Najważniejsze wydarzenia gospodarcze

Q3 11 Q4 11 Q1 12 Q2 12 Q3 12 Q4 12 Q1 13 Q2 13 Q3 13 Q4 13 Q1 14 Q2 14 Q3 14 Q3 11 Q4 11 Q1 12 Q2 12 Q3 12 Q4 12 Q1 13 Q2 13 Q3 13 Q4 13 Q1 14 Q2 14 Q3 14 Warszawa, dnia 8 grudnia 214 r. II 3 I Wybrane informacje Najważniejsze wydarzenia gospodarcze o wydarzeniach w otoczeniu makroekonomicznym 1 PKB Polski w III kw. 214 r. wzrósł o 3,3% r/r, wobec 3,5% r/r w II kw. Za wzrost odpowiadał przede wszystkim popyt krajowy, choć jego dynamika była nieco niższa (4,9% r/r wobec 5,6% r/r w II kw.). Eksport netto przyczynił się do obniżenia wzrostu, ze względu na szybszy wzrost importu obniżenia wzrostu, ze względu na szybszy wzrost importu (7,3% r/r) niż eksportu (3,8% r/r). Wśród składowych popytu krajowego widoczny był wzrost dynamiki konsumpcji prywatnej (3,2% r/r) i inwestycji (9,9% r/r). Niższa niż w II kw. była dynamika konsumpcji publicznej (3,5% r/r) i oraz przyrost zapasów. PKB Wpływ poszczególnych składowych na wzrost PKB 7, Eksport netto Zmiana zapasów 6, 4,8 5,1 Inwestycje 5, Konsumpcja publiczna 3,7 Konsumpcja prywatna 4, PKB r/r 3, 3,4 3,5 3,3 3, 2,2 2,3 2, 1,, -1, -2, -3, 1,3,5,7,2 Porównanie Q2 i Q3 6, 5, 1,4,4 4, 1,8 3, 1,5 2,,7,7 1, 1,8 2,, -1, -1,9-1,6-2, Q2 14 Q3 14 5, 4, 3, 2, 1,, Dynamika PKB wyrównanego sezonowo 4,6 PKB r/r 4,3 PKB kw/kw 3,7 3,5 3,4 3,4 2,7 2,3 2,1 1,5 1,1 1,2,8,8,9 1,1,2,4,6,7,9,3,1,,, OECD prognozuje, że w 214 r. dynamika PKB Polski wyniesie 3,3%. W 215 r. natomiast ma zwolnić do 3,%, głównie za sprawą czynników zewnętrznych, takich jak bardzo niski wzrost w strefie euro oraz kryzys na Ukrainie i spadek dynamiki PKB Rosji. W 216 r. OECD prognozuje przyspieszenie wzrostu do 3,5%, na skutek dalszego wzrostu popytu krajowego, wynikającego z polepszenia sytuacji na rynku pracy, poprawy klimatu inwestycyjnego oraz napływu środków z funduszy europejskich. 1

lut 3 cze 3 paź 3 lut 4 cze 4 paź 4 lut 5 cze 5 paź 5 lut 6 cze 6 paź 6 lut 7 cze 7 sty 3 cze 3 lis 3 kwi 4 wrz 4 lut 5 lip 5 gru 5 maj 6 paź 6 mar 7 sie 7 paź 7 lut 8 sty 8 cze 8 paź 8 cze 8 lis 8 lut 9 cze 9 kwi 9 paź 9 lut 1 wrz 9 lut 1 cze 1 paź 1 lip 1 gru 1 lut 11 cze 11 maj 11 paź 11 lut 12 paź 11 mar 12 cze 12 sie 12 paź 1. 2 przyczyniły W październiku inflacja CPI w Polsce spadła do -,6% r/r, tj. do najniższego poziomu w historii. Do pogłębienia spadku wskaźnika (z -,3% r/r we wrześniu) się spadki cen żywności i paliw oraz niektórych usług. Ceny żywności były o 2,4% niższe niż przed rokiem oraz o,2% niższe w relacji do września. Spadek cen ropy naftowej, który w II połowie 214 r. wyniósł ponad 3%, skutkował pogłębieniem spadku cen paliw do -4,7% r/r. Ponadto na listopadowym spotkaniu państw należących do OPEC zdecydowano o utrzymaniu dotychczasowego poziomu produkcji ropy, co wywołało dalszy, silny spadek jej cen. Spadały również wskaźniki inflacji bazowej, która w październiku wyniosła,2% r/r, wobec,7% r/r we wrześniu. Spadkowi inflacji sprzyja także niska dynamika cen w otoczeniu gospodarczym Polski w strefie euro na poziomie,4% r/r, a w 5 państwach UE (poza Polską) poniżej zera. 7 Inflacja CPI Inflacja w Polsce Inflacja bazowa netto 6 5 4 3 2 Stopa referencyjna NBP Cel inflacyjny NBP 1-1,7,2 -,3 -,6 Oczekiwania odnośnie do kształtowania się inflacji w kolejnych miesiącach wskazują na brak istotnej presji na wzrost cen. W listopadzie NBP opublikował nowy Raport o inflacji. Zawarte w nim projekcje zarówno inflacji, jak i PKB, zostały obniżone w całym horyzoncie prognozy w porównaniu do projekcji z lipca. Zgodnie z centralną ścieżką projekcji, inflacja w 215 r. wyniesie 1,1% i dopiero w 216 r. przekroczy dolny przedział odchyleń od celu inflacyjnego NBP, osiągając 1,6%. Prognozy inflacji zostały obniżone ze względu na niekorzystne zmiany w otoczeniu gospodarczym polski, zwiększenie się ujemnej luki popytowej (do -1,1% potencjalnego PKB, wobec -,7% w lipcu), spadek cen surowców w skali globalnej oraz obniżenie prognoz wykorzystania funduszy unijnych. 2

lis 14 gru 14 21 Q1 21 Q2 21 Q3 21 Q4 211 Q1 211 Q2 211 Q3 211 Q4 212 Q1 212 Q2 212 Q3 212 Q4 213 Q1 213 Q2 213 Q3 213 Q4 214 Q1 214 Q2 214 Q3 Q1 211 Q2 211 Q3 211 Q4 211 Q1 212 Q1 212 Q2 212 Q3 212 Q4 212 Q1 213 Q2 213 Q3 213 Q4 213 Q1 214 Q2 214 1. 3 Istotny wpływ, zarówno na wzrost gospodarczy w Polsce, jak i na inflację CPI, wywarł konflikt ukraińsko-rosyjski. Pogłębiający się spadek dynamiki PKB w Rosji i nałożone przez nią embargo na import części produktów z państw UE oraz zapaść oraz gospodarcza zapaść gospodarcza na Ukrainie, na ograniczyły wymianę handlową Polski z tymi państwami. Wydarzenia te wpłynęły na obniżenie wzrostu polskiego PKB w 214 r. (wg szacunków MG) o ok.,6 p.p. Spadek popytu z Ukrainy i Rosji oraz embargo skutkowały ponadto wzrostem podaży części produktów w Polsce, co przyczyniło się do pogłębienia spadku inflacji CPI. 6 5 4 3 2 1 Dynamika PKB Rosji (r/r) 5, 5,1 5,2 5, 4,9 4,1 4,3 3,8 3,3 3,3 3, 2, 2, 1,3 1,,8,9,8,7 8 6 4 2-2 -4 5,5 4,4 6,7 5,1 Dynamika PKB Ukrainy (r/r) 2,4 3-1,3-2,4-1,1-1 -,9 3,7-1,2-6 -4,6-5,1 Konflikt z Ukrainą spowodował wzrost niepewności inwestorów w Rosji, co w połączeniu z międzynarodowymi sankcjami oraz silnym spadkiem cen ropy naftowej, skutkowało odpływem kapitału za granicę i silną deprecjacją rubla o ok. 4% względem dolara i 3% do euro od początku roku. 68 66 64 62 6 58 56 54 52 5 Od początku roku rubel osłabił się o: 39,9% do dolara 33,2% do euro Kurs USD/RUB i EUR/RUB Od momentu rozpoczęcia konfliktu na Ukrainie (tj. od marca br.) kurs rubla osłabił się o: 31,1% do dolara 25,8% do euro 56 54 52 5 48 46 44 42 4 38 48 46 44 EUR-RUB USD-RUB 36 34 32 3

W efekcie wzrosła wartość zagranicznych zobowiązań rosyjskich firm, co przy nagłym spadku podaży waluty na rynku, skutkuje problemami ze spłacalnością tego zadłużenia. Czynniki te wpłynęły negatywnie na wzrost gospodarczy Rosji w 214 r. Bank Rosji, OECD, MFW i KE prognozują, że w całym roku wzrost wyniesie,2%-,3%, podczas gdy w 213 r. PKB wzrósł o 1,3%. Wg Banku Rosji i OECD w 215 r. dynamika PKB kraju wyniesie,%. Bardziej optymistyczne są prognozy Komisji Europejskiej i MFW: Prognozy PKB dla Rosji 214 215 216 Bank Rosji,3,,1 OECD,3, 1,6 MFW,2,5 2, KE,3,3 1,3 Szczególnie trudna w ostatnich miesiącach była sytuacja Ukrainy. PKB kraju spadł w pierwszej połowie roku o ok 5% r/r, natomiast MFW, ukraiński bank centralny oraz The Economist prognozują, że w całym 214 r. spadek może sięgnąć odpowiednio 6,5%, 7,5% i 1%. W efekcie konfliktu, od początku roku ukraińska hrywna straciła ok. 5% w relacji do dolara oraz 4% do euro. Bardzo silna przecena waluty skutkowała dynamicznym wzrostem inflacji do blisko 2% r/r w październiku br., podczas gdy na początku roku była zbliżona do zera. Dotychczas MFW wraz z międzynarodowymi pożyczkodawcami przekazali Ukrainie ok. 7 mld USD wsparcia finansowego. Jak wskazuje Financial Times obecnie potrzeba kolejnych 15 mld USD na stabilizację ukraińskiej gospodarki i finansów publicznych oraz ograniczenie negatywnych efektów agresywnej polityki ze strony Rosji. 1. 4 214 OECD opublikowała w listopadzie nowe zestawienie prognoz gospodarczych, zgodnie z którymi niski obecnie wzrost globalnego PKB, szacowany na 3,3% w r., powinien wzrosnąć w 215 i 216 r. do 3,7% i 3,9%. OECD - prognozy PKB 213 214 215 216 Świat 3,1 3,3 3,7 3,9 USA 2,2 2,2 3,1 3, strefa euro -,4,8 1,1 1,7 Japonia 1,5,4,8 1, BRIICS 5,5 5,1 5,4 5,6 OECD wskazuje, że wzrost w rozwiniętych gospodarkach będzie zróżnicowany. PKB będzie rósł szybciej w USA i Wielkiej Brytanii (odpowiednio 3,1% i 2,7% w 215 r.), podczas gdy wzrost w strefie euro i Japonii prognozowany jest na wyraźnie niższym poziomie, odpowiednio 1,1% i,8%. 4

Jako jedno z ważniejszych ryzyk wśród państw wysokorozwiniętych wskazano na wysoki poziom bezrobocia oraz niską inflację w strefie euro, które stanowią główne ryzyko dla ożywienia światowej gospodarki. W celu pobudzenia wzrostu gospodarczego w strefie, pod koniec listopada przewodniczący KE Jean-Claude Juncker zaproponował stworzenie 3-letniego planu inwestycyjnego dla państw UE, o wartości ok. 315 mld EUR. Będzie on prowadzony przez powołany w tym celu Fundusz na rzecz Inwestycji Strategicznych we współpracy z Europejskim Bankiem Inwestycyjnym i ma się przyczynić się do stworzenia 1,3 mln nowych miejsc pracy. Również wśród największych gospodarek rozwijających się (BRICS) pojawiła się wyraźna rozbieżność w tempie wzrostu gospodarczego. OECD prognozuje, że dynamika PKB Chin i Indii w 215 r. wyniesie 7,1% i 6,6%. Brazylia powoli wychodzi z odnotowanej w I połowie 214 r. recesji i w 215 jej PKB wzrośnie o 1,5%, natomiast Rosja wchodzi w fazę stagnacji. 5

III 3 Sytuacja makroekonomiczna Polska OECD w opublikowanym w listopadzie raporcie Economic Outlook przedstawiła prognozy gospodarcze dla Polski: Wg OECD obecny, lekki spadek dynamiki PKB był efektem głównie czynników zewnętrznych, tj. niskiego wzrostu w strefie euro oraz konfliktu rosyjsko-ukraińskiego, który negatywnie wpłynął na PKB tych państw, a także zmniejszył zaufanie inwestorów do stabilności sytuacji gospodarczej w Europie. Jednocześnie coraz korzystniej kształtowała się sytuacja wewnętrzna, ze względu na wzrost zatrudnienia i realnych dochodów, co przełożyło się na poprawę nastrojów konsumenckich i wzrost konsumpcji. Zdaniem OECD obniżki stóp procentowych NBP w II połowie 214 r. będą wspierały wzrost gospodarczy w Polsce, przy czym wskazana jest jeszcze jedna obniżka na przełomie 214/15 r. Sytuacja fiskalna polski w kolejnych latach powinna w dalszym ciągu się poprawiać. W 215 r. deficyt spadnie poniżej 3,% PKB, pomimo zapowiedzianego wsparcia finansowego dla rodzin z dziećmi oraz emerytów, którego koszt szacuje się na,2% PKB. Prognoza gospdoarcza OECD dla Polski 211 212 213 214 215 216 ceny bieżące (mld PLN) Zmiana procentowa, ceny stałe z roku 21 PKB 1 553,6 1,8 1,7 3,3 3, 3,5 Konsumpcja prywatna 954,2,9 1, 2,3 2,9 3,3 Konsumpcja publiczna 281,4,2 2,1 1,5 2,5 2,4 Inwestycje 315,6-1,5,9 9,4 5,1 6, Akumulacja 1 551,1,3 1,2 3,5 3,3 3,7 przyrost zapasów (1) 29,8 -,6 -,9,,, Popyt krajowych 1 581, -,4,2 3,5 3,3 3,7 Eksport 67,2 4,3 5, 3,8 3,3 5,9 Import 697,5 -,6 1,8 6,6 4, 6,4 eksport netto (1) -27,4 2,1 1,4-1,2 -,2 -,1 Inflacja CPI (%) - 3,6 1,,1,6 1,6 Stopa bezrobocia (%) - 1,1 1,3 9,2 8,6 8,2 Bilans sektora finansów publicznych (% PKB) - -3,7-4, -3,3-2,9-2,6 Dług publiczny (% PKB) - 61,2 62,3 55,7 57,2 57,9 Saldo rachunku bieżącego (% PKB) - -3,7-1,4 -,9-1,4-1,5 (1) kontrybucja do wzrostu PKB Prognozy OECD OECD szacuje, że dynamika PKB Polski na przełomie 214/15 r. przestanie hamować i wraz z wygasaniem negatywnych czynników zewnętrznych, dalszą poprawą popytu krajowego oraz napływem środków z funduszy europejskich, wzrost gospodarczy przyspieszy, osiągając 3,5% w 216 r. 6

Bieżąca koniunktura Wzrost PKB Polski w III kw. 214 r. wyniósł 3,3% r/r, wobec 3,5% r/r w II kw. Głównym czynnikiem wzrostu gospodarczego był popyt krajowy, który wzrósł o 4,9% r/r i podniósł wskaźnik o 4,9 p.p. Wzrost popytu krajowego skutkował przyspieszeniem importu, podczas gdy spadek popytu zagranicznego obniżył dynamikę eksportu, w efekcie czego eksport netto obniżył wskaźnik o 1,6 p.p. Popyt krajowy rósł m.in. za sprawą poprawiającej się sytuacji na rynku pracy oraz niskiej inflacji, co przyczyniło się do poprawy sytuacji finansowej gospodarstw domowych, których spożycie wzrosło o 3,2% r/r (2, p.p. do PKB). Dynamika spożycia publicznego utrzymała się na wysokim poziomie 3,5% r/r (podwyższając PKB o,7 p.p). Od początku roku utrzymuje się także bardzo wysoka dynamika inwestycji (9,9% r/r, 1,8 p.p. do PKB), której towarzyszy wzrost kredytów dla przedsiębiorstw. Składowe wzrostu PKB - dynamika (%, r/r) Wyszczególnienie II kw. III kw. I-III kw. Popyt krajowy 5,6 4,9 4,7 Spożycie ogółem 3,1 3,3 2,9 - w sektorze gospodarstw domowych 3, 3,2 3,1 - publiczne 3,7 3,5 2,4 Akumulacja brutto 18,1 12, 13,7 w tym: Nakłady brutto na środki trwałe 8,7 9,9 9,8 Eksport 4,8 3,8 5,2 Import 9,4 7,3 8, Produkt krajowy brutto 3,5 3,3 3,4 Wartość dodana brutto 3,3 3,1 3,1 w tym: Przemysł 3,2 3,1 3,4 Budownictwo 7,6 3,2 5,8 Handel 3,7 3,5 3,6 Źródło: GUS Produkcja przemysłowa wzrosła w październiku o 1,6% r/r, wobec 4,2% r/r we wrześniu. Po odsezonowaniu wzrost wyniósł 1,5% r/r, a więc tyle samo co we wrześniu. Wzrosty produkcji odnotowano w 2 spośród 34 działów przemysłu. Najszybciej rosła produkcja mebli (16,9% r/r) i elektroniki (1,1% r/r), a więc w kategoriach o wysokim udziale eksportu. Spadała natomiast produkcja w górnictwie i wydobywaniu (-8,2% r/r) oraz w wytwarzaniu energii elektrycznej (-3,1% r/r). Produkcja budowlano-montażowa spadła o 1,% r/r, wobec wzrostu o 5,6% r/r we wrześniu. Pomimo niskiej dynamiki produkcji, pojawiają się pewne symptomy ożywienia w sektorze przemysłowym. W październiku, po 2 miesiącach spadków, odnotowano wzrost nowych zamówień dla przemysłu (o 1,8% r/r). Na poprawę koniunktury wskazywał dalszy wzrost PMI, który wyniósł w listopadzie 53,2 pkt. i był najwyższy od marca br. W raporcie o PMI wskazano przede wszystkim na przyspieszenie produkcji, wzrost nowych zamówień (w tym pierwszy od 7 miesięcy wzrost zamówień eksportowych) oraz na zwiększenie udziału nowych rynków w Europie Centralnej w wymianie handlowej z Polską. W październiku wartość sprzedaży detalicznej wzrosła o 2,3% r/r, natomiast w ujęciu realnym o 3,7% r/r (we wrześniu było to odpowiednio 1,6% r/r i 3,% r/r). Najszybciej rosła sprzedaż farmaceutyków i kosmetyków (1,9% r/r), odzieży i obuwia (8,5% r/r) Spadła wartość sprzedaży paliw (-6,% r/r, głównie w efekcie spadku ich cen) oraz pojazdów mechanicznych (-3,% r/r). Kontynuacja poprawy sytuacji na rynku pracy, w połączeniu ze spadkiem cen towarów i usług, wpływa pozytywnie na siłę nabywczą gospodarstw domowych oraz na nastroje konsumenckie i skłonność do konsumpcji. Poprawa ta widoczna jest również w danych o PKB za III kw. br. 7

lis 14 Stopa bezrobocia spadła w październiku do 11,3%, tj. o,2 p.p. względem września i o 1,7 p.p. poniżej poziomu z października ub.r. Wg MPiPS w listopadzie stopa bezrobocia rejestrowanego nie powinna wzrosnąć i na koniec 214 r. prawdopodobnie ukształtuje się poniżej poziomu 12% (na koniec 213 r. wyniosła 13,4%). Dynamika zatrudnienia w sektorze przedsiębiorstw utrzymała się na dotychczasowym poziomie,8% r/r. Wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw wzrosły w październiku o 3,8% r/r nominalnie (4,4% r/r w ujęciu realnym). W październiku inflacja CPI w Polsce spadła do -,6% r/r, tj. do najniższego poziomu w historii. Do pogłębienia spadku wskaźnika (z -,3% r/r we wrześniu) przyczyniły się m.in. spadki cen żywności i paliw oraz niektórych usług. Ceny żywności były o 2,4% niższe niż przed rokiem oraz o,2% w relacji do września, przy czym widoczny jest silny spadek cen owoców i warzyw w ostatnich miesiącach, będący m.in. efektem nałożonego przez Rosję embarga. W ostatnich miesiącach miał miejsce silny spadek cen ropy naftowej. Od czerwca br. cena surowca spadła o ok. 4%, skutkując spadkiem cen paliw, który w październiku sięgnął -4,1% r/r i -1,% m/m. Kontynuacja spadku będzie oddziaływała na obniżenie wskaźnika CPI również w listopadzie. 16 15 14 13 12 Ceny żywności (grudzień roku poprzedniego = 1) 212 213 214 12 115 11 15 1 95 Ropa naftowa (USD/baryłka) 11 9 1 85 99 8 98 97 96 I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII 75 7 65 Brent WTI 72,1 65,9 Źródło: opracowanie własne Do spadku inflacji CPI przyczynił się również spadek inflacji bazowej (po wyłączeniu cen żywności i energii), która w październiku wyniosła,2% r/r, wobec,7% r/r we wrześniu. Był to m.in. efekt spadku rocznej dynamiki cen usług związanych z łącznością do -,4% r/r (z 4,% r/r we wrześniu) i transportem (-1,2% r/r). Ponadto niezmiennie poniżej zera kształtuje się dynamika cen odzieży i obuwia (-4,6% r/r). Oczekiwania inflacyjne w październiku, podobnie jak w poprzednich miesiącach, ukształtowały się na poziomie,2% dla średniej stopy inflacji w ciągu kolejnych 12 m-cy. NBP publikuje także wskaźnik oczekiwań inflacyjnych będący różnicą między odsetkiem respondentów oczekujących, że wskaźnik CPI będzie wyższy niż obecnie, a odsetkiem respondentów oczekujących, że CPI spadnie. W październiku był on najniższy w historii badania i wyniósł -34. Bardzo niska inflacja w otoczeniu gospodarczym Polski, w tym zjawiska deflacyjne występujące w części państw Unii Europejskiej (Grecja, Bułgaria, Węgry, Hiszpania i Słowacja), skutkowały dalszym spadkiem cen importu (o 7,7% r/r w sierpniu). 8

Q2 12 Q3 12 Q4 12 Q1 13 Q2 13 Q3 13 Q4 13 Q1 14 Q2 14 Q3 14 Q4 14 Q1 15 Q2 15 Q3 15 Q4 15 Q1 16 Q2 16 Q3 16 Q4 16 Q2 12 Q3 12 Q4 12 Q1 13 Q2 13 Q3 13 Q4 13 Q1 14 Q2 14 Q3 14 Q4 14 Q1 15 Q2 15 Q3 15 Q4 15 Q1 16 Q2 16 Q3 16 Q4 16 sty 11 kwi 11 lip 11 paź 11 sty 12 kwi 12 lip 12 sty 11 mar 11 maj 11 lip 11 wrz 11 lis 11 sty 12 mar 12 maj 12 lip 12 wrz 12 lis 12 6, Oczekiwania inflacyjne konsumentów 3 2 Dynamika cen importu 5, 2 15 4, 1 1 3, 5 2, -1 1, -2, -1, Inflacja bieżąca (%) Średnia oczekiwana stopa inflacji w ciągu najbliższych 12 m-cy (%) Wskaźnik oczekiwań (prawa oś) -5-3 -4-1 -7,7 Źródło: opracowanie własne Oczekiwania odnośnie do kształtowania się inflacji w kolejnych miesiącach wskazują na brak istotnej presji na wzrost cen. W listopadzie NBP opublikował nowy Raport o inflacji 1. Zawarte w nim projekcje zarówno inflacji, jak i PKB, zostały obniżone w całym horyzoncie prognozy w porównaniu do projekcji z lipca. Zgodnie z centralną ścieżką projekcji, inflacja w 215 r. wyniesie 1,1% i dopiero w 216 r. przekroczy dolny przedział odchyleń od celu inflacyjnego NBP, osiągając 1,6%. Obniżenie prognoz wynika z niekorzystnych zmian w otoczeniu gospodarczym Polski, zwiększenia się ujemnej luki popytowej (do -1,1% potencjalnego PKB, wobec -,7% w lipcu), spadku cen surowców w skali globalnej oraz obniżeniem prognoz wykorzystania funduszy unijnych. 4, 3,8 3,6 3,4 3,2 3, 2,8 2,6 2,4 2,2 2, 1,8 1,6 1,4 1,2 1,,8,6,4 Kolejne projekcje PKB (%; r/r) Marzec 214 Lipiec 214 Listopad 214 Rzeczywisty przebieg dynamiki PKB 4, 3,8 3,6 3,4 3,2 3, 2,8 2,6 2,4 2,2 2, 1,8 1,6 1,4 1,2 1,,8,6,4,2, -,2 -,4 -,6 Kolejne projekcje inflacji (%; r/r) Marzec 214 Lipiec 214 Listopad 214 Rzeczywisty przebieg inflacji CPI Źródło: materiał NBP, opracowanie własne. Finanse publiczne Deficyt budżetu państwa po październiku wyniósł 27,2 mld PLN, tj. 57,4% całorocznego planu na poziomie 47,5 mld PLN i był niższy niż założono w harmonogramie na ten okres o 16,3 mld PLN. Dochody budżetowe w okresie styczeń-październik wyniosły 235,8 mld PLN (84,9% całorocznego planu) i były wyższe niż założono w harmonogramie o 8,3 mld PLN. Poprawie wyniku budżetu sprzyjał wzrost dochodów podatkowych, w tym dochodów z PIT i CIT o odpowiednio 5,4% r/r i 4,9% r/r oraz z VAT o 4,% r/r, przy spadku dochodów z akcyzy o 4,1% r/r. Wydatki budżetowe w analizowanym okresie wyniosły 263, mld PLN (8,9% planu) i były niższe niż w harmonogramie o 8 mld PLN. Wg MF na koniec 214 r. deficyt budżetowy powinien wynieść ok. 3 mld PLN. 1 Raport przygotowano w oparciu o dane dostępne do 23 października. 9

Europa Zachodnia OECD prognozuje, że PKB strefy euro w 214 r. wzrośnie o,8%, a w 215 r. przyspieszy tylko nieznacznie do 1,1%. Niski poziom wzrostu gospodarczego w strefie euro jest efektem m.in. nadmiernego zadłużenia, zarówno publicznego, jak i prywatnego, wysokiego poziomu bezrobocia oraz nie najlepszej kondycji sektora bankowego i trudnego dostępu do kredytu. Wysoki poziom niewykorzystanych mocy produkcyjnych generuje presję na dalsze obniżanie cen. Poniżej przedstawiono poprzednie prognozy OECD oraz faktyczną ścieżkę wzrostu gospodarczego w strefie euro: Poprzednie prognozy OECD wzrostu PKB w strefie euro Źródło: OECD Państwa strefy euro wg OECD powinny znacznie zwiększyć tempo reform strukturalnych, szczególnie na rynku pracy. Ponadto państwa, w których sytuacja finansów publicznych jest stabilna, powinny wspierać wzrost gospodarczy poprzez ekspansję fiskalną, pilnując jednocześnie wypełnienia kryteriów z Maastricht. OECD jest zdania, że ze względu na bardzo niski wzrost gospodarczy w strefie euro oraz ryzyko deflacji, EBC powinno w dalszym ciągu zwiększać ekspansję monetarną, m.in. poprzez wprowadzenie ilościowego luzowania polityki pieniężnej (quantitative easing). Prognoza gospdoarcza OECD dla strefy euro 213 214 215 216 ceny bieżące (mld EUR) Zmiana procentowa, ceny stałe z roku 21 PKB 9861,2,8 1,1 1,7 Konsumpcja prywatna 5516,1,7 1 1,3 Konsumpcja publiczna 28,2,8,4,6 Inwestycje 1934,3,5 1,2 3,1 Akumulacja 953,6,7,9 1,5 przyrost zapasów (1) -11,4,1 Popyt krajowych 9519,1,8 1 1,5 eksport netto (1) 342,1,2 (1) kontrybucja do wzrostu PKB Źródło: OECD Produkcja przemysłowa w strefie euro wzrosła we wrześniu o,6% r/r, wobec spadku o 1,4% r/r w październiku. W największych gospodarkach strefy dynamika ta była jednak niższa i wyniosła,1% r/r w Niemczech, -,1% r/r we Francji i -2,9% r/r we Włoszech. 1

mar-11 maj-11 lip-11 wrz-11 lis-11 sty-12 mar-12 maj-12 lip-12 wrz-12 lis-12 sty-13 mar-13 maj-13 lip-13 wrz-13 lis-13 sty-14 mar-14 maj-14 lip-14 wrz-14 lis-14 Wielkość produkcji przemysłowej w strefie euro kształtuje się obecnie na poziomie z 23 r. Na brak oznak poprawy w sektorze wskazują ostatnie dane o PMI dla przemysłu, który wyniósł 5,1 pkt. dla strefy euro, przy czym w 3 największych państwach spadł poniżej granicy 5 pkt. W raporcie o PMI wskazuje się na możliwość wejścia strefy euro w kolejną fazę spowolnienia, ponieważ spadek aktywności gospodarczej objął, poza państwami dotychczas zagrożonymi, również największe gospodarki regionu. Wskazuje się na spadek bieżącej produkcji, spadek nowych zamówień i negatywne perspektywy dla sektora w nadchodzących miesiącach. Sprzedaż detaliczna w strefie euro wzrosła we wrześniu o,6% r/r, wobec wzrostu o 1,9% r/r w sierpniu. Podczas gdy w większości gospodarek strefy odnotowano wzrost, w Niemczech sprzedaż detaliczna spadła o,8% r/r. Do pozytywnych sygnałów w odniesieniu do konsumpcji w strefie euro można zaliczyć m.in. wzrost zatrudnienia w II kw. br. o,4% r/r i,3% kw/kw, wzrost wynagrodzeń w tym okresie o 1,2% r/r oraz poprawę wskaźników nastrojów konsumenckich w październiku. Czynniki te nie są jednak wystarczające aby trwale zwiększyć popyt konsumpcyjny, co wymaga istotnej poprawy sytuacji na rynku pracy. Inflacja HICP w strefie euro, wg wstępnych danych Eurostatu, spadła w listopadzie do,35 r/r z,4% r/r odnotowanych w październiku. Czynnikiem, który obniżył inflację były ceny energii, które spadły o 2,5% r/r (wobec -2,% r/r miesiąc wcześniej). Widoczne jest natomiast wyhamowanie spadków cen żywności (,% r/r). Dynamika cen w usługach utrzymała się na dotychczasowym poziomie 1,1% r/r. Inflacja bazowa kształtuje się na stabilnym poziomie,7% r/r. 3,5 3, 2,5 Strefa euro - inflacja HICP i jej składowe Energia Żywność (w tym alkohol i tytoń) Pozostałe HICP Cel inflacyjny EBC 2, 1,5 1,,5,,3 -,5 Źródło: opracowanie własne 11

III 3 Rynki finansowe a Rentowności obligacji na głównych rynkach finansowych w listopadzie obniżyły się do nienotowanych dotychczas poziomów. Wpłynęły na to przede wszystkim pogorszenie perspektyw wzrostu gospodarczego na skutek napływu niższych niż oczekiwano danych makroekonomicznych z europejskich gospodarek (spadek indeksu PMI dla przemysłu i sprzedaży detalicznej w strefie euro) oraz gospodarki amerykańskiej (PMI, ISM dla usług, wzrost liczby wniosków o zasiłek dla bezrobotnych), a także zapowiedzi prezesa EBC dotyczące przygotowania instrumentów w zakresie dalszego łagodzenia polityki monetarnej w strefie euro. Sytuacja na rynkach bazowych w drugiej połowie listopada pozostawała również pod wpływem działań banków centralnych w Chinach i Japonii, ukierunkowanych na łagodzenie polityki monetarnej. Miało to miejsce na skutek decyzji Ludowego Banku Chin o obniżeniu stopy depozytowej z 3,% do 2,75% oraz zwiększenia skali operacji otwartego rynku przez Bank Japonii tak, aby zapewnić wzrost bazy monetarnej o 8 bln JPY rocznie. Na dochodowości obligacji na europejskich rynkach wpłynął także niższy niż oczekiwano odczyt PKB w Japonii w III kw. (-,4% k/k wobec oczekiwań na poziomie,5%), wskazujący, że japońska gospodarka znalazła się w fazie recesji. Dochodowość niemieckich 1-letnich papierów skarbowych obniżyła się w skali miesiąca o 13 p.b. do poziomu,7%. Spadki rentowności obligacji obserwowano również na rynkach papierów skarbowych innych państw strefy euro, m.in. Francji (o 23 p.b. do,97% na koniec miesiąca), Włoch (o 32 p.b. do 2,3%), Hiszpanii (o 24 p.b. do 1,91%) i Portugalii (35 p.b. do 2,85%). Rentowność brytyjskich obligacji 1Y spadła w listopadzie o 29 p.b. do poziomu 1,93% na koniec miesiąca. Dochodowość amerykańskich obligacji 1Y kształtowała się na koniec listopada na poziomie 2,2% (spadek w skali miesiąca o 11 p.b.). Rentowności polskich papierów skarbowych w listopadzie nieznacznie obniżyły się, notując największe spadki na długim końcu krzywej dochodowości w ślad za rynkami bazowymi. Wynikało to także z: o o o napływu lepszych niż prognozowano danych z polskiej gospodarki (wzrost PKB w III kw. na poziomie 3,3% r/r, oczekiwano 2,8% r/r, wzrost sprzedaży detalicznej o 2,3% r/r w stosunku do oczekiwań na poziomie 2,1%), pogłębienia spadku inflacji CPI w październiku do poziomu -,6% r/r wobec oczekiwań na poziomie -,4% r/r, pozostawienia kosztu pieniądza w Polsce na niezmienionym poziomie oraz zapowiedzi ze strony RPP odnośnie do dalszego dostosowywania polityki pieniężnej, Dochodowość obligacji 2Y wzrosła o 2 p.b. do poziomu 1,72% na koniec miesiąca, natomiast rentowności obligacji 5Y i 1Y obniżyły się o 3 p.b. i 2 p.b. do poziomów odpowiednio 1,98% oraz 2,4%. Na rynkach walutowych w listopadzie obserwowano podwyższoną zmienność. Kurs EUR- USD obniżył się do minimalnego poziomu 1,236 pod wpływem wypowiedzi prezesa EBC odnośnie do dalszego łagodzenia polityki monetarnej w strefie euro w celu podniesienia inflacji tak szybko, jak to tylko możliwe. Na koniec miesiąca kurs odnotował zwyżkę do poziomu 1,245, głównie na skutek wzrostu obaw o perspektywy rozwoju gospodarki amerykańskiej. Kurs USD-JPY w listopadzie wzrósł do najwyższego od lipca 27 r. poziomu 119, ze względu na dalsze poluzowanie polityki monetarnej przez Bank Japonii oraz przedterminowe wybory, ogłoszone po publikacji danych o kontynuacji spadku PKB w III kw. br. Kursy CHF-PLN oraz EUR-CHF obniżyły się w listopadzie do minimalnego poziomu odpowiednio 3,47 oraz 1,2. Wynikało to przede wszystkim z obaw dotyczących wyników referendum w sprawie tzw. 12

złotej inicjatywy, tzn. propozycji zwiększenia rezerw w złocie utrzymywanych przez Narodowy Bank Szwajcarii (SNB) z 8% do 2%, zakazu sprzedaży złota przez SNB oraz sprowadzenia całego szwajcarskiego złota do kraju. W referendum przeprowadzonym 3 listopada prawie 8% Szwajcarów opowiedziało się za utrzymaniem rezerw na dotychczasowym poziomie, a także pozostawieniem części z nich poza granicami kraju. Wyniki referendum wpłynęły na stabilizację kursu franka szwajcarskiego wobec głównych walut. Kurs EUR-PLN obniżył się na koniec listopada do poziomu 4,18. Było to głównie konsekwencją napływu lepszych niż prognozowano danych makroekonomicznych z polskiej gospodarki oraz wzrostu oczekiwań na dalsze łagodzenie polityki monetarnej w strefie euro. W listopadzie doszło do znacznego wzrostu kursu rubla w stosunku do głównych walut: kursy EUR- RUB oraz USD-RUB wzrosły do nienotowanych dotychczas poziomów odpowiednio 65, oraz 5,4 na koniec miesiąca. Na dalsze pogorszenie sytuacji na rosyjskim rynku walutowym oraz wzrost tempa osłabienia rubla wpłynęły deklaracje Banku Rosji dotyczące ograniczenia skali interwencji walutowych oraz spadające ceny ropy naftowej. Rada Polityki Pieniężnej (RPP) na posiedzeniu entralny w dniach 4-5 listopada postanowiła utrzymać stopy procentowe na niezmienionym poziomie, pozostawiając główną z nich na poziomie 2,%. W komunikacie po posiedzeniu Rada poinformowała, że dalsze dostosowania polityki pieniężnej będą uzależnione od kształtowania się ryzyka pogorszenia się perspektyw wzrostu gospodarczego. Ponadto, RPP przedstawiła prognozy wzrostu PKB oraz inflacji w latach 214-216, odpowiednio dla PKB: Decyzje banków centralnych w 214 r.: 2,9%-3,5% (wobec 3,2%-4,1% w projekcji z lipca 214 r.), w 215 r.: 2,%-3,7% (wobec 2,6%-4,5%), w 216 r.: 1,9%-4,2% (wobec 2,3%-4,5%). oraz inflacji: w 214 r.:,%-,2% (wobec od -,1% do +,4% w projekcji z lipca 214 r.), w 215 r.:,4%-1,7% (wobec,5%-2,1%), w 216 r.:,6%-2,3% (wobec 1,3%-3,1%); Zdaniem NBP, centralna ścieżka inflacyjna oraz PKB wyniesie odpowiednio w latach 214-216: 3,2%, 3,% i 3,3% oraz 3,6%, 3,6% i 3,5%. Europejski Banki Centralny (EBC) na posiedzeniu zakończonym 6 listopada utrzymał stopy procentowe na dotychczasowych poziomach, w tym stopę procentową kredytu refinansowego (główną) na poziomie,5%. Na konferencji prasowej po posiedzeniu M. Draghi podtrzymał deklarację, że EBC może zdecydować się na podjęcie dodatkowych kroków, gdyby obecne okazały się niewystarczające do pobudzenia gospodarki i inflacji, zwłaszcza, że inflacja pozostaje niska oraz istnieje ryzyko dalszego pogorszenia sytuacji gospodarczej w strefie euro. Prezes EBC poinformował ponadto, że Rada Prezesów Banku zleciła odpowiednim komisjom, by zapewniły przygotowanie we właściwym czasie dalszych działań, które mogłyby zostać wdrożone, jeśli okazałyby się konieczne. Bank Anglii na listopadowym posiedzeniu nie zmienił stóp procentowych, pozostawiając główną z nich na poziomie,5%. Nie zmieniono również wartości programu skupu aktywów w ramach ilościowego łagodzenia polityki pieniężnej, utrzymując go na dotychczasowym poziomie 375 mld GBP. Ponadto Bank opublikował kwartalny Raport o inflacji listopad 214, w którym termin pierwszych podwyżek stóp procentowych przesunięto z I kwartału na październik 215 r. 13

Ludowy Bank Chin na listopadowym posiedzeniu obniżył benchmarkową jednoroczną stopę depozytową o 25 p.b. do poziomu 2,75% oraz jednoroczną stopę pożyczkową o 4 p.b. do poziomu 5,6%. Była to pierwsza obniżka stóp procentowych w Chinach od lipca 212 r. Bank Japonii na posiedzeniu zakończonym 19 listopada nie zmienił głównych parametrów polityki monetarnej, podtrzymując decyzję o rocznym wzroście bazy monetarnej o 8 bln JPY. Mimo napływających informacji o drugim z kolei kwartale recesji w Japonii, Bank powtórzył komunikat, że japońska gospodarka doświadcza umiarkowanego ożywienia gospodarczego. Bank Centralny Ukrainy na posiedzeniu w dniu 12 listopada podjął decyzję o podwyższeniu stóp procentowych o 15 p.b. Po decyzji główna stopa procentowa na Ukrainie wzrosła z 12,5% do 14%. Decyzję uzasadniono koniecznością przeciwdziałania rosnącej inflacji i deprecjacji hrywny. Na posiedzeniu w dniu 4 listopada bank centralny Rumunii kolejny raz obniżył stopy procentowe o 25 p.b. Po tej decyzji główna stopa kształtuje się na rekordowo niskim poziomie 2,75%. Bank zdecydował jednocześnie o obniżeniu stopy rezerwy obowiązkowej do poziomu 14% z 16%. 14

sie 12 wrz 12 lis 12 wrz-12 paź-12 lis-12 gru-12 sty-13 lut-13 mar-13 kwi-13 maj-13 cze-13 lip-13 sie-13 wrz-13 paź-13 lis-13 gru-13 sty-14 lut-14 mar-14 kwi-14 maj-14 cze-14 lip-14 sie-14 wrz-14 paź-14 lis-14 Q2 12 Q3 12 Q4 12 Q1 13 Q2 13 Q3 13 Q4 13 Q1 14 Q2 14 Q3 14 Q4 14 Q1 15 Q2 15 Q3 15 Q4 15 Q1 16 Q2 16 Q3 16 Q4 16 Q2 12 Q3 12 Q4 12 Q1 13 Q2 13 Q3 13 Q4 13 Q1 14 Q2 14 Q3 14 Q4 14 Q1 15 Q2 15 Q3 15 Q4 15 Q1 16 Q2 16 Q3 16 Q4 16 Q1 11 Q2 11 Q3 11 Q4 11 Q1 12 Q2 12 Q3 12 Q4 12 Q1 13 Q2 13 Q3 13 Q4 13 Q1 14 Q2 14 Q3 14 Q3 1 Q4 1 Q1 11 Q2 11 Q3 11 Q4 11 Q1 12 Q2 12 Q3 12 Q4 12 Q1 13 Q2 13 Q3 13 Q4 13 Q1 14 Q2 14 Q3 14 IV III 3 Część statystyczna a Wzrost gospodarczy Polska PKB 7, 6, 5, 4, 3, 2, 1,, -1, -2, -3, Wpływ poszczególnych składowych na wzrost PKB 4,6 4,5 4,8 5,1 3,7 2,2 1,3 Eksport netto Zmiana zapasów Inwestycje Konsumpcja publiczna Konsumpcja prywatna PKB r/r 3, 3,4 3,5 3,3,2,5,7 2,3 5, 4, 3, 2, 1,, 4,6 1,3 4,,8 Dynamika PKB wyrównanego sezonowo 4,5 4,8 4,6 PKB r/r 4,3 PKB kw/kw 3,7 3,5 3,4 3,4 2,7 2,3 2,1 1,5 1,2 1,4 1,2 1,1,8,8,9 1,1,2,4,6,7,9,3,1,,, Źródło: Dane GUS Projekcja inflacji i PKB NBP marzec 214 r. i poprzednie 4, 3,8 3,6 3,4 3,2 3, 2,8 2,6 2,4 2,2 2, 1,8 1,6 1,4 1,2 1,,8,6,4 Kolejne projekcje PKB (%; r/r) Listopad 213 Marzec 214 Lipiec 214 Rzeczywisty przebieg dynamiki PKB 4, 3,8 3,6 3,4 3,2 3, 2,8 2,6 2,4 2,2 2, 1,8 1,6 1,4 1,2 1,,8,6,4,2, -,2 Kolejne projekcje inflacji (%; r/r) Listopad 213 Marzec 214 Lipiec 214 Rzeczywisty przebieg inflacji CPI Produkcja przemysłowa 12 8 4-4 Produkcja przemysłowa i budowlano montażowa Wskaźniki klimatu koniunktury i PMI dla przemysłu Produkcja przemysłowa (%; r/r; l.o.) 3 18 Przetwórstwo przemysłowe Produkcja budowlano-montażowa (%; r/r; p.o.) 12 Budownictwo 53,2 2 Handel 6 PMI (p.o.) 1 1,6-6 -1, -12-1 -18 56 54 52 5 48 46 44-8 -2-24 -3 42 4-12 -3-36 38 Źródło: Dane GUS, Markit Economics 15

sty-12 mar-12 maj-12 lip-12 wrz-12 lis-12 sty-13 mar-13 maj-13 lip-13 wrz-13 lis-13 sty-14 mar-14 maj-14 cze-12 sie-12 paź-12 gru-12 lut-13 kwi-13 cze-13 sie-13 paź-13 gru-13 lut-14 kwi-14 cze-14 paź-11 gru-11 lut-12 kwi-12 cze-12 sie-12 paź-12 gru-12 lut-13 kwi-13 cze-13 sie-13 paź-13 gru-13 lut-14 kwi-14 cze-14 sie-14 paź-14 sty-12 mar-12 maj-12 lip-12 wrz-12 lis-12 sty-13 mar-13 maj-13 lip-13 wrz-13 lis-13 sty-14 mar-14 maj-14 lip-14 wrz-14 lis-14 Produkcja i nastroje producentów przemysłowa budow.-montaż. PMI Wskaźniki ogólnego klimatu koniunktury Data % r/r % r/r pkt. przetwórstwo przem. budownictwo handel wrzesień 13 6,3-4,9 53,1-1,8-14,8-4,3 październik 13 4,6-3,2 53,4-1 -18,3-3,3 sierpień 14-1,9-3,6 49, 5,1-4,3 wrzesień 14 4,2 5,6 49,5 2,7-6,9,6 październik 14 1,6-1, 51,2 2,1-1,5 3 listopad 14 - - 49,4 1,7-13,5 3,3 Sprzedaż detaliczna 15, Sprzedaż detaliczna -1 Wskaźniki konsumenckie 13, 11, Sprzedaż detaliczna (ujęcie realne; %; r/r) Sprzedaż detaliczna (ceny bieżące; %; r/r) -15 Bieżący ufności konsumentów (BWUK) Wyprzedzający ufności konumentów (WWUK) 9, -2 7, 5, 3, 1, 3,7 2,3-25 -3-35 -1, -3, -4-5, -45 Handel zagraniczny 2% 15% 1% 5% % -5% Handel zagraniczny - dynamika Deficyt na RB w relacji do PKB (p.o.) Import (%; r/r; l.o.) Eksport (%; r/r; l.o.) -7% -6% -5% -4% -3% -2% -1% 15 14 13 12 11 Handel zagraniczny - wolumen miesięcznie mld EUR Eksport (mln EUR; l.o.) mld EUR Import (mln EUR; l.o.) Saldo HZ (mln EUR; p.o.) 1,,5, -,5-1, -1% % 1-1,5 Źródło: Dane NBP 16

paź 11 gru 11 lut 12 kwi 12 cze 12 sie 12 wrz 11 lis 11 sty 12 mar 12 maj 12 lip 12 wrz 12 lis 12 paź 11 gru 11 lut 12 kwi 12 cze 12 sie 12 Rynek pracy 3,% 2,5% 2,% 1,5% 1,%,5%,% -,5% -1,% -1,5% Bezrobocie i zatrudnienie Stopa bezrobocia w latach 29-213 Dynamika zatrudnienia w sektorze przedsiębiorstw (%; r/r) % 15, 15, 214 Stopa bezrobocia rejestrowanego (%; p.o.) 14,5 14, 13,5,8% 13, 12,5 12, 11,5 11,3% 11, 213 14,5 212 14, 211 21 13,5 13, 13, 12,5 12, 11,5 11,3 11, sty lut mar kwi maj cze lip sie wrz paź lis gru Źródło: Dane GUS Podaż pieniądza * 2% 15% Pieniądz M3, gotówka w obiegu, należności r/r 16% 14% 12% Depozyty i kredyty r/r Kredyty - wolumen Depozyty - wolumen Kredyty - zmiana r/r Depozyty - zmiana r/r 1 95 9 1% 1% 85 8% 5% 6% 8 % -5% 4% Kredyty dla gospodarstw domowych Kredyty dla przedsiębiorstw 2% 7 Gotówka w obiegu Podaż pieniądza M3 % 65 75 Źródło: Dane NBP Podaż pieniądza w Polsce gotówka w obiegu M1 M2 M3 Data nominał (mld PLN) dynamika (r/r) nominał (mld PLN) dynamika (r/r) nominał (mld PLN) dynamika (r/r) nominał (mld PLN) dynamika (r/r) wrzesień 13 114,1 1,7% 531,1 15,9% 928,4 6,3% 95, 6,1% październik 13 113,2 9,7% 54,9 18,3% 931, 6,5% 947,2 6,1% sierpień 14 122,2 8,6% 57,5 7,5% 985,8 7,% 12,1 6,% wrzesień 14 125, 9,6% 574,5 8,2% 13,1 8,1% 12,6 7,4% październik 14 124,4 9,9% 578,5 7,% 13,4 7,8% 121,8 7,9% Źródło: Dane NBP * Dane dotyczące kredytów i depozytów przedstawiane są w niniejszym raporcie zgodnie z klasyfikacją przyjętą w publikacji NBP Podaż pieniądza M3 i czynniki jego kreacji 17

paź 11 gru 11 lut 12 kwi 12 cze 12 sie 12 paź 11 gru 11 lut 12 kwi 12 cze 12 sie 12 Inflacja Inflacja 5% 4% Ujęcie r/r Bazowa netto* CPI Cel inflacyjny NBP Granica odchyleń 1,% Bazowa netto* CPI Ujęcie m/m 3%,5% 2% 1%,%,% %,2% -1% -,6% -,5% Źródło: Dane GUS, NBP: * wskaźnik inflacji bazowej po wyłączeniu cen żywności i energii Finanse publiczne Wykonanie deficytu budżetu państwa w 213 r. sty lut mar kwi maj cze lip sie wrz paź lis gru Maksymalny deficyt po nowelizacji -2,6-2,6-11,7-1 -17,5-21,2-22,4-25,3-26,4-24,6-22,4-11,7-27,2-2 -17,4 45 4 35 3 25 Finansowanie potrzeb pożyczkowych budżetu państwa 42,6 harmonogram na 214 r. wrzesień 214 październik 214 32,2 22,5-3 -27,5-28,8 2-4 -47,5-33,7-38,9-36,8-37,2 15 1 11,3-5 -6 Deficyt budżetowy (mld PLN; narastająco) Maksymalny deficyt wg Ustawy Harmonogram na 214 r. -43,5-45,6-47,5 5 5, 3,7 1, 1,7,, obligacje bony skarb. prywatyzacja śr. z ub. r. zagraniczne Źródło: Dane MF 58% 56% 54% 55,6% 52,6% Prognoza długu publicznego wg MF (% PKB) 57,1% Dług sektora General Government (Wg ESA21) Państwowy dług publiczny Dług Skarbu Państwa 53,9% I próg ostrożnościowy (odnosi się do PDP) II próg ostrożnościowy (odnosi się do PDP) 52% 51,2% 5,8% 5,1% 5,1% 49,7% 5% 49,5% 48,5% 47,7% 48,% 48% 46,9% 46,% 46% 45,4% 44,8% 44,3% 44,5% 43,7% 44% 42,4% 42% 212 213 214 215 216 217 218 Źródło: MF, Strategia zarządzania długiem sektora finansów publicznych w latach 213-216 18

Realizacja dochodów i wydatków budżetu państwa 18 16 14 Wpływy z podatków pośrednich (miesięcznie) mld PLN 214 (pośrednie bez akcyzy) 213 (pośrednie bez akcyzy) 214 (akcyza) 213 (akcyza) 12,5 4 4 3 mld PLN Wpływy z podatku CIT (miesięcznie) 213 214 12 3 2,1 1 2 2, 8 2 6 1 4 1 2 I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII 14 mld PLN Wpływy z podatków pośrednich - narastająco 25 mld PLN Wpływy z podatku CIT - narastająco 23,1 12 1 8 213 (pośrednie bez akcyzy) 114,7 213 214 (pośrednie bez akcyzy) 16,5 2 214 19,2 213 (akcyza) 214 (akcyza) 18,8 96,5 15 6 6,7 1 4 2 5 I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII 12 1 Wpływy z podatków pośrednich (% planu*) 12 % % 1,8 1 88,% Wpływy z podatku CIT (% planu*) 85,3% 14,9 8 84,% 8 82,5% 6 6 4 4 2 214 213 2 213 214 I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Źródło: MF 19

paź 11 gru 11 lut 12 kwi 12 cze 12 sie 12 paź 11 gru 11 lut 12 kwi 12 cze 12 sie 12 paź 1 gru 1 lut 11 kwi 11 cze 11 sie 11 paź 11 gru 11 lut 12 kwi 12 cze 12 sie 12 paź 1 gru 1 lut 11 kwi 11 cze 11 sie 11 paź 11 gru 11 lut 12 kwi 12 cze 12 sie 12 Polskie skarbowe papiery wartościowe 22 2 18 16 14 12 1 8 Polskie SPW w portfelach kluczowych grup inwestorów Banki Inwestorzy zagraniczni mld zł 195,1 147,6 6 55 5 45 4 Zadłużenie SP z tytułu SPW i zmiany miesięczne mld zł mld zł 2 1 486,8-1 Wartość nominalna zmiany miesięczne -2 22 2 18 16 14 12 1 SPW w portfelach inwestorów zagranicznych mld zł Obligacje Bony skarbowe Zmiany SPW w portfelach inwestorów zagranicznych 15 mld zł 1 5-5 -1 Bony skarbowe Obligacje skarbowe Źródło: MF, obliczenia własne Polskie SPW w portfelach kluczowych grup inwestorów (mld PLN) Inwestorzy Zadłużenie SP z tytułu SPW, w tym: Banki Data zagraniczni Fundusze emerytalne obligacje bony razem wartość udział wartość udział wartość udział październik 213 574,2, 574,2 11,7 19,3% 193,6 33,7% 126,5 22,% wrzesień 214 48,7, 48,7 14,9 29,3% 197,5 41,1% 3,5,7% październik 214 486,8, 486,8 147,6 3,3% 195,1 4,1% 3,4,7% zmiana m/m 6,2, 6,2 6,6 1, p.p. -2,5-1, p.p. -,1, p.p. zmiana r/r -87,4, -87,4 36,8 11, p.p. 1,4 6,3 p.p. -123,1-21,3 p.p. Źródło: MF, obliczenia własne: SPW skarbowe papiery wartościowe, SP Skarb Państwa, wartość i udział w relacji do wartości SPW (razem) 2

lis 14 Q1 211 Q2 211 Q3 211 Q4 211 Q1 212 Q2 212 Q3 212 Q4 212 Q1 213 Q2 213 Q3 213 Q4 213 Q1 214 Q2 214 Q1 211 Q2 211 Q3 211 Q4 211 Q1 212 Q2 212 Q3 212 Q4 212 Q1 213 Q2 213 Q3 213 Q4 213 Q1 214 Q2 214 Europa Zachodnia Wzrost gospodarczy Dynamika PKB (% r/r) Dynamika PKB (% r/r) 6 5 4 3 % Niemcy Strefa euro Francja Wlk. Bryt 3,1 2-2 % 1,2 1,2,7 -,2 -,3 2 1-1 1,2,7,1-4 -6-8 Włochy Hiszpania Portugalia Strefa euro Grecja -2-1 Źródło: Eurostat Wzrost kw/kw Wzrost r/r 213 214 213 214 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 strefa Euro,1,3,2, -,3,5,9,7 Prognoza KE 213 -,4 214 1,2 215 1,8 Niemcy,3,4,7 -,2,3 1,1 2,2 1,3,4 1,8 2, Francja -,1,2,,,3,8,8,1,3 1, 1,7 Wielka Brytania,8,7,8,8 1,8 2,7 3, 3,1 1,9 2,5 2,4 Włochy -,1,1 -,1 -,2-1,9 -,9 -,4 -,3-1,9,6 1,2 Hiszpania,1,2,4,6-1,1 -,2,5 1,2-1,2 1, 1,7 Portugalia,3,5 -,6,6 -,9 1,5 1,3,8-1,6,8 1,5 Grecja b.d. b.d. b.d. b.d. -3,2-2,3-1,1 -,2-3,7,6 2,9 Żródło: Eurostat, KE Produkcja przemysłowa 6 4 2-2 -4 % 1,6 -,5,6 3,1 Dynamika produkcji przemysłowej (r/r) -2,,1,3,1 -,1 2,2 2,1 1,8-1,6 -,7-2,9,7, 1,6 4,6 2,3-2,3-6 lipiec 14 sierpień 14-6,2 wrzesień 14-8 Strefa euro Niemcy Francja UK Włochy HiszpaniaPortugalia Grecja -1,4-3,5 58 56 54 52 5 48 46 44 42 PMI - wskaźnik koniunktury w przemyśle pkt. strefa euro Niemcy Francja Włochy Hiszpania Grecja Polska 21

-,8% lis 1 sty 11 mar 11 maj 11 lip 11 wrz 11 lis 11 sty 12 mar 12 maj 12 lip 12 wrz 12 lis 12,3%,2%,4%,8% 1,2%,8% 1,8% 2,1% 1,8% 1,5% 1,4% 1,8% 2,2% 3,9% 6,1% cze 1 sie 1 paź 1 gru 1 lut 11 kwi 11 cze 11 sie 11 paź 11 gru 11 lut 12 kwi 12 cze 12 sie 12 11 15 Indeks wielkości produkcji przemysłowej (21=1) Strefa euro Niemcy Francja Portugalia Wielka Brytania Włochy Hiszpania Grecja 2 15 1 % Dynamika produkcji w budownictwie (r/r) lipiec 14 sierpień 14 wrzesień 14 18 9,1 1 5 1,5,3 2,4 95 9-5 -1-15 -1,7-1,5-1,5-3,4-4,2-1,6-7 -5,2 -,9 85-2 Strefa euro Niemcy Francja Włochy Portugalia Wielka Brytania Hiszpania Źródło: Eurostat Sprzedaż detaliczna 7% 6% 5% lipiec 214 sierpień 214 wrzesień 214 Dynamika sprzedaży detalicznej (r/r) Indeks sprzedaży detalicznej (21=1) 11 15 1 Strefa euro Niemcy 4% 3% 2% 95 9 85 Francja Wielka Brytania Włochy Hiszpania 1% 8 Grecja % 75 Portugalia -1% strefa euro Niemcy Francja Wielka Brytania Włochy Hiszpania Grecja Portugalia 7 Źródło: Eurostat Handel zagraniczny 15 Dynamika importu (r/r) % 15 % Dynamika eksportu (r/r) 1 5 8,4 2,4 5,2 4,3 3,3 4,7 1 7,3 5,6 1 5 8,6 6,5 1,5 7,4 7,8 3,7-5 -1-15 -2,4-2,6 lipiec 14 sierpień 14 wrzesień 14 Niemcy Francja Wielka Brytania -2,3-7,1 Włochy Hiszpania Grecja Portugalia -5-1 -15 -,8-5,1 lipiec 14 sierpień 14 wrzesień 14-14,5 Niemcy Francja Wielka Brytania -2,1-6,3-5,7-8,7-2,2 Włochy Hiszpania Grecja Portugalia Źródło: Eurostat 22

lis 11 sty 12 mar 12 maj 12 lip 12 wrz 12 lis 12 lis 14 gru 11 lut 12 kwi 12 cze 12 sie 12 gru 11 lut 12 kwi 12 cze 12 sie 12 Q4 29 Q1 21 Q2 21 Q3 21 Q4 21 Q1 211 Q2 211 Q3 211 Q4 211 Q1 212 Q2 212 Q3 212 Q4 212 Q1 213 Q2 213 Q3 213 Q4 213 Q1 214 Q2 214 Q3 214 Rynek pracy 4 3 2 1-1 -2-3 % Rynek pracy w strefie euro Wynagrodzenia (L.O.; %; r/r) Zatrudnienie (L.O.; %; r/r) Stopa bezrobocia (P.O.; %) % 11,5 1,5,5 13 12 11 1 9 8 7 Portugalia Grecja Hiszpania Włochy Wielka Brytania Francja Niemcy Strefa euro b.d. b.d. Stopa bezrobocia 13,5 13,8 1,6 4,7 11,5 24, sierpień 14 wrzesień 14 październik 14 % 5 1 15 2 25 3 16 14 12 % Strefa euro Niemcy Francja Wielka Brytania Włochy Stopa bezrobocia 3 % 28 1,9 11,5 26 24 22 Hiszpania Grecja Portugalia Strefa euro 25,3 24 1 1,6 2 18 8 6 4 4,7 6,1 16 14 12 1 8 13,5 11,5 Źródło: Eurostat Inflacja Inflacja HICP (%, r/r) Inflacja w strefie euro i stopa procentowa EBC Strefa euro,4 3, % Niemcy,7 2,5 Francja,5 2, Wielka Brytania 1,5 Włochy,2 1, Hiszpania -,2 sierpień 14,5 Grecja wrzesień 14 Portugalia październik 14,,1 % -1,5-1, -,5,,5 1, 1,5 2, Inflacja HICP w strefie euro Stopa procentowa EBC Cel inflacyjny EBC Inflacja bazowa Źródło: Eurostat, Reuters *prognozy rynkowe - Reuters,3% 23

mar 1 maj 1 lip 1 wrz 1 lis 1 sty 11 mar 11 maj 11 lip 11 wrz 11 lis 11 sty 12 mar 12 maj 12 lip 12 wrz 12 lis 12 mar 1 maj 1 lip 1 wrz 1 lis 1 sty 11 mar 11 maj 11 lip 11 wrz 11 lis 11 sty 12 mar 12 maj 12 lip 12 wrz 12 lis 12 mar 1 maj 1 lip 1 wrz 1 lis 1 sty 11 mar 11 maj 11 lip 11 wrz 11 lis 11 sty 12 mar 12 maj 12 lip 12 wrz 12 lis 12 mar 1 maj 1 lip 1 wrz 1 lis 1 sty 11 mar 11 maj 11 lip 11 wrz 11 lis 11 sty 12 mar 12 maj 12 lip 12 wrz 12 lis 12 gru 11 lut 12 kwi 12 cze 12 sie 12 Podaż pieniądza Podaż pieniądza M3 - strefa euro 6 5 % Wolumen Dynamika r/r mld EUR 12 11 1 4 99 98 3 2 2,5 97 96 95 1 94 93 92 Źródło: EBC Kredyty i depozyty Kredyty-Strefa Euro 53 525 52 515 51 Gospodarstwa domowe mld EUR % Wolumen Zmiana r/r 4, 3,5 3, 2,5 2, 48 47 46 mld EUR Przedsiębiorstwa niefinansowe Wolumen Zmiana r/r % 3 2 1 55 1,5 45-1 5 495 49 485 48 1, 44,5, 43 -,5-1, 42-2 -3-4 -5 Depozyty-Strefa Euro 65 625 6 575 55 525 mld EUR Gospodarstwa domowe Wolumen Zmiana r/r % 4,5 4 3,5 3 2,5 2 1,5 1,5 2 19 18 17 16 15 Przedsiębiorstwa niefinansowe mld EUR % Wolumen Zmiana r/r 8 7 6 5 4 3 2 1 5 14 Źródło: EBC 24

sty 1 mar 1 maj 1 lip 1 wrz 1 lis 1 sty 11 mar 11 maj 11 lip 11 wrz 11 lis 11 sty 12 mar 12 maj 12 lip 12 wrz 12 lis 12 sty 1 mar 1 maj 1 lip 1 wrz 1 lis 1 sty 11 mar 11 maj 11 lip 11 wrz 11 lis 11 sty 12 mar 12 maj 12 lip 12 wrz 12 lis 12 sty 1 mar 1 maj 1 lip 1 wrz 1 lis 1 sty 11 mar 11 maj 11 lip 11 wrz 11 lis 11 sty 12 mar 12 maj 12 lip 12 wrz 12 lis 12 sty 1 mar 1 maj 1 lip 1 wrz 1 lis 1 sty 11 mar 11 maj 11 lip 11 wrz 11 lis 11 sty 12 mar 12 maj 12 lip 12 wrz 12 lis 12 Kredyty - Europa Zachodnia 115 11 15 1 95 9 85 8 75 7 mld EUR Francja gosp.dom.-wolumen przedsiębiorstwa - wolumen przedsiębiorstwa - zmiana r/r gosp.dom.-zmiana r/r 14% 2 12% 18 1% 16 8% 6% 4% 2% % -2% 14 12 1 8 6 4 2 mld EUR Niemcy gosp.dom.- wolumen przedsiębiorstwa-wolumen gosp.dom.- zmiana r/r przedsiębiorstwa - zmiana r/r 14% 12% 1% 8% 6% 4% 2% % -2% -4% 65-4% -6% 15 1 95 9 85 8 75 mld EUR Hiszpania przedsiębiorstwa - wolumen gosp.dom. - wolumen przedsiębiorstwa - zmiana r/r gosp.dom. - zmiana r/r 2% 15% 1% 5% % -5% 12 11 1 9 8 7 mld EUR Włochy przedsiębiorstwa - wolumen gosp.dom. - wolumen przedsiębiorstwa - zmiany r/r gosp.dom. - zmiany r/r 24% 2% 16% 12% 8% 4% 7-1% 6 % 65-15% 5-4% 6-2% 4-8% 55-25% 3-12% Źródło: EBC Źródło: EBC 25

mar 11 maj 11 lip 11 wrz 11 lis 11 sty 12 mar 12 maj 12 lip 12 wrz 12 lis 12 lis 14 Q3 211 Q4 211 Q1 212 Q2 212 Q3 212 Q4 212 Q1 213 Q2 213 Q3 213 Q4 213 Q1 214 Q2 214 Q3 211 Q4 211 Q1 212 Q2 212 Q3 212 Q4 212 Q1 213 Q2 213 Q3 213 Q4 213 Q1 214 Q2 214 Wzrost gospodarczy Europa Środkowo Wschodnia 5 4 3 2 1-1 % Dynamika PKB (%r/r) Czechy Węgry Słowacja Polska 3,7 3,3 2,7 2,4 12 1 8 6 4 2 % Dynamika PKB (%r/r) Polska Litwa Łotwa Estonia 3,5 3,3 3,1 2,5-2 -3-2 Wzrost kw/kw Wzrost r/r Prognoza KE Czechy,4 1,5 213 213 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 Q1,8, -1, 1,1 2,9 2,6 213 214 215-1,2 1,8 2,2 Węgry 1,1,7 1,1,8 1,8 2,9 3,2 3,7 1,1 2,1 2,1 Słowacja,5,6,7,6 1, 1,6 2,2 2,4,8 2,3 3,2 Litwa,4 1,2,7,7 2,4 3,4 3,1 3, 3,2 3,5 3,9 Łotwa 1,1,6,6 1, 4,1 3,6 2,3 3,5 4, 4,2 4,3 Estonia,2 -,1 -,7,5,4 -,3-1,1 2,5,7 2,3 3,6 Polska,8,7 1,1,6 2, 2,5 3,5 3,2 1,6 2,9 3,1 Źródło: Eurostat; KE. Produkcja przemysłowa 18% 13% Dynamika produkcji przemysłowej (r/r) lipiec 14 sierpień 14 wrzesień 14 62, 6, 58, Wskaźnik PMI dla przemysłu Polska Czechy Węgry 8% 3% 5,6% 5,1% 2,9% 2,7% 1,2%,3% 1,3% 3,6% 2,7%,3% 1,9% 56, 54, 52, 55,6 55,1 53,2-2% -7% -2,8% -4,5% -,4% 5, 48, 46, -12% Czechy Węgry Słowacja Ukraina Litwa Łotwa Estonia Polska Źródło: Eurostat 26

lis 1 sty 11 mar 11 maj 11 lip 11 wrz 11 lis 11 sty 12 mar 12 maj 12 lip 12 wrz 12 lis 12 lis 1 sty 11 mar 11 maj 11 lip 11 wrz 11 lis 11 sty 12 mar 12 maj 12 lip 12 wrz 12 lis 12-1,1% sie 11 paź 11 gru 11 lut 12 kwi 12 cze 12 sie 12,6% 1,2% 3,% 3,1% 4,5% 4,9% 4,8% 4,7% 6,5% 8,2% 13 125 12 Indeks wielkości produkcji (21=1) Czechy Węgry Słowacja Polska strefa euro 13 125 12 Indeks wielkości produkcji (21=1) 115 115 11 15 1 11 15 1 Strefa euro Litwa Łotwa Estonia 95 95 Źródło: Eurostat Sprzedaż detaliczna 1% 8% Dynamika sprzedaży detalicznej Indeks sprzedaży detalicznej (21=1) 125 Czechy Węgry sierpień 14 Słowacja Polska wrzesień 14 12 Litwa Łotwa październik 14 Estonia 6% 115 4% 11 2% 15 1 % 95-2% Czechy Węgry Słowacja Polska Litwa Łotwa Estonia Źródło: Eurostat Handel zagraniczny 14 Import (indeks 2=1) Eksport (indeks 2=1) 14 13 13 12 12 11 11 1 1 Czechy Węgry Słowacja Polska Czechy Węgry Słowacja Polska 9 9 Źródło: Eurostat 27

gru 11 lut 12 kwi 12 cze 12 sie 12 Rynek pracy 18 16 % Stopa bezrobocia Czechy Węgry Słowacja Polska Estonia Litwa Łotwa Estonia Łotwa 7,5 sierpień 14 wrzesień 14 październik 14 1,8 14 12 12,9 Litwa 9,9 1 1,8 9,9 Polska 8,3 8 6 8,3 7,5 7,3 5,7 Słowacja Węgry 7,3 12,9 4 Czechy 5,7 % 5 1 15 Źródło: Eurostat, urzędy statystyczne. Inflacja Inflacja HICP (r/r) Estonia,5% Łotwa,7% Litwa,3% Polska -,3% sierpień 14 Słowacja Węgry -,3%,% wrzesień 14 październik 14 Czechy,7% -,5%,%,5% 1,% 1,5% 28

lis 14 lut 11 kwi 11 cze 11 sie 11 paź 11 gru 11 lut 12 kwi 12 cze 12 sie 12 24 25 26 27 28 29 21 211 212 213 214 24 25 26 27 28 29 21 211 212 213 214 Rynki finansowe Główne stopy procentowe banków centralnych 13,% Polska Czechy Węgry 6,% Strefa Euro Wielka Brytania USA 12,% 5,5% 11,% 1,% 9,% 8,% 7,% 6,% 5,% 4,% 3,% 2,% 1,%,% 5,% 4,5% 4,% 3,5% 3,% 2,5% 2,% 1,5% 1,%,5%,% Stopy rynku Stawki pieniężnego Wibor oraz Polonia 5,% 4,75% 4,5% 4,25% 4,% 3,75% 3,5% 3,25% 3,% 2,75% 2,5% 2,25% 2,% 1,75% 1,5% 1,25% ON POLONIA WIBOR 14-1-28 14-11-28 ON 1,93% 2,13% 1M 2,2% 2,8% 3M 1,98% 2,6% 6M 1,97% 2,5% 9M 1,96% 2,4% 1Y 1,96% 2,3% POLONIA 1,68% 2,% ST REF 2,% 2,% Kontrakty FRA dla WIBOR 3M na koniec września i października WIBOR 214-1-28 214-11-28 ZMIANA (p.b.) 2,2% ON 1,93% 2,13% 2 TN 1,95% 2,12% 17 1W 2,6% 2,8% 2 2,% 1M 2,2% 2,8% 6 3M 1,98% 2,6% 8 6M 1,97% 2,5% 8 1,8% 9M 1,96% 2,4% 8 1Y 1,96% 2,3% 7 1,6% 2,6% 1,98% 1,64% 28 paź 14 lis 28 lis 1,8% 1,66% 1,66% 1,67% 1,58% 1,59% 1,61% 1,4% WIBOR 3M 3X6 6X9 9X12 12X15 29

cze 9 sie 9 paź 9 gru 9 lut 1 kwi 1 cze 1 sie 1 paź 1 gru 1 lut 11 kwi 11 cze 11 sie 11 paź 11 gru 11 lut 12 kwi 12 cze 12 sie 12 mar 12 kwi 12 maj 12 cze 12 lip 12 sie 12 wrz 12 lis 12 lis 14 Rentowności polskich obligacji na tle stopy referencyjnej NBP 5,75% 5,5% 5,25% 5,% 4,75% 4,5% 4,25% 4,% 3,75% 3,5% 3,25% 3,% 2,75% 2,5% 2,25% 2,% 1,75% 1,5% 2 lata 5 lat 1 lat Stopa referencyjna 2,4% 1,98% 1,73% SPW w portfelach inwestorów zagranicznych 25 2 15 mld PLN Inwestorzy zagraniczni Udział inwestorów zagranicznych w polskich SPW (p.o.) 4,1% 195,1 45% 4% 35% 3% 25% 1 2% 15% 5 1% 5% % Data Banki Inwestorzy zagraniczni Polskie SPW w portfelach poszczególnych grup inwestorów (mld zł) Zakłady ubezpieczeniowe Fundusze emerytalne Fundusze inwestycyjne Osoby fizyczne Podmioty niefinansowe Inne podmioty Razem W tym MF wrzesień 14 14,9 197,5 53,4 3,5 44,1 9,6 1,5 3,, 48,7 październik 14 147,6 195,1 53,1 3,4 45,9 9,6 2,2 3,, 486,8 Δ 6,6-2,5 -,3 -,1 1,8,,6,, 6,2 Razem 3