Innowacyjne modele finansowania projektów poprawy efektywności energetycznej (EE) 5 lipiec 2013 Szymon Liszka s.liszka@fewe.pl Jan Twardowski j.twardowski@fewe.pl Niniejszy projekt jest realizowany w ramach Programu dla Europy Środkowej ze środków w EWT/ERDF
Zakres prezentacji Modele finansowania przedsięwzięć z zakresu poprawy efektywności energetycznej Zakres działania firm ESCO Protokoły IEEFP i IPMVP Projekt CombinES Przykłady projektów zrealizowanych w formule EPC 2
Finansowanie przedsięwzięć poprawy efektywności energetycznej Konwencjonalne sposoby finansowania - środki własne inwestora - dotacje - kredyty preferencyjne - kredyty komercyjne, leasing 3
Zadania inwestora podejmującego przedsięwzięcie rozpoznać problem i dokonać wstępnych oszacowań wykonać we własnym zakresie lub zlecić wykonanie analiz i koncepcji, a następnie projektu technicznego zapewnić środki finansowe na realizację podjąć się we własnym zakresie, bądź zlecić wykonawstwo dokonać rozruchu i odbioru urządzeń; eksploatować urządzenia 4
Finansowanie przez trzecią stronę Third Party Financing (TPF) - finansowanie przez trzecią stronę; Energy Performance Contracting (EPC) -umowa o osiągnięcie oszczędności energii; Energy Services Company (ESCO) -firma usług energetycznych; 5
Finansowanie przez trzecią stronę Third Party Financing (TPF) - finansowanie przedsięwzięć energooszczędnych przez zewnętrzną (trzecią) firmę (np. bank), która odbiera wyłożone pieniądze poprzez różnicę w rachunku za energię przed i po wdrożeniu przedsięwzięć; Energy Performance Contracting (EPC) -najczęściej jest to zmniejszenie zużycia energii u użytkownika poprzez wdrożenie przedsięwzięć energooszczędnych w zamian za opłatę, której wysokość jest proporcjonalna do ilości rzeczywiście zaoszczędzonej energii; 6
Finansowanie przez trzecią stronę Energy Services Company (ESCO) - zazwyczaj prywatne firmy, które oferują użytkownikowi (klientowi) szeroki wachlarz usług energetycznych, w tym również inwestycje w przedsięwzięcia energooszczędne, gwarantując co najmniej, że rachunek za energię nie wzrośnie; 7
Finansowanie przez trzecią stronę użytkownik nie angażuje własnego kapitału w inwestycje energooszczędne użytkownik gwarantuje regularne regulowanie należności za energię i usługi dodatkowe UNIKNIĘTE KOSZTY ENERGII = OPŁATA dla "TRZECIEJ STRONY" 8
Finansowanie przez trzecią stronę PIERWOTNE ODMIANY EPC: Najpierw Spłata - First Out ESCo dostarcza kompleksową usługę, a uzyskane oszczędności są w całości przeznaczone na spłatę poniesionych nakładów. Podział Oszczędności - Shared Savings ESCo dostarcza kompleksową usługę, a uzyskane oszczędności są dzielone pomiędzy ESCo a użytkownika. 9
Formuła - podział oszczędności rozpoznanie projektu inwestycja KLIENT ESCO Ryzyko osiągnięcia wyników Ryzyko kredytowe Spłata z oszczędności (po podziale) Finansowanie projektu Przygotowanie projektu Gwarancja oszczędności Obsługa projektu Wpłaty rat kredytu POŻYCZKODAWCA/ INWESTOR 100% FINANSOWANIA 10
Formuła gwarantowane oszczędności KLIENT Ryzyko rynkowe i ryzyko zadłużenia Gwarancja oszczędności Stała spłata ESCO Ryzyko osiągnięcia wyników POŻYCZKODAWCA/ INWESTOR Ryzyko kredytowe 11
Zakres usług świadczonych przez ESCO Zarys usług świadczonych przez ESCO, wskazujący usługi oraz ryzyka związane z opracowaniem i realizacją: Wstępnego szacunku potencjału EE i/lub działań EE Investment Grade energy Audit (IGA) oceny przedinwestycyjnej przedsięwzięć energoooszczędnych /przed-inwestycyjny, Generalny Audyt energetyczny/ Projekt techniczny Finansowania przedsięwzięcia Wykonanie kompletnej instalacji i przekazanie do eksploatacji Gwarancje długoterminowych oszczędności energii Pomiar, ocena i weryfikacja (M&V) oszczędności Oraz bieżąca konserwacja sprzętu i (opcjonalnie) powtórne przekazanie do eksploatacji. 12
Na podstawie IEEFP (EVO) 2009 Międzynarodowy Protokół Finansowania Efektywności Energetycznej (ujednolicone pojęcia) www.evo-world.org 13
Standardy IPMVP 2010 Międzynarodowy Protokół Oceny i Weryfikacji Efektywności www.evo-world.org PN EN15900 Usługi w zakresie efektywności energetycznej 14
IPMVP (EVO) 2010 IPMVP dokumentuje powszechne warunki/metody oceny rezultatów projektów efektywnościowych, dla nabywców, sprzedawców, finansistów. Niektóre z tych warunków/metod można wykorzystać umowach projektowych, chociaż IPMVP nie posługuje się językiem stosowanym umowach. IPMVP zawiera metody opracowane dla różnych poziomów kosztów, dokładności określenia oszczędności jak zakresu przedsięwzięć. IPMVP wprowadza pojęcie planu oceny/pomiarów i weryfikacji (M&V). Taki plan M&V pozwala na opracowywanie wiarygodnych i możliwych do zweryfikowania raportów dotyczących oszczędności. IPMVP ma zastosowanie w przypadku przedsięwzięć efektywnościowych, zarówno w istniejących jak i nowych obiektach oraz w projektach wymiany źródeł zasilania w energię w tym zastosowania odnawialnych źródeł energii. 15
Geneza projektu CombinES W Europie Środkowej najczęściej stosowanymi mechanizmami wsparcia efektywności energetycznej (EE) są subsydia i dotacje bezpośrednie. Zbyt rzadko uwzględniane są możliwości współfinansowania EE za pośrednictwem strony trzeciej poprzez mechanizm umowy o efekt energetyczny (EPC - energy performance contracting). Umowy EPC finansują poprawiające efektywność energetyczną inwestycje o kilkuletnim okresie zwrotu. Objęcie skutecznym i sprawdzonym mechanizmem EPC inwestycji o długim okresie zwrotu wymaga dodatkowego wsparcia odpowiednimi programami subsydiów i dotacji. CombinES kończy właśnie 2 pierwsze etapy: ocenę rynku EPC oraz krajowych programów wsparcia. Rozpoczęte są prace nad propozycjami zmian w programach i stworzenie rekomendacji dla nowego unijnego programu łączącego finansowanie EE z umowami EPC. 16
Dyrektywa 2012/27/UE z dnia 25 października 2012 r. w sprawie efektywności energetycznej (EED) "usługa energetyczna" oznacza fizyczną korzyść, udogodnienie lub pożytek pochodzące z połączenia zużycia energii z wykorzystywaniem technologii energooszczędnych lub działań, które mogą obejmować czynności, utrzymanie i kontrolę niezbędne do świadczenia danej usługi, która jest świadczona na podstawie umowy i która w normalnych okolicznościach prowadzi do sprawdzalnej i wymiernej lub możliwej do oszacowania poprawy efektywności energetycznej lub do oszczędności energii pierwotnej; system zarządzania energią" oznacza zbiór wzajemnie powiązanych lub wzajemnie oddziałujących elementów planu, który wyznacza cel w zakresie efektywności energetycznej oraz określa strategię osiągnięcia tego celu; EPC umowa o EFEKT ENERGETYCZNY (poprawę efektywności energetycznej)" oznacza umowę pomiędzy beneficjentem a dostawcą realizującym środek poprawy efektywności energetycznej, weryfikowaną i monitorowaną w trakcie całego okresu jej obowiązywania, zgodnie z którą inwestycje (roboty, dostawa lub usługa) w ten środek są spłacane w relacji do uzgodnionego w umowie poziomu poprawy efektywności energetycznej lub innego uzgodnionego kryterium ( ) na przykład oszczędności finansowych; - EPC jako preferowany model kontraktu na osiągnięcie poprawy efektywności energetycznej (EPC Energy Performance Contract/ing/) stosowany przez Przedsiębiorstwa Usług Energetycznych tzw. ESCO często udzielających gwarancję uzyskania efektu energetycznego. 17
Doświadczenia krajowe i zagraniczne wskazują, ze prawie w każdej jednostce można zmniejszyć w sposób opłacalny koszty energii od 10-40% a w budynkach publicznych do 50%. Co to znaczy w sposób opłacalny? To znaczy, że koszty zaoszczędzenia energii (koszty zmniejszenia zużycia energii) będą niższe od kosztów zakupu energii, której to dodatkową ilość trzeba by kupić, gdyby nie podjęto działań oszczędnościowych. Wieloletnie skumulowane oszczędności (po dyskoncie) wyznaczają poziom opłacalnych inwestycji w EE, które same się spłacą. 18
Doświadczenie zagraniczne Model biznesowy przedsiębiorstw typu ESCO jest wyjątkowy, łączy różnorodne technologie i usługi niezbędne do wdrożenia u Gospodarza /Klienta energooszczędnych przedsięwzięć opartych na spłacie z oszczędności tzw. Energooszczędnych Samo-spłacalnych Przedsięwzięć. ESCO przygotowują i opracowują, finansują i wdrażają projekty poprawiające EE na zasadzie pod klucz, oceniają i ograniczają towarzyszące ryzyko oraz za swoje usługi otrzymują zapłatę od Gospodarza z oszczędności generowanych przez wdrożone projekty 19
EPC w Niemczech definicje/normy Standard 24198VDMA - dot. Umów o Efekt, Wynik (Performance Contracting): EPC jest kompleksową umową usług energetycznych (planowanie, wdrożenie, eksploatacja, optymalizacja instalacji budynkowych) mającą na celu osiągnięcie zagwarantowanej poprawy. Podstawą [EPC] jest współpraca i umowa. Konieczne inwestycje są refinansowane dzięki gwarantowanym oszczędnościom kosztów w okresie zawartej umowy. Inne istotne Niemieckie normy: DIN EN 15900 Usługi w zakresie efektywności energetycznej DIN 8930 część 5 Modele umów s Trwałe ramy dla umów EPC w Niemczech Niemieckie wzorcowe kontrakty i wytyczne dla EPC są dostępne od ponad 15-stu lat. 20
EPC w Niemczech elementy umowy Usługi gwarantowane przez ESCO: Gwarancja oszczędności energii i udziału Klienta w zrealizowanych oszczędnościach w kosztach główny element umowy Opis inwestycji w majątek, urządzenia (wartość struktura/udział) System zarządzania energią, Energy controlling system Utrzymanie (samych środków poprawy EE lub utrzymanie kompleksowe) Dochowanie wymaganych poziomów komfortu Zawarcie czynnika motywacji użytkownika (system zachęt) Weryfikacja, dokumentowanie oszczędności energii ul. Rymera 3/4; 40-048 048 Katowice; tel./fax 32/203 51 14 E-mail: combines@fewe.pl; www.combines-ce.eu ce.eu 21
Modele finansowania EPC Niemcy Model czasowy, na okres spłaty, strony umawiają się, iż przez cały czas trwania umowy finansujący inwestycję przejmuje oszczędności kosztów energii tzn. Klient spłaca partnera poprzez opłatę umowną obejmującą wartość inwestycji, koszty jej finansowania oraz rozsądny zysk. 22
Modele finansowania EPC - Niemcy Model partycypacyjny: strony umawiają się, iż od początku trwania umowy Klient uzyskuje udział (zwykle 10%) w zrealizowanych oszczędnościach kosztów energii tj. Klient odczuwa zmniejszenie wydatków w budżecie. Czas trwania umowy jest wydłużony 23
Modele finansowania EPC - Niemcy Model partycypacyjny jest w Niemczech stosowany najczęściej, gdyż Klient uzyskuje spadek wydatków energetycznych natychmiast co jest warunkiem uzasadnienia gospodarności działania, Wydatki za usługi energetyczne traktowane są jak wydatki za energię Akceptacja wydłużenia czasu umowy. 24
Program Energy Saving Partnership EPC w budynkach publicznych Berlina, (BEA Berliner Energie Agentur) Od roku 1995 zawarto 24 umowy w ramach programu ESP -objęły ponad 1400 budynków 11,3 mln /rocznie udzielonych gwarancji energetycznych Uzyskane w budżecie Miasta oszczędności ok. 2,7 mln rocznie Wartość zrealizowanych inwestycji ok. 49 mln Redukcja emisji CO2 o 67 900 ton rocznie 25
Berlin: Steglitz-Zehlendorf - w liczbach Pool- (pula) :69 budynków (szkół, przedszkoli) Baseline- Koszty okresu odniesienia- :1.84 mln /rok Oszczędności zagwarantowane:29,4 % = 541,679 /a Wartość Inwestycji : około 2.8 mln Planowana redukcja emisji CO2: 3,973 t/rok Czas trwania kontraktu: 14 Lat Środki zastosowane: nowe kotły w 11 budynkach, zmiana nośnika na gaz, automatyka budynkowa, modernizacja oświetlenia Dotacja:100,000 na zastosowanie technologii OZE 26
Berlin: szpital Hubertus - w liczbach Budynek: szpital ogólny na 300 łóżek, Baseline (roczny koszt energii): 860,000 /rok Zagwarantowane oszczędności:30 % = 140,000 /rok Inwestycje: 0.55 m Redukcja emisji CO2: 2,600 t/rok Okres trwania kontraktu: 12 lat Środki EE wdrożone: modernizacja systemu dostaw ciepła, automatyka budynkowa, scentralizowany system zarządzania energią, zarządzanie zamówiona mocą, jednostki CHP, utrzymanie wszystkich urządzeń grzewczych, chłodzących (wentylacja) sfinansowane przez niższy udział Klienta w oszczędnościach. 27
Podstawy sukcesu ESP wg BEA Obiekty winne funkcjonować przez kolejne 10 lat, Dotychczasowe zużycie energii spójne, rosnące, Możność ustalenia zużycia energii przez innych użytkowników poprzez instalacje liczników. Opłacalność inwestycji w system centralnego ogrzewania, Spełnienie ustalonego wymogu- minimalnej wartości inwestycji Uwzględniony podział oszczędności właściciel najemca Wstępne pilotażowe testy są konieczne/wskazane 28
Doświadczenie i wyniki ESP wg BEA Gwarantowane oszczędności uzyskano w większości przypadków, możliwość uzyskania do 35% oszczędności, 24 umów zrealizowało 15 różnych ESCO, ok.100 podwykonawców MŚP regionu było/jest zaangażowanych we wdrożenia/eksploatację, Wysoka jakość stosowanych środków EE możliwa dzięki wiedzy ESCO, wzrost doświadczenia daje poprawę opłacalności, Dodana wartość, poprawa zarządzania utrzymaniem poprzez scentralizowane zarządzanie przez ESCO, Dotychczas brak sądowych sporów i konieczności skorzystania z gwarancji bankowych, powtórne przetargi EPC dowodem sukcesu, Sukces osiągnięty dzięki trwałym ramom prawnym, ujednoliconym procedurom i umowom wspartym profesjonalnym zarządzaniem procesem 29
Przykłady 15 szkół, Praga, Dzielnica 13 Wymiana instalacji i urządzeń umowa EPC Inwestycja 3,6 mln EUR (spłacana z przyszłych oszczędności w kosztach) Ocieplenie budynku + nowe okna Inwestycja 16 mln EUR Dofinansowanie OP Environment Współfinansowanie właściciel budynków max. 39 % 30
Karczew: łączenie umowy EPC z dotacją programu NFOŚiGW Umowa 2.I.2013 Termomodernizacja i utrzymanie (konserwacja, naprawy, remonty, usuwanie usterek, wymiana uszkodzonych/ zużytych elementów) przez okres 14 lat wszystkich objętych pracami obiektów. (wartość ok.12,9mln przed aneksem /10,5mln zł po) Umowy z NFOŚiGW (program GIS) do PPP -141,5t/rok CO2: Umowa nr 659/2012/Wn-07/OA-TR-ZI/D 8.X. ( 580 158 PLN) Umowa nr 943/2012/Wn-07/OA-TR-ZI/D 17.XII ( 743 643 PLN) Łączna wartość dotacji30%:1 434 180,00zł (UM -110 559 PLN) Wkład własny gminy 70%:3 088 451,00zł (wzrósł przez nr943) 31
Karczew: łączenie umowy EPC z dotacją programu NFOŚiGW 16II2011 burmistrz powołuje zespół ds. PPP III 2011 dwie analizy wstępne XI 2011 Certyfikat Przejrzysta Gmina dla systemu PPP, Etapy procesu 1. Przygotowanie przedsięwzięcia PPP (od koncepcji, PFU, doradztwo zewnętrzne, decyzja negatywna dla samodzielności - realizacja w PPP, 2. Wybór Partnera Prywatnego (Komisja Przetargowa,!! Ścieżka Dialog Konkurencyjny, ogłoszenie, zaproszenie, negocjacje, doprecyzowanie SIWZ, wybór, Umowa 2.I.2013 3. Obecnie: realizacja przez Partnera Prywatnego, zaliczka na dotację, Monitorowanie, nadzór przez Gminę. 32
Karczew dlaczego PPP Termomodernizacja 10 obiektów w ciągu jednego roku, Pewność zastosowania najnowszych technologicznie systemów, Gwarancja osiągnięcia oszczędności w zużyciu energii cieplnej i elektrycznej lub uzupełnienie nieosiągniętego, założonego poziomu poprzez wpłatę Partnera, Zarządzanie przez Partnera Prywatnego obiektami przez 14 lat gwarancja przez ten okres osiągania oszczędności, Dokładne ustalenie (podczas dialogu konkurencyjnego) zakresu planowanych do wykonania prac ustalenie zakresu robót i wysłuchanie uwag/sugestii Partnera, Spłata części opłaty miesięcznej w znacznej mierze pochodząca z wygenerowanych oszczędności, Ustalenie metodologii obliczania oszczędności w uzgodnieniu z Partnerem. 33
Karczew: Cele modernizacji Uzyskanie gwarantowanych oszczędności w ogólnym zużyciu energii cieplnej i elektrycznej: 56% dla energii cieplnej, 20,9% dla energii elektrycznej, Poprawa funkcjonalno funkcjonalności i estetyki w 10-ciu budynkach użyteczności publicznej 34
Karczew: Zakres modernizacji 1. System monitorowania i zarządzania energią 2. System komfortu pomieszczeniowego 3. Modernizacja oświetlenia 4. Modernizacja kotłowni/węzłów cieplnych/instalacji 5. Wymiana okien 6. Izolacja ścian i stropów 35
Dziękuję za uwagę Szymon Liszka s.liszka@fewe.pl www.fewe.pl This project is implemented through the CENTRAL EUROPE Programme co-financed by the ERDF 36