Propozycja rocznego rozkładu materiału Historia dla liceum i technikum, część 1. Przygotowano na podstawie publikacji: J. Choińska-Mika, W. Lengauer, M. Tymowski, K. Zielińska, Historia 1. Kształcenie w zakresie podstawowym. Podręcznik dla liceum i technikum, WSiP, Warszawa 2007; J. Choińska-Mika, K. Zielińska, Historia 1. Kształcenie w zakresie podstawowym. Poradnik dla nauczyciela liceum i technikum, WSiP, Warszawa 2007. Temat jednostki lekcyjnej i zagadnienia Liczba godzin Scenariusz lekcji strona w poradniku 1. Cele i treści kształcenia historycznego 1 57 a) Specyfika edukacji historycznej na poziomie liceum (technikum). b) Podręcznik i inne środki dydaktyczne. c) Egzamin maturalny z historii. d) Zasady kontroli i oceny osiągnięć uczniów. 2. Epoki historyczne. Źródła historyczne i metody poznawania przeszłości 1 59 a) Czym jest historia? b) Dlaczego badamy dzieje ludzkości? c) Dlaczego dzielimy przeszłość na epoki? d) Jakie epoki wydzielili w dziejach historycy? e) Czym są źródła historyczne? f) Etapy badania historycznego. 3. Najdawniejsze dzieje człowieka 1 63 a) Pochodzenie człowieka. b) Osiągnięcia ludzi w czasach prehistorycznych. - 1 -
c) Znaczenie rewolucji neolitycznej. d) Zróżnicowanie językowe ludów starożytności. 4. Starożytna cywilizacja Mezopotamii i pierwsze imperia 1-2 67 a) Od miast-państw Sumeru do imperium perskiego powstanie i rozpad organizmów państwowych starożytnego Bliskiego Wschodu. b) Osiągnięcia ludów Bliskiego Wschodu w epoce brązu i początkach epoki żelaza. c) Państwo perskie największe imperium Bliskiego Wschodu. 5. Cywilizacja starożytnego Egiptu 1 74 a) Chronologia dziejów starożytnego Egiptu. b) Egipt jako despocja wschodnia. c) Człowiek w strukturze społecznej Egiptu. d) Wierzenia Egipcjan. e) Osiągnięcia kultury egipskiej. 6. Starożytny Izrael 1 78 a) Od koczowników do rolników, od plemienia do państwa i diaspory etapy dziejów ludu Izraela. b) Przyczyny i skutki ukształtowania się diaspory. c) Biblia święta księga Judaizmu. 7. Starożytne cywilizacje Indii i Chin 1 82 a) Chronologia starożytnych cywilizacji Indii i Chin. b) Przedaryjska cywilizacja doliny Indusu. c) Cywilizacja Ariów struktury społeczne i wierzenia. d) Buddyzm. e) Osiągnięcia cywilizacji chińskiej. f) Kontakty międzycywilizacyjne. 8. Nasze odległe korzenie powtórzenie wiadomości dotyczących starożytnych cywilizacji Bliskiego Wschodu, Indii i Chin 9. Początki cywilizacji greckiej 1 87 1 89 a) Starożytni Grecy nazwa, język i osadnictwo. - 2 -
b) Przyrodniczo-geograficzne uwarunkowania dziejów starożytnych Greków. c) Kultura minojska i mykeńska u początków cywilizacji greckiej. d) Świat grecki w VII VI w. p.n.e. powstanie polis, Wielka Kolonizacja. 10. Ateny i Sparta 1 94 a) Kształtowanie się ustrojów polityczno-społecznych Aten i Sparty. b) Porównanie ustrojów społeczno-politycznych Aten i Sparty. 11.Wojny grecko-perskie i ich miejsce w tradycji cywilizacji europejskiej 1 100 a) Pośrednie i bezpośrednie przyczyny wojen grecko-perskich. b) Przebieg wojen Greków z Persami. c) Zakończenie wojen grecko-perskich. 12. Świat grecki w V IV w. p.n.e. 1 103 a) Hegemonia Aten na morzu i wojna peloponeska. b) Demokracja ateńska po wojnach grecko-perskich. c) Jednostka i społeczeństwo w starożytnej Grecji. 13. Religia, literatura, sztuka i filozofia Greków 1-2 105 a) Periodyzacja dziejów kultury greckiej. b) Jednostka i społeczeństwo w starożytnej Grecji. c) Bogowie olimpijscy i ich kult. d) Architektura, rzeźba i malarstwo starożytnych Greków. e) Literatura Grecka. f) Filozofia grecka. 14. Filozofia grecka 1 112 a) Jońska filozofia przyrody. b) Szkoły pitagorejska i eleacka. c) Sofiści. d) Wielcy filozofowie Sokrates, Platon, Arystoteles. 15. Wyprawa Aleksandra Wielkiego. Hellenizm 1 116-3 -
a) Macedonia kraj i mieszkańcy. b) Zwycięstwo Filipa II nad Grekami. c) Powstanie Związku Korynckiego. d) Podboje Aleksandra Wielkiego. e) Monarchie hellenistyczne. f) Kultura hellenistyczna. 16. Starożytny Wschód i Starożytna Grecja 1 119 (lekcja sprawdzająca) 17. Początki dziejów Rzymu i narodziny Imperium 1 120 a) Italia obszar i mieszkańcy. b) Od Rzymu królewskiego do Republiki. c) Podboje rzymskie w Italii. d) Ekspansja Rzymu w basenie Morza Śródziemnego. e) Polityka Rzymu wobec podbitych ludów. 18. Rozkwit i upadek Republiki w Rzymie 1-2 125 a) Ustrój Republiki Rzymskiej w II I w. p.n.e. b) Przemiany gospodarcze, społeczne i polityczne w II I w. p.n.e. c) Powstanie Cesarstwa. 19. Cesarstwo Rzymskie w I II w. n.e. 1 131 a) Obszar Cesarstwa Rzymskiego w I II w. n.e. b) Ustrój polityczny i społeczny Cesarstwa w okresie pryncypatu. c) Organizacja prowincji w I II w. n.e. d) Rola miast i armii w procesie romanizacji. 20. Kultura Imperium Rzymskiego 1 135 a) Kultura łacińska a kultura grecka. b) Język łaciński, literatura łacińska i grecka. - 4 -
c) Prawo rzymskie, filozofia, pisarstwo historyczne, geografia. d) Sztuka i architektura rzymska. 21. Religie tradycyjne w świcie rzymskim. Chrystianizacja Imperium Rzymskiego 1 139 a) Religie Imperium Rzymskiego. b) Sytuacja w Palestynie i działalność Jezusa. c) Pierwsze gminy chrześcijańskie. d) Organizacja, doktryna i system wartości chrześcijaństwa. e) Chrześcijaństwo a władza rzymska. 22. Upadek Cesarstwa Rzymskiego na Zachodzie koniec jedności świata śródziemnomorskiego 1 144 a) Najazdy barbarzyńskie na terytorium Cesarstwa. b) Przemiany systemu władzy Cesarstwa i podziały Imperium. c) Załamanie się struktur społecznych i gospodarczych Imperium Rzymskiego. d) Kryzys kultury i religii tradycyjnych w państwie rzymskim. 23. Cywilizacja grecko-rzymska fundament naszej kultury 1 149 (lekcja powtórzeniowo-sprawdzająca) 24. Początki średniowiecznej Europy. Powstanie państw barbarzyńskich na gruzach Cesarstwa Zachodniorzymskiego w V VII w. 1 152 a) Państwa sukcesyjne na terenach Cesarstwa Zachodniego. b) Powstanie i rozwój państwa Franków. c) Germanie i Rzymianie w państwach barbarzyńskich wzajemne relacje. d) Rola Kościoła katolickiego w Europie po upadku Cesarstwa Rzymskiego. 25. Bizancjum nowy Rzym 1 156 a) Próby odbudowy Cesarstwa przez Justyniana (VI w.). b) Sytuacja gospodarczo-społeczna i system władzy Bizancjum. c) Chrześcijaństwo wschodnie i organizacja Kościoła wschodniego. d) Kultura bizantyjska. e) Kryzys Cesarstwa Bizantyjskiego (VII pocz. IX w.). - 5 -
f) Odrodzenie Bizancjum (IX XI w.). g) Wpływy bizantyjskie w Europie. 26. Arabowie i świat islamu 1 162 a) Narodziny islamu. b) Powstanie i organizacja imperium arabskiego. c) Podziały religijne i polityczne świata arabskiego. d) Cywilizacja, kultura i sztuka świata islamu. 27. Monarchia Karola Wielkiego 1 165 a) Początki władzy Karolingów. b) Zasięg terytorialny i organizacja państwa Karola Wielkiego. c) Odnowienie cesarstwa rzymskiego. d) Kultura czasów karolińskich. e) Rozpad monarchii karolińskiej. 28. Początki społeczeństwa feudalnego 1 171 a) Główne cechy wczesnośredniowiecznego rolnictwa. b) Początki systemu lennego. c) Włość ziemska i jej organizacja. d) Miasta wczesnego średniowiecza. 29. Społeczeństwo i gospodarka wczesnego średniowiecza 1 174 (lekcja powtórzeniowo-sprawdzająca) 30. Powstanie państw w Europie Północnej i Środkowo-Wschodniej oraz ich chrystianizacja 1 176 a) Zasięg terytorialny i skutki wypraw Normanów. b) Powstanie państw skandynawskich. c) Plemiona słowiańskie system organizacji społeczno-politycznej. d) Powstanie państw w Europie Środkowej. e) Chrystianizacja Słowian południowych. f) Powstanie i rozwój Rusi Kijowskiej. - 6 -
31. Władze i idee uniwersalne 1 181 a) Cesarstwo Ottonów zasięg i polityczne oddziaływanie. b) Ideowe i polityczne podstawy uniwersalnej władzy papieży. c) Ruchy odnowy w Kościele zachodnim reformy klunicka i gregoriańska. d) Spór cesarstwa z papiestwem o inwestyturę. 32. Sztuka chrześcijaństwa zachodniego 1 185 a) Architektura romańska cechy charakterystyczne. b) Sztuka romańska tematyka. c) Symbolizm sztuki romańskiej. 33. Powstanie państwa polskiego 1 187 a) Rozmieszczenie i organizacja społeczna plemion lechickich. c) Czynniki państwotwórcze na ziemiach polskich. d) Organizacja państwa Mieszka I. e) Przyczyny i skutki przyjęcia chrztu. 34. Polityka wewnętrzna i zagraniczna Bolesława Chrobrego 1 191 a) Główne cele polityki zagranicznej Bolesława Chrobrego i ich realizacja. b) Polityka wewnętrzna Bolesława Chrobrego. c) Czasy Bolesława Chrobrego w średniowiecznej tradycji. 35. Kryzys i odbudowa monarchii piastowskiej 1 195 a) Załamanie państwa piastowskiego przyczyny, przebieg i skutki. b) Odbudowa państwa przez Kazimierza Odnowiciela. c) Ekspansja i konflikty wewnętrzne za panowania Bolesława Śmiałego. 36. Polityka wewnętrzna i zagraniczna Bolesława Krzywoustego 1 199 a) Konflikty w łonie dynastii i dojście Bolesława Krzywoustego do władzy. b) Sukcesy i niepowodzenia w polityce zagranicznej. - 7 -
c) Testament Bolesława Krzywoustego. 37. Społeczeństwo, gospodarka i kultura w czasach pierwszych Piastów 1 202 a) Rozwój społeczno-gospodarczy ziem polskich w czasach pierwszych Piastów. b) Kultura czasów pierwszych Piastów. 38. Europa i Polska we wczesnym średniowieczu 1 205 (lekcja powtórzeniowa) 39. Przemiany gospodarcze i społeczne w Europie w XI XIII w. 1 206 a) Świat gospodarki europejskiej w okresie rozkwitu średniowiecza. b) Zmiany społeczne w okresie rozkwitu średniowiecza. 40. Przemiany polityczne w państwach Europy Zachodniej w okresie rozkwitu średniowiecza 1 210 a) Rozdrobnienie feudalne podłoże społeczno-polityczne. b) Odbudowa władzy centralnej w monarchiach zachodniej Europy. c) Początki zgromadzeń stanowych. 41. Krucjaty i inne formy ekspansji europejskiej. Zagrożenia zewnętrzne 1 217 a) Podłoże ruchu krucjatowego. b) Skutki krucjat. c) Zagrożenie mongolskie i jego konsekwencje. 42. Kościół w okresie rozkwitu średniowiecza oddziaływanie polityczne i kulturowe 1 222 a) Rola papiestwa w Europie na przełomie XII i XIII w. b) Nowe formy życia zakonnego. c) Uniwersytety podstawy materialne, organizacja, zadania. d) Początki literatury w językach narodowych. 43. Sztuka gotycka 1 226-8 -
a) Styl gotycki w architekturze. b) Rzeźba gotycka cechy, tematyka. c) Malarstwo gotyckie tematyka. d) Symbolizm sztuki gotyckiej. e) Recepcja sztuki gotyckiej. 44. Polska w okresie rozbicia dzielnicowego przemiany polityczne 1 229 a) Chronologia rozbicia dzielnicowego. b) Przemiany polityczne na ziemiach polskich w dobie rozbicia dzielnicowego. c) Zagrożenie zewnętrzne. 45. Przemiany gospodarczo-społeczne w Polsce w dobie rozbicia dzielnicowego 1 233 a) Kolonizacja na prawie niemieckim przyczyny, formy, następstwa. b) Kształtowanie się stanów. c) Kultura Polski dzielnicowej. 46. Europa i Polska w czasach rozkwitu średniowiecza 1 238 (lekcja powtórzeniowa) 47. Kryzys społeczno-ekonomiczny i wielkie konflikty polityczne w Europie XIV XV w. 1 240 a) Kryzys w Europie Zachodniej. b) Wielkie konflikty polityczne w Europie Zachodniej. c) Wojny husyckie. 48. Władze uniwersalne i państwa Europy Zachodniej w XIV XV w. 1 243 a) Władze uniwersalne u schyłku średniowiecza. b) Suwerenność królestw Europy Zachodniej. c) Powstanie zjednoczonej Hiszpanii. d) Sytuacja polityczna we Włoszech. 49. Państwa Europy Środkowej i Wschodniej w XIV XV w. 1 246 a) Rozwój Europy Środkowej w XIV XV w. b) Europa Wschodnia w XIV XV w. - 9 -
50. Zjednoczenie ziem polskich 1 250 a) Tendencje zjednoczeniowe. b) Walka o zjednoczenie ziem polskich. c) Polityka zagraniczna Władysława Łokietka. 51. Królestwo Polskie za Kazimierza Wielkiego i Andegawenów 1 253 a) Polityka zagraniczna Kazimierza Wielkiego. b) Terytorium i ludność. c) Przeobrażenia gospodarcze. d) Przeobrażenia społeczne. e) Zmiany polityczne. f) Osiągnięcia kulturalne. g) Andegawenowie na tronie polskim. 52. Królestwo Polskie w Unii z Litwą 1 258 a) Polska i Litwa przed zawarciem unii w Krewie. b) Jagiełło na polskim tronie okoliczności i warunki unii w Krewie. c) Czynniki wzmacniające i osłabiające unię polsko-litewską. c) Skutki polityczne i społeczne unii polsko-litewskiej. 53. Królestwo Polskie w dobie rządów Władysława Jagiełły stosunki z sąsiadami i polityka wewnętrzna 1 263 a) Polsko-litewskie zmagania z Krzyżakami. b) System polityczny Królestwa Polskiego i jego oddziaływanie na Litwę. 54. Średniowieczna Polska i Litwa pod rządami Jagiellonów 1 267 a) System polityczny Królestwa Polskiego i jego przeobrażenia. b) Polityka zagraniczna Jagiellonów stosunki polsko-krzyżackie. c) Polityka zagraniczna Jagiellonów polityka dynastyczna. 55. Gospodarka i społeczeństwo polskie końca XIV i XV w. 1 270-10 -
a) Rozwój gospodarczy ziem polskich. b) Struktury społeczne i ich przeobrażenia w XV w. 56. Kultura polska w XIV XV w. 1 275 a) Rozwój szkolnictwa i nauki. b) Dwór królewski jako centrum kulturalne. c) Gotyk w Polsce. d) Rozwój języka polskiego. 57. Koniec średniowiecza i spadek po epoce 1 279 a) Cezury średniowiecza. b) Nowe zjawiska w kulturze i życiu społecznym Włoch w XIV XV w. c) Trwałe osiągnięcia kultury średniowiecznej. d) Czynniki jedności i różnorodności kultury europejskiej w średniowieczu. - 11 -