prognoza KONIUNKTURA: JAKI BĘDZIE 3,6% DRUGI KWARTAŁ średni wzrost PKB w 2014 r. wskaźniki makroekonomiczne na 2014 rok ADAM CZERNIAK Główny ekonomista kwiecień 2014 r.
WZROST GOSPODARCZY roczna realna dynamika PKB (proc.) 1,6 ŚREDNI WZROST PKB W 2013 r. W I kwartale polska gospodarka nadal rosła, choć ożywienie nie było już tak szybkie jak w 2013 r. Motorem wzrostu stała się konsumpcja, która rosła najszybciej od dwóch lat. Spadające bezrobocie i pierwsze podwyżki płac skłoniły Polaków do częstszych zakupów. Konsumpcję wspomagały niskie stopy procentowe i coraz szersza oferta pożyczek gotówkowych. Wzrost wsparły też inwestycje mieszkaniowe poprawa nastrojów, niskie stopy i start rządowego programu Mieszkanie dla Młodych pobudziły popyt na nowe nieruchomości. Nieco wolniej niż kwartał wcześniej rosła natomiast sprzedaż za granicę, co było wynikiem niekorzystnej różnicy w liczbie dni roboczych, a także spadku eksportu żywności w związku z kryzysem na Ukrainie i pojawieniem się w Polsce afrykańskiego pomoru świń. 3,6 ŚREDNI WZROST PKB W 2014 r. W kolejnych kwartałach 2014 r. gospodarka dalej przyspieszy, a dynamika PKB przewyższy potencjalne tempo wzrostu. Ożywienie odczują wszystkie sektory przemysł, budownictwo i usługi. Poprawa koniunktury w strefie euro będzie nadal napędzać eksport, a polepszenie sytuacji na rynku pracy i wzrost wynagrodzeń przełożą się na dalszy wzrost konsumpcji. Koniunkturę pobudzą również same firmy większość już planuje inwestycje w fabryki i linie produkcyjne, spodziewając się dalszego ożywienia. Z recesji na dobre wyjdzie też budownictwo, głównie dzięki nowym projektom deweloperskim w dużych miastach. Ożywienie byłoby jeszcze szybsze, gdyby nie zamrożenie wzrostu wydatków publicznych zarówno samorządy jak i administracja centralna oszczędzają, by zredukować deficyt publiczny. czynniki ryzyka WSKAŹNIKI MAKROEKONOMICZNE NA 2014 R. 2
INFLACJA średnia kwartalna inflacja (proc.) 0,9 średnia inflacja w 2013 r. Inflacja w I kwartale ponownie spowolniła, ale głównie wskutek zmiany wag stosowanych przez GUS do obliczania wskaźnika cen. Ponadto, wbrew naszym wcześniejszym oczekiwaniom, spadały ceny niektórych artykułów żywnościowych, w tym mięsa wieprzowego to efekt ograniczenia eksportu po wykryciu w Polsce ognisk afrykańskiego pomoru świń. W I kwartale nieznacznie spadły też rachunki za prąd. Spadek inflacji byłby jeszcze głębszy, gdyby nie podwyżka akcyzy na wysokoprocentowy alkohol i wyroby tytoniowe, a także podwyżki rachunków za gaz i cen połączeń komórkowych. Przejściowe osłabienie złotego w styczniu i wybuch kryzysu ukraińskiego w lutym podbiły też nieznacznie ceny paliw. 0,7 średnia inflacja w 2014 r. W 2014 r. inflacja będzie jeszcze niższa niż w 2013. Powolny wzrost konsumpcji nie uzasadnia podnoszenia cen przez producentów, nie zdrożeją też surowce. Wraz z ograniczaniem przez Fed programu skupu aktywów (QE3) i dekoniunkturą w Chinach, ceny ropy naftowej i węgla mogą dalej spadać. Ponadto wzrostowi inflacji w Polsce zapobiegać będzie stopniowe umacnianie się złotego, a także spadek eksportu polskiej żywności kryzys na Ukrainie, spowolnienie w Chinach oraz rosyjskie embargo na polską wieprzowinę zwiększą podaż artykułów spożywczych w Polsce, zapobiegając tym samym wzrostowi ich cen. Co więcej, w lipcu nastąpi skokowy spadek inflacji w związku z wygaśnięciem wpływu ubiegłorocznej podwyżki opłat za wywóz śmieci. CZYNNIKI RYZYKA WSKAŹNIKI MAKROEKONOMICZNE NA 2014 R. 3
STOPA BEZROBOCIA bezrobocie rejestrowane, oczyszczone z wahań sezonowych na koniec okresu (proc.) 13,4 stopa bezrobocia na koniec 2013 r. W I kwartale stopa bezrobocia oczyszczona z wpływu wahań sezonowych silnie spadła. Wskazują na to informacje z urzędów pracy w lutym po raz pierwszy od sześciu lat zmalała liczba bezrobotnych zarejestrowanych o tej porze roku. Jednocześnie pracodawcy zgłosili najwięcej ofert pracy od III kwartału 2010 r. To przede wszystkim efekt bardzo ciepłej zimy, która sprzyjała wcześniejszemu rozpoczynaniu prac sezonowych, głównie w budownictwie. Dodatkowo przybyło firm, które po raz pierwszy od spowolnienia zatrudniły nowych pracowników są to głównie przedsiębiorstwa nastawione na eksport. Poprawa sytuacji na rynku pracy skłoniła przedsiębiorców do podnoszenia płac rosły najszybciej od dwóch lat. 12,6 stopa bezrobocia na koniec 2014 r. W kolejnych kwartałach bezrobocie będzie nadal spadać. Wzrost konsumpcji przełoży się na nowe miejsca pracy w handlu, a ożywienie na rynku mieszkaniowym w branży budowlano montażowej. Wzrost zatrudnienia przyspieszy w drugiej połowie 2014 r. dzięki zwiększeniu inwestycji firm. W efekcie nowych pracowników będą szukać nie tylko eksporterzy, ale firmy z większości branż, co przełoży się na spadek stopy bezrobocia oczyszczonej z wahań sezonowych. Poprawa sytuacji na rynku pracy oraz rosnące obroty spowodują wzrost wynagrodzeń szacujemy, że w 2014 r. płace wzrosną o 5,3 proc. po wzroście o 3,4 proc. w 2013 r. W najgorszej sytuacji będą pracownicy sfery budżetowej ze względu na oszczędności większość z nich nie ma szans na podwyżki. CZYNNIKI RYZYKA WSKAŹNIKI MAKROEKONOMICZNE NA 2014 R. 4
STOPA PROCENTOWA stopa referencyjna na koniec okresu (proc.) 2,5 stopa procentowa na koniec 2013 r. W I kwartale stopy procentowe pozostawały na rekordowo niskim poziomie 2,5 proc. dla głównej stopy referencyjnej NBP. Na marcowym posiedzeniu Rada Polityki Pieniężnej (RPP) wydłużyła okres tzw. forward guidance do końca września wcześniej sygnalizowała, że nie zmieni polityki pieniężnej przynajmniej do czerwca. Wydłużenie okresu niskich stóp procentowych wynika z prognozowanej niskiej inflacji. Stabilizacja polityki pieniężnej przełożyła się na utrzymanie na niezmienionym poziomie oprocentowania na rynku międzybankowym trzymiesięczna stawka WIBOR wynosiła przez cały kwartał jedynie 2,70-2,71 proc. W konsekwencji raty złotowych kredytów mieszkaniowych utrzymały się na stosunkowo niskim poziomie, dzięki czemu w kieszeniach Polaków pozostało więcej pieniędzy na konsumpcję. 2,5 stopa procentowa na koniec 2014 r. Wydłużenie okresu forward guidance wskazuje, że RPP nie podniesie stóp procentowych w tym roku. Głównym argumentem będzie bardzo niska inflacja, która przez cały 2014 r. utrzyma się wyraźnie poniżej dolnej granicy odchyleń od celu inflacyjnego NBP (1,5 proc.). W ostatnim kwartale część sokolich członków Rady m.in. Andrzej Bratkowski i Andrzej Rzońca zacznie jednak wnioskować o wyprzedzające podwyżki stóp w związku z przyspieszeniem wzrostu PKB do 4 proc. i zwiększeniem presji inflacyjnej. Za podwyżkami będzie też przemawiać spodziewanie zacieśnienie polityki pieniężnej przez Fed w 2015 r. To spowoduje stopniowy wzrost oprocentowania na polskim rynku międzybankowym w IV kwartale do około 2,80 proc. dla trzymiesięcznej stawki WIBOR. czynniki ryzyka WSKAŹNIKI MAKROEKONOMICZNE NA 2014 R. 5
POLACY ODCZUJĄ OŻYWIENIE W PORTFELACH PUNKTY KLUCZOWE Zatrudnienie wzrośnie przez dwa lata o 6,1 proc. Od początku roku widać wyraźne ożywienie na rynku pracy, co jest efektem poprawy koniunktury i optymistycznych prognoz gospodarczych. Prognozujemy, że w 2014 r. przybędzie 268 tys. miejsc pracy poza rolnictwem, a w 2015 r. wraz z przyspieszeniem wzrostu PKB powyżej 4 proc. kolejne 586 tys. Ożywienie obejmie wszystkie branże, ale najszybciej zatrudnienie będzie rosło w przemyśle, głównie w firmach związanych z eksportem, a także w usługach biznesowych i outsourcingowych m.in. kancelariach prawniczych, agencjach ochrony, biurach rachunkowych oraz firmach PR i marketingowych. Wzrośnie siła przetargowa pracowników. Prognozujemy, że stopa bezrobocia** poza rolnictwem spadnie do 8,2 proc. w IV kwartale 2015 r. z 9,9 proc. w IV kwartale 2013 r. Poza wzrostem zatrudnienia sprzyjać temu będzie reforma urzędów pracy oraz tendencje demograficzne na emeryturę będą przechodzili bezrobotni urodzeni podczas powojennego wyżu demograficznego. W efekcie stopa bezrobocia spadnie w 2015 r. poniżej tzw. poziomu naturalnego***, czyli wysokości bezrobocia w zrównoważonej gospodarce. Dlatego pracownicy, szczególnie dobrze wykwalifikowani, będą mogli przebierać w ofertach pracy, co zwiększy ich siłę przetargową w negocjacjach płacowych. Tempo wzrostu płac* 2013 3,4 proc. 2014 5,5 proc. 2015 6,5 proc. Stopa bezrobocia poza rolnictwem** 2013 9,9 proc. 2014 9,2 proc. 2015 8,2 proc. Zatrudnienie poza rolnictwem** 2013 14 mln osób 2014 14,3 mln osób 2015 14,9 mln osób Po pięciu latach stagnacji zaczną rosnąć płace. Odnotowany w ostatnich latach wzrost płac w gospodarce narodowej* (średnio o 4,3 proc.) był zbyt niski, aby podwyżki odczuła większość pracowników. Wzrost wynagrodzeń miał w dużej mierze charakter statystyczny to efekt awansów czy zmiany miejsca zatrudnienia oraz upadłości najmniej rentownych firm o stosunkowo niskich płacach. Od początku 2014 r. coraz więcej firm planuje podwyżki, najwyższe mają być w przemyśle. Prognozujemy, że dzięki wzrostowi siły przetargowej pracowników od 2015 r. tempo wzrostu płac przekroczy 6 proc. Spadnie bezrobocie wśród młodych. Stopa bezrobocia wśród osób do 25 roku życia powinna w 2015 r. spaść poniżej 20 proc. z obecnych 26,9 proc. Młodzi Polacy skorzystają na ożywieniu oraz na zmianach demograficznych odchodzący na emeryturę przedstawiciele wyżu demograficznego zwolnią miejsca pracy dla osób najmłodszych. Najwcześniej na ożywieniu skorzystają absolwenci kierunków technicznych, którzy będą potrzebni w przetwórstwie przemysłowym. W najmniejszym stopniu ożywienie odczują natomiast liczni absolwenci kierunków humanistycznych. W najtrudniejsze sytuacji będą pracownicy budżetówki. W związku z programem oszczędnościowym rządu zatrudnienie przez najbliższe dwa lata będzie rosło o połowę wolniej niż w prywatnych firmach. Najbardziej restrykcyjną politykę kadrową będą prowadziły ministerstwa i spółki celowe, gdzie nie powstaną żadne nowe miejsca pracy. Nieznaczny wzrost zatrudnienia możliwy jest w samorządach, zwłaszcza po jesiennych wyborach oraz w ZUS i ochronie zdrowia. Większość pracowników sfery budżetowej nie może liczyć na wzrost wynagrodzeń pozostaną zamrożone. Pierwsze podwyżki możliwe będą dopiero w 2015 r. po spadku deficytu publicznego poniżej 3 proc. PKB. *Gospodarka narodowa nie obejmuje osób zatrudnionych w mikrofirmach (do dziewięciu pracowników) oraz w obronie narodowej i podmiotach zajmujących się bezpieczeństwem publicznym. **Dane opracowane na podstawie badania aktywności ekonomicznej ludności (BAEL). ***Stopę bezrobocia naturalnego szacujemy na podstawie metodologii NAIRU z wykorzystaniem filtru Kalmana. WSKAŹNIKI MAKROEKONOMICZNE NA 2014 R. 6
AUTOR Adam Czerniak Główny ekonomista tel. (+48 22) 436 73 15 a.czerniak@politykainsight.pl Źródła: GUS, NBP POLITYKA INSIGHT to centrum analityczne powołane przez wydawcę tygodnika POLITYKA. Zespół 20 analityków ekonomistów, prawników i socjologów codziennie śledzi wydarzenia, wybiera istotne tematy i pisze analizy, raporty i prognozy na wyłączny użytek klientów POLITYKI INSIGHT. Więcej informacji o serwisie na stronie www.politykainsight.pl W ramach wykupionej usługi Klientowi przysługuje licencja na korzystanie z bazy POLITYKI INSIGHT w zakresie zwielokrotnienia zawartości na papierze w jednym egzemplarzu bez prawa do rozpowszechnia oraz dalszego udostępniania innym osobom,w tym w szczególności bez możliwości przekazywania hasła i loginu do usługi POLITYKA INSIGHT. Każde inne wykorzystanie utworów bez pisemnej zgody Polityka Info Sp. z o.o. jest zabronione. LUBIMY WIEDZIEĆ. Polityka Insight ul. Słupecka 6, 02 309 Warszawa tel. +48 22 456 87 77 www.politykainsight.pl