Wymagania na poszczególne oceny z fizyki w kasie rzeciej przy realizacji i podręcznika Świa fizyki 10. Prąd elekryczny Tema według 10.1. Prąd elekryczny w mealach. Napięcie elekryczne podaje jednoskę napięcia (1 V) wskazuje wolomierz, jako przyrząd do pomiaru napięcia Wymagania podsawowe (dosaeczna) opisuje przepływ prądu w przewodnikach, jako ruch elekronów swobodnych posługuje się inuicyjnie pojęciem napięcia elekrycznego wymienia i opisuje skuki przepływu prądu w przewodnikach za pomocą modelu wyjaśnia pojęcie i rolę napięcia elekrycznego zapisuje wzór definicyjny napięcia elekrycznego wykonuje obliczenia, sosując definicję napięcia 10.. Źródła prądu. Obwód elekryczny wymienia źródła napięcia: ogniwo, akumulaor, prądnica buduje najprosszy obwód składający się z ogniwa, żarówki (lub opornika) i wyłącznika 10.3. Naężenie prądu podaje jednoskę naężenia prądu (1 A) buduje najprosszy obwód prądu i mierzy naężenie prądu w ym obwodzie rysuje schema najprosszego obwodu, posługując się symbolami elemenów wchodzących w jego skład oblicza naężenie prądu ze wzoru q I = wskazuje kierunek przepływu elekronów w obwodzie i umowny kierunek prądu mierzy napięcie na żarówce (oporniku) objaśnia proporcjonalność q~ oblicza każdą wielkość ze wzoru q I = przelicza jednoski ładunku (1 C, 1 Ah, 1 As) wykorzysuje w problemach jakościowych związanych z przepływem prądu zasadę zachowania ładunku 1
10.4. Prawo Ohma. Wyznaczanie oporu elekrycznego przewodnika 10.5. Obwody elekryczne i ich schemay podaje jego jednoskę (1 W ) buduje prosy obwód (jeden odbiornik) według schemau mierzy napięcie i naężenie prądu na odbiorniku podaje prawo Ohma mierzy naężenie prądu w różnych miejscach obwodu, w kórym odbiorniki są połączone szeregowo lub równolegle mierzy napięcie na odbiornikach wchodzących w skład obwodu, gdy odbiorniki są połączone szeregowo lub równolegle wykazuje doświadczalnie, że odbiorniki połączone szeregowo mogą pracować ylko równocześnie, a połączone równolegle mogą pracować niezależnie od pozosałych oblicza opór przewodnika na U podsawie wzoru R = I oblicza opór, korzysając z wykresu I(U) rysuje schemay obwodów elekrycznych, w skład kórych wchodzi kilka odbiorników buduje obwód elekryczny zawierający kilka odbiorników według podanego schemau (9.7) wykazuje doświadczalnie proporcjonalność I ~ U i definiuje opór elekryczny przewodnika (9.8) oblicza wszyskie wielkości ze wzoru U R = I sporządza wykresy I(U) oraz odczyuje wielkości fizyczne na podsawie wykresów objaśnia, dlaczego odbiorniki połączone szeregowo mogą pracować ylko równocześnie, a połączone równolegle mogą pracować niezależnie od pozosałych wyjaśnia, dlaczego urządzenia elekryczne są włączane do sieci równolegle uwzględnia niepewności pomiaru na wykresie zależności I(U) oblicza opór zasępczy w połączeniu szeregowym i równoległym odbiorników objaśnia rolę bezpiecznika w insalacji elekrycznej wyjaśnia przyczyny zwarcie w obwodzie elekrycznym wyjaśnia przyczyny porażeń prądem elekrycznym oblicza niepewności przy pomiarach miernikiem cyfrowym 10.6. Praca i moc prądu elekrycznego odczyuje i objaśnia dane z abliczki znamionowej odbiornika odczyuje zużyą energię elekryczną na liczniku podaje przykłady pracy wykonanej przez prąd elekryczny podaje jednoski pracy prądu 1 J, 1 kwh podaje jednoskę mocy 1 W, 1 kw podaje rodzaj energii, w jaki zmienia się energia elekryczna w doświadczeniu, w kórym wyznaczamy ciepło właściwe wody za pomocą czajnika elekrycznego oblicza pracę prądu elekrycznego ze wzoru W = UI oblicza moc prądu ze wzoru P= UI przelicza jednoski pracy oraz mocy prądu opisuje doświadczalne wyznaczanie mocy żarówki (9.9) objaśnia sposób, w jaki wyznacza się ciepło właściwe wody za pomocą czajnika elekrycznego (9.5) oblicza każdą z wielkości wysępujących we wzorach W = UI U R W = W = I R opisuje przemiany energii elekrycznej w grzałce, silniku odkurzacza, żarówce objaśnia sposób dochodzenia do P wzoru cw = m D T wykonuje obliczenia zaokrągla wynik do rzech cyfr znaczących rozwiązuje problemy związane z przemianami energii w odbiornikach energii elekrycznej podaje definicję sprawności urządzeń elekrycznych podaje przykłady możliwości oszczędzania energii elekrycznej
11. Zjawiska magneyczne. Fale elekromagneyczne Tema według 11.1. Właściwości magnesów rwałych 11.. Przewodnik z prądem jako źródło pola magneycznego podaje nazwy biegunów magneycznych i opisuje oddziaływania między nimi opisuje sposób posługiwania się kompasem demonsruje działanie prądu w przewodniku na igłę magneyczną umieszczoną w pobliżu, w ym: zmiany kierunku wychylenia igły przy zmianie kierunku prądu oraz zależność wychylenia igły od pierwonego jej ułożenia względem przewodnika (9.10) opisuje działanie elekromagnesu na znajdujące się w pobliżu przedmioy żelazne i magnesy Wymagania podsawowe (dosaeczna) opisuje zachowanie igły magneycznej w pobliżu magnesu wyjaśnia zasadę działania kompasu sosuje regułę prawej dłoni w celu określenia położenia biegunów magneycznych dla zwojnicy, przez kórą płynie prąd elekryczny opisuje budowę elekromagnesu opisuje oddziaływanie magnesu na żelazo i podaje przykłady wykorzysania ego oddziaływania do opisu oddziaływania używa pojęcia pola magneycznego opisuje pole magneyczne zwojnicy opisuje rolę rdzenia w elekromagnesie wyjaśnia zasosowania elekromagnesu (np. dzwonek elekryczny) za pomocą linii przedsawia pole magneyczne magnesu i Ziemi podaje przykłady zjawisk związanych z magneyzmem ziemskim opisuje właściwości magneyczne subsancji wyjaśnia, dlaczego nie można uzyskać pojedynczego bieguna magneycznego 11.3. Zasada działania silnika zasilanego prądem sałym 11.4. Zjawisko indukcji elekromagneycznej objaśnia, jakie przemiany energii zachodzą w silniku elekrycznym podaje przykłady urządzeń z silnikiem na podsawie oddziaływania elekromagnesu z magnesem wyjaśnia zasadę działania silnika na prąd sały podaje informacje o prądzie zmiennym w sieci elekrycznej buduje model i demonsruje działanie silnika na prąd sały wyjaśnia zjawisko indukcji elekromagneycznej wskazuje znaczenie odkrycia ego zjawiska dla rozwoju cywilizacji 11.5. Fale elekromagneyczne wskazuje najprossze przykłady zasosowania fal elekromagneycznych nazywa rodzaje fal elekromagneycznych (radiowe, mikrofale, promieniowanie podczerwone, świało widzialne, promieniowanie nadfioleowe, rengenowskie) podaje inne przykłady zasosowania fal elekromagneycznych omawia widmo fal elekromagneycznych podaje niekóre ich właściwości (rozchodzenie się w próżni, szybkość 8 c= 3 10 m s, różne długości fal) opisuje fale elekromagneyczne jako przenikanie się wzajemne pola magneycznego i elekrycznego 3
1. Opyka Tema według 1.1. Źródła świała. Prosoliniowe rozchodzenie się świała podaje przykłady źródeł świała Wymagania podsawowe (dosaeczna) opisuje sposób wykazania, że świało rozchodzi się po liniach prosych wyjaśnia powsawanie obszarów cienia i półcienia za pomocą prosoliniowego rozchodzenia się świała w ośrodku jednorodnym objaśnia zjawiska zaćmienia Słońca i Księżyca 1.. Odbicie świała. wskazuje ką padania i odbicia od powierzchni gładkiej podaje prawo odbicia opisuje zjawisko rozproszenia świała na powierzchniach chropowaych 1.3. Obrazy w zwierciadłach płaskich wywarza obraz w zwierciadle płaskim podaje cechy obrazu powsającego w zwierciadle płaskim rysuje konsrukcyjnie obraz punku lub odcinka w zwierciadle płaskim rysuje konsrukcyjnie obraz dowolnej figury w zwierciadle płaskim 1.4. Obrazy w zwierciadłach kulisych szkicuje zwierciadło kulise wklęsłe wywarza obraz w zwierciadle kulisym wklęsłym wskazuje prakyczne zasosowania zwierciadeł kulisych wklęsłych opisuje oś opyczną główną, ognisko, ogniskową i promień krzywizny zwierciadła wykreśla bieg wiązki promieni równoległych do osi opycznej po jej odbiciu od zwierciadła wymienia cechy obrazów orzymywanych w zwierciadle kulisym rysuje konsrukcyjnie obrazy w zwierciadle wklęsłym objaśnia i rysuje konsrukcyjnie ognisko pozorne zwierciadła wypukłego 1.5. Zjawisko załamania świała na granicy dwóch ośrodków podaje przykłady wysępowania zjawiska załamania świała doświadczalnie bada zjawisko załamania świała i opisuje doświadczenie (9.11) szkicuje przejście świała przez granicę dwóch ośrodków i oznacza ką padania i ką załamania wyjaśnia pojęcie gęsości opycznej (im większa szybkość rozchodzenia się świała w ośrodku ym rzadszy ośrodek) opisuje zjawisko całkowiego wewnęrznego odbicia wyjaśnia budowę świałowodów opisuje ich wykorzysanie w medycynie i do przesyłania informacji 1.6. Przejście świała przez pryzma. Barwy rozpoznaje ęczę jako efek rozszczepienia świała słonecznego wyjaśnia rozszczepienie świała w pryzmacie posługując się pojęciem świało białe opisuje świało białe, jako mieszaninę barw wyjaśnia pojęcie świała jednobarwnego (monochromaycznego) i prezenuje je za pomocą wskaźnika laserowego wyjaśnia, na czym polega widzenie barwne wyjaśnia działanie filrów opycznych 1.7. Soczewki skupiające i rozpraszające posługuje się pojęciem ogniska, ogniskowej i osi głównej opycznej opisuje bieg promieni równoległych do osi opycznej, przechodzących przez soczewkę skupiającą i rozpraszającą doświadczalnie znajduje ognisko i mierzy ogniskową soczewki skupiającej oblicza zdolność skupiającą soczewki 1 ze wzoru z = i wyraża ją f w diopriach 4
1.8. Orzymywanie obrazów za pomocą soczewek. Wady wzroku. Krókowzroczność i dalekowzroczność wywarza za pomocą soczewki skupiającej osry obraz przedmiou na ekranie (9.14) podaje rodzaje soczewek (skupiająca, rozpraszająca) do korygowania każdej z wad wzroku rysuje konsrukcje obrazów wyworzonych przez soczewki skupiające rozróżnia obrazy rzeczywise, pozorne, prose, odwrócone, powiększone, pomniejszone wyjaśnia, na czym polegają wady wzroku: krókowzroczności i dalekowzroczności opisuje zasadę działania prosych przyrządów opycznych (lupa, oko) rysuje konsrukcje obrazów wyworzonych przez soczewki rozpraszające wyjaśnia zasadę działania innych przyrządów opycznych np. aparau foograficznego) podaje znak zdolności skupiającej soczewek korygujących krókowzroczność i dalekowzroczność 1.9. Porównanie rozchodzenia się fal mechanicznych i elekromagneycznych. Maksymalna szybkość przekazywania informacji wymienia ośrodki, w kórych rozchodzi się każdy z ych rodzajów fal porównuje szybkość rozchodzenia się obu rodzajów fal wyjaśnia ranspor energii przez fale sprężyse i elekromagneyczne porównuje wielkości fizyczne opisujące e fale i ich związki dla obu rodzajów fal opisuje mechanizm rozchodzenia się obu rodzajów fal wymienia sposoby przekazywania informacji i wskazuje rolę fal elekromagneycznych W odpowiednich miejscach w nawiasach podano numery doświadczeń obowiązkowych zgodnie z podsawą programową. Umiejęności wymienione w wymaganiach przekrojowych nauczyciel kszałuje na każdej lekcji i przy każdej sprzyjającej okazji. 5