I LICEUM OGÓLNOKSZTAŁCĄCE IM. MIKOŁAJA KOPERNIKA W RADOMIU KRYTERIA OCENIANIA I WYMAGANIA EDUKACYJNE NA POSZCZEGÓLNE OCENY ŚRÓDROCZNE I ROCZNE

Transkrypt

1 I LICEUM OGÓLNOKSZTAŁCĄCE IM. MIKOŁAJA KOPERNIKA W RADOMIU KRYTERIA OCENIANIA I WYMAGANIA EDUKACYJNE NA POSZCZEGÓLNE OCENY ŚRÓDROCZNE I ROCZNE Z HISTORII ZAKRES PODSTAWOWY PO SZKOLE PODSTAWOWEJ Str. 1

2 Spis treści I. Podstawa prawna..3 II.Cele..3 III.Prawa i obowiązki Ucznia...4 A Prawa ucznia.4 B Obowiązki Ucznia.5 IV. Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć edukacyjnych.5 A.Zasady sprawdzania i oceniania prac pisemnych 5 1.Pisemne prace klasowe..5 2 Kartkówki 6 3 Pisemne prace domowe Wypracowanie domowe....6 B.Zasady oceniania wypowiedzi ustnych..7 C. Ocenianie innych form jakości i efektow pracy ucznia..8.d. Wagi przypisywane poszczególnym formom aktywności.. 8 V. Kryteria oceniania i wymagania edukacyjne na poszczególne oceny.11 VI.Uwagi końcowe 78 Str. 2

3 I. Podstawa prawna 1. Ustawa o systemie oświaty z dnia 7 września 1991 r. (t.j. Dz.U zezm.).. 2. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 stycznia 2018 r. w sprawie nowej podstawy programowej kształcenia ogólnego dla czteroletniego liceum ogólnokształcącego, pięcioletniego technikum oraz dwuletniej branżowej szkoły II stopnia 3. Programy nauczania: Ryszard Kulesza. Poznać przeszłośćprogram nauczania historii w zakresie podstawowym dla liceum ogólnokształcącego i technikum. Nowa Era. Warszawa II. Cele Wymagania edukacyjne stanowią podstawę do mierzenia efektów jakości pracy Ucznia, oceniania jego postępów w nauce (przyrost wiedzy i umiejętności) oraz klasyfikowania i promowania Uczniów. Wymagania edukacyjne i kryteria oceniania mają na celu: 1. systematyczne wspieranie rozwoju Ucznia poprzez diagnozowanie jego osiągnięć w odniesieniu do wymagań edukacyjnych; 2. wypracowanie i przestrzeganie czytelnych reguł oraz skutecznego systemu współpracy pomiędzy Nauczycielem, Uczniem i Rodzicami; 3. motywowanie Ucznia do dalszej pracy, pomoc w samodzielnym planowaniu własnego rozwoju; 4. kształtowanie świadomości Ucznia w zakresie umiejętności dokonywania refleksji i samooceny własnej pracy; 5. dokonywanie ciągłej ewaluacji działań edukacyjnych i bieżące podawanie Uczniom i Rodzicom informacji zwrotnej na temat efektów pracy Ucznia; 6. wykorzystanie wyników osiągnięć pracy Nauczyciela i Uczniów do planowania i modyfikowania działań edukacyjnych. Str. 3

4 III. Prawa i obowiązki Ucznia A. Prawa Ucznia 1. Uczniowie znają zasady oceniania z przedmiotu historia oraz zostają zapoznani z PO na początku roku szkolnego a o ewentualnych zmianach są poinformowani natychmiast po ich wprowadzeniu. 2. Uczeń ma prawo zgłosić nieprzygotowanie do zajęć lekcyjnych dwa razy w semestrze. Nieprzygotowanie zwalnia z odpowiedzi ustnej, obowiązku przedłożenia zeszytu lub pracy domowej oraz z pisania kartkówki. Zgłoszenie nieprzygotowania nie zwalnia z zapowiedzianych prac kontrolnych i sprawdzianów. 3. Nauczyciel respektuje tak zwany szczęśliwy numerek, który nie zwalnia z zapowiedzianych wcześniej sprawdzianów. 4. Oceny efektów pracy są jawne dla Ucznia. 5. Uczniowie mają prawo do zgłaszania Nauczycielowi własnych uwag i zastrzeżeń dotyczących sposobu oceniania efektów ich pracy. 6. W wyjątkowych sytuacjach (np. długa choroba, zdarzenie losowe, itp.) Nauczyciel może, (ale nie musi) uwzględnić dodatkowe nieprzygotowanie. B. Obowiązki Ucznia 1. Posiadanie i staranne prowadzenie zeszytu z zapisanymi datami, tematami lekcji oraz dokładnymi notatkami. Za nie prowadzenie notatek Uczeń może otrzymać ocenę niedostateczną. 2. Posiadanie jednego podręcznika na ławce. 3. Pisanie pracy klasowej w terminie wyznaczonym przez Nauczyciela. 4. Uczeń, który nie zgłosił nieprzygotowania i nie ma pracy domowej lub nie ma zeszytu, może otrzymać ocenę niedostateczną. Str. 4

5 IV. Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć edukacyjnych A. Zasady sprawdzania i oceniania prac pisemnych 1. Pisemne prace klasowe Zasady planowania, sprawdzania i oceniania zgodnie są z 44 ust. 1 Statutu I LO. Uczeń który nie przystąpił do pisania pracy w terminie poprawkowym nie otrzymuje oceny niedostatecznej bez uprzedniego sprawdzenia jego wiedzy w formie odpowiedzi ustnej lub pisania sprawdzianu. W przypadku dłuższej usprawiedliwionej nieobecności Ucznia przysługuje mu dodatkowy czas na nadrobienie zaległości i przystąpienie do pisemnej pracy klasowej w terminie uzgodnionym z Nauczycielem. Dla prac pisemnych z punktowanymi odpowiedziami obowiązują następujące kryteria procentowe: Progi procentowe Ocena 0 % 39 % niedostateczny 40 % - 55 % dopuszczający 56 % - 70 % dostateczny 71 % - 90 % dobry 91 % - 96 % bardzo dobry 97 % % celujący 2. Kartkówki Zasady planowania, sprawdzania i oceniania zgodnie są z 44 ust. 2 Statutu I LO. 3. Pisemne prace domowe: Formy: wykonywanie ćwiczeń; Str. 5

6 analiza materiałów źródłowych, statystycznych, publicystycznych, ikonograficznych; Nauczyciel sprawdza merytoryczność pracy, poprawność językową i estetykę pracy oraz systematyczność odrabiania zalecanych prac. 4. Wypracowania domowe Nauczyciel ocenia zgodność pracy z tematem, trójdzielność pracy, związki przyczynowo -skutkowe, analizę i ocenę przedstawionych wydarzeń, procesów i zjawisk oraz dobór materiału źródłowego. B. Zasady oceniania wypowiedzi ustnych 1. Odpowiedź ustna, wypowiedź argumentacyjna z materiału obejmującego ostatnio realizowane tematy. Nauczyciel ocenia merytoryczną ocenę wypowiedzi, płynność, zasób słownictwa i terminologii oraz rzeczowy dobór argumentów i ocenę omawianych zjawisk. 2. Interpretacja tekstu źródłowego, statystycznego, ikonograficznego, publicystycznego Nauczyciel ocenia umiejętności interpretacji tekstów, oceny wydarzeń, zjawisk i postaci. 3. Referat, prezentacja Nauczyciel ocenia merytoryczną i graficzną formę pracy, umiejętność doboru, selekcji i analizy materiału źródłowego, umiejętności korzystania z różnorodnych źródeł informacji i posługiwania się technologią informacyjną. Zwraca uwagę na sposób przekazania wiedzy. 4. Dyskusja, debata Nauczyciel ocenia sposób doboru argumentów i ich uzasadnienie, kulturę wypowiedzi, poprawność językową i umiejętność pracy w zespole. 5. Udział w wydarzeniach historycznych Nauczyciel ocenia aktywny udział w uroczystościach o charakterze patriotycznohistorycznych, np. apelach, akademiach, inscenizacjach. Str. 6

7 C. Ocenianie innych form jakości i efektów pracy ucznia Nauczyciel we wszystkich formach oceniania bierze pod uwagę możliwości edukacyjne ucznia, jego zaangażowanie, wytrwałość, systematyczność i pracowitość i aktywność na zajęciach. Na ocenę Ucznia ma wpływ udział w konkursach i olimpiadach przedmiotowych, uczestnictwo w uroczystościach, wydarzeniach o charakterze patriotyczno-historycznym, społecznym i kulturalno-edukacyjnym. D. Wagi przypisywane poszczególnym formom aktywności 1. Poszczególnym formom aktywności przypisywane są następujące wagi: Forma aktywności Praca klasowa 3 Wypracowanie 3 Odpowiedź ustna, 2 Wypowiedź argumentacyjna 2 Interpretacja tekstów źródłowych, statystycznych, ikonograficznych Debata 2 Kartkówka 2 Zadanie 2 Praca projektowa 2 Udział w wydarzeniach historycznych 2 Referat 1 Praca w grupach 1 Prezentacja 1 Pisemna praca domowa 1 Aktywność 1 2. Średnia ważona: Waga Podstawą do wystawiania oceny na koniec semestralnej i rocznej będzie średnia ważona (SW) otrzymanych w ciągu semestru ocen (o), którym przyporządkowano wagi(w), obliczona według wzoru: 2 Str. 7

8 3. Przykład liczenia średniej ważonej: Oi Wi SW= Wi Uczeń otrzymał następujące oceny 5 (praca domowa), 4 (praca domowa), 4 (aktywność), 2 (kartkówka). Oceny: 5,4,4 mają wagę 1 zaś ocena 2 wagę 2. Liczenie średniej ważonej: sumę iloczynów ocen i ich wag 5x1+4x1+4x1+2x2 dzielimy przez sumę wag = 17 : 5 = 3,40 Uczeń otrzyma ocenę: dostateczny 4. Zależność oceny semestralnej i rocznej od średniej ważonej pokazuje tabela Średnia ważona Ocena semestralna/roczna sw < 1,75 1 1,75 sw < 2,75 2 2,75 sw < 3,75 3 3,75 sw < 4,75 4 4,75 sw < 5,50 5 5,51 sw 6 Uwaga: Do oceny z + dodaje się 0,5, a od oceny z odejmuje się 0,25. Przy wystawieniu oceny rocznej i brana jest pod uwagę średnia ważona uzyskana ze wszystkich ocen cząstkowych z I i II semestru. Uczeń może otrzymać ocenę pozytywną na koniec roku, jeśli z drugiego semestru uzyskał średnią ważoną, co najmniej 1,75. Uczniowi, który na pierwszy semestr otrzymał ocenę niedostateczną i go zaliczył, przyjmuje się średnią ważoną 1,75 za ten semestr. Nauczyciel w przypadkach problemowych może wziąć pod uwagę zaistniałe szczególne okoliczności i mogą one mieć wpływ na rodzaj wystawionej oceny. Str. 8

9 V. Kryteria oceniania i wymagania edukacyjne, na poszczególne oceny. KLASA I Temat lekcji Po co nam historia? 1. Zanim zaczęła się historia Zagadnienia Program nauczania, zasady pracy, kryteria oceniania Podstawowe pojęcia (prehistoria, historia, epoki historyczne, rodzaje źródeł historycznych) Periodyzacja dziejów Cele i metody pracy ze źródłami i schematami, planami i materiałem ilustracyjnym Podstawy antropogenezy Chronologia prehistorii: epoki kamienia, brązu i żelaza Rewolucja neolityczna i jej znaczenie Ocena dopuszczająca Uczeń: pojęcie historia, prehistoria pojęcie prehistoria wymienia w kolejności epoki prehistorii (epoka kamienia, epoka brązu, epoka żelaza) rejon pojawienia się Homo sapiens Ocena dostateczna Uczeń: rozpoznaje rodzaje źródeł historycznych Wymagania na poszczególne oceny Ocena dobra Uczeń: opisuje rodzaje źródeł historycznych wymienia w kolejności chronologicznej epoki historyczne Rozdział I. Pierwsze cywilizacje prawidłowo wyjaśnia wymienia w porządku pojęcia: paleolit, neolit, etapy antropogeneza, rewolucja ewolucji człowieka neolityczna przedstawia na mapie rewolucji neolitycznej przebieg migracji Homo sapiens Ocena bardzo dobra Uczeń: wskazuje i wyjaśnia ramy chronologiczne poszczególnych epok historycznych przedstawia ideę ewolucji Karola Darwina opisuje etapy ewolucji człowieka wyjaśnia cechy sztuki paleolitu i neolitu Ocena celująca Uczeń: wyjaśnia zasady pracy z materiałami źródłowymi przedstawia i wyjaśnia dokonania naukowe Karola Darwina

10 2. Starożytna Mezopotami a Znaczenie wielkich rzek dla rozwoju cywilizacji i powstania pierwszych państw Ustrój polityczny państw-miast sumeryjskich i ukształtowanie się pierwszych imperiów Pismo i znaczenie jego wynalezienia Najważniejsze cywilizacje Mezopotamii: Sumer, Babilonia i Asyria Ustrój polityczny i struktury społeczne starożytnych cywilizacji Mezopotamii Osiągnięcia cywilizacji Mezopotamii Współczesne dziedzictwo kultur Bliskiego Wschodu rejony wielkich rzek (Tygrys, Eufrat) wyjaśnia rolę wielkich rzek dla rozwoju gospodarki rozpoznaje pismo klinowe wymienia najważniejsze wynalazki cywilizacji sumeryjskiej wyjaśnia cechy ustrojowe sumeryjskich miast-państw obszar Babilonu i Asyrii rozpoznaje dzieła sztuki mezopotamskiej wyjaśnia okoliczności powstania pisma i znaczenie jego wynalezienia wyjaśnia rolę wielkich przywódców: Hammurabiego, Sargona kodyfikacji prawa opisuje zmiany granic starożytnych imperiów opisuje ustrój polityczny i struktury społeczne starożytnych cywilizacji wymienia najważniejsze osiągnięcia cywilizacji Mezopotamii wyjaśnia cechy religii mezopotamskiej najważniejsze etapy dziejów Mezopotamii wyjaśnia rolę wielkich przywódców: Nabuchodonozora II, Assurbanipala wyjaśnia przyczyny postania pierwszych państw w rejonie Mezopotamii porównuje osiągnięcia cywilizacyjne ludów Mezopotamii wskazuje współczesne dziedzictwo kultur Bliskiego Wschodu 3. Starożytny Egipt Dzieje starożytnego Egiptu Ustrój polityczny państwa faraonów Struktura społeczeństwa starożytnego Egiptu Politeistyczne wierzenia Egipcjan Egipt i Nil wyjaśnia rolę Nilu dla gospodarki egipskiej rozpoznaje pismo hieroglificzne rozpoznaje piramidy egipskie opisuje warunki naturalne Egiptu opisuje główne cechy ustroju politycznego starożytnego Egiptu wymienia główne cechy religii egipskiej opisuje zmiany granic Egiptu opisuje główne cechy ustroju społecznego starożytnego Egiptu wymienia i opisuje najważniejsze przedstawia rolę czynników geograficznych dla dziejów starożytnego Egiptu wymienia w porządku przedstawia okoliczności powstania i funkcjonowania państwa egipskiego porównuje osiągnięcia cywilizacyjne ludów Mezopotamii i Egiptu str. 10

11 4. Izrael i Fenicja 5. Cywilizacje Indii i Chin Osiągnięcia cywilizacji Egiptu Współczesne dziedzictwo cywilizacji Egiptu Najważniejsze zachowane zabytki cywilizacji Egiptu piramidy Inne cywilizacje Bliskiego Wschodu: Izrael i Fenicja Monoteizm religii żydowskiej i jego znaczenie Dzieje państwa żydowskiego Kolonizacja fenicka i jej znaczenie Ewolucja pisma wykształcenie alfabetu Cywilizacja Indusu i Żółtej Rzeki Źródła wielkich religii i systemów etycznych: hinduizmu, buddyzmu, konfucjanizmu i taoizmu Osiągnięcia cywilizacji Dalekiego Wschodu i Indii rejon Izraela (z Jerozolimą) i Fenicji wymienia główne założenia monoteizmu rozpoznaje pismo fenickie rejon Indusu i Żółtej Rzeki rozpoznaje główne osiągnięcia cywilizacji starożytnych Indii i Chin rozpoznaje dzieła sztuki egipskiej wyjaśnia okoliczności powstania piramid wyjaśnia główne założenia religii żydowskiej rejony kolonizacji fenickiej wymienia główne osiągnięcie starożytnych Fenicjan wymienia główne osiągnięcia cywilizacji starożytnych Indii i Chin rozróżnia główne dalekowschodnie religie i systemy etyczne Rozdział II. Dzieje starożytnej Grecji osiągnięcia cywilizacji egipskiej wymienia głównych bogów egipskich i opisuje mitologię egipską przedstawia zmiany granic Izraela kolonizacji fenickiej powstania alfabetu osiągnięć cywilizacji Indii i Chin wyjaśnia główne zasady dalekowschodnich religii i systemów etycznych: hinduizmu, buddyzmu, konfucjanizmu i taoizmu główne etapy dziejów starożytnego Egiptu wyjaśnia rolę wielkich przywódców: Ramzesa II, Echnatona opisuje główne etapy losów narodu żydowskiego ukazuje rolę wielkich przywódców: Abrahama, Mojżesza, Salomona opisuje główne etapy dziejów starożytnych Indii i Chin wskazuje współczesne dziedzictwo kultury starożytnego Egiptu wyjaśnia okoliczności odczytania hieroglifów egipskich ukazuje losy narodu żydowskiego w starożytności wyjaśnia rolę religii żydowskiej dla dziejów ludzkości wskazuje współczesne dziedzictwo starożytnych cywilizacji Indii i Chin str. 11

12 1. Hellada i Hellenowie 2. Ateńska demokracja 3. Starożytna Sparta Wpływ ukształtowania terenu na cywilizację antycznej Grecji Charakterystyka polis greckiej Elementy wspólnoty greckiej Rola religii greckiej Wielka kolonizacja i jej znaczenie Początki Aten Pierwotny ustrój Aten Społeczeństwo ateńskie Reformatorzy ustroju ateńskiego Charakterystyka demokracji ateńskiej w czasach Peryklesa Osiągnięcia i dziedzictwo starożytnych Aten Początki Sparty Oligarchiczny ustrój Sparty Organizacja społeczeństwa Sparty teren Grecji wyjaśnia wpływ ukształtowania naturalnego Grecji dla dziejów Hellady pojęcie polis wymienia główne cechy systemu polis Ateny prawidłowo umiejscawia w czasie życie Peryklesa pojęcia: demokracja, oligarchia, obywatel wymienia główne organy władzy w demokratycznych Atenach Spartę pojęcia: oligarchia, wychowanie spartańskie opisuje warunki naturalne Grecji najważniejsze regiony starożytnej Grecji pojęcia: wielka kolonizacja grecka, kolonia, metropolia rejony kolonizacji greckiej wymienia główne cechy religii greckiej wyjaśnia główne cechy ustrojowe demokratycznych Aten pojęcia: ostracyzm, demagog, tyran opisuje strukturę społeczną Aten rozpoznaje plan antycznych Aten wyjaśnia główne cechy ustrojowe Sparty opisuje strukturę społeczną Sparty pojęcie: helota pojęcia: cywilizacja minojska, cywilizacja mykeńska rozpoznaje główne osiągnięcia cywilizacji minojskiej i mykeńskiej opisuje proces i wyjaśnia znaczenie kolonizacji greckiej opisuje struktury społeczne polis wymienia głównych bogów i opisuje cechy mitologii greckiej opisuje skład i zasady funkcjonowania głównych organów demokracji ateńskiej w czasach Peryklesa pojęcia: Zgromadzenie ludowe, Rada 500, sąd ludowy, strateg opisuje skład i zasady funkcjonowania głównych organów władzy w Sparcie opisuje główne etapy dziejów cywilizacji minojskiej i mykeńskiej porównuje kolonizację fenicką z kolonizacją grecką wyjaśnią rolę religii i sportu jako czynników integrujących Hellenów główne etapy przemian ustrojowych w Atenach wyjaśnia rolę wielkich przywódców: Drakona, Solona, Pizystrata, Klejstenesa, Peryklesa dzieje starożytnej Sparty wyjaśnia rolę Likurga wyjaśnia znaczenie polis dla dziejów cywilizacji europejskiej wskazuje współczesne dziedzictwo cywilizacji starożytnej Grecji wskazuje współczesne dziedzictwo cywilizacji ateńskiej przedstawia i ocenia demokrację ateńską opisuje i ocenia działalność Peryklesa przedstawia i ocenia ustrój polityczny i społeczny Sparty porównuje i ocenia ustroje Aten i Sparty str. 12

13 4. Wojny greckoperskie 5. Podboje Aleksandra Macedoński ego Wychowanie i życie Spartan Narodziny i ekspansja imperium perskiego na Bliskim Wschodzie Specyficzne rozwiązania militarne Greków Przebieg działań zbrojnych podczas wojen perskich Odniesienia do zmagań grecko-perskich w kulturze współczesnej Ekspansja Aten po zwycięstwie nad Persją Skutki rywalizacji wewnątrz świata greckiego po zakończeniu wojen perskich Przebieg podbojów Aleksandra Macedońskiego Organizacja imperium macedońskiego Znaczenie podbojów macedońskich dla kultury greckiej wymienia główne organy władzy w Sparcie Persję umiejscawia w czasie wojny perskie rozpoznaje i opisuje hoplitę greckiego lokalizuje na mapie Macedonię i Persję lokalizuje w czasie panowanie Aleksandra Macedońskiego wymienia główne osiągnięcia Aleksandra Macedońskiego wymienia etapy życia spartiaty pojęcia: hoplita, falanga, triera wymienia i lokalizuje w czasie i przestrzeni główne bitwy wojen perskogreckich (Maraton, Termopile, Salamina) wymienia i lokalizuje w czasie i przestrzeni główne bitwy z czasów Aleksandra (Issos, Gaugamela) pojęcie: epoka hellenistyczna pojęcia: efor, geruzja, zgromadzenie ludowe opisuje i wyjaśnia znaczenie wychowania spartańskiego przedstawia ekspansję perską wyjaśnia genezę wojen perskich wyjaśnia przyczyny sukcesu Greków wymienia skutki wojen grecko-perskich wymienia przyczyny i skutki wojny peloponeskiej wyjaśnia rolę Filipa II dla dziejów Macedonii przedstawia ekspansję Aleksandra Macedońskiego wyjaśnia przyczyny sukcesów armii macedońskiej przebieg wojen greckoperskich wielkich wodzów: Miltiadesa, Leonidasa, Temistoklesa wyjaśnia okoliczności i znaczenie powstania Związku Morskiego przebieg podbojów Filipa II i Aleksandra Macedońskiego wyjaśnia rolę Demostenesa wyjaśnia cechy ustrojowe monarchii Aleksandra wyjaśnia znaczenie wojen grecko-perskich dla losów Europy politycznym, gospodarczospołecznym i kulturowym przedstawia i ocenia działalność Aleksandra Macedońskiego wyjaśnia ponadczasowe znaczenie podbojów Aleksandra Macedońskiego str. 13

14 6. Kultura starożytnej Grecji Narodziny kultury hellenistycznej Świat hellenistyczny Narodziny filozofii greckiej Starożytny grecki teatr Architektura grecka Literatura i teatr grecki Igrzyska olimpijskie i rola kultury fizycznej w antycznej Grecji rozpoznaje najważniejsze dzieła kultury starożytnej Grecji pojęcia: filozofia, dramat, igrzyska olimpijskie pojęcia: kultura helleńska, kultura hellenistyczna, gimnazjon wyjaśnia rolę Homera wymienia najważniejsze osiągnięcia kulturowe Greków wymienia skutki podbojów Aleksandra wyjaśnia rolę: Sokratesa, Platona, Arystotelesa opisuje główne cechy dramatu greckiego (tragedii, komedii) opisuje główne porządki architektoniczne w starożytnej Grecji opisuje i wyjaśnia rolę igrzysk olimpijskich w Grecji opisuje główne cechy jońskiej filozofii przyrody, epikureizmu i stoicyzmu wyjaśnia rolę: Talesa z Miletu, Pitagorasa, Herodota, Tukidydesa wskazuje współczesne dziedzictwo kultury starożytnej Grecji 1. Republika rzymska Społeczeństwo Rzymu i źródła napięć społecznych Powstanie ustroju republikańskiego Zasady funkcjonowania republiki Najważniejsze urzędy republiki rzymskiej Italię, Rzym lokalizuje w czasie powstanie Rzymu pojęcia: monarchia, republika Rozdział III. Dzieje starożytnego Rzymu wyjaśnia pojęcia: opisuje legendę o monarchia, republika powstaniu Rzymu wyjaśnia główne cechy opisuje skład i zasady ustrojowe republikańskiego funkcjonowania Rzymu głównych organów władzy w pojęcia: konsul, dyktator, republikańskim Rzymie obywatel, patrycjusze, plebejusze pojęcia: zgromadzenia opisuje strukturę ludowe, senat, trybun społeczną Rzymu ludowy, pretor, cenzor rozpoznaje plan antycznego Rzymu przemiany ustrojowe w starożytnym Rzymie wymienia najważniejszych bogów i wyjaśnia założenia ich mitologii wyjaśnia w szerokim aspekcie przemiany ustrojowe w starożytnym Rzymie porównuje i ocenia ustrój republikańskiego Rzymu z innymi ustrojami antyku str. 14

15 2. Podboje Rzymu 3. Początki cesarstwa rzymskiego 4. Imperium Rzymskie Organizacja armii rzymskiej Podboje Rzymu w Italii Wojny punickie Postacie wybitnych wodzów i ich wpływ na dzieje starożytne Podbój świata śródziemnomorskiego Konsekwencje podbojów dla Rzymu Kryzys republiki rzymskiej Rywalizacja wodzów o władzę w Rzymie Podboje i wojny domowe w I w. p.n.e. Okoliczności powstania cesarstwa Ustrój pryncypatu Pax Romana i zasady funkcjonowania imperium Rola limesu jako granicy imperium Kontakty Rzymian z ludami spoza granic imperium (w tym szlak bursztynowy) Niewolnictwo: znaczenie w gospodarce i życiu pojęcia: legion, imperium rozpoznaje i opisuje rzymskiego legionistę pojęcia: republika, cesarstwo, niewolnictwo pojęcia: Imperium Rzymskie, romanizacja Imperium Rzymskie pojęcia: sprzymierzeńcy, kolonie rzymskie, prowincja opisuje strukturę legionu rzymskiego wymienia i lokalizuje w czasie i przestrzeni główne bitwy wojen punickiej (Kanny, Zama) wymienia polityczne i społeczne przyczyny kryzysu republiki rzymskiej lokalizuje w czasie i wymienia główne osiągnięcia Juliusza Cezara, Oktawiana Augusta pojęcie: gladiator wyjaśnia pojęcie romanizacja i podaje jej przykłady rozpoznaje główne osiągnięcia cywilizacji rzymskiej wyjaśnia pojęcie: kult cesarza przedstawia ekspansję rzymską wyjaśnia genezę wojen punickich wyjaśnia przyczyny sukcesów Rzymian wymienia skutki podbojów rzymskich opisuje powstanie Spartakusa wyjaśnia pojęcia: I triumwirat, II triumwirat, pryncypat wymienia i lokalizuje w czasie główne bitwy okresu wojny domowej w Rzymie (Farsalos, Akcjum) przedstawia proces rozszerzania Imperium Rzymskiego w okresie cesarstwa wyjaśnia pojęcia: pax Romana, limes, szlak bursztynowy, wyzwoleniec opisuje przemiany społeczne w okresie wczesnego cesarstwa przebieg podbojów rzymskich wyjaśnia rolę wielkich wodzów: Pyrrusa, Hannibala, Scypiona Afrykańskiego etapy przemian ustrojowych w Rzymie wyjaśnia rolę wielkich przywódców: braci Grakchów, Krassusa, Pompejusza, Marka Antoniusza, Kleopatry VII wyjaśnia przyczyny zahamowania ekspansji rzymskiej opisuje przemiany religii rzymskiej w okresie wczesnego cesarstwa wyjaśnia skutki podbojów rzymskich dla Rzymu i całego basenu śródziemnomorskiego wyjaśnia przyczyny i skutki przemian ustrojowych w Rzymie przedstawia i ocenia działalność Juliusza Cezara i Oktawiana Augusta w szerokim zakresie wskazuje przyczyny i skutki procesu romanizacji w szerokim zakresie wyjaśnia przyczyny trwałości Imperium Rzymskiego str. 15

16 5. Osiągnięcia Rzymian 6. Narodziny chrześcijańst wa 7. Upadek cesarstwa rzymskiego społecznym, różnorodny status niewolników Religia rzymska i przyswajanie kultów obcych podczas podbojów Znaczenie prawa rzymskiego Architektura rzymska Rozwój sieci szlaków komunikacyjnych imperium Sztuka i literatura rzymska Początki chrześcijaństwa Prześladowania chrześcijan ich skala i przyczyny Wzrost popularności, legalizacja i uznanie chrześcijaństwa za religię państwową Pierwsze herezje i rozłamy w chrześcijaństwie Dominat w Rzymie Relacje imperium z plemionami barbarzyńskimi Zmiany społeczne w Rzymie Walki wewnętrzne o władzę nad imperium pojęcie prawo rzymskie rozpoznaje główne dzieła kultury starożytnego Rzymu pojęcie chrześcijaństwo umiejscawia w czasie narodziny chrześcijaństwa rozpoznaje symbole chrześcijańskie prawidłowo umiejscawia w czasie rozpad Imperium Rzymskiego prawidłowo umiejscawia w czasie upadek imperium zachodniorzymskiego wymienia cechy prawa rzymskiego wymienia cechy architektury rzymskiej wymienia główne cechy chrześcijaństwa wymienia etapy powstania religii chrześcijańskiej wyjaśnia symbole chrześcijaństwa pojęcia: mesjasz, męczennicy, herezja pojęcie barbarzyńcy pojęcia Wielka Wędrówka Ludów wymienia przyczyny najazdów Germanów na Imperium Rzymskie wyjaśnia ponadczasowe znaczenie prawa rzymskiego wyjaśnia zjawisko hellenizacji kultury rzymskiej wyjaśnia genezę powstania chrześcijaństwa opisuje proces rozszerzania się chrześcijaństwa przedstawia działalność św. Piotra i Pawła wyjaśnia zewnętrzne i wewnętrzne przyczyny kryzysu Imperium Rzymskiego wyjaśnia pojęcie Hunowie przedstawia działalność: Polibiusza, Tacyta, Cycerona, Owidiusza, Wergiliusza, Horacego ewolucję pozycji chrześcijaństwa w Imperium Rzymskim wyjaśnia przyczyny sukcesu chrześcijaństwa wyjaśnia główne założenia ustrojowe dominatu postaci Dioklecjana, Konstantyna w porządku kultury rzymskiej dla dziejów Imperium Rzymskiego wskazuje dziedzictwo kultury rzymskiej w szerokim zakresie wyjaśnia znaczenie powstania chrześcijaństwa dla dziejów porównuje formy ustrojowe w starożytnym Rzymie politycznym, społecznogospodarczym i kulturowym wyjaśnia przyczyny kryzysu i str. 16

17 Wewnętrzne przyczyny kryzysu imperium Wędrówka ludów Rozpad imperium i upadek cesarstwa zachodniorzymskiego wymienia przyczyny upadku Imperium Rzymskiego przedstawia znaczenie postacie Teodozjusza Rozdział IV. Początki średniowiecza przedstawia znaczenie postaci Romulusa Augustulusa opisuje etapy upadku imperium zachodniorzymskiego opisuje proces upadku imperium zachodniorzymskiego upadku Imperium Rzymskiego 1. Cesarstwo bizantyjskie 2. Narodziny i podboje islamu Cesarstwo bizantyjskie czasów Justyniana Osiągnięcia Bizantyjczyków: kodyfikacja praw, architektura Znaczenie Bizancjum dla zachowania osiągnięć cywilizacji antycznej Rola Bizancjum dla rozwoju chrześcijaństwa Okoliczności powstania islamu Zasady islamu i przyczyny jego popularności Podboje islamu i powstanie kalifatu Powstanie podziałów w islamie Osiągnięcia cywilizacyjne Arabów pojęcie Bizancjum prawidłowo umiejscawia w czasie i przestrzeni imperium Justyniana rozpoznaje główne dzieła kultury cesarstwa bizantyjskiego pojęcia: Arabowie, islam, muzułmanie prawidłowo umieszcza w czasie i przestrzeni powstanie islamu rozpoznaje główne cechy kultury islamskiej wymienia cechy sztuki bizantyjskiej wymienia najważniejsze dokonania Justyniana rozpoznaje plan Konstantynopola wymienia główne założenia religii islamskiej wymienia etapy rozwoju religii islamskiej pojęcia: Mahomet, Allach, Koran, meczet opisuje ustrój polityczny Bizancjum panowania Justyniana przedstawia ekspansję Bizancjum za czasów Justyniana wyjaśnia genezę powstania islamu opisuje proces rozszerzania się islamu przedstawia działalność Mahometa wyjaśnia pojęcia: dżihad, sunnici, szyici dzieje imperium bizantyjskiego wyjaśnia pojęcie ikonoklazm rozwój imperium arabskiego wyjaśnia przyczyny sukcesu islamu wyjaśnia pojęcie kalifat wymienia osiągnięcia cywilizacyjne Arabów politycznym, społecznogospodarczym i kulturowym przedstawia znaczenie Bizancjum dla dziejów Europy w szerokim zakresie wyjaśnia znaczenie powstania islamu dla dziejów Arabów dla dziejów cywilizacji ludzkiej str. 17

18 3. Na gruzach Imperium Rzymskiego 4. Imperium Karola 5. Czasy Ottonów Państwa barbarzyńskie na gruzach Imperium Rzymskiego Chrystianizacja plemion barbarzyńskich Wzrost znaczenia Franków i powstrzymanie ekspansji islamu w Europie Utworzenie państwa kościelnego Podboje Karola Renesans karoliński i osiągnięcia kulturalne Franków Dziedzictwo Imperium Rzymskiego w kulturze Franków Rozwój prawa i administracji państwowej za rządów Karola Znaczenie traktatu z Verdun dla przyszłego podziału Europy Zachodniej Kształtowanie się Francji i Niemiec Najazdy Normanów Próby stworzenia europejskiej monarchii pojęcia: Germanie, Frankowie, chrystianizacja lokuje w czasie i przestrzeni powstanie państwa Franków lokuje w czasie i przestrzeni powstania Państwa Kościelnego lokuje w czasie i przestrzeni imperium Karola pojęcie cesarz wymienia główne osiągnięcia Karola lokalizuje w czasie i przestrzeni traktat w Verdun lokalizuje w czasie i przestrzeni imperium Ottonów opisuje cechy ustrojowe państw germańskich wymienia i wskazuje na mapie państwa germańskie opisuje cechy ustrojowe państwa Franków w czasach Karolingów wymienia osiągnięcia kulturowe w czasach Karola pojęcia: marchia, hrabstwo, 7 sztuk wyzwolonych, minuskuła karolińska pojęcie: uniwersalizm cesarski, Normanowie, wikingowie, I Rzesza, Węgrzy opisuje proces rozpadu imperium Karolingów opisuje proces powstania państwa Franków pojęcia: Merowingowie, Karolingowie, majordom wyjaśnia pojęcia: uniwersalizm karoliński, renesans karoliński wyjaśnia rolę Karola dla dziejów państwa Franków opisuje rozwój państwa Karola opisuje cechy ustrojowe I Rzeszy opisuje rozwój I Rzeszy wyjaśnia rolę Chlodwiga, Karola Młota i Pepina Krótkiego etapy rozwojowe państwa Franków etapy rozwojowe państwa Franków w czasach Karolingów traktatu w Verdun wyjaśnia rolę Ottona I i Ottona III dla dziejów Europy wyjaśnia znaczenie powstania państwa Franków wyjaśnia znaczenie panowania Karola dla dziejów Europy w szerokim zakresie wyjaśnia znaczenie imperium Ottonów dla Europy porównuje idee uniwersalne Karolingów i Ottonów str. 18

19 6. Feudalizm i społeczeńst wo stanowe 7. Pierwsze państwa Słowian 1. Pradzieje ziem polskich 2. Początki państwa polskiego uniwersalistycznej przez Ottona III Najazdy Węgrów Zasady funkcjonowania i najważniejsze cechy systemu feudalnego Drabina feudalna i role poszczególnych grup społecznych Pochodzenie Słowian Państwo Samona i państwo wielkomorawskie Misja Cyryla i Metodego oraz początek obrządku i alfabetu słowiańskiego Początki osadnictwa na ziemiach polskich Kultura łużycka i osada w Biskupinie Wpływy rzymskie na ziemiach polskich Przybycie Słowian na ziemie polskie Początki ekspansji terytorialnej Polan Polityka wewnętrzna i zagraniczna Mieszka I pojęcie stan społeczny rozpoznaje rycerza i opisuje jego uzbrojenie pojęcie Słowianie prawidłowo wskazuje na mapie tereny pierwszych państw słowiańskich pojęcia: kultura łużycka, Biskupin lokalizuje w czasie i przestrzeni powstanie państwa Polan pojęcie Piastowie opisuje elementy drabiny feudalnej pojęcia: system lenny, wasal, senior, herb charakteryzuje życie codzienne rycerzy wskazuje tereny Słowian wschodnich, zachodnich i południowych opisuje cechy kultury i wierzeń słowiańskich Rozdział V. Polska za pierwszych Piastów pierwsze ośrodki plemion polskich pojęcia: ród, plemię wymienia osiągnięcia Mieszka I wymienia przyczyny chrystianizacji Polski pojęcia feudalizm wymienia cechy kultury rycerskiej opisuje proces powstawania pierwszych państw słowiańskich pojęcia: Przemyślidzi, Rurykowicze opisuje cechy kultury łużyckiej pojęcie szlak bursztynowy wyjaśnia rolę Mieszka I i Dobrawy przedstawia proces opisuje główne zasady społeczeństwa stanowego wyjaśnia problem rozwoju chrześcijaństwa dla dziejów Słowian wyjaśnia rolę: Cyryla i Metodego, Włodzimierza opisuje losy ziem polskich w prehistorii i starożytności wyjaśnia okoliczności pojawienia się Słowian na ziemiach polskich wyjaśnia rolę chrystianizacji dla dziejów Polski opisuje i ocenia politykę zagraniczną w szerokim zakresie wyjaśnia cechy społeczeństwa feudalnego wyjaśnia okoliczności powstania pierwszych państw słowiańskich przedstawia losy ziem polskich w starożytności i wczesnym średniowieczu w szerokim zakresie przedstawia okoliczności powstania i funkcjonowania str. 19

20 3. Panowanie Bolesława Chrobrego 4. Kryzys monarchii Piastów 5. Od Bolesława Śmiałego do Bolesława Przyczyny, okoliczności i znaczenie chrystianizacji Polski w obrządku zachodnim Podboje Bolesława Chrobrego Organizacja drużyny książęcej i państwa piastowskiego Początki organizacji kościelnej na ziemiach polskich Polityka zagraniczna Bolesława Chrobrego Koronacja królewska Chrobrego i jej znaczenie Zewnętrzne i wewnętrzne skutki polityki podbojów i szybkiej chrystianizacji Czynniki decentralizacyjne w państwie piastowskim Utrata znaczenia monarchii piastowskiej Odbudowa państwowości za Kazimierza Odnowiciela Polska w polityce międzynarodowej w XI w. lokalizuje w czasie chrzest Polski lokalizuje w czasie zjazd gnieźnieński i koronację Bolesława Chrobrego państwo Bolesława Chrobrego wymienia główne osiągnięcia Bolesława Chrobrego pojęcia: król, koronacja pojęcie tendencje centralistyczne i decentralistyczne państwo pierwszych Piastów wymienia główne osiągnięcia Kazimierza Odnowiciela umiejscawia w czasie koronację Bolesława Śmiałego pojęcia: drużyna, gród postaci św. Wojciecha, Bolesława Chrobrego wymienia skutki zjazdu gnieźnieńskiego pojęć: relikwia, święty, trybut, arcybiskupstwo, biskupstwo, Drzwi Gnieźnieńskie lokalizuje w czasie wojnę Bolesława Chrobrego z Niemcami i Rusią umiejscawia w czasie koronację Mieszka II wymienia wewnętrzne i zewnętrzne przyczyny klęski Mieszka II pojęcie powstanie ludowe wymienia przyczyny upadku Bolesława Śmiałego postacie św. Stanisława rozwoju państwa pierwszych Piastów opisuje zmiany granic Polski w czasach pierwszych Piastów wymienia przyczyny i skutki wojen Bolesława Chrobrego z Niemcami i Rusią Kijowską opisuje cechy ustrojowe monarchii patrymonialnej wskazuje zmiany terytorialne Polski w XI XII w. postaci Mieszka II i Kazimierza Odnowiciela opisuje politykę zagraniczną Bolesława Krzywoustego Mieszka I wyjaśnia pojęcie Dagome iudex opisuje i ocenia politykę Bolesława Chrobrego postaci: Ottona III i Henryka II wyjaśnia wewnętrzne i zewnętrzne przyczyny kryzysu Polski pierwszych Piastów postaci: Bezpryma, Masława wyjaśnia okoliczności koronacji Bolesław Śmiałego wyjaśnia problem państwa pierwszych Piastów wyjaśnia dzieje Polski w czasach Bolesława Chrobrego zestawia wydarzenia z dziejów Polski i Europy wyjaśnia przyczyny i okoliczności kryzysu państwa pierwszych Piastów przedstawia przyczyny upadku Bolesława Śmiałego str. 20

21 Krzywousteg o Panowanie Bolesława Śmiałego Spór Śmiałego z biskupem Stanisławem Walki pomiędzy Piastami o sukcesję na przykładzie konfliktu między Krzywoustym a Zbigniewem Polityka zagraniczna Krzywoustego wymienia główne osiągnięcia Bolesława Śmiałego wymienia główne osiągnięcia Bolesława Krzywoustego lokalizuje w czasie wojnę Krzywoustego z Niemcami postaci Galla Anonima konfliktu króla Bolesława Śmiałego z biskupem Stanisławem wyjaśnia okoliczności walki o władzę za panowania Władysława Hermana ocenia postać Bolesława Krzywoustego 6. Testament Bolesława Krzywousteg o Postanowienia statutu Bolesława Krzywoustego Konflikt pomiędzy synami Krzywoustego Podział państwa piastowskiego w wyniku testamentu Krzywoustego System senioratu i pryncypatu funkcjonowanie i upadek Wzrost znaczenia rycerstwa feudalizm na ziemiach polskich Pogłębianie się rozbicia dzielnicowego umiejscawia w czasie i przestrzeni okres rozbicia dzielnicowego pojęcie rozbicie dzielnicowe wyjaśnia pojęcia: rozbicie dzielnicowe, testament Krzywoustego pojęcia: seniorat, pryncypat wymienia przyczyny i skutki rozbicia dzielnicowego i drzewa genealogicznego opisuje proces rozbicia dzielnicowego w Polsce proces rozbicia dzielnicowego w Polsce postaci: Władysława Wygnańca, Bolesława Kędzierzawego, Mieszka Starego, Kazimierza Sprawiedliwego wyjaśnia w szerokim aspekcie proces rozbicia dzielnicowego w Polsce Rozdział VI. Pełnia i schyłek średniowiecza 1. Między cesarstwem Wielka schizma wschodnia i jej skutki pojęcia: władza wyjaśnia pojęcia: wielka schizma wschodnia, spór o wyjaśnia pojęcia: symonia, nepotyzm, konklawe, reforma reformy kluniackiej w porządku ukazuje skutki wielkiej schizmy wschodniej str. 21

22 a papiestwem 2. Wyprawy krzyżowe 3. Najazdy mongolskie Kryzys papiestwa w X w. i ruchy odnowy Kościoła Spór papiestwa z cesarstwem przyczyny, przebieg i skutki Papiestwo u zenitu potęgi politycznej Stronnictwa propapieskie i procesarskie w średniowiecznej Europie Przyczyny ekonomiczne, polityczne, społeczne i religijne wypraw krzyżowych Przebieg walk i najwybitniejsi wodzowie Zakony rycerskie okoliczności powstania i charakterystyka trzech najważniejszych zakonów Skutki negatywne i pozytywne wypraw krzyżowych Przebieg rekonkwisty w Hiszpanii Przebieg podbojów Czyngis-chana i przyczyny jego sukcesów Organizacja imperium mongolskiego uniwersalna, prawosławie, katolicyzm wymienia cele polityki Grzegorza VII lokalizuje na mapie Królestwo Jerozolimskie lokalizuje w czasie okres krucjat pojęcie krucjata lokalizuje na mapie imperium mongolskie pojęcie Mongołowie inwestyturę, ekskomunika, celibat lokalizuje w czasie wielką schizmę wschodnią i spór o inwestyturę obszary zdominowane przez prawosławie i obszary dominacji katolicyzmu wymienia różnicę między katolicyzmem a prawosławiem wymienia przyczyny i skutki krucjat wymienia zakony rycerskie powstałe w czasie krucjat pojęcie rekonkwista wymienia przyczyny i skutki podbojów mongolskich gregoriańska, obóz gregoriański wyjaśnia przyczyny i skutki sporu o inwestyturę postaci Grzegorza VII i Henryka IV opisuje przebieg krucjat wyjaśnia przyczyny początkowych sukcesów krzyżowców opisuje losy zakonów rycerskich wyjaśnia pojęcia: wyprawa ludowa, handel lewantyński postaci Urbana II postaci Czyngis-chana wyjaśnia przyczyny sukcesów armii mongolskiej opisuje proces sporu o inwestyturę postaci Innocentego III w porządku opisuje przebieg krucjat postaci: Fryderyk Barbarossa, Saladyn w porządku opisuje proces ekspansji mongolskiej wyjaśnia proces sporu o inwestyturę ukazuje rolę krucjat dla dziejów politycznych, gospodarczospołecznych i kulturowych Europy wyjaśnia okoliczności powstania i rolę imperium mongolskiego str. 22

23 Przebieg i znaczenie inwazji mongolskiej na Europę rozpoznaje i opisuje wojownika mongolskiego wymienia skutki ataku Mongołów na ziemie polskie lokalizuje w czasie i przestrzeni bitwę pod Legnicą opisuje proces ekspansji mongolskiej postaci Marca Polo dla dziejów Polski i świata 4. Miasto i wieś w średniowiec zu 5. Kościół w średniowiec zu Ożywienie gospodarcze w XI XIII w. Rozwój miast w średniowieczu Rola i charakterystyka rzemiosła i handlu w średniowiecznej Europie Struktura społeczna średniowiecznego miasta Znaczenie i sytuacja chłopstwa w średniowieczu Nowe formy uprawy roli w średniowieczu Powstanie nowych zakonów (cystersi, franciszkanie i dominikanie) Znaczenie religii w życiu mieszkańców średniowiecznej Europy Narodziny herezji średniowiecznych rozpoznaje cechy miasta średniowiecznego pojęcia: dwupolówka, trójpolówka, ratusz, cech pojęcia: zakon, klasztor, herezja wymienia przyczyny ożywienia gospodarczego w XI XIII w. wymienia zmiany wprowadzone w rolnictwie w okresie pełnego średniowiecza wyjaśnia rolę cechów i gildii wymienia najważniejsze miasta średniowiecznej Europy pojęcia: patrycjat, pospólstwo, cech wymienia cechy nowych zakonów (cystersów, dominikanów, franciszkanów) religii w życiu średniowiecznych społeczeństw wyjaśnia okoliczności powstania gospodarki towarowo-pieniężnej Hanzy, Wenecji, Genui i jarmarków szampańskich za pomocą schematów opisuje warunki codziennego życia mieszkańców średniowiecznych miast i wsi wyjaśnia pojęcie Biblia pauperum powstania zakonów żebraczych wyjaśnia założenia ideowe albigensów postaci św. Franciszka, św. Dominika wyjaśnia okoliczności powstania i cechy średniowiecznego mieszczaństwa opisuje cechy ustrojów miast w średniowieczu przemiany wprowadzane w Kościele katolickim w XI XIII w. postaci św. Tomasza z Akwinu wyjaśnia okoliczności niewoli awiniońskiej i w szerokim zakresie politycznym, gospodarczospołecznym oraz kulturowym ukazuje przemiany w średniowiecznej Europie XI XIII w. wyjaśnia znaczenie powstania samorządów miejskich dla dziejów Europy politycznym, gospodarczospołecznym, kulturowym wyjaśnia rolę Kościoła dla dziejów Europy str. 23

24 6. Europa późnego średniowiec za 7. Kultura średniowiec znej Europy Niewola awiniońska, upadek papiestwa, schizma zachodnia Wojna stuletnia i jej skutki Kryzys papiestwa i cesarstwa Dżuma i jej następstwa Przemiany społeczne i gospodarcze Powstanie imperium osmańskiego Upadek cesarstwa bizantyjskiego i jego następstwa Kultura stanowa w średniowieczu jako wynik funkcjonowania społeczeństwa stanowego Architektura romańska i gotycka Literatura i teatr w średniowieczu Malarstwo, rzeźba i inne sztuki plastyczne w średniowieczu prawidłowo lokuje w czasie wojnę stuletnią prawidłowo lokuje w czasie i przestrzeni upadek Konstantynopola pojęcie czarna śmierć rozróżnia budowle wzniesione w stylu romańskim i gotyckim rozpoznaje najważniejsze zabytki kultury średniowiecznej wymienia przyczyny i skutki upadku cesarstwa bizantyjskiego wymienia główne założenia ideologii husyckiej za pomocą schematów opisuje style romański i gotycki pojęcia kultura uniwersalna wymienia najważniejsze cechy kultury średniowiecznej wyjaśnia rolę chrześcijaństwa dla dziejów kultury średniowiecznej wyjaśnia przyczyny i skutki wojny stuletniej wyjaśnia rolę czarnej śmierci dla dziejów Europy opisuje przebieg wojny stuletniej i ekspansję Osmanów wyjaśnia rolę Joanny d Arc, Jana Husa opisuje cechy malarstwa i rzeźby średniowiecznej pojęcia architektoniczne, typowe dla budowli średniowiecznych (np. portal, nawa, rozeta) wymienia najważniejsze uniwersytety średniowieczne wielkiej schizmy zachodniej soboru w Konstancji opisuje przebieg i skutki wojen husyckich wyjaśnia przyczyny i skutki ekspansji osmańskiej wymienia i opisuje najważniejsze dzieła sztuki epoki średniowiecza wyjaśnia rolę uniwersytetów dla dziejów średniowiecznej Europy wyjaśnia rolę miast dla rozwoju kultury średniowiecznej wyjaśnia przebieg i znaczenie wojny stuletniej dla dziejów Europy w szerokim zakresie politycznym, gospodarczospołecznym i kulturowym wyjaśnia przebieg i znaczenie wojen husyckich wyjaśnia znaczenie powstania imperium osmańskiego ukazuje rolę kultury średniowiecznej dla dziejów Europy wskazuje współczesne dziedzictwo kultury średniowiecza str. 24

25 1. Polska dzielnicowa Zmiany społeczne, ekonomiczne i polityczne w okresie rozbicia dzielnicowego Próby zjednoczenia ziem polskich w XII i XIII w. Najazdy mongolskie Sprowadzenie Krzyżaków do Polski prawidłowo lokuje w czasie okres rozbicia dzielnicowego rozpoznaje i opisuje plan wsi i miasta lokowanego na prawie niemieckim pojęcia: Marchia Brandenburska, Krzyżacy, Tatarzy opisuje system edukacyjny w średniowieczu Rozdział VII. Polska w późnym średniowieczu wymienia i wskazuje na mapie zewnętrzne zagrożenia dla ziem polskich lokalizuje w czasie i przestrzeni sprowadzenie Krzyżaków do Polski lokalizuje w czasie i przestrzeni bitwę pod Legnicą wymienia skutki najazdu Mongołów na Polskę wymienia skutki sprowadzenia Krzyżaków do Polski wymienia cechy lokowanych na prawie niemieckim wsi i miast postaci Konrada Mazowieckiego opisuje proces lokowania wsi i miast pojęcia: immunitet, zasadźca, sołtys, wójt, łan, ratusz, wolnizna zjazdu w Gąsawie dla dziejów Polski postaci: Leszek Biały, Henryk Brodaty, Henryk Pobożny wyjaśnia przyczyny ożywienia gospodarczego na ziemiach polskich w XIII w. politycznym, gospodarczo-społeczny i kulturowym wyjaśnia i ocenia skutki rozbicia dzielnicowego dla dziejów Polski 2. Odbudowa Królestwa Polskiego Próby zjednoczenia Polski na przełomie XIII i XIV w. Przebieg walki o zjednoczenie Polski stoczonej przez Władysława Łokietka Konflikty z Krzyżakami, Brandenburgią i Luksemburgami prawidłowo lokuje w czasie koronację Łokietka proces zmiany granic państwa Władysława Łokietka wymienia główne osiągnięcia Władysława Łokietka wymienia wewnętrzne i zewnętrzne przyczyny zjednoczenia ziem polskich wyjaśnia rolę postaci Władysława Łokietka wymienia przyczyny i skutki wojny Władysława Łokietka z Krzyżakami i drzewa genealogicznego opisuje proces walki o zjednoczenie Polski wyjaśnia rolę Przemysła II i Wacława II lokuje w czasie panowanie w porządku opisuje proces zjednoczenia ziem polskich wyjaśnia rolę Kościoła dla procesów zjednoczeniowych ocenia rolę panowania wyjaśnia przyczyny zjednoczenia ziem polskich wyjaśnia i ocenia panowanie Władysława Łokietka zestawia najważniejsze str. 25

26 Znaczenie koronacji Władysława Łokietka lokuje w czasie i przestrzeni bitwę pod Płowcami Przemysława II i Wacława II Przemyślidów w Polsce wyjaśnia międzynarodowy kontekst dziejów Polski wydarzenia z dziejów Polski i Europy 3. Polska za Kazimierza 4. Andegawen owie i Jagiellonowi e Reformy prawne i administracyjne Kazimierza Osiągnięcia gospodarcze i budowa pozycji politycznej Polski Rozwój cywilizacyjny ziem polskich Nabytki terytorialne Polski za Kazimierza Polityka zagraniczna Kazimierza Unia polsko-węgierska i rządy Andegawenów Początki unii polskolitewskiej Polityka Władysława Jagiełły Wzrost znaczenia szlachty na przełomie XIV i XV w. prawidłowo lokuje w czasie panowanie Kazimierza rozpoznaje mapę Polski z czasów Kazimierza wymienia najważniejsze osiągnięcia Kazimierza prawidłowo lokuje w czasie unię w Krewie rozpoznaje mapę monarchii Jagiellonów pojęcie unia personalna wymienia założenia przywileju koszyckiego wymienia założenia unii w Krewie wymienia i wskazuje na mapie sąsiadów Polski w czasach panowania Kazimierza wymienia najważniejsze reformy wewnętrzne Kazimierza lokalizuje w czasie powstanie Akademii Krakowskiej wymienia przyczyny i skutki przywileju w Koszycach lokalizuje w czasie przywilej w Koszycach, unię w Krewie wymienia przyczyny i skutki unii krewskiej pojęcie przywilej generalny opisuje politykę zagraniczną i wewnętrzną Kazimierza wyjaśnia przyczyny rozwoju gospodarczego Polski w czasach Kazimierza wyjaśnia przyczyny przejęcia władzy w Polsce przez Andegawenów wyjaśnia polityczne i gospodarczo-społeczne skutki przywileju koszyckiego wyjaśnia rolę postaci Ludwika Andegaweńskiego, Jadwigi, Jagiełły, Witolda lokuje w czasie unię w Horodle w porządku opisuje politykę zagraniczną Kazimierza wyjaśnia zmiany ustrojowe w państwie Kazimierza wyjaśnia międzynarodowy kontekst dziejów Polski dzieje unii polsko-litewskiej porównuje założenia unii krewskiej i horodelskiej ocenia znaczenie unii krewskiej dla dziejów Polski wyjaśnia problem następstwa tronu po Jagielle wyjaśnia międzynarodowy kontekst dziejów Polski wyjaśnia i ocenia panowanie Kazimierza zestawia najważniejsze wydarzenia z dziejów Polski i Europy w szerokim zakresie wyjaśnia skutki przywileju w Koszycach dla procesu kształtowania się demokracji szlacheckiej zestawia najważniejsze wydarzenia z dziejów Polski i Europy str. 26

27 wymienia przyczyny i skutki unii horodelskiej wyjaśnia pojęcie przywilej jedleński 5. Wielka wojna z zakonem krzyżackim 6. Kazimierz Jagiellończyk i wojna trzynastolet nia Przyczyny konfliktu polsko-krzyżackiego Przebieg bitwy grunwaldzkiej i jej znaczenie Bitwa pod Grunwaldem w kulturze polskiej i późniejszej świadomości narodowej Konflikt polsko-krzyżacki na soborze w Konstancji Wyprawa i śmierć Władysława Warneńczyka Przyczyny wojny trzynastoletniej Przebieg walk podczas wojny trzynastoletniej Zmiany w sztuce wojennej w XV w. Skutki wojny trzynastoletniej Polityka dynastyczna Jagiellonów w XV w. prawidłowo lokuje w czasie i przestrzeni bitwę grunwaldzką wymienia skutki bitwy grunwaldzkiej prawidłowo lokuje w czasie wojnę trzynastoletnią wskazuje zmiany terytorialne będące skutkiem wojny 13-letniej Żmudź wymienia przyczyny wojny z zakonem lokuje w czasie i wymienia skutki I pokoju toruńskiego za pomocą schematu opisuje przebieg bitwy grunwaldzkiej lokuje w czasie i przestrzeni bitwę pod Warną wymienia przyczyny wojny 13-letniej wymienia skutki II pokoju toruńskiego lokuje w czasie i wymienia postanowienia przywileju cerekwickonieszawskiego opisuje przebieg wielkiej wojny z Zakonem wyjaśnia rolę postaci Władysława Jagiełły, Ulricha von Jungingena wyjaśnia przyczyny i skutki bitwy pod Warną wyjaśnia pojęcia: Związek Pruski, akt inkorporacji opisuje przebieg wojny 13-letniej postaci Kazimierza Jagiellończyka pojęcie polityka dynastyczna przebieg konfliktów z Krzyżakami za panowania Władysława Jagiełły wyjaśnia międzynarodowy kontekst dziejów Polski postaci Pawła Włodkowica wyjaśnia międzynarodowy kontekst dziejów Polski wyjaśnia przyczyny sukcesu Polski w wojnie 13-letniej i drzewa genealogicznego przedstawia politykę dynastyczną Kazimierza Jagiellończyka ukazuje dalekosiężne skutki zwycięstwa grunwaldzkiego dla dziejów Polski zestawia najważniejsze wydarzenia z dziejów Polski i Europy międzynarodowym wyjaśnia i ocenia wyprawę warneńską w szerokim politycznym, gospodarczospołecznym i kulturowym aspekcie wyjaśnia skutki wojny 13-letniej dla dziejów Polski w szerokim zakresie wyjaśnia skutki przywileju cerekwickonieszawskiego dla procesu kształtowania str. 27

28 się demokracji szlacheckiej 7. Kultura Polski średniowiec znej Architektura średniowieczna w Polsce Najważniejsze zabytki sztuki średniowiecznej na ziemiach polskich Początki polskiego dziejopisarstwa Edukacja i nauka na ziemiach polskich w średniowieczu rozpoznaje style architektoniczne średniowiecza rozpoznaje najważniejsze zabytki kultury średniowiecznej w Polsce za pomocą schematów opisuje style romański i gotycki wymienia najważniejsze cechy kultury średniowiecznej w Polsce wyjaśnia rolę chrześcijaństwa dla dziejów kultury średniowiecznej w Polsce opisuje cechy malarstwa i rzeźby średniowiecznej w Polsce opisuje system szkolnictwa w Polsce postaci Wita Stwosza, Galla Anonima, Mistrza Wincentego zwanego Kadłubkiem, Jana Długosza wymienia i opisuje najważniejsze dzieła sztuki epoki średniowiecza w Polsce opisuje dzieje Akademii Krakowskiej i wyjaśnia jej znaczenie ukazuje rolę kultury średniowiecznej dla dziejów Polski wskazuje współczesne dziedzictwo kultury średniowiecza w Polsce Wymagania edukacyjne i kryteria oceniania z historii obejmują zakres podstawowy. Autorzy dokumentu: 1. Bartel Marcin 2. Brzeska-Pająk Agnieszka 3. Głowacka Sylwia str. 28