ZGŁOSZENIE DOBREJ PRAKTYKI

ZGŁOSZENIE DOBREJ PRAKTYKI Zielona Góra, 03.09.2014 r. NAZWA SZKOŁY Miejskie Przedszkole nr 34 Rozśpiewane Przedszkole DANE SZKOŁY ( adres, telefon, e-mail) IMIĘ I NAZWISKO AUTORA/AUTORÓW DOBREJ PRAKTYKI TYTUŁ PRZEDSIĘWZIĘCIA RODZAJ PRZEDSIĘWZIĘCIA (np. innowacja, projekt, konkurs etc.) TERMIN I MIEJSCE REZALIZACJI ul. Westerplatte 11a, 65-031 Zielona Góra, rozspiewaneprzedszkole@gmail.com mgr Karolina Michalska Zabawy badawcze Mały Badacz Program Przedszkole sala przedszkolna, 3 razy w miesiącu Cele ogólne: Przestrzeganie zasad współdziałania przy pracy. Czerpanie korzyści i radości podczas odkrywania nieznanych zjawisk przyrodniczych i technicznych. Kształtowanie postaw proekologicznych w różnych sytuacjach. CELE DZIAŁANIA Cele szczegółowe: Stymulowanie aktywności poznawczej. Rozwijanie zainteresowań technicznych i przyrodniczych. Poszerzenie zasobu wiadomości dotyczących świata przyrody i techniki. Wzbogacenie słownika dziecięcego o nowe pojęcia. Budowanie więzi społecznych na płaszczyźnie grupy, przedszkola. Osiągnięcie zamierzonych celów jest uwarunkowane właściwym doborem treści i dopasowaniem ich do wieku i możliwości dziecka. Ważna jest organizacja i przebieg procesu edukacyjnego, odpowiedni dobór treści, form, metod i środków dydaktycznych. Nauczyciel pełni rolę inicjatora sytuacji dydaktycznych, rozbudza zainteresowanie problemem, ukierunkowuje przebieg działań, prowokuje do stawiania pytań, dobiera właściwe metody działań. 1

OPIS DZIAŁANIA Program zabaw badawczych w przedszkolu prowadzony jest od 3 lat. Zajęcia prowadzone są we wszystkich grupach wiekowych 3 razy w miesiącu. Treści programowe obejmują różnorodną tematykę a zajęcia prowadzone są w taki sposób, aby dzieci mogły wykazać się inicjatywą i badać otaczający je świat. Tematy zajęć: Gdzie jest powietrze? badanie ruchu, kierunku, siły powietrza, mas powietrza (ciepłe, zimne), ciężaru, składu, obserwacja ruchu, kierunku i siły powietrza, znaczenie powietrza w życiu człowieka, jego podział na masy ciepłe i zimne, jakie kształty najbardziej nadają się do latania, składniki powietrza i jego spalanie. Przebieg zajęć: Zabawy i ćwiczenia oddechowe Kolorowe piórka Nauczycielka rozdaje dzieciom kolorowe piórka i poleca nabrać powietrze nosem i dmuchać na piórka tak, aby się unosiły w powietrzu. Gdzie znajduje się powietrze? rozmowy swobodne z dziećmi Jak wygląda powietrze? Czy można je złapać? Czy widzimy powietrze? Zaproszenie przez nauczycielkę przedszkolaków do zabaw badawczych, wykonywanie doświadczeń przez dzieci: Dzieci siadają wokół plastikowego basenu (miski) wypełnionego wodą. Każde dziecko otrzymuje plastikową butelkę. Na znak nauczycielki wszyscy naciskają na butelkę zanurzając w wodzie i szybko ją puszczają. Butelka wypływa na powierzchnię wody. Dzieci wypowiadają się na temat zaobserwowanego zjawiska. Wnioski: Butelka wypływa, bo jest lekka. Dzieci ponownie zanurzają butelkę w basenie z wodą, przytrzymują ją i obserwują co się dzieje. Z otworu szyjki butelki wylatują bąbelki i butelka wolno napełnia się wodą, a następnie opada na dno basenu. Wnioski: Z wody wypływają bąbelki, które są pęcherzykami powietrza. W butelce było powietrze, które wydostaje się z butelki w postaci pęcherzyków. Dopiero w wodzie bąbelki są widoczne, bo powietrze jest bezbarwne i nie widzimy go. Butelka tonie, bo wypełnia się wodą i staje się ciężka. W taki sposób możemy zaobserwować powietrze, jego istnienie. W wodzie, ale sucho umieszczam na dnie słoika przy pomocy taśmy klejącej papier, na powierzchni wody w misce kładziemy piłeczkę pingpongową, odwracamy słoik do góry dnem i, zamykamy w nim piłeczkę, zanurzając go w wodzie aż do dna. Wnioski: Woda nie wchodzi do słoika i piłeczka leży na dnie naczynia pokryta cienką warstwą wody. Powietrze w słoiku nie pozwala wejść tam wodzie i zmoczyć 2

papieru. Słoik został wypełniony powietrzem. Dzieci stwierdzają, że powietrze jest niewidoczne (bezbarwne) i lekkie. Każde dziecko otrzymuje słomkę, pochylając się nad kubeczkiem jeden koniec słomki zanurza w wodzie, a w drugi dmucha. Obserwuje co się dzieje. Z wody wydobywają się pęcherzyki powietrza. Wnioski: Przez słomkę wydobywały się pęcherzyki powietrza, które wydycha człowiek. Powietrze może także wywierać nacisk od dołu i być przy tym silniejsze od wody. Napełniamy szklankę woda do krawędzi szklanki przykładamy widokówkę gładką stroną, przytrzymując ją otwartą dłonią odwracamy szklankę do góry dnem, powoli cofamy rękę. Wnioski: Siła z jaką powietrze działa od dołu na kartkę, jest większa od ciężaru wody w szklance, dlatego kartka nie odpada. W atmosferze przemieszczają się masy powietrza zimnego i ciepłego. Jeśli na szklaną butelkę założymy balon i wstawimy butelkę do gorącej wody balon zaczyna się nadymać, ponieważ wypełnia go ciepłe powietrze powodujące wzrost ciśnienia a tym samym objętości balonu. Jednak gdy włożymy butelkę pod strumień zimnej wody balon zaczyna się kurczyć. Pod wpływem zimna powietrze zmniejsza swoje ciśnienie. Rysujemy na papierze spiralę i wycinamy ją z kartki. Zawieszamy spiralę na patyku i podwieszamy nad palącą się świecą tak, aby się nie zapaliła. Spirala zaczyna się obracać wokół własnej osi. Wniosek: Ciepłe powietrze idzie ku górze, uderza o spirale i wprawia ją w ruch. Gorące powietrze wykorzystywane jest do latania balonem filmik pokazowy Discovery Channel Jak to jest zrobione Balon. Rozmowy inspirowane filmem. Dzieci próbują zatkać nos, zamknąć buzie i sprawdzają jak długo można tak wytrzymać. Po chwili wszystkie otwierają buzie, odsłaniają nos i oddychają. Wnioski: Powietrze jest wszędzie (w każdym zakątku sali) i jest niezbędne do oddychania, do życia. Powietrze jest niewidzialne, bezbarwne i bez zapachu. Dzieci trzymają w ręce strzykawkę, wyciągają tłoczek nabierając powietrza do strzykawki. Następnie otwór z drugiej strony zatykają palcem i próbują wcisnąć tłoczek do środka. Dzieci przekonują się, że nie można wcisnąć tłoczka do końca. Po puszczeniu tłoczka przez dziecko, tłoczek sam wysuwa się na zewnątrz. Wnioski: Powietrze można ścisnąć w strzykawce, a po zmniejszeniu nacisku na tłoczek, tłoczek powraca na swoje poprzednie miejsce. Powietrze rozszerza się wypychając tłoczek, bo powietrze jest rozprężliwe. 3

Przy pomocy plasteliny na talerzu umocowujemy świecę, wlewamy na talerz zabarwioną wodę, zapalamy świecę i przykrywamy ja słoikiem. Po kilku chwilach płomień gaśnie a woda wchodzi do środka słoja. Wnioski: Paląca się świeca zużywa tlen, z którego składa się powietrza ciśnienie z zewnątrz wpycha do słoika wodę. Dzieci nadmuchuję balony, widzą, że balon rośnie i jest coraz większy, zawiązują go tasiemką. Wnioski: Powietrze możemy zamknąć w balonie. Powietrze rozciąga ścianki balonu przez co balon jest coraz większy. Powietrze rozszerza się w balonie, bo jest rozprężliwe. Dzieci rozwiązują balony, a strumień powietrza kierują na stół, na którym leżą waciki. Waciki przesuwają się po stole. Wnioski: Ulatujące z balonu powietrze zdmuchuje waciki ze stołu. Ściśnięte w balonie powietrze wylatuje z dużą siłą i tak powstaje wiatr. Zabawa z samolotem: Nauczycielka pokazuje samolot wykonany z rurki tekturowej, przez który przeciągnięty jest sznurek. Do samolotu doczepiony jest balon. Po nadmuchaniu balonika puszcza go. Dzieci obserwują, że samolot porusza się szybko po sznurku. Wnioski: Samolot jest poruszany przez ulatujące powietrze (samoloty odrzutowe). Zabawa ruchowa pantomimiczna: dzieci naśladują ruchem: balony nadmuchane i puste, wiatraki na wietrze i stojące nieruchomo, żagle na wietrze itp. Dzieci otrzymują wachlarze, rozkładają je i poruszają swobodnie przy twarzy. Mówią co czuły, gdy poruszały energicznie wachlarzem. Wnioski: Szybko poruszany wachlarz wprawia w ruch powietrze, czyli powstaje wiatr. Nauczycielka pokazuje, w jaki sposób można zrobić duży wiatr w sali. Włącza wentylator i podstawia dużą kartkę papieru, apaszkę. Dzieci obserwują jak szybko porusza się zarówno kartka papieru, jak i apaszka. Następnie same podchodzą do wentylatora i wypowiadają się co czują, jak wieje wiatr. Praca przy stolikach: Dzieci składają kartki papieru, wykorzystując sztukę origami, tworzą samoloty. Po wykonaniu samolotów podejmują spontaniczną zabawę wprawiają samolociki w ruch i obserwują ich lot. Tajemnice wody poznanie różnych stanów skupienia wody, ruchu spowodowanego różnicą temperatur, odkrycie dlaczego krople są kuliste, jak mydło działa na wodę i jak powstają bańki mydlane, co się na wodzie unosi a co tonie, co się w wodzie rozpuszcza a co nie. 4

Przebieg zajęć: Poznanie właściwości wody: dotykanie, przelewanie, wąchanie. Dzieci wybierają z przyniesionych zabawek po jednej. Na tablicy nauczyciel zapisuje propozycje dzieci czy wybrana przez nie rzecz zatonie czy tez będzie pływać. Potem w misce napełnionej wodą sprawdzamy co pływa a co tonie. Nauczyciel wyjaśnia dlaczego tak się dzieje. O tym czy coś pływa lub tonie decyduje kształt i sposób zanurzenia (zabawy z plasteliną; kulka i łódka; pokrywka położona poziomo i pionowo. Unoszenie zależy także od ciężaru, kiedy ciężar balastu jest większy od ciężaru wypartej wody, balast zatonie (doświadczenie z foremką w misce, do której wkładamy coraz więcej rzeczy. Do słoika wlewamy miód, potem olej a na końcu wodę. Ciecze się rozwarstwiają. Wnioski: ciężar oleju jest najmniejszy więc unosi się na wodzie, a miód, że jest najcięższy tonie. Napełniamy szklankę do połowy i ostrożnie zanurzamy w niej jajko (zatonie), gdy je wyciągniemy a do wody wsypiemy 10 łyżeczek soli zrobimy tzw. Solankę. Gdy ponownie zanurzymy jajko ono unosi się na powierzchni wody. Wnioski: Roztwór soli ma większy ciężar właściwy od wody słodkiej. Do szklanego słoika nalewamy wody, dodajemy kilka kropel atramentu by woda się zabarwiła. Wstawiamy do słoika liść selera naciowego i stawiamy słoik w ciepłym miejscu. Odstawiamy na kilka godzin, po tym czasie łodyga selera zabarwi się od atramentu. Wnioski: Po przekrojeniu łodygi możemy zobaczyć unerwienia (cieniutkie rurki), przez które do rośliny dopływa woda idąca do góry aż do liści. W taki sposób rośliny korzeniami pobierają wodę do liści. Z kartki papieru wycinamy geometryczny kwiat, którego płatki zaginamy do środka. Kwiat kładziemy na wodzie. Po chwili zagięte do środka płatki zaczynają się rozchylać. Wnioski: Woda podobnie jak w poprzednim doświadczeniu idzie ku górze, papier pęcznieje a jego zagięcia się rozprostowują. Do dużego pojemnika wlewamy zimnej wody. Do małego słoiczka wlewamy kilka kropel atramentu i napełniamy resztę gorącą wodą, zamykamy. Wstawiamy mały słoiczek na dnie dużego pojemnika i zdejmujemy nakrętkę. Zabarwiona woda wypływa ze słoiczka kierując się ku górze, po pewnym czasie zaczyna opadać mieszając się z resztą wody. Wnioski: Woda składa się z małych cząsteczek, które pod wpływem ciepła są wprawiane w ruch i gdy tak szybko się 5

poruszają zaczynają się od siebie odsuwać a woda staje się rzadsza i lżejsza, więc unosi się nad zimną wodą, która jest gęstsza i cięższa. Gdy ciepła woda odda swe ciepło nastąpi wyrównanie temperatur i wymieszanie. Podobnie jest w wodzie gotującej się np. w garnku. Do szklanki nalewamy wody, pinceta chwytamy igłę i delikatnie umieszczamy ja na powierzchni wody. Igła utrzymuje się na powierzchni. Wnioski: Woda jest zbudowana z cząsteczek, które są w ruchu i nie oddalają się od siebie dzięki temu tworzą elastyczną warstwę, która igle pozwala się na niej unosić a Nartnikowi po niej chodzić. Do miski wlewamy wodę i sypiemy ją talkiem. Gdy włożymy palec robi się dziura ale gdy tylko go wyciągniemy błona widoczna dzięki talkowi, zamyka się. Wniosek: Możemy dzięki temu zaobserwować te poruszające się cząsteczki wody które tworzą na powierzchni błonę, na której igła się utrzymuje a owad chodzi. Do miski wlewamy wody, z kartonika wycinamy trójkątną łódeczkę, którą umieszczamy w rogu miski. Namydlamy palec i zanurzamy go między rogiem miski a łódeczką. Łódka zaczyna poruszać się w przeciwną stronę. Wniosek: Mydło zmniejsza napięcie na łódeczką a ta przyciągana jest w przeciwnym kierunku. Gdy chcemy powtórzyć doświadczenie należy zmienić wodę. Przemiany wody: Woda jest cieczą, która zmienia swój stan skupienia pod wpływem ciepła bądź zimna. W czajniku zagotowujemy wodę, gdy zaczyna wrzeć obserwujemy co się dzieje. Wniosek: Woda wrze pod wpływem temperatury a z czajnika wydobywa się para wodna (woda zmieniona w maleńkie, niewidoczne cząsteczki mieszające się z powietrzem). Jest to stan wody zwany gazem. Gdy wlejemy wrzątku do szklanki i przykryjemy spodkiem po chwili gdy podniesiemy spodek można zaobserwować, że ze spodka skrapla się woda. Wniosek: Para wodna po zetknięciu z zimnym spodkiem zmienia się na powrót w wodę, zjawisko to zwiemy skraplaniem. W zetknięciu z zimnym powietrzem para wodna się skrapla i powraca do stanu ciekłego, tak też powstaje chmura deszczowa. (Schemat obiegu wody w przyrodzie). Napełniamy słoik wodą a zakrętkę kładziemy na wlocie, nie zakręcając. Taki słoik wstawiamy do zamrażarki. Wniosek: Woda w słoiku zamarza, zamienia się w lód (stan stały wody), i unosi pokrywkę do góry. Dzieje się tak ponieważ zamarzająca woda zajmuje więcej miejsca niż woda w stanie ciekłym. [Doświadczenie z butelką z plastiku i szkła w zimie]. Roztwory wodne: Do 8 przezroczystych szklanek wlewamy wody, do każdego z osobna wsypujemy łyżeczkę danej substancji (sól, piasek, cukier, ryż, miód, mielona kawa, kawa 6

rozpuszczalna, mąka). Wnioski: Niektóre z substancji się rozpuszczą w wodzie (cukier, miód, sól, kawa rozpuszczalna), inne są ciągle widoczne, opadną na dno lub będą się unosić na powierzchni wody. Wlewamy do obu szklanek do połowy ciepłej wody i do obu wsypujemy soli aż powstanie roztwór nasycony. Szklanki łączymy nitką zanurzoną końcami głęboko w wodzie. Pod nitką pomiędzy szklankami stawiamy spodeczek. Wniosek: Woda odparowuje pozostawiając kryształki soli. [Pokaz na filmiku brzegu Morza Martwego]. Kolorowy świat - ŚWIATŁO poznanie kolorów i tego jak powstają, wywoływanie zjawiska rozszczepienia światła, doświadczenie z woda i światłem ( tęcza), teatr cieni, odbicie, jak działa lustro?, załamanie i powiększenie przy pomocy wody, utrwalanie obrazów (aparat fotograficzny). Przebieg zajęć: Wycinamy z kartonu dowolną figurę i mocujemy ją na patyczku. Ustawiamy ją między zapaloną latarką a ścianą. Przybliżamy figurę na zmianę do ściany a potem do latarki. Wnioski: W miarę przybliżania do ściany cień maleje. O tym jakiego koloru jest światło, można przekonać się w prosty sposób. Z kartki wycinamy koło o średnicy 10 cm. Dzielimy nasze koło na siedem równych części o kącie 51 stopni. Koloruje każdą z części koła na siedem różnych kolorów tj: niebieski, fiolet, żółty, pomarańczowy, zielony, granatowy, czerwony. Przez środek naszego koła przebijamy ołówek dobrze zatemperowany, kiedy wprawimy kolorowe koło w ruch wirujący niczym zabawkę Bączek, w czasie jego wirowania nie rozpoznamy koloru a koło wydaje się białe. Dzieje się tak dlatego, że ruch zmieszał kolory, które razem tworzą kolor biały. Aby uzyskać efekt tęczy. Potrzebne nam będzie płytkie naczynie w kształcie prostokąta, do którego nalewamy wody i zanurzamy w nim lustro skośnie opierając o jedną ze ścian. Przy pomocy latarki podświetlany lustro ale część dolną zanurzoną w wodzie, natomiast przed lustrem przytrzymujemy kartkę białego papieru. W taki to sposób otrzymujemy namalowaną na kartce tęczę. Wniosek: Wiązka światła odbita od lustra a wychodząca z wody załamuje się pod różnymi kątami, więc gdy pada na kartkę w różne miejsca światło staje się widoczne w postaci kolorów. Zabawy z kolorami mieszanie kolorów w celu wydobycia innych: niebieski, czerwony, żółty, zielony. Rozdzielanie barwników na czterech paskach bibułki o dł. 20cm i szer. 2cm, robimy flamastrami (czarny, czerwony, żółty, niebieski) plamki około 2cm od końca bibuły. Do naczynia nalewamy trochę wody i po kolei zanurzamy zabarwione paski czekając aż woda sięgnie plamy. 7

Wniosek: Woda wędruje do góry i rozdziela nasze plamy na różne kolory. Dzięki temu doświadczeniu możemy odróżnić z ilu barwników złożony jest dany kolor atramentu. Budowa i działanie aparatu fotograficznego z kartonowego pudełka wycinamy jedną ze ścian a całe pudło malujemy czarną farbą. Na jego dnie robimy otwór przez który wciskamy tubę kartonową. W miejsce brakującej ściany wklejamy kalkę kreślarską, a do zew. Otworu tuby mocujemy lupę. Bierzemy aparat i kierujemy go w stronę dobrze oświetlonego przedmiotu. Wniosek: Na kalce tworzy się mały, odwrócony obraz danego przedmiotu, gdy zaczniemy poruszać tubą w tył i w przód obraz jest mniej lub bardziej widoczny. Światło wpada przez soczewkę lupy padając na kartkę tworzy obraz odwrócony. Tak też działa nasze oko z tym, że mózg przekształca ten obraz. Czary mary jak żołądek rozkłada pokarm? najpiękniejsze bańki mydlane, niewidzialny atrament, wulkan, nurek. Przebieg zajęć: Do szklanki z octem wkładamy jajko i zostawiamy na kilka godzin. Wniosek: Ocet rozpuszcza skorupę jaja pozostawiając błonę. Ocet jest kwasem i podobnie jak kwasy w naszym żołądku i ślinie rozkłada pokarmy. Z wody, cukru, gliceryny, płynu do naczyń mieszamy płyn na bańki mydlane. Bawimy się aby z przeróżnych kształtów wyczarowywać bańki. Robienie baniek w bańkach. Na białych kartkach piszemy pędzelkiem maczanym w mleku lub soku z cytryny, każdy swe marzenie. Gdy kartka wyschnie pracujemy ją gorącym żelazkiem. Wniosek: Pojawia się napis, który był wcześniej niewidoczny, gdyż białko mleka pod wpływem gorąca się ścina. Z masy solnej lub plasteliny tworzymy wulkan w środku, którego wstawiamy pojemnik z octem lub colą. Do pojemnika z octem wsypujemy sodę a do pojemnika z colą wrzucamy mentosy. Wnioski: Wybuch pod wpływem reakcji chemicznej sody z kwasem i coli z mentosem. Butelkę plastikową napełniamy wodą. Z rurki, plasteliny i szpilek robimy nurka, którego wkładamy do butelki. Zakręcamy i czarujemy. Dzieci wypowiadają zaklęcie i proszą nurka by zanurkował, gdy nauczycielka trzyma butelkę nurek słucha jednak gdy butelkę przejmują dzieci nic się nie dzieje. Wniosek: Poprzez lekki nacisk pozostałe w butelce powietrze wpycha nurka pod wodę na dno, gdy zmniejszamy nacisk nurek wypływa. 8

UZYSKANE EFEKTY OSOBA ODPOWIEDZALNA ZA WARTOŚĆ MERYTORYCZNĄ TEKSTU (imię i nazwisko, telefon, e-mail) Dzięki programowi dzieci rozwijają swoją aktywność poznawczą poprzez organizowanie warunków do prowadzenia działań badawczych, czerpią radość z odkrywania nowego. Wszelkie zabawy badawcze są organizowane w taki sposób, aby zachęcić dziecko do uczestnictwa, pobudzić w nim chęć odkrywania, pobudzić do myślenia a przede wszystkim do odkrywania Program jest skierowany do dzieci 3 6 letnich. Jego realizacja umożliwia każdemu dziecku poszerzenie i pogłębienie wiadomości zgodnie z indywidualnymi możliwościami, przy wykorzystaniu różnorodnych środków, form i metod pracy. Dziecko: czerpie radość z zabawy, odkrywa nowe, działa w zespole, wnioskuje, obserwuje, dzieli się spostrzeżeniami mgr Karolina Michalska Wyrażam zgodę na zamieszczenie na stronie internetowej Ośrodka Doskonalenia Nauczycieli w Zielonej Górze www.odn.zgora.pl informacji na temat przedstawionego przykładu dobrej praktyki. Oświadczam, że materiał został opracowany samodzielnie i nie narusza praw autorskich innych osób. Karolina Michalska Podpis autora 9

PRZYKŁAD DOBREJ PRAKTYKI ZABAWY BADAWCZE MIEJSKIE PRZEDSZKOLE NR 34 ROZŚPIEWANE PRZEDSZKOLE

CELE DZIAŁANIA Cele ogólne: Przestrzeganie zasad współdziałania przy pracy. Czerpanie korzyści i radości podczas odkrywania nieznanych zjawisk przyrodniczych i technicznych. Kształtowanie postaw proekologicznych w różnych sytuacjach. Cele szczegółowe: Stymulowanie aktywności poznawczej. Rozwijanie zainteresowań technicznych i przyrodniczych. Poszerzenie zasobu wiadomości dotyczących świata przyrody i techniki. Wzbogacenie słownika dziecięcego o nowe pojęcia. Budowanie więzi społecznych na płaszczyźnie grupy, przedszkola, Osiągnięcie zamierzonych celów jest uwarunkowane właściwym doborem treści i dopasowaniem ich do wieku i możliwości dziecka. Ważna jest organizacja i przebieg procesu edukacyjnego, odpowiedni dobór treści, form, metod i środków dydaktycznych. Nauczyciel pełni rolę inicjatora sytuacji dydaktycznych, rozbudza zainteresowanie problemem, ukierunkowuje przebieg działań, prowokuje do stawiania pytań, dobiera właściwe metody działań.

OPIS DZIAŁAŃ Program zabaw badawczych w przedszkolu prowadzony jest od 3 lat. Zajęcia prowadzone są we wszystkich grupach wiekowych 3 razy w miesiącu. Treści programowe obejmują różnorodną tematykę a zajęcia prowadzone są w taki sposób aby dzieci mogły wykazać się inicjatywą i badać otaczający je świat. Tematy zajęć: Gdzie jest powietrze? badanie ruchu, kierunku, siły powietrza, mas powietrza (ciepłe, zimne), ciężaru, składu, obserwacja ruchu, kierunku i siły powietrza, znaczenie powietrza w życiu człowieka, jego podział na masy ciepłe i zimne, jakie kształty najbardziej nadają się do latania? składniki powietrza i jego spalanie.

Przebieg zajęć: Zabawy i ćwiczenia oddechowe Kolorowe piórka Nauczycielka rozdaje dzieciom kolorowe piórka i poleca nabrać powietrze nosem i dmuchać na piórka tak, aby się unosiły w powietrzu. Gdzie znajduje się powietrze? rozmowy swobodne z dziećmi. Jak wygląda powietrze? Czy można je złapać? Czy widzimy powietrze? Zaproszenie przez nauczycielkę przedszkolaków do zabaw badawczych, wykonywanie doświadczeń przez dzieci: Dzieci siadają wokół plastikowego basenu (miski) wypełnionego wodą. Każde dziecko otrzymuje plastikową butelkę. Na znak nauczycielki wszyscy naciskają na butelkę zanurzając w wodzie i szybko ją puszczają. Butelka wypływa na powierzchnię wody. Dzieci wypowiadają się na temat zaobserwowanego zjawiska. Wnioski: Butelka wypływa, bo jest lekka. Dzieci ponownie zanurzają butelkę w basenie z wodą, przytrzymują ją i obserwują co się dzieje. Z otworu szyjki butelki wylatują "bąbelki" i butelka wolno napełnia się wodą, a następnie opada na dno basenu. Wnioski: Z wody wypływają bąbelki, które są pęcherzykami powietrza. W butelce było powietrze, które wydostaje się z butelki w postaci pęcherzyków. Dopiero w wodzie "bąbelki" są widoczne, bo powietrze jest bezbarwne i nie widzimy go. Butelka tonie, bo wypełnia się wodą i staje się ciężka. W taki sposób możemy zaobserwować powietrze, jego istnienie. W wodzie, ale sucho umieszczam na dnie słoika przy pomocy taśmy klejącej papier, na powierzchni wody w misce kładziemy piłeczkę pingpongową, odwracamy słoik do góry dnem i, zamykamy w nim piłeczkę, zanurzając go w wodzie aż do dna. Wnioski: Woda nie wchodzi do słoika i piłeczka leży na dnie naczynia pokryta cienką warstwą wody. Powietrze w słoiku nie pozwala wejść tam wodzie i zmoczyć papieru. Słoik został wypełniony powietrzem. Dzieci stwierdzają, że powietrze jest niewidoczne (bezbarwne) i lekkie. Każde dziecko otrzymuje słomkę, pochylając się nad kubeczkiem jeden koniec słomki zanurza w wodzie, a w drugi dmucha. Obserwuje co się dzieje. Z wody wydobywają się pęcherzyki powietrza. Wnioski: Przez słomkę wydobywały się pęcherzyki powietrza, które wydycha człowiek. Powietrze może także wywierać nacisk od dołu i być przy tym silniejsze od wody. Napełniamy szklankę woda do krawędzi szklanki przykładamy widokówkę gładką stroną, przytrzymując ją otwartą dłonią odwracamy szklankę do góry dnem, powoli cofamy rękę. Wnioski: Siła z jaką powietrze działa od dołu na kartkę, jest większa od ciężaru wody w szklance, dlatego kartka nie odpada. W atmosferze przemieszczają się masy powietrza zimnego i ciepłego. Jeśli na szklaną butelkę założymy balon i wstawimy butelkę do gorącej wody balon zaczyna się nadymać, ponieważ wypełnia go ciepłe powietrze powodujące wzrost ciśnienia a tym samym objętości balonu. Jednak gdy włożymy butelkę pod strumień zimnej wody balon zaczyna się kurczyć. Pod wpływem zimna powietrze zmniejsza swoje ciśnienie.

Rysujemy na papierze spiralę i wycinamy ją z kartki. Zawieszamy spiralę na patyku i podwieszamy nad palącą się świecą tak, aby się nie zapaliła. Spirala zaczyna się obracać wokół własnej osi. Wniosek: Ciepłe powietrze idzie ku górze, uderza o spirale i wprawia ją w ruch. Gorące powietrze wykorzystywane jest do latania balonem filmik pokazowy Discovery Jak to jest zrobione Balon. Rozmowy inspirowane filmem. Dzieci próbują zatkać nos, zamknąć buzie i sprawdzają jak długo można tak wytrzymać. Po chwili wszystkie otwierają buzie, odsłaniają nos i oddychają. Wnioski: Powietrze jest wszędzie (w każdym zakątku sali) i jest niezbędne do oddychania, do życia. Powietrze jest niewidzialne, bezbarwne i bez zapachu. Dzieci trzymają w ręce strzykawkę, wyciągają tłoczek nabierając powietrza do strzykawki. Następnie otwór z drugiej strony zatykają palcem i próbują wcisnąć tłoczek do środka. Dzieci przekonują się, że nie można wcisnąć tłoczka do końca. Po puszczeniu tłoczka przez dziecko, tłoczek sam wysuwa się na zewnątrz. Wnioski: Powietrze można ścisnąć w strzykawce, a po zmniejszeniu nacisku na tłoczek, tłoczek powraca na swoje poprzednie miejsce. Powietrze rozszerza się wypychając tłoczek, bo powietrze jest rozprężliwe. Przy pomocy plasteliny na talerzu umocowujemy świecę, wlewamy na talerz zabarwioną wodę, zapalamy świecę i przykrywamy ja słoikiem. Po kilku chwilach płomień gaśnie a woda wchodzi do środka słoja. Wnioski: Paląca się świeca zużywa tlen, z którego składa się powietrza ciśnienie z zewnątrz wpycha do słoika wodę. Dzieci nadmuchują balony, widzą, że balon rośnie i jest coraz większy, zawiązują go tasiemką. Wnioski: Powietrze możemy zamknąć w balonie. Powietrze rozciąga ścianki balonu przez co balon jest coraz większy. Powietrze rozszerza się w balonie, bo jest rozprężliwe. Dzieci rozwiązują balony, a strumień powietrza kierują na stół, na którym leżą waciki. Waciki przesuwają się po stole. Wnioski: Ulatujące z balonu powietrze zdmuchuje waciki ze stołu. Ściśnięte w balonie powietrze wylatuje z dużą siłą i tak powstaje wiatr. Zabawa z samolotem: Nauczycielka pokazuje samolot wykonany z rurki tekturowej, przez który przeciągnięty jest sznurek. Do samolotu doczepiony jest balon. Po nadmuchaniu balonika puszcza go. Dzieci obserwują, że samolot porusza się szybko po sznurku. Wnioski: Samolot jest poruszany przez ulatujące powietrze (samoloty odrzutowe). Zabawa ruchowa pantomimiczna: dzieci naśladują ruchem: balony nadmuchane i puste, wiatraki na wietrze i stojące nieruchomo, żagle na wietrze itp. Dzieci otrzymują wachlarze, rozkładają je i poruszają swobodnie przy twarzy. Mówią co czuły, gdy poruszały energicznie wachlarzem. Wnioski: Szybko poruszany wachlarz wprawia w ruch powietrze, czyli powstaje wiatr. Nauczycielka pokazuje, w jaki sposób można zrobić duży wiatr w sali. Włącza wentylator i podstawia dużą kartkę papieru, apaszkę. Dzieci obserwują jak szybko porusza się zarówno kartka papieru, jak i apaszka. Następnie same podchodzą do wentylatora i wypowiadają się co czują, jak wieje wiatr. Praca przy stolikach: Dzieci składają kartki papieru, wykorzystując sztukę origami, tworzą samoloty. Po wykonaniu samolotów podejmują spontaniczną zabawę wprawiają samolociki w ruch i obserwują ich lot w powietrzu.

Tajemnice wody poznanie różnych stanów skupienia wody, ruchu spowodowanego różnicątemperatur, odkrycie dlaczego krople są kuliste? jak mydło działa na wodęi jak powstająbańki mydlane? co sięna wodzie unosi a co tonie? co sięw wodzie rozpuszcza a co nie?

Przebieg zajęć: Poznanie właściwości wody: dotykanie, przelewanie, wąchanie. Dzieci wybierają z przyniesionych zabawek po jednej. Na tablicy nauczyciel zapisuje propozycje dzieci czy wybrana przez nie rzecz zatonie czy tez będzie pływać. Potem w misce napełnionej wodą sprawdzamy co pływa a co tonie. Nauczyciel wyjaśnia dlaczego tak się dzieje. O tym czy coś pływa lub tonie decyduje kształt i sposób zanurzenia (zabawy z plasteliną; kulka i łódka; pokrywka położona poziomo i pionowo. Unoszenie zależy także od ciężaru, kiedy ciężar balastu jest większy od ciężaru wypartej wody, balast zatonie (doświadczenie z foremką w misce, do której wkładamy coraz więcej rzeczy. Do słoika wlewamy miód, potem olej a na końcu wodę. Ciecze się rozwarstwiają. Wnioski: ciężar oleju jest najmniejszy więc unosi się na wodzie, a miód, że jest najcięższy tonie. Napełniamy szklankę do połowy i ostrożnie zanurzamy w niej jajko (zatonie), gdy je wyciągniemy a do wody wsypiemy 10 łyżeczek soli zrobimy tzw. solankę. Gdy ponownie zanurzymy jajko ono unosi się na powierzchni wody. Wnioski: Roztwór soli ma większy ciężar właściwy od wody słodkiej. Do szklanego słoika nalewamy wody, dodajemy kilka kropel atramentu by woda się zabarwiła. Wstawiamy do słoika liść selera naciowego i stawiamy słoik w ciepłym miejscu. Odstawiamy na kilka godzin, po tym czasie łodyga selera zabarwi się od atramentu. Wnioski: Po przekrojeniu łodygi możemy zobaczyć unerwienia (cieniutkie rurki), przez które do rośliny dopływa woda idąca do góry aż do liści. W taki sposób rośliny korzeniami pobierają wodę do liści.

Z kartki papieru wycinamy geometryczny kwiat, którego płatki zaginamy do środka. Kwiat kładziemy na wodzie. Po chwili zagięte do środka płatki zaczynają się rozchylać. Wnioski: Woda podobnie jak w poprzednim doświadczeniu idzie ku górze, papier pęcznieje a jego zagięcia się rozprostowują. Do dużego pojemnika wlewamy zimnej wody. Do małego słoiczka wlewamy kilka kropel atramentu i napełniamy resztę gorącą wodą, zamykamy. Wstawiamy mały słoiczek na dnie dużego pojemnika i zdejmujemy nakrętkę. Zabarwiona woda wypływa ze słoiczka kierując się ku górze, po pewnym czasie zaczyna opadać mieszając się z resztą wody. Wnioski: Woda składa się z małych cząsteczek, które pod wpływem ciepła są wprawiane w ruch i gdy tak szybko się poruszają zaczynają się od siebie odsuwać a woda staje się rzadsza i lżejsza, więc unosi się nad zimną wodą, która jest gęstsza i cięższa. Gdy ciepła woda odda swe ciepło nastąpi wyrównanie temperatur i wymieszanie. Podobnie jest w wodzie gotującej się np. w garnku. Do szklanki nalewamy wody, pincetą chwytamy igłę i delikatnie umieszczamy ja na powierzchni wody. Igła utrzymuje się na powierzchni. Wnioski: Woda jest zbudowana z cząsteczek, które są w ruchu i nie oddalają się od siebie dzięki temu tworzą elastyczną warstwę, która igle pozwala się na niej unosić a Nartnikowi po niej chodzić. Do miski wlewamy wodę i sypiemy ją talkiem. Gdy włożymy palec robi się dziura ale gdy tylko go wyciągniemy błona widoczna dzięki talkowi, zamyka się. Wniosek: Możemy dzięki temu zaobserwować te poruszające się cząsteczki wody które tworzą na powierzchni błonę, na której igła się utrzymuje a owad chodzi.

Do miski wlewamy wody, z kartonika wycinamy trójkątną łódeczkę, którą umieszczamy w rogu miski. Namydlamy palec i zanurzamy go między rogiem miski a łódeczką. Łódka zaczyna poruszać się w przeciwną stronę. Wniosek: Mydło zmniejsza napięcie na łódeczką a ta przyciągana jest w przeciwnym kierunku. Gdy chcemy powtórzyć doświadczenie należy zmienić wodę. Przemiany wody: Woda jest cieczą, która zmienia swój stan skupienia pod wpływem ciepła bądź zimna. W czajniku zagotowujemy wodę, gdy zaczyna wrzeć obserwujemy co się dzieje. Wniosek: Woda wrze pod wpływem temperatury a z czajnika wydobywa się para wodna (woda zmieniona w maleńkie, niewidoczne cząsteczki mieszające się z powietrzem). Jest to stan wody zwany gazem. Gdy wlejemy wrzątku do szklanki i przykryjemy spodkiem po chwili gdy podniesiemy spodek można zaobserwować, że ze spodka skrapla się woda. Wniosek: Para wodna po zetknięciu z zimnym spodkiem zmienia się na powrót w wodę, zjawisko to zwiemy skraplaniem. W zetknięciu z zimnym powietrzem para wodna się skrapla i powraca do stanu ciekłego, tak też powstaje chmura deszczowa. (Schemat obiegu wody w przyrodzie). Napełniamy słoik wodą a zakrętkę kładziemy na wlocie, nie zakręcając. Taki słoik wstawiamy do zamrażarki. Wniosek: Woda w słoiku zamarza, zamienia się w lód (stan stały wody), i unosi pokrywkę do góry. Dzieje się tak ponieważ zamarzająca woda zajmuje więcej miejsca niż woda w stanie ciekłym. [Doświadczenie z butelką z plastiku i szkła w zimie].

Roztwory wodne: Do 8 przezroczystych szklanek wlewamy wody, do każdego z osobna wsypujemy łyżeczkędanej substancji (sól, piasek, cukier, ryż, miód, mielona kawa, kawarozpuszczalna, mąka). Wnioski: Niektóre z substancji sięrozpuszcząw wodzie (cukier, miód, sól, kawa rozpuszczalna), inne sąciągle widoczne, opadnąna dno lub będą się unosić na powierzchni wody. Wlewamy do obu szklanek do połowy ciepłej wody i do obu wsypujemy soli ażpowstanie roztwór nasycony. Szklanki łączymy nitkązanurzonąkońcami głęboko w wodzie. Pod nitkąpomiędzy szklankami stawiamy spodeczek. Wniosek: Woda odparowuje pozostawiając kryształki soli. [Pokaz na filmiku brzegu Morza Martwego].

Kolorowy świat - ŚWIATŁO poznanie kolorów i tego jak powstają, wywoływanie zjawiska rozszczepienia światła, doświadczenie z woda i światłem ( tęcza), teatr cieni, odbicie, jak działa lustro?, załamanie i powiększenie przy pomocy wody, utrwalanie obrazów (aparat fotograficzny).

Wycinamy z kartonu dowolną figurę i mocujemy ją na patyczku. Ustawiamy ją między zapaloną latarką a ścianą. Przybliżamy figurę na zmianę do ściany a potem do latarki. Wnioski: W miarę przybliżania do ściany cień maleje. O tym jakiego koloru jest światło, można przekonać się w prosty sposób. Z kartki wycinamy koło o średnicy 10 cm. Dzielimy nasze koło na siedem równych części o kącie 51 stopni. Koloruje każdą z części koła na siedem różnych kolorów tj.: niebieski, fiolet, żółty, pomarańczowy, zielony, granatowy, czerwony. Przez środek naszego koła przebijamy ołówek dobrze zatemperowany, kiedy wprawimy kolorowe koło w ruch wirujący niczym zabawkę Bączek, w czasie jego wirowania nie rozpoznamy koloru a koło wydaje się białe. Dzieje się tak dlatego, że ruch zmieszał kolory, które razem tworzą kolor biały. Aby uzyskać efekt tęczy. Potrzebne nam będzie płytkie naczynie w kształcie prostokąta, do którego nalewamy wody i zanurzamy w nim lustro skośnie opierając o jedną ze ścian. Przy pomocy latarki podświetlany lustro ale część dolną zanurzoną w wodzie, natomiast przed lustrem przytrzymujemy kartkę białego papieru. W taki to sposób otrzymujemy namalowaną na kartce tęczę. Wniosek: Wiązka światła odbita od lustra a wychodząca z wody załamuje się pod różnymi kątami, więc gdy pada na kartkę w różne miejsca światło staje się widoczne w postaci kolorów. Zabawy z kolorami mieszanie kolorów w celu wydobycia innych: niebieski, czerwony, żółty, zielony.

Rozdzielanie barwników na czterech paskach bibułki o dł. 20 cm i szer. 2 cm, robimy flamastrami (czarny, czerwony, żółty, niebieski) plamki około 2 cm od końca bibuły. Do naczynia nalewamy trochęwody i po kolei zanurzamy zabarwione paski czekając ażwoda sięgnie plamy. Wniosek: Woda wędruje do góry i rozdziela nasze plamy na różne kolory. Dzięki temu doświadczeniu możemy odróżnićz ilu barwników złożony jest dany kolor atramentu. Budowa i działanie aparatu fotograficznego-z kartonowego pudełka wycinamy jednąze ścian a całe pudło malujemy czarnąfarbą. Na jego dnie robimy otwór przez który wciskamy tubękartonową. W miejsce brakującej ściany wklejamy kalkękreślarską, a do zewnętrznego otworu tuby mocujemy lupę. Bierzemy aparat i kierujemy go w stronędobrze oświetlonego przedmiotu. Wniosek: Na kalce tworzy sięmały, odwrócony obraz danego przedmiotu, gdy zaczniemy poruszaćtubąw tyłi w przód obraz jest mniej lub bardziej widoczny. Światło wpada przez soczewkę lupy padając na kartkętworzy obraz odwrócony. Tak teżdziała nasze oko z tym, że mózg przekształca ten obraz.

Czary mary jak żołądek rozkłada pokarm? najpiękniejsze bańki mydlane, niewidzialny atrament, wulkan, nurek.

Przebieg zajęć: Do szklanki z octem wkładamy jajko i zostawiamy na kilka godzin. Wniosek: Ocet rozpuszcza skorupę jaja pozostawiając błonę. Ocet jest kwasem i podobnie jak kwasy w naszym żołądku i ślinie rozkłada pokarmy. Z wody, cukru, gliceryny, płynu do naczyń mieszamy płyn na bańki mydlane. Bawimy się aby z przeróżnych kształtów wyczarowywać bańki. Robienie baniek w bańkach. Na białych kartkach piszemy pędzelkiem maczanym w mleku lub soku z cytryny, każdy swe marzenie. Gdy kartka wyschnie prasujemy ją gorącym żelazkiem. Wniosek: Pojawia się napis, który był wcześniej niewidoczny, gdyż białko mleka pod wpływem gorąca się ścina. Z masy solnej lub plasteliny tworzymy wulkan w środku, którego wstawiamy pojemnik z octem lub colą. Do pojemnika z octem wsypujemy sodę a do pojemnika z colą wrzucamy mentosy. Wnioski: Wybuch pod wpływem reakcji chemicznej sody z kwasem i coli z mentosem. Butelkę plastikową napełniamy wodą. Z rurki, plasteliny i szpilek robimy nurka, którego wkładamy do butelki. Zakręcamy i czarujemy. Dzieci wypowiadają zaklęcie i proszą nurka by zanurkował, gdy nauczycielka trzyma butelkę nurek słucha jednak gdy butelkę przejmują dzieci nic się nie dzieje. Wniosek: Poprzez lekki nacisk pozostałe w butelce powietrze wpycha nurka pod wodę na dno, gdy zmniejszamy nacisk nurek wypływa.

UZYSKANE EFEKTY Dzięki programowi dziecko rozwija swoją aktywność poznawczą poprzez organizowanie warunków do prowadzenia działań badawczych, czerpie radość z odkrywania nowego. Wszelkie zabawy badawcze są organizowane w taki sposób, aby zachęcić dziecko do uczestnictwa, pobudzić w nim chęć odkrywania, pobudzić do myślenia a przede wszystkim do odkrywania. Program jest skierowany do dzieci 3 6 letnich. Jego realizacja umożliwia każdemu dziecku poszerzenie i pogłębienie wiadomości zgodnie z indywidualnymi możliwościami, przy wykorzystaniu różnorodnych środków, form i metod pracy. Dziecko: czerpie radość z zabawy, odkrywa nowe zjawiska, działa w zespole, wnioskuje, obserwuje, dzieli się spostrzeżeniami.

Karolina Michalska linka4@o2.pl