Parlament Europejski 2014-2019 Komisja Petycji 22.9.2017 KOMUNIKAT DLA POSŁÓW Przedmiot: Petycja nr 0166/2006, którą złożył Inaki Reyero Castro (Hiszpania), w sprawie rzekomego naruszenia przez hiszpańskie władze odpowiedzialne za rezerwat przyrody Picos de Europa przepisów dyrektywy siedliskowej i dyrektywy ptasiej 1. Streszczenie petycji Składający petycję wyraża zaniepokojenie brakiem środków ochrony środowiska naturalnego w przypadku regionalnego rezerwatu przyrody Picos de Europa, stanowiącego część sieci Natura 2000, zaznaczając w szczególności, że regionalne władze Kastylia i León nigdy nie przyjęły wytycznych dotyczących wykorzystania i zarządzania ( PRUG ) w celu podziału rezerwatu na strefy lub stworzenia wyznaczonych obszarów. Przykładowo Pinar de Lillo, które stanowi siedlisko zagrożonych gatunków głuszca (Tetrao urogallus), w sytuacji braku przepisów dotyczących podziału na strefy może zostać przeznaczone pod budownictwo lub inne działania w zakresie zagospodarowania przestrzennego, które są niezgodne z celem zachowania tego chronionego gatunku. Składający petycję wyraża podobne obawy w związku z siedliskami niedźwiedzia szarego. Poza tym niepodzielenie tego obszaru na strefy zgodnie z granicami pomiędzy odnośnym rezerwatem regionalnym i rezerwatem przyrody Fuentes Carrionas y Fuente del Cobre ułatwi stworzenie nowego ośrodka sportów zimowych San Glorio, przez co możliwe będzie ominięcie wszelkich warunków dostępu lub ograniczeń związanych z infrastrukturą komunikacyjną. Składający petycję zwraca się zatem do Unii Europejskiej o podjęcie działania, aby zapewnić poszanowanie wszystkich chronionych stref parku, zgodnie z celami sieci Natura i warunkami oraz kryteriami ustanowionymi w odpowiednim prawodawstwie Wspólnoty (dotyczącym siedlisk itp.). 2. Dopuszczalność Petycja uznana została za dopuszczalną dnia 27 czerwca 2006 r. Zwrócono się do Komisji o przekazanie informacji (art. 216 ust. 6 Regulaminu). CM\1135276.docx PE390.683v05-00 Zjednoczona w różnorodności
3. Odpowiedź Komisji, otrzymana dnia 1 czerwca 2007 r. I. Streszczenie faktów Składający petycję jest zaniepokojony rzekomym brakiem środków ochrony środowiska naturalnego w przypadku regionalnego rezerwatu przyrody Picos de Europa, co ma zagrażać celom sieci Natura 2000 oraz warunkom i kryteriom ustanowionym w prawodawstwie wspólnotowym w dziedzinie środowiska naturalnego. II. Petycja Składający petycję twierdzi, że właściwe władze nie przyjęły wytycznych dotyczących wykorzystania i zarządzania w przypadku podziału rezerwatu na strefy lub stworzenia wyznaczonych obszarów. Ma to umożliwić działania w zakresie zagospodarowania przestrzennego, np. budowę ośrodków narciarskich, co zdaniem składającego petycję byłoby sprzeczne z ochroną siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory. Obszar Picos de Europa został wyznaczony zarówno jako obszar specjalnej ochrony zgodnie z art. 4 dyrektywy Rady 79/409/EWG z dnia 2 kwietnia 1979 r. w sprawie ochrony dzikiego ptactwa 1 (dyrektywa ptasia), jak i teren mający znaczenie dla Wspólnoty zgodnie z dyrektywą Rady 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 r. w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory 2 (dyrektywa siedliskowa). Składający petycję nawiązuje również do zmiany regionalnego planu ochrony rezerwatu Fuentes Carrionas y Fuente del Cobre, która ma ułatwić budowę ośrodków narciarskich na tym obszarze. III. Uwagi Komisji dotyczące petycji Komisja Europejska jest świadoma spraw poruszanych w petycji, które były również przedmiotem skargi skierowanej do Komisji. Komisja podkreśla, że zgodnie z art. 6 ust. 3 i 4 dyrektywy siedliskowej każdy plan lub przedsięwzięcie, które nie jest bezpośrednio związane lub konieczne do zagospodarowania terenu, ale które może na nie w istotny sposób oddziaływać, zarówno oddzielnie, jak i w połączeniu z innymi planami lub przedsięwzięciami, podlega odpowiedniej ocenie jego skutków dla danego terenu z punktu widzenia założeń jego ochrony. W świetle wniosków wynikających z tej oceny oraz bez uszczerbku dla przepisów ust. 4 właściwe władze krajowe wyrażają zgodę na ten plan lub przedsięwzięcie dopiero po upewnieniu się, że nie wpłynie on niekorzystnie na dany teren oraz, w stosownych przypadkach, po uzyskaniu opinii całego społeczeństwa. Jeśli pomimo negatywnej oceny skutków dla danego terenu oraz braku rozwiązań alternatywnych, plan lub przedsięwzięcie musi jednak zostać zrealizowane z powodów o charakterze zasadniczym wynikających z nadrzędnego interesu publicznego, w tym interesów mających charakter społeczny lub gospodarczy, państwo członkowskie stosuje wszelkie środki kompensujące konieczne do zapewnienia ochrony ogólnej spójności Natury 2000. O przyjętych środkach kompensujących państwo członkowskie informuje Komisję. 1 Dz.U. L 103 z 25.4.1979, s. 1 18. 2 Dz.U. L 206 z 22.7.1992, s. 7. PE390.683v05-00 2/8 CM\1135276.docx
Jeżeli dany teren obejmuje typ siedliska przyrodniczego i/lub jest zamieszkały przez gatunek o znaczeniu priorytetowym, jedyne względy, na które można się powołać, to względy odnoszące się do zdrowia ludzkiego lub bezpieczeństwa publicznego, korzystnych skutków o podstawowym znaczeniu dla środowiska lub, po wyrażeniu opinii przez Komisję, innych powodów o charakterze zasadniczym wynikających z nadrzędnego interesu publicznego. Na mocy art. 7 dyrektywy siedliskowej powyższe przepisy mają zastosowanie nie tylko w przypadku terenów mających znaczenie dla Wspólnoty, lecz również w odniesieniu do obszarów specjalnej ochrony. Komisja Europejska zwraca uwagę, że zgodnie z art. 12 ust. 1 dyrektywy siedliskowej: Państwa członkowskie podejmą wymagane środki w celu ustanowienia systemu ścisłej ochrony gatunków zwierząt wymienionych w załączniku IV lit. a) w ich naturalnym zasięgu, zakazujące: a) jakichkolwiek form celowego chwytania lub zabijania okazów tych gatunków dziko występujących, b) celowego niepokojenia tych gatunków, w szczególności podczas okresu rozrodu, wychowu młodych, snu zimowego i migracji, c) celowego niszczenia lub wybierania jaj, i d) pogarszania stanu lub niszczenia terenów rozrodu lub odpoczynku. W odniesieniu do zmiany krajowego planu ochrony rezerwatu Fuentes Carrionas y Fuente del Cobre, Komisja chciałaby nawiązać do komunikatu dotyczącego petycji nr 213/2006. Komisja zaznacza, że zmiana planu zarządzania zasobami naturalnymi, który ma na celu utworzenie planu zarządzania dla terenu, wchodzi w zakres kompetencji władz państw członkowskich. Ponadto zmieniony przepis uzależnia opracowywanie poszczególnych przedsięwzięć od właściwej oceny oddziaływania na środowisko oraz oceny jego skutków dla danego terenu zgodnie z dyrektywą siedliskową. Nie można zatem stwierdzić, że miało miejsce naruszenie prawa wspólnotowego. W odniesieniu do rzekomego braku środków ochrony środowiska naturalnego w obszarze Picos de Europa warto nadmienić, że zgodnie z art. 6 ust. 1 dyrektywy siedliskowej dla specjalnych obszarów ochrony państwa członkowskie tworzą konieczne środki ochronne obejmujące, jeśli zaistnieje taka potrzeba, odpowiednie plany zagospodarowania opracowane specjalnie dla tych terenów bądź zintegrowane z innymi planami rozwoju oraz odpowiednie środki ustawowe, administracyjne lub umowne, odpowiadające ekologicznym wymaganiom typów siedlisk przyrodniczych, wymienionych w załączniku I, lub gatunków, wymienionych w załączniku II, żyjących na tych terenach. Komisja przypomina, że zgodnie z wymogami określonymi w oparciu o art. 4 ust. 4 przedmiotowej dyrektywy właściwe władze są zobowiązane wyznaczyć ten teren jako specjalny obszar ochrony możliwie najszybciej i nie później niż w ciągu sześciu lat od daty publikacji decyzji Komisji przyjmującej wykaz terenów atlantyckiego regionu biogeograficznego mających znaczenie dla Wspólnoty 1. W związku z powyższym władze hiszpańskie mają czas do dnia 29 grudnia 2010 r., aby wyznaczyć teren Picos de Europa jako specjalny obszar ochrony oraz przedsięwziąć konieczne środki ochronne, o których mowa w art. 6 ust. 1. Nie można zatem stwierdzić, że miało miejsce naruszenie prawa wspólnotowego. IV. Wnioski 1 Dz.U. Unii Europejskiej z 29.12.2004 - L 387/1 CM\1135276.docx 3/8 PE390.683v05-00
Wobec braku dowodów na to, że miało miejsce naruszenie prawa wspólnotowego w dziedzinie środowiska naturalnego, w październiku 2006 r. Komisja postanowiła nie podejmować dalszych działań w związku z przedmiotową sprawą. 4. Dodatkowa odpowiedź Komisji, otrzymana dnia 2 września 2010 r. Składający petycję potępia złe wykorzystanie środków finansowych płynących z UE za pośrednictwem Funduszu Spójności w celu sfinansowania 58 stacji uzdatniania wody w rejonie parku Picos de Europa. Składający petycję twierdzi, że te stacje nie działają, co wywiera negatywny wpływ na środowisko naturalne na tym chronionym obszarze, i wzywa Parlament Europejski do podjęcia niezbędnych działań mających na celu zapewnienie operacyjności tej infrastruktury gospodarki wodnej finansowanej z Funduszu Spójności. W grudniu 2006 r. Komisja Europejska otrzymała skargę na brak funkcjonowania tych stacji uzdatniania wody. Infrastruktura obejmuje 58 stacji uzdatniania wody znajdujących się w miejscowościach na tym chronionym terenie, co stanowi inwestycję w wysokości 5,7 mln EUR, z czego 80 % zostało sfinansowane za pośrednictwem Funduszu Spójności w latach 1994 1999. Po otrzymaniu wyżej wymienionej skargi Komisja Europejska skontaktowała się z władzami Hiszpanii, które potwierdziły istnienie wspominanego problemu. Najwyraźniej koszty funkcjonowania i utrzymania zostały źle oszacowane przez gminy, którym został przekazany obowiązek zarządzania stacjami. Planowanym rozwiązaniem było porozumienie w sprawie podziału kosztów pomiędzy gminami i prowincją. Władze regionalne Kastylia i León podpisały w 2007 r. umowę z prowincją (Diputación) i gminami o ponownym uruchomieniu stacji uzdatniania wody. Ponieważ to porozumienie nie zostało zrealizowane i stacje w dalszym ciągu nie były użytkowane, Komisja postanowiła ponownie skontaktować się z władzami hiszpańskimi w listopadzie 2008 r. We wrześniu 2009 r. Komisja otrzymała pismo od władz Hiszpanii (z departamentu ds. środowiska przy rządzie regionalnym Kastylia i León), w którym stwierdzono, co następuje: infrastruktura w zakresie uzdatniania wody zaczęła ponownie działać po naprawie i odnowieniu sprzętu (niezbędnych po latach nieużytkowania), na które przeznaczono kwotę 363 631,59 EUR; prace renowacyjne zakończyły się w maju 2009 r.; trzy miesiące później zarządzanie nimi za pośrednictwem konsorcjum zajmującego się stałymi odpadami komunalnymi zostało dołączone do obowiązków Diputación Provincial de León. Zakładając że zarządzaniem stacjami uzdatniania wody zajmie się Diputación Provincial de León, a 50 % kosztów poniesionych na ten cel zostanie pokryte przez Junta de Castilla y León, wydaje się, że główne przeszkody stojące na drodze do prawidłowego procesu oczyszczania zostały pokonane i stacje uzdatniania wody będą funkcjonowały ponownie. Komisja wystosowała pismo do składającego petycję z zamiarem zakończenia rozpatrywania skargi, jednak w odpowiedzi stwierdził on, że stacje w dalszym ciągu są nieużytkowane. PE390.683v05-00 4/8 CM\1135276.docx
Komisja odpisała na list władz hiszpańskich w styczniu 2010 r., zwracając się o przedstawienie dowodów na funkcjonowanie tych zakładów. W maju 2010 r. Komisja otrzymała odpowiedź władz hiszpańskich zawierającą sprawozdania techniczne, z których wynika, że większość zakładów działa. Władze Hiszpanii twierdzą również, że koszty eksploatacyjne zostaną pokryte w połowie przez władze regionalne (Junta de Castilla y León) i w połowie przez władze lokalne (w przypadku niezdolności pokrycia kosztów przez gminy, zostaną one pokryte z kwot przydzielanych okresowo tym władzom lokalnym na cele obszarów chronionych). Zgodnie z informacjami otrzymanymi od hiszpańskich władz przedmiotowe zakłady uzdatniania wody ponownie funkcjonują, jednakże Komisja wyśle ostatnie pismo do władz Hiszpanii z prośbą o potwierdzenie ich najnowszego oświadczenia. 5. Dodatkowa odpowiedź Komisji, otrzymana dnia 6 maja 2011 r. Składający petycję potępia złe wykorzystanie środków finansowych płynących z UE za pośrednictwem Funduszu Spójności w celu sfinansowania 58 stacji uzdatniania wody w rejonie parku Picos de Europa. Składający petycję twierdzi, że te stacje nie działają, co wywiera negatywny wpływ na środowisko naturalne na tym chronionym obszarze, i wzywa Parlament Europejski do podjęcia niezbędnych działań mających na celu zapewnienie operacyjności tej infrastruktury gospodarki wodnej finansowanej z Funduszu Spójności. Komisja Europejska otrzymała skargę na brak funkcjonowania tych stacji uzdatniania wody w grudniu 2006 r. Infrastruktura obejmuje 58 stacji uzdatniania wody znajdujących się w miejscowościach na tym chronionym terenie, co stanowi inwestycję w wysokości 5,7 mln EUR, z czego 80 % zostało sfinansowane za pośrednictwem Funduszu Spójności w latach 1994 1999. Po otrzymaniu wyżej wymienionej skargi Komisja Europejska skontaktowała się z władzami Hiszpanii, które potwierdziły istnienie wspomnianego problemu. Najwyraźniej koszty funkcjonowania i utrzymania zostały źle oszacowane przez gminy, którym został przekazany obowiązek zarządzania stacjami. Planowanym rozwiązaniem było porozumienie w sprawie podziału kosztów pomiędzy gminami i prowincją. Władze regionalne Kastylia i León podpisały w 2007 r. umowę z prowincją (Diputación) i gminami o ponownym uruchomieniu stacji uzdatniania wody. Ponieważ to porozumienie nie zostało zrealizowane i stacje w dalszym ciągu nie były użytkowane, Komisja postanowiła ponownie skontaktować się z władzami hiszpańskimi w listopadzie 2008 r. We wrześniu 2009 r. Komisja otrzymała pismo od władz Hiszpanii (z departamentu ds. środowiska przy rządzie regionalnym Kastylia i León), w którym stwierdzono, że infrastruktura w zakresie uzdatniania wody zaczęła ponownie działać po naprawie i odnowieniu sprzętu (niezbędnych po latach nieużytkowania), na które przeznaczono kwotę na 363 631,59 EUR. Remont i prace renowacyjne zostały ukończone w maju 2009 r., a trzy miesiące później zarządzanie nimi za pośrednictwem konsorcjum zajmującego się stałymi odpadami komunalnymi zostało dołączone do obowiązków Diputación Provincial de León. Zakładając że zarządzaniem stacji uzdatniania wody zajmie się Diputación Provincial de CM\1135276.docx 5/8 PE390.683v05-00
León, a 50% kosztów poniesionych na ten cel zostanie pokryte przez Junta de Castilla y León, wydaje się, że główne przeszkody stojące na drodze do prawidłowego funkcjonowania procesu oczyszczania zostały pokonane i stacje uzdatniania wody będą funkcjonowały ponownie. Komisja wystosowała pismo do składającego petycję z zamiarem zakończenia rozpatrywania skargi, jednak w odpowiedzi stwierdził on, że stacje w dalszym ciągu są nieużytkowane. Komisja odpisała na list władz hiszpańskich w styczniu 2010 r., zwracając się o przedstawienie dowodów na funkcjonowanie tych zakładów. W maju 2010 r. Komisja otrzymała odpowiedź władz hiszpańskich zawierającą sprawozdania techniczne, z których wynika, że większość zakładów działa oraz że koszty eksploatacyjne zostaną pokryte w połowie przez władze regionalne (Junta de Castilla y León) i w połowie przez władze lokalne (w przypadku niezdolności pokrycia kosztów przez gminy, zostaną one pokryte z kwot przydzielanych okresowo tym władzom lokalnym na cele obszarów chronionych). Według władz hiszpańskich większość przedmiotowych stacji uzdatniania wody ponownie działa. Nadal istnieją jednak sprzeczności pomiędzy informacjami udzielanymi przez władze Hiszpanii a tymi, którymi dysponuje składający petycję/skarżący. Komisja zwróciła się zatem do władz hiszpańskich o wyjaśnienie tej sytuacji i zorganizowanie wizyty w wybranych stacjach uzdatniania wody. 6. Dodatkowa odpowiedź Komisji, otrzymana dnia 30 września 2011 r. (REV III) Zgodnie z oświadczeniem zawartym we wcześniejszym komunikacie, służby Komisji zorganizowały misję informacyjną w celu zweryfikowania faktu funkcjonowania wybranych stacji uzdatniania wody. Wizyta w rezerwacie przyrody Picos de Europa odbyła się w dniach 21 22 czerwca 2011 r., a jej celem było zebranie nowych dowodów dotyczących funkcjonowania wspomnianych stacji. Wizyta objęła 11 stacji uzdatniania wody wybranych spośród 58. Podstawą do wyboru stacji były sprzeczne informacje uzyskane od władz regionalnych i pojawiające się w mediach na temat funkcjonowania danych stacji. Służbom Komisji towarzyszyli urzędnicy z ministerstwa środowiska (Consejería de Medio Ambiente de la Junta de Castilla y León) oraz przedstawiciele przedsiębiorstwa odpowiedzialnego za utrzymanie stacji GERSUL (Consorcio Provincial para la Gestión de los Residuos Sólidos Urbanos de la Provincia de León). Władze regionalne i przedstawiciele GERSUL potwierdzili, że niektóre stacje nie były eksploatowane przez kilka lat po wybudowaniu, ponieważ burmistrzowie zainteresowanych gmin odmówili odbioru tych stacji. Zasadniczym powodem takiej sytuacji była niechęć ponoszenia kosztów utrzymania przedmiotowych stacji. Aby rozwiązać ten problem, w kwietniu 2007 r. została podpisana umowa między Consejería de Medio Ambiente, GERSUL a burmistrzami 13 miejscowości, dotycząca pokrycia kosztów utrzymania stacji przez okres pięciu lat. Koszty ponoszone przez poszczególne gminy są różne w zależności od liczby mieszkańców. Władze lokalne zobowiązały się ustanowić miejscowy podatek od oczyszczania i uzdatniania wody mający służyć do pokrycia kosztów PE390.683v05-00 6/8 CM\1135276.docx
utrzymania. Od momentu podpisania wspomnianej umowy stacje podlegają naprawom w celu zapewnienia ich prawidłowego funkcjonowania. Podczas spotkania władze regionalne przedstawiły służbom Komisji szczegółową dokumentację techniczną dotyczącą rzeczywistego funkcjonowania stacji oraz dane na temat jakości ścieków, które zostały poddane ocenie w celu sprawdzenia zgodności z przepisami dyrektywy dotyczącej oczyszczania ścieków komunalnych 1, a mianowicie z art. 7, oraz powiązań z wypełnieniem wymogów określonych w dyrektywie siedliskowej 2 i ramowej dyrektywie wodnej 3. Z analizy dostępnych informacji (w tym danych przedstawionych na miejscu przez władze regionalne) można wysnuć następujące wnioski: istnieją wszelkie powody, aby uznać, że przepisy dyrektywy dotyczącej oczyszczania ścieków komunalnych są przestrzegane w należyty sposób; z dostarczonych analiz wynika, że woda jest zbierana i oczyszczana, a poziom jakości w przypadku odprowadzanych ścieków wskazuje, że rzeczywiście przeprowadza się oczyszczanie wtórne, chociaż tylko dwie aglomeracje (Prioro i Riaño) są do tego prawnie zobowiązane; funkcjonuje system utrzymania i kontroli, którego celem jest zapewnienie prawidłowej eksploatacji stacji uzdatniania wody; nie odnotowano problemów związanych z eutrofizacją (z proponowanego planu gospodarowania wodami w dorzeczu dla rzeki Duero wynika, że przedmiotowe wody są w dobrym stanie i taka sytuacja prawdopodobnie będzie utrzymana w przyszłości); w odniesieniu do żadnego z gatunków zależnych od wody ani siedlisk mających znaczenie dla Wspólnoty nie można uznać, że stan ochrony jest na poziomie średnim lub ograniczonym (zgodnie z opisem we właściwych standardowych formularzach danych dotyczących sieci Natura 2000). Zatem na tym obszarze nie dochodzi do szkodliwego wpływu związanego z zanieczyszczeniem wód (w tym eutrofizacją). Wniosek Wszystkie jedenaście stacji uzdatniania wody, które były przedmiotem misji, funkcjonowało prawidłowo i zapewniało oczyszczanie wody zgodnie z przepisami dyrektywy dotyczącej oczyszczania ścieków komunalnych, a także z wymogami określonymi w dyrektywie siedliskowej i ramowej dyrektywie wodnej. Służby Komisji stwierdzają, że taka próba kontrolna jest na tyle solidna, aby uznać, iż powyższe wnioski można odnieść do pozostałych stacji (47, które nie były przedmiotem misji). 7. Odpowiedź Komisji, otrzymana dnia 22 września 2017 r. 1 Dyrektywa Rady z dnia 21 maja 1991 r. dotycząca oczyszczania ścieków komunalnych (91/271/EWG). 2 Dyrektywa Rady 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 r. w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory. 3 Dyrektywa 2000/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 października 2000 r. ustanawiająca ramy wspólnotowego działania w dziedzinie polityki wodnej. CM\1135276.docx 7/8 PE390.683v05-00
Jak wskazano w poprzednim komunikacie, wspomniane aglomeracje w tym górskim regionie są zbyt małe, by podlegały obowiązkom w zakresie sprawozdawczości zgodnie z dyrektywą dotyczącą oczyszczania ścieków komunalnych, i istotnie nie są one objęte zakresem tej dyrektywy. Komisja nie ma zatem informacji na temat obecnego funkcjonowania stacji uzdatniania wody. Komisja zwraca uwagę, że w planie ochrony i zarządzania dotyczącym specjalnego obszaru ochrony Picos de Europa / Picos de Europa en Castilla y León uznano, że w niektórych miejscowościach na tym obszarze stwierdzono braki w zakresie oczyszczania ścieków komunalnych, oraz przewidziano środki w celu wsparcia odpowiednich systemów oczyszczania ścieków zgodnie z potrzebami społecznymi i gospodarczymi tego obszaru. Wniosek Komisja nie otrzymała dodatkowych informacji na temat funkcjonowania tych stacji uzdatniania wody, w związku z czym nie może ich przekazać składającemu petycję. PE390.683v05-00 8/8 CM\1135276.docx