie leczenia ran. str. 7

specjalistyczną wiedzę w zakresie procesów komunikowania interpersonalnego w relacji z pacjentem, rodziną i członkami zespołu opieki zdrowotnej; wiedzę na temat zastosowania epidemiologii w praktyce zawodowej pielęgniarki i położnej; wiedzę z zakresu specyfiki zarządzania w podsystemie pielęgniarstwa w kontekście polityki zdrowotnej i zdrowia publicznego; wiedzę dotyczącą znaczenia krytycznej analizy wyników badań naukowych i ich wykorzystania w rozwoju praktyki zawodowej; wiedzę o specyficznych mechanizmach procesu starzenia się; specjalistyczną wiedzę z zakresu pielęgnowania chorych w podeszłym wieku 2) w zakresie umiejętności potrafi: diagnozować problemy moralne, pojawiające się w pracy pielęgniarki, położnej; przestrzegać w praktyce pielęgniarskiej, położniczej regulacji prawnych odnoszących się do wykonywania zawodu i wykonywania świadczeń zdrowotnych; komunikować się z pacjentem, rodziną i współpracownikami; stosować w praktyce zawodowej pielęgniarki i położnej niezbędne elementy zapobiegania oraz zwalczania zakażeń szpitalnych; opracowywać i wdrażać założenia polityki kadrowej zgodnie z zapotrzebowaniem pacjentów na opiekę pielęgniarską; monitorować i oceniać jakość opieki pielęgniarskiej; planować specjalistyczną opiekę pielęgniarską z uwzględnieniem holistycznego sposobu działania niezbędnego w opiece geriatrycznej; wdrażać zaplanowane interwencje pielęgniarskie u pacjentów w wieku podeszłym; różnicować i dostosowywać specyficzne sposoby działania do różnych stanów i sytuacji zdrowotnych chorego 3) w zakresie kompetencji społecznych: szanuje godność i autonomię pacjenta bez względu na jego wiek, płeć, niepełnosprawność, orientację seksualną oraz pochodzenie narodowe i etniczne; szanuje godność i autonomię osób starszych powierzonych jej opiece; wykazuje odpowiedzialność za wykonywaną pracę; systematycznie wzbogaca wiedzę zawodową i kształtuje umiejętności, dążąc do profesjonalizmu. 3. SZCZEGÓŁOWE EFEKTY KSZTAŁCENIA A. HUMANISTYCZNO-SPOŁECZNE (Moduł I) W zakresie wiedzy uczestnik specjalizacji: W1. omawia akty prawne regulujące wykonywanie zawodu; W2. definiuje zadania i rolę samorządu zawodowego pielęgniarek i położnych; W3. zna zasady etyki zawodowej oraz problemy etyczne wykonywania zawodu pielęgniarki, położnej; W4. definiuje rodzaje odpowiedzialności zawodowej; W5. definiuje prawa pacjenta, wskazuje źródła i umocowanie praw pacjenta; W6. wskazuje wartości i normy moralne w praktyce zawodowej; W7. zna systemy wartości, wierzenia religijne i obyczaje pacjentów różnych narodowości; W8. zna formy i zasady racjonowania świadczeń zdrowotnych; W9. zna regulacje prawne dotyczące pozyskiwania narządów dla potrzeb transplantacji; str. 8

W10. zna problematykę handlu ludźmi i organami ludzkimi oraz zagrożenia wynikające z tej problematyki dla zawodu pielęgniarki, położnej; W11. zna rolę pielęgniarki i położnej wobec wykluczenia społecznego; W12. charakteryzuje koncepcje i style komunikowania interpersonalnego; W13. opisuje cele i przebieg procesu komunikowania w relacji pielęgniarka, położna pacjent i jego rodzina; W14. charakteryzuje komunikowanie jedno- i dwustronne w pielęgniarstwie; W15. zna formy komunikacyjne (werbalne i niewerbalne); W16. charakteryzuje czynniki zakłócające i bariery komunikacyjne występujące w pracy pielęgniarki; W17. wyjaśnia pojęcia: przeniesienie i przeciwprzeniesienie w komunikacji interpersonalnej; W18. charakteryzuje relacje interpersonalne w pielęgniarstwie; W19. charakteryzuje różne techniki komunikacji interpersonalnej; W20. wymienia zasady budowania komunikacji interpersonalnej z pacjentem i jego rodziną; W21. charakteryzuje uczucia i emocje swoje i pacjenta powstałe w komunikacji interpersonalnej; W22. wymienia sposoby rozwiązywania sytuacji trudnych; W23. zna różnice pomiędzy paternalistycznym i partnerskim stylem komunikowania się z pacjentem; W24. zna zasady współpracy w zespole terapeutycznym; W25. wyjaśnia reguły asertywnego komunikowania się w zespole terapeutycznym; W26. wyjaśnia podstawowe pojęcia epidemiologiczne mające zastosowanie w opisie stanu zdrowia populacji i charakteryzuje rodzaje badań epidemiologicznych; W27. wyjaśnia potrzebę i zasady gromadzenia danych epidemiologicznych i omawia podstawowe metody ich analizy; W28. omawia organizację nadzoru i program kontroli zakażeń szpitalnych; W29. wymienia podstawowe elementy systemu zapobiegania oraz zwalczania zakażeń szpitalnych oraz wyjaśnia ich znaczenie; W30. wymienia i omawia czynniki ryzyka zakażeń szpitalnych; W31. omawia działania zapobiegające występowaniu i rozprzestrzenianiu się zakażeń szpitalnych; W32. omawia znaczenie przestrzegania procedur higieny rąk w zapobieganiu zakażeniom szpitalnym; W33. omawia rolę pielęgniarki/położnej w realizacji szpitalnej polityki antybiotykowej; W34. omawia zasady postępowania poekspozycyjnego w przypadku zranienia ostrymi narzędziami przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych; W35. rozumie różnice w działaniach zapobiegawczych podejmowanych w zależności od dróg przenoszenia się zakażeń; W36. omawia sposoby postępowania uniemożliwiające przeniesienie zakażenia drogą krwi, powietrzną i kontaktową; W37. wyjaśnia celowość programów profilaktycznych chorób o znaczeniu społecznym; W38. zna zasady reżimu epidemiologicznego; W39. omawia wybrane koncepcje zarządzania mające zastosowanie w opiece zdrowotnej; W40. zna podstawowe zasady wdrażania zmian organizacyjnych; W41. zna zasady planowania i rozmieszczenia obsad pielęgniarskich; W42. zna pojęcie jakości oraz podstawowe systemy zarządzania jakością w opiece zdrowotnej; str. 9

W43. omawia zasady funkcjonowania i organizacji pracy stanowisk pielęgniarskich; W44. opisuje metody i narzędzia stosowane do oceny jakości opieki pielęgniarskiej; W45. zna zasady tworzenia indywidualnych/grupowych praktyk pielęgniarskich; W46. omawia zasady formalno-prawne zawierania kontraktów na świadczenia pielęgniarskie; W47. charakteryzuje proces adaptacji społeczno-zawodowej pielęgniarki; W48. wymienia czynniki warunkujące proces adaptacji społeczno-zawodowej; W49. omawia zasady wprowadzania zmian w praktyce pielęgniarskiej; W50. charakteryzuje proces rozwoju zawodowego pielęgniarki i położnej; W51. zna zasady funkcjonowania Systemu Monitorowania Kształcenia Pracowników Medycznych (SMK); W52. definiuje EBM (evidence-based medicine) oraz EBNP (evidence-based nursing practice); W53. wskazuje źródła prawa stanowiące obowiązek dla pielęgniarki, położnej wykorzystania w praktyce zawodowej aktualnej wiedzy naukowej; W54. omawia rozwój badań naukowych w pielęgniarstwie w Polsce i na świecie; W55. zna elementy składowe EBNP; W56. omawia etapy procesu badawczego; W57. omawia metody, techniki i narzędzia badawcze stosowane w badaniach pielęgniarskich; W58. zna podstawowe bazy publikacji naukowych i zasady korzystania z nich; W59. omawia zasady rankingowania publikacji naukowych w Polsce i na świecie; W60. zna pielęgniarskie czasopisma naukowe; W61. zna klasyfikację ICNP International Classification for Nursing Practice. W zakresie umiejętności uczestnik specjalizacji potrafi: U1. analitycznie podejść do konfliktu wartości w różnych sytuacjach występujących w opiece nad pacjentem; U2. wskazać zasady racjonowania świadczeń zdrowotnych; U3. okazać empatię pacjentom i ich rodzinom; U4. interpretować zasady wskazane w Kodeksie etyki zawodowej pielęgniarki i położnej Rzeczypospolitej Polskiej; U5. analizować zapisy aktów prawnych warunkujących wykonywanie zawodu pielęgniarki, położnej; U6. interpretować przepisy prawa dotyczące odpowiedzialności zawodowej pielęgniarki, położnej; U7. wykorzystać wiedzę z zakresu prawa w rozwiązywaniu problemów w pracy zawodowej pielęgniarki, położnej; U8. ocenić problemy wynikające z nieprzestrzegania praw pacjenta oraz określić sposoby ich rozwiązania; U9. określić rolę samorządu zawodowego w wykonywaniu zawodu pielęgniarki, położnej; U10. zapobiegać powstawaniu ryzyka wykluczenia społecznego; U11. rozpoznać sygnały komunikacyjne (werbalne i niewerbalne); U12. określić cele komunikowania i stosować wybrane rodzaje stylów komunikowania się w pielęgniarstwie; U13. dostosować style komunikowania się z pacjentem do jego stanu zdrowia; U14. rozpoznać czynniki zakłócające proces komunikowania się z pacjentem; U15. zdiagnozować zjawisko przeniesienia i przeciwprzeniesienia w komunikowaniu interpersonalnym; str. 10

U16. stosować różne techniki terapeutyczne w komunikacji z pacjentem i rodziną; U17. Wykazać się uważnym słuchaniem, otwartością, empatią, autentycznością, asertywnością w komunikowaniu się z pacjentem; U18. rozwiązywać sytuacje trudne wynikające z komunikowania; U19. stosować partnerski styl komunikowania się z pacjentem; U20. wykazać się asertywnością w komunikowaniu się w zespole terapeutycznym. U21. pozyskać, prawidłowo zestawić oraz dokonać wstępnej analizy danych epidemiologicznych; U22. wskazać kluczowe elementy dochodzenia epidemiologicznego w szpitalnym ognisku epidemicznym oraz współuczestniczyć w tym dochodzeniu; U23. uczestniczyć czynnie w monitorowaniu czynników ryzyka zakażeń szpitalnych; U24. stosować procedury higieny rąk w miejscu udzielania świadczeń zdrowotnych; U25. wdrożyć postępowanie poekspozycyjne w przypadku zakłucia ostrym narzędziem podczas udzielania świadczeń zdrowotnych; U26. postępować w sposób uniemożliwiający przeniesienie zakażenia drogą krwi, powietrzną i kontaktową; U27. stosować procedury zapobiegania zakażeniom w placówkach medycznych; U28. edukować podopiecznych i ich rodziny oraz członków zespołu w zakresie zapobiegania zakażeniom szpitalnym. U29. respektować zasady reżimu epidemiologicznego; U30. zastosować wybrane koncepcje zarządzania w podsystemie pielęgniarstwa; U31. przygotować zespół i jednostkę organizacyjną do wdrażania nowych standardów praktyki zawodowej; U32. przeprowadzić analizę stanu zatrudnienia kadr pielęgniarskich na podstawie narzędzi wynikających z przepisów prawa; U33. planować obsady pielęgniarskie zgodnie z potrzebami pacjentów na opiekę; U34. zaplanować i zorganizować pracę własną i podległego personelu; U35. wybrać odpowiednie narzędzie do oceny jakości praktyki pielęgniarskiej; U36. przygotować jednostkę organizacyjną i pracowników do wdrożenia, monitorowania i oceny jakości; U37. opracować program oraz przeprowadzić proces adaptacji społeczno-zawodowej dla nowo zatrudnionych pielęgniarek; U38. pełnić funkcję lidera lub koordynatora zespołu terapeutycznego; U39. opracować program rozwoju zawodowego pielęgniarki i położnej; U40. inicjować działania na rzecz rozwoju praktyki zawodowej poprzez wdrażanie zmian; U41. korzystać z Systemu Monitorowania Kształcenia Pracowników Medycznych (SMK). U42. wskazać znaczenie EBP w poprawie jakości opieki pielęgniarskiej; U43. dokonać krytycznej analizy własnej praktyki zawodowej; U44. wskazać potrzeby zmian w praktyce pielęgniarskiej; U45. wskazać obszary badań naukowych w odniesieniu do własnej praktyki zawodowej; U46. korzystać z naukowych baz danych w celu pozyskiwania wiarygodnych wyników badań; U47. współpracować w zespole badawczym; U48. wykorzystać wyniki badań w praktyce zawodowej; U49. opracować rekomendacje, standardy, procedury z uwzględnieniem dowodów naukowych; U50. dokonać krytycznej oceny publikacji naukowych. str. 11

W zakresie kompetencji społecznych uczestnik specjalizacji: K1. przestrzega tajemnicy zawodowej i praw pacjenta; K2. przestrzega zasad etyki zawodowej; K3. okazuje szacunek i empatię; K4. wykazuje odpowiedzialność za realizację opieki zgodnie z aktualną wiedzą medyczną, doświadczeniem, preferencjami i systemem wartości pacjenta; K5. efektywnie organizuje pracę własną i zespołu; K6. podejmuje rolę lidera zmian; K7. podejmuje inicjatywę na rzecz rozwoju EBNP. B. OPIEKI SPECJALISTYCZNEJ (Moduły II-IX) W zakresie wiedzy uczestnik specjalizacji: W1. omawia biopsychospołeczno-ekonomiczne aspekty procesu starzenia; W2. określa wskaźniki i trendy demograficzne starzenia się i starości; W3. charakteryzuje typowe przykłady zmian inwolucyjnych na poziomie układowym; W4. określa związek pomiędzy zmianami inwolucyjnymi zachodzącymi w ustroju a wzrostem chorobowości; W5. przedstawia związek pomiędzy dynamiką indywidualnego tempa starzenia się a specyficznymi determinantami tego okresu życia; W6. omawia psychologiczne i społeczne uwarunkowania zmian zachodzących w osobowości ludzi starszych; W7. charakteryzuje typowe postawy ludzi w podeszłym wieku związane z przystosowywaniem się do okresu starości; W8. charakteryzuje kierunki pierwotnej i wtórnej profilaktyki geriatrycznej; W9. omawia współczesne metody i możliwości opóźniania procesu starzenia się; W10. charakteryzuje uwarunkowania społeczno-ekonomiczne wpływające na proces starzenia się; W11. charakteryzuje zmiany zachodzące w sferze psychicznej człowieka w okresie starości; W12. omawia psychologiczne mechanizmy zachowań ludzi w starszym wieku; W13. charakteryzuje postawy społeczne ludzi w podeszłym wieku; W14. wymienia problemy ludzi starszych uwarunkowane sytuacją psychospołeczną; W15. omawia zasady prawidłowej komunikacji z osobami w starszym wieku; W16. różnicuje problemy występujące w komunikowaniu się z osobami w starszym wieku; W17. charakteryzuje pozycję człowieka starszego w rodzinie i społeczeństwie; W18. charakteryzuje uwarunkowania rodzinne wpływające na stan psychiczny i funkcjonowanie osób starszych; W19. omawia metody aktywizacji osób starszych; W20. omawia pojęcia i cele systemu opieki geriatrycznej oraz charakteryzuje system organizacji opieki geriatrycznej w Polsce i na świecie; W21. omawia założenia systemu opieki zdrowotnej nad ludźmi w podeszłym wieku; W22. charakteryzuje system pomocy społecznej; W23. przedstawia organizacje świadczące opiekę geriatryczną w Polsce; W24. przedstawia rodzaje i formy świadczeń społecznych; W25. udziela porady i profesjonalnej pomocy osobie starszej i jej rodzinie w zakresie uzyskania niezbędnej pomocy instytucjonalnej i pozainstytucjonalnej w obszarze usług medycznych i świadczeń socjalnych; W26. przedstawia korzyści wynikające ze współpracy z organizacjami świadczącymi pomoc społeczną; W27. przedstawia przepisy prawne dotyczące osób w podeszłym wieku i niepełnosprawnych, ze szczególnym uwzględnieniem praw człowieka w życiu osób starszych; str. 12

W28. omawia sytuację demograficzną w Polsce; W29. charakteryzuje sytuację społeczno-ekonomiczną wynikającą z procesu starzenia się społeczeństwa; W30. wymienia następstwa starzenia się społeczeństwa dla systemu opieki zdrowotnej i społecznej; W31. charakteryzuje potrzeby medyczne i społeczne osób starszych; W32. określa uwarunkowania świadczenia środowiskowej opieki pielęgniarskiej nad osobami starszymi; W33. definiuje zdrowie w ujęciu funkcjonalnym; W34. omawia istotę Całościowej Oceny Geriatrycznej (COG) jako standardu postępowania w geriatrii; W35. charakteryzuje cel, strukturę i etapy procesu COG; W36. wymienia zasady oceny stanu funkcjonalnego osoby w starszym wieku; W37. wymienia domeny oceny pielęgniarskiej prowadzonej u osób starszych w procesie COG; W38. omawia istotę zespołowego podejścia geriatrycznego w procesie COG; W39. charakteryzuje zadania poszczególnych członków interdyscyplinarnego zespołu; W40. przedstawia epidemiologię schorzeń występujących u osób w podeszłym wieku; W41. charakteryzuje patologie występujące w starości; W42. opisuje odrębności przebiegu patologii występujących u osób starszych; W43. różnicuje choroby występujące w starości i występujące ze starzenia; W44. charakteryzuje typowe cechy pacjentów geriatrycznych; W45. opisuje zjawiska polipragmazji i politerapii; W46. charakteryzuje istotę holistycznego podejścia do chorych z różnorodnymi patologiami wieku podeszłego; W47. omawia cele i zasady całościowej opieki geriatrycznej; W48. różnicuje zadania pielęgniarki w opiece nad pacjentami geriatrycznymi; W49. opisuje wielkie zespoły geriatryczne; W50. charakteryzuje odrębności patologii układu krążenia u osób w podeszłym wieku; W51. opisuje specyfikę postępowania pielęgniarskiego w patologiach układu krążenia u pacjentów geriatrycznych; W52. omawia odrębności patologii układu oddechowego u osób w podeszłym wieku; W53. charakteryzuje specyfikę postępowania pielęgniarskiego w patologiach układu oddechowego u pacjentów geriatrycznych; W54. wymienia odrębności patologii układu pokarmowego u osób w podeszłym wieku; W55. opisuje specyfikę postępowania pielęgniarskiego w patologiach układu pokarmowego u pacjentów geriatrycznych; W56. charakteryzuje odrębności patologii układu nerwowego u osób w podeszłym wieku; W57. opisuje specyfikę postępowania pielęgniarskiego w patologiach układu nerwowego u pacjentów geriatrycznych; W58. omawia odrębności patologii układu endokrynologicznego u osób w podeszłym wieku; W59. charakteryzuje specyfikę postępowania pielęgniarskiego w patologiach układu endokrynologicznego u pacjentów geriatrycznych; W60. wymienia odrębności patologii układu moczowego u osób w podeszłym wieku; W61. opisuje specyfikę postępowania pielęgniarskiego w patologiach układu moczowego u pacjentów geriatrycznych; W62. charakteryzuje odrębności patologii układu ruchu u osób w podeszłym wieku; W63. opisuje specyfikę postępowania pielęgniarskiego w patologiach układu ruchu u pacjentów geriatrycznych; str. 13

W64. charakteryzuje odrębności patologii będących skutkiem starzenia się skóry; W65. opisuje specyfikę postępowania pielęgniarskiego w patologiach skóry u pacjentów geriatrycznych; W66. omawia odrębności patologii narządów zmysłów u osób w podeszłym wieku; W67. opisuje specyfikę postępowania pielęgniarskiego w patologiach narządów zmysłów u pacjentów geriatrycznych; W68. omawia podstawowe pojęcia z zakresu pielęgnowania oraz rehabilitacji osób przewlekle chorych i niepełnosprawnych; W69. określa skalę zjawiska niesprawności wśród osób starszych w Polsce; W70. charakteryzuje czynniki ryzyka chorób przewlekłych; W71. charakteryzuje stopnie i rodzaje niepełnosprawności; W72. omawia podstawowe kierunki profilaktyki chorób przewlekłych i niepełnosprawności; W73. przedstawia etiopatogenezę schorzeń przewlekłych i urazów, będących przyczyną niesprawności u osób w wieku podeszłym w obrębie: narządu ruchu, układu oddechowego, układu krążenia, skóry, układu nerwowego, zmysłów; W74. różnicuje objawy chorób przewlekłych; W75. omawia objawy wskazujące na zaostrzenie poszczególnych chorób przewlekłych; W76. charakteryzuje powikłania schorzeń przewlekłych; W77. omawia zasady oceny stanu zdrowia osób niepełnosprawnych w wieku podeszłym; W78. przedstawia tryb orzekania o niepełnosprawności; W79. omawia mechanizmy adaptacji pacjenta do choroby przewlekłej, niepełnosprawności; W80. przedstawia zakres współpracy pielęgniarki w ramach zespołu terapeutycznego i przygotowania starszego pacjenta, przewlekle chorego, niepełnosprawnego do samoopieki; W81. omawia metody i techniki usprawniania w wybranych jednostkach chorobowych; W82. charakteryzuje problemy pielęgnacyjne starszych chorych przewlekle i niepełnosprawnych w zależności od rodzaju i zaawansowania procesu chorobowego; W83. charakteryzuje na poziomie narządowym następstwa długotrwałego unieruchomienia; W84. charakteryzuje rolę pielęgniarki w profilaktyce powikłań wynikających z unieruchomienia: ze strony układu oddechowego, krążenia, ruchu, moczowego, skóry, nerwowego, pokarmowego; W85. omawia techniki układania, uruchamiania oraz aktywizowania starszych pacjentów, niepełnosprawnych i chorych przewlekle; W86. określa przyczyny i trudności w komunikacji z osobą starszą, przewlekle chorą/niepełnosprawną sensorycznie; W87. opisuje rolę pielęgniarki w fizjoterapii; W88. omawia sposoby wsparcia starszego pacjenta przewlekle chorego/niepełnosprawnego i jego rodziny; W89. omawia założenia opieki krótko- i długoterminowej nad starszym pacjentem, przewlekle chorym i niepełnosprawnym; W90. omawia zastosowanie dostępnych w praktyce pielęgniarskiej skal i narzędzi oceny funkcjonalnej i zapotrzebowania na opiekę pacjenta w wieku podeszłym, przewlekle chorego/niepełnosprawnego; W91. dobiera metody edukacji chorych w wieku podeszłym i ich rodzin/opiekunów w zakresie samoopieki i samopielęgancji w chorobach przewlekłych; W92. omawia specyfikę opieki paliatywnej i formy organizacji opieki paliatywnej; W93. przedstawia priorytety pielęgnacyjne w opiece paliatywnej; W94. charakteryzuje zasady zapewnienia choremu ciągłości opieki paliatywnej; W95. omawia zasady współpracy z zespołem opieki paliatywnej oraz sposoby minimalizowania somatycznych i psychologicznych skutków terminalnej fazy choroby; str. 14

W96. przedstawia sposoby oceny wiedzy chorego na temat własnej choroby oraz technikę przekazywania niepomyślnych informacji pacjentowi; W97. przedstawia zasady prowadzenia rozmowy z chorym lub rodziną na temat śmierci; W98. omawia sposoby wzmacniania potrzeby niezależności u chorego; W99. przedstawia zasady szanowania prywatności pacjenta, jego przekonań religijnych i kulturowych; W100. charakteryzuje reakcje chorego i jego rodziny oraz sposoby reagowania na nie w zależności od sytuacji; W101. przedstawia zmienność zachowań chorego i jego rodziny; W102. charakteryzuje fazy umierania, oznaki zbliżającej się śmierci oraz sposoby zapewnienia wsparcia osobie umierającej oraz jej osobom bliskim, jak również zasady zaopatrzenia zmarłego; W103. przedstawia mechanizm powstawania i klasyfikacje bólu, sposoby rozpoznawana bólu, również u pacjentów z zaburzeniami poznawczymi; W104. omawia występujące w starości zespoły bólowe; W105. charakteryzuje strategie leczenia bólu: metody niefarmakologiczne, leki przeciwbólowe i wspomagające, oraz klasyfikację środków przeciwbólowych według zaleceń Światowej Organizacji Zdrowia (WHO); W106. charakteryzuje zasady i drogi podawania środków przeciwbólowych; W107. omawia najczęściej występujące w podeszłym wieku nowotwory, różnicowanie objawów nowotworowych oraz proces pielęgnacji pacjenta ze specyficznymi objawami w przebiegu choroby nowotworowej; W108. przedstawia aspekt psychologiczny chorób onkologicznych; W109. omawia zasady pielęgnacji chorego z dolegliwościami występującymi w terminalnej fazie choroby. W zakresie umiejętności uczestnik specjalizacji potrafi: U1. różnicować cechy wynikające z procesów starzenia się z symptomatologią zmian chorobowych; U2. różnicować etiopatogenezę schorzeń przewlekłych z uwzględnieniem odmienności symptomatologii typowej dla wieku podeszłego; U3. interpretować objawy chorobowe; U4. rozpoznać i rozwiązać we współpracy z lekarzem typowe problemy zdrowotne starszych pacjentów; U5. współpracować w ramach interdyscyplinarnego zespołu terapeutycznego z lekarzem geriatrą, fizjoterapeutą, dietetykiem, farmaceutą; U6. sprawować kompleksową opiekę pielęgniarską nad osobą starszą z wykorzystaniem zdobytej wiedzy i umiejętności; U7. wdrażać działania edukacyjne na rzecz aktywnego starzenia się; U8. przygotować starszego chorego do samoopieki w zależności od wieku i stanu zdrowia; U9. wdrożyć działania ułatwiające akceptację procesu starzenia; U10. zaproponować formy aktywizacji społecznej osób w starszym wieku ułatwiające proces adaptacji do starości; U11. zidentyfikować psychospołeczne czynniki ryzyka pogorszenia stanu zdrowia w starości; U12. rozpoznać problemy człowieka w wieku starszym uwarunkowane jego sytuacją psychospołeczną; U13. przeprowadzić doradztwo w zakresie radzenia sobie osoby starszej w trudnych sytuacjach i udzielać pomocy w adaptacji do zmieniających się warunków życia i otoczenia; U14. określić możliwości komunikacyjne osoby w starszym wieku; str. 15

U15. dostosować metody komunikowania się z osobami starszymi adekwatnie do potrzeb i sytuacji osoby starszej; U16. udzielić wskazówek osobie starszej i jej rodzinie w zakresie metod komunikacji z osobami w starszym wieku; U17. korzystać z informacji dotyczących realizacji misji polityki opiekuńczej, organizacji systemów opieki geriatrycznej w Polsce i na świecie oraz organizacji systemu ochrony zdrowia nad ludźmi w podeszłym wieku; U18. współpracować z organizacjami świadczącymi opiekę geriatryczną; U19. ocenić jakość opieki z uwzględnieniem jej ciągłości i kompleksowości; U20. ocenić podstawowe problemy społeczne, dotyczące grup świadczeniobiorców objętych pomocą; U21. rozpoznać sytuacje wymagające realizowania misji polityki opiekuńczej; U22. stosować zasady udzielania świadczeń opiekuńczych; U23. udzielić porady i profesjonalnej pomocy osobie starszej i jej rodzinie w zakresie uzyskania niezbędnej pomocy instytucjonalnej i pozainstytucjonalnej w obszarze usług medycznych i świadczeń socjalnych; U24. posługiwać się przepisami prawnymi dotyczącymi osób w podeszłym wieku i niepełnosprawnych, ze szczególnym uwzględnieniem praw człowieka w życiu osób starszych; U25. analizować dane demograficzne, epidemiologiczne, opierając się na źródłach statystycznych (rocznik demograficzny, dane GUS); U26. interpretować uzyskane dane statystyczne do analizy zapotrzebowania na opiekę pielęgniarską w wybranym środowisku lokalnym; U27. prognozować potrzeby zdrowotne osób starszych na podstawie zmieniającej się sytuacji demograficznej regionu; U28. rozpoznać sytuację zdrowotną i społeczną osób w starszym wieku; U29. określić zapotrzebowanie na opiekę pielęgniarską nad osobami starszymi; U30. planować i organizować opiekę nad osobami starszymi, opierając się na parametrach demograficznych; U31. zaplanować proces COG u osoby starszej; U32. dokonać oceny stanu somatycznego osoby starszej; U33. dokonać oceny funkcji poznawczych, emocjonalnych z użyciem kwestionariuszowych metod oceny; U34. ocenić zdolność osoby starszej do wykonywania podstawowych i złożonych czynności życia codziennego (ADL i I-ADL); U35. zinterpretować uzyskane wyniki oceny stanu; U36. oszacować obszary potrzeb osoby starszej, opierając się na procesie pielęgnowania; U37. określić zdolność osoby starszej do pełnienia samoopieki i zasoby opiekuńcze; U38. zaplanować opiekę pielęgniarską na podstawie danych uzyskanych z COG; U39. rozpoznać problemy opiekunów rodzinnych sprawujących opiekę nad osobą starszą; U40. dobrać i zastosować adekwatne działania ukierunkowane na interwencje w przypadku, gdy osoba starsza nie ma zapewnionej opieki lub gdy opiekunowie są niewydolni i potrzebują pomocy; U41. współpracować z poszczególnymi praktykami w zespole interdyscyplinarnym; U42. gromadzić w sposób celowy i planowy informacje o chorych w podeszłym wieku; U43. postrzegać w sposób holistyczny pacjentów geriatrycznych; U44. rozpoznać typowe zachowania i uwarunkowania zdrowia odbiorców opieki w podeszłym wieku; U45. dokumentować sytuację zdrowotną pacjentów w podeszłym wieku; U46. formułować diagnozę pielęgniarską pacjentów w podeszłym wieku, opierając się na str. 16

pomiarach parametrów, wynikach testów i skal do oceny stanu chorego; U47. ocenić wydolność czynnościową pacjenta w starszym wieku, opierając się na skale np. ADL, IADL, Barthel; U48. planować specyficzną opiekę pielęgniarską uwzględniającą holistyczne podejście tego sposobu działania niezbędnego w opiece geriatrycznej; U49. wdrażać zaplanowane interwencje pielęgniarskie, realizując opiekę pielęgniarską u pacjentów geriatrycznych; U50. dostosować i modyfikować interwencje pielęgniarskie do potrzeb rozpoznawanych problemów i występujących patologii u pacjentów geriatrycznych; U51. prowadzić żywienie enteralne i parenteralne osoby w podeszłym wieku z wykorzystaniem różnych technik; U52. gromadzić informacje, formułować diagnozę pielęgniarską, ustalić cele i plan opieki, wdrażać interwencje pielęgniarskie oraz dokonać ewaluacji wyników opieki nad pacjentem w wieku podeszłym, przewlekle chorym, niepełnosprawnym; U53. zakwalifikować chorego przewlekle, w wieku podeszłym, niepełnosprawnego do odpowiedniej kategorii opieki pielęgniarskiej, w zależności od stopnia wydolności funkcjonalnej; U54. różnicować reakcje chorego na chorobę przewlekłą, niepełnosprawność z uwzględnieniem wieku i stanu zdrowia; U55. oszacować zapotrzebowanie na opiekę profesjonalną lub/i nieprofesjonalną; U56. współdziałać w ramach interdyscyplinarnego zespołu terapeutycznego; U57. prowadzić profilaktykę powikłań wynikających z unieruchomienia; U58. stosować rehabilitację przyłóżkową i usprawniać ruchowo pacjenta w wieku podeszłym, przewlekle chorego, niepełnosprawnego oraz dobierać różne formy aktywizacji z wykorzystaniem elementów terapii zajęciowej; U59. stosować ergonomiczne zasady i techniki przemieszczania starszych niesprawnych pacjentów; U60. przygotować starszego pacjenta lub/i jego rodzinę/opiekunów, współpracowników do użytkowania w codziennej praktyce pielęgniarskiej sprzętu pomocniczego, pielęgnacyjno-rehabilitacyjnego oraz środków pomocniczych; U61. wywiązywać się z zadań realizowanych w ramach pielęgniarskiej funkcji rehabilitacyjnej i profilaktycznej; U62. komunikować się w ramach procesu terapeutycznego z osobą starszą niepełnosprawną sensorycznie; U63. wdrażać działania edukacyjne ukierunkowane na samoopiekę i samopielęgnację pacjentów przewlekle chorych i niepełnosprawnych z uwzględnieniem wieku, ograniczeń wynikających z wielochorobowości, stopnia zaawansowania procesu chorobowego i zakresu sprawności; U64. przygotować pacjenta w wieku podeszłym ze schorzeniami przewlekłymi/ niepełnosprawnego i jego bliskich do samoopieki i samopielęgnacji w warunkach domowych; U65. sprawować kompleksową opiekę pielęgniarską nad starszą osobą chorą przewlekle i niepełnosprawną; U66. realizować świadczenia pielęgnacyjne według przyjętych standardów; U67. dokumentować przebieg procesu pielęgnowania nad przewlekle chorym, niepełnosprawnym; U68. uczestniczyć w programach edukacyjnych mających na celu zapobieganie występowaniu chorób przewlekłych i niepełnosprawności; U69. korzystać z informacji dotyczących form organizacji opieki paliatywnej w Polsce; U70. współpracować z organizacjami świadczącymi opiekę paliatywną; str. 17

U71. ocenić jakość opieki paliatywnej z uwzględnieniem jej ciągłości i kompleksowości; U72. rozpoznać sytuacje wymagające realizowania misji opieki paliatywnej; U73. stosować w praktyce standardy opieki paliatywnej; U74. udzielić świadczeń opiekuńczych w opiece paliatywnej; U75. posługiwać się wiedzą tanatologiczną: język śmierci (eufemizmy, medykalizacja), fazy umierania, oznaki śmierci, śmierć kliniczna, biologiczna, śmierć nagła, śmierć poprzedzona fazą terminalną choroby, religijne i kulturowe obrzędy dotyczące śmierci i pochówku, zmiany postaw wobec śmierci; U76. realizować priorytety opieki paliatywnej: dbać o jakość życia w opiece terminalnej, asystować i współodczuwać, nieść pomoc duchową, towarzyszyć w umieraniu; U77. rozpoznać somatyczne objawy bólu, ocenić jego natężenie, łagodzić ból występujący u pacjentów paliatywnych; U78. pielęgnować chorych z zaawansowaną chorobą terminalną: chorobami nowotworowymi, chorobami układu krążenia, chorobami układu oddechowego, chorobami układu pokarmowego, chorobami nerek, chorobami neurologicznymi; U79. rozpoznać i łagodzić dolegliwości ze strony układu krążenia: duszność, kaszel, obrzęki; U80. rozpoznać i udzielić pomocy w dolegliwościach ze strony układu oddechowego: kaszel, duszność, krwioplucie, krwotok z płuc, rzężenie przedśmiertne; U81. rozpoznać i udzielić pomocy w dolegliwościach ze strony układu pokarmowego: nudności, wymioty, czkawka, krwotok z przewodu pokarmowego, niedrożność przewodu pokarmowego, zaparcia, biegunka, nietrzymanie stolca, kacheksja, anoreksja, zespół uciśniętego żołądka, odwodnienie, wodobrzusze; U82. rozpoznać i udzielić pomocy w dolegliwościach ze strony układu moczowopłciowego: nietrzymanie moczu, zatrzymanie moczu, niedrożność cewki moczowej lub moczowodów, bolesne kurcze pęcherza, krwawienie z dróg moczowych, krwawienie z dróg rodnych, niewydolność nerek u chorego z nieuleczalna chorobą; U83. rozpoznać i udzielić pomocy w dolegliwościach ze strony skóry, tkanki podskórnej i błon śluzowych: świąd, nadmierne pocenie, obrzęk limfatyczny, owrzodzenie nowotworowe, przetoki, odleżyny; U84. rozpoznać i udzielić pomocy w dolegliwościach neuropsychicznych: depresji, otępieniu i powikłaniach neurologicznych w przebiegu chorób nowotworowych; U85. rozpoznać i udzielić pomocy w stanach nagłych w opiece paliatywnej: lęku, pobudzeniu, majaczeniu, drgawkach, ostrym bólu, ostrej duszności, ostrym zespole lękowym przebiegającym z dusznością, krwotoku, złamaniach patologicznych, zapaleniu płuc, zespole żyły głównej górnej, agonii; U86. realizować zadania pielęgnacyjne we współpracy z interdyscyplinarnym zespołem opieki paliatywnej; U87. udzielić profesjonalnej pomocy pacjentowi i jego rodzinie w zakresie uzyskania niezbędnej pomocy instytucjonalnej i pozainstytucjonalnej w obszarze usług medycznych i świadczeń socjalnych; U88. posługiwać się przepisami prawnymi dotyczącymi osób wymagających opieki paliatywnej, ze szczególnym uwzględnieniem praw osób starszych; U89. zapewnić wsparcie psychospołeczne i duchowe rodzinie w okresie umierania pacjenta i żałoby po jego śmierci. W zakresie kompetencji społecznych uczestnik specjalizacji: K1. szanuje godność i autonomię osób powierzonych opiece; K2. przestrzega praw pacjenta; K3. przestrzega zasad etyki zawodowej; str. 18

K4. systematycznie wzbogaca wiedzę zawodową i umiejętności; K5. współdziała w ramach zespołu interdyscyplinarnego w rozwiązywaniu dylematów etycznych z zachowaniem zasad kodeksu etyki zawodowej; K6. wykazuje postawę empatii w kontakcie z osobą w starszym wieku, jej rodziną i współpracownikami; K7. przestrzega tajemnicy zawodowej; K8. krytycznie ocenia własne kompetencje i cudze działania w zakresie opieki geriatrycznej, przy zachowaniu szacunku dla różnic światopoglądowych i kulturowych; K9. wykazuje postawę zaangażowania w procesie planowania i organizacji opieki nad osobami starszymi; K10. wykazuje postawę wnikliwości w przeprowadzaniu oceny stanu funkcjonalnego osób starszych; K11. wykazuje postawę odpowiedzialności w planowaniu opieki w oparciu o proces COG; K12. współpracuje z pacjentem, jego rodziną i członkami zespołu terapeutycznego; K13. wykazuje odpowiedzialność za wykonywaną pracę; K14. jest otwarty na rozwój podmiotowości własnej i pacjenta; K15. współpracuje z członkami zespołu opieki zdrowotnej, zachowując zasady etyki zawodowej i własne kompetencje; K16. wykazuje postawę wnikliwości w analizowaniu potrzeb osób starszych; K17. krytycznie ocenia własne kompetencje w zakresie opieki geriatrycznej. str. 19

4. PLAN NAUCZANIA Lp. Nazwa modułu Liczba godzin teorii Miejsce realizacji stażu Liczba godzin stażu Łączna liczba godzin kontaktowych I II Humanistyczno-społeczne podstawy specjalizacji Patofizjologia procesu starzenia 110 110 30-30 III Psychospołeczne aspekty starzenia się i starości 30 Podstawowa opieka zdrowotna w środowisku zamieszkania osób starszych 15 45 IV V VI Organizacja opieki geriatrycznej w Polsce i na świecie. Aspekty prawne dotyczące osób w wieku podeszłym Aspekty demograficznospołeczne procesu starzenia się jednostki i społeczeństwa Całościowa ocena geriatryczna 20 - - 20 15 - - 15 10 - - 10 Oddział psychiatryczny 20 VII Opieka pielęgniarska w schorzeniach wieku podeszłego 165 Oddział chirurgii urazowoortopedycznej 35 Oddział neurologiczny 35 290 Oddział geriatryczny; Oddział chorób wewnętrznych 35 VIII Opieka pielęgniarska nad człowiekiem przewlekle chorym i niepełnosprawnym 155 Zakład opiekuńczo-leczniczy; Zakład pielęgnacyjnoopiekuńczy Oddział rehabilitacyjny; Oddział rehabilitacji narządu ruchu; Zakład rehabilitacji leczniczej 35 35 225 IX Wybrane problemy opieki paliatywnej w geriatrii 45 Zakład opieki paliatywnohospicyjnej 35 80 Łącznie 580 245 825* * Organizator kształcenia w porozumieniu z kierownikiem specjalizacji, ma prawo dokonać modyfikacji czasu trwania zajęć teoretycznych. Oznacza to, że 80% łącznej liczby godzin przeznaczonych na realizację programu nie podlega zmianie. Wskazane 20%, co stanowi nie więcej niż 165 godzin, może być wykorzystane na samokształcenie. str. 20

5.1. MODUŁ I Nazwa modułu Część 1 Cel kształceni Efekty kształcenia HUMANISTYCZNO-SPOŁECZNE PODSTAWY SPECJALIZACJI Etyka i prawo Zapoznanie uczestnika specjalizacji z wybranymi problemami moralnymi i przepisami prawnymi w odniesieniu do świadczenia opieki i wykonywania zawodu. W wyniku kształcenia uczestnik specjalizacji: W zakresie wiedzy: W1. omawia akty prawne regulujące wykonywanie zawodu; W2. definiuje zadania i rolę samorządu zawodowego pielęgniarek i położnych; W3. zna zasady etyki zawodowej oraz problemy etyczne wykonywania zawodu pielęgniarki, położnej; W4. definiuje rodzaje odpowiedzialności zawodowej; W5. definiuje prawa pacjenta, wskazuje źródła i umocowanie praw pacjenta; W6. wskazuje wartości i normy moralne w praktyce zawodowej; W7. zna systemy wartości, wierzenia religijne i obyczaje pacjentów różnych narodowości; W8. zna formy i zasady racjonowania świadczeń zdrowotnych; W9. zna regulacje prawne dotyczące pozyskiwania narządów dla potrzeb transplantacji; W10. zna problematykę handlu ludźmi i organami ludzkimi oraz zagrożenia wynikające z tej problematyki dla zawodu pielęgniarki, położnej; W11. zna rolę pielęgniarki i położnej wobec wykluczenia społecznego. W zakresie umiejętności potrafi: U1. analitycznie podejść do konfliktu wartości w różnych sytuacjach występujących w opiece nad pacjentem; U2. wskazać zasady racjonowania świadczeń zdrowotnych; U3. okazać empatię pacjentom i ich rodzinom; U4. interpretować zasady wskazane w Kodeksie etyki zawodowej pielęgniarki i położnej Rzeczypospolitej Polskiej; U5. analizować zapisy aktów prawnych warunkujących wykonywanie zawodu pielęgniarki, położnej; U6. interpretować przepisy prawa dotyczące odpowiedzialności zawodowej pielęgniarki, położnej; U7. wykorzystać wiedzę z zakresu prawa w rozwiązywaniu problemów w pracy zawodowej pielęgniarki, MODUŁ I HUMANISTYCZNO-SPOŁECZNE PODSTAWY SPECJALIZACJI str. 21