Dobre i złe praktyki wdrażania Krajowych Ram Kwalifikacji na uczelniach Wewnętrzne systemy zapewniania jakości kształcenia Na przykładzie praktyki UAM mocne i słabe strony- analiza po 3 latach działania Maria Ziółek Ekspertka Bolońska
Wewnętrzne ę systemy y zapewniania jakości kształcenia Zasady ogólne Przykład modelu w UAM (słabe i mocne strony) Przykład innych rozwiązań Wnioski
Zasady ogólne Wewnętrzne ę systemy y zapewniania jakości kształcenia Jaka jest wykładnia PKA? Nie ma jednego uniwersalnego modelu zarządzania jakością kształcenia Zarządzanie jakością powinno być wypracowane indywidualnie id i przez instytucję t (uwzględnia specyfikę instytucji) Warunki sprzyjające rozwojowi kultury jakości Wyłonienie liderów zachęcających do działań projakościowych Zaangażowanie ż i entuzjazm różnych uczestników procesu mających zaufanie do liderów (kadry, studentów ) Wypracowanie mechanizmów strukturalnych i decyzyjnych yj y umożliwiających doskonalenie jakości
Wewnętrzne ę systemy y zapewniania jakości kształcenia Wybór modelu WSZJK zależy od: wielkości uczelni liczby jednostek prowadzących kształcenie różnorodności bądź jednorodności obszaru kształcenia doświadczenia uczelni w zakresie doskonalenia jakości ś kształcenia ł Modyfikacja WSZJK i dostosowanie do zmieniających się potrzeb uczelni jest procesem naturalnym i koniecznym
Jakość kształcenia cią akośc ement) zanie j y manage rządz (quality Za Kontrola jakości (quality control) Sposób kontroli steruje sposobem kształcenia Jednostki akredytacyjne (np. PKA) Zapewnienie jakości (quality assurance) Spełnienie określonych (np. centralnie) wymogów Poprawa i doskonalenie jakości (quality improvement and enhancement) Inicjatywy oddolne służące poprawie jakości
Charakterystyka y UAM w Poznaniu 15 wydziałów kształcących w obszarach nauk humanistycznych, y społecznych, ścisłych y i przyrodniczych Ok. 40 tys. studentów Ok. 1300 doktorantów Ok. 3000 pracowników naukowo-dydaktycznych Znaczna autonomia wydziałów Odpowiedzialność za wdrażanie KRK: Uczelniany System Zarządzania Jakością Kształcenia (USZJK)
UCZELNIANY SYSTEM ZARZĄDZANIA JAKOŚCIĄ KSZTAŁCENIA (UAM) UCZELNIANA RADA DS. JAKOŚCI KSZTAŁCENIA Komisja ds. zapewniania Jakości Kształcenia (KZJK) (RJK) Komisja ds. Oceny Jakości Kształcenia (KOJK) WYDZIAŁOWE KOMISJE DS. JAKOŚCI KSZTAŁCENIA Zespół ds. zapewniania jakości kształcenia (WKJK) Zespół ds. oceny jakości kształcenia iuro Rady ds. Jako ości Kszta ałcenia B (WZZJK) (WZOJK)
Struktura USZJK Czy zastosowana struktura USZJK daje możliwość uzyskania założonych (strategia, standardy zawarte w Uchwałach Senatu UAM i zarządzeniach rektora) efektów działania USZJK? TAK
Struktura USZJK mocne strony 1. Dwuczłonowy system poziomy (zapewnianie/doskonalenie i kontrola jakości) pozwala na prowadzenie równolegle działań projakościowych i kontrolnych. Np. WZZJK wydział dił WOJK WZOJK wydział dił Programy kształcenia Programy studiów Metody kształcenia Sposoby oceniania Weryfikacja: programów kształcenia metod kształcenia sposobów oceniania punktacji ECTS KZJK uczelnia Realizacja rekomendacji i wytycznych dla doskonalenia jakości KOJK uczelnia Ocena realizacji rekomendacji i wytycznych
Struktura USZJK mocne strony 2. Dwuczłonowy system pionowy (uczelniany, wydziałowy) pozwala na wspomaganie z poziomu uczelni działań wydziałowych struktur Np. RJK uczelnia Procedury, wzory, kryteria, szkolenia, rekomendacje, etc. Ocenianie: ankiety, ark. samooceny, etc. WKJK wydział Wykorzystanie wzorów programów kształcenia, sylabusów, etc. Wykorzystanie opracowań wyników ankiet i ark. samooceny do podnoszenia jakości
Struktura USZJK mocne strony 3. Biuro Rady ds. Jakości Kształcenia (BRJK) zapewnia interakcje pomiędzy strukturami wydziałowymi i centralną, prowadzi ankietyzację i analizę ankiet, opracowuje raporty z wyników ankiet i arkuszy samooceny, organizuje spotkania RJK, szkolenia, prowadzi stronę internetową, opracowuje dokumentację m.in. dla PKA, prowadzi akcje promocyjne, etc.
Działanie USZJK Czy przyjęty sposób działania USZJK (cykliczny wg koła ł Deminga) )jest efektywny i skuteczny (tzn. prowadzi do podniesienia jakości kształcenia i kultury jakości)? Częściowo ś skuteczny Wymaga modyfikacji
Sposób działania USZJK Mocne strony Słabe strony Jednolity system w UAM przy zachowaniu autonomii wydziałów Głęboka analiza problemów Rozwój komunikacji w środowisku Poprawa jakości niektórych el. kształcenia Zbyt długi cykl utrudniający obserwację (przez respondentów) podniesienia jakości Brak konsekwencji nie wdrożenia zmian Ocena jakości: 1) Ankiety studenckie, doktoranckie, pracownicze 2) Wydziałowe arkusze samooceny Kolejny rok DIAGNOZA: rozbudowane ankiety i czas potrzebny na ich opracowanie Wdrożenie zmian: 1) Działania wydziałowe 2) Działania centralne Planowanie zmian i publikowanie i planów: 1) Rekomendacje RJK i kalendarz działań 2) Rekomendacje WZOJK i kalendarz działań
Słabe strony Zachwianie równowagi pomiędzy: kontrolą jakości zapewnieniem i doskonaleniem jakości kontrola jakości (nadmiernie rozbudowana ankietyzacja) przydatność do określonego celu
Szanse Przesunięcie i wagi w kierunku k poprawy i doskonalenia jakości ś Wzmocnienie działań wspomagających podnoszenie jakości kształcenia Wsparcie finansowe dla wydziałowych projektów poprawy jakości (konkursy uczelniane) Seminaria treningowe w zakresie metod kształcenia i oceniania, kształcenia dla przedsiębiorczości, wymiaru społecznego kształcenia, RPL, etc. Rozwój wydziałowej samooceny Nowe, skuteczniejsze metody wewnętrznej oceny Rozwój wiedzy nt. USZJK w społeczności ł ś akademickiej; ki promocja jakości ś Modyfikacja ankietyzacji Uważa się, że lepiej jest mierzyć w sposób niedoskonały tocojestważne ważne, niż mierzyć w sposób doskonały to co błahe Hamdorf i Hall 2001
Zagrożenia Zniechęcenie społeczności akademickiej do podejmowania działań projakościowych z powodu: braku szybkich zmian w poprawie jakości ś niedostatecznego doceniania działań projakościowych przez władze uczelni i jednostek kształcących Nadmierna biurokratyzacja
Przykład Dublin City University (DCU) Zapewnianie jakości kształcenia od 1994 r. (18 lat doświadczeń) Integracja 7 jednostek kształcących Biuro Promocji Jakości od 2001 r. (przejście od Quality Assurance do Quality Promotion). Komitet promocji (22 osoby) Powołanie grup oceniających (wewnętrznych) przeprowadzających wizyty w jednostkach kształcących i przygotowujących raporty z rekomendacjami Kształcenia (seminaria treningowe) dla kadry akademickiej Wsparcie finansowe projektami uczelnianymi i państwowymi Najważniejsze wskaźniki sukcesu: Rozwój szerokiej, zintegrowanej struktury jakości ś Rozwój komunikacji i działań projakościowych w społeczności akademickiej Rozwój dostępności funduszy na podniesienie jakości
Wnioski Zmiany dotyczące poprawy jakości kształcenia można łatwo wprowadzać technicznie, ale znacznie trudniej socjalnie (zmiana mentalności, stosowanych praktyk pedagogicznych, zwyczajów studenckich, etc.) Trzeba rozwijać własne drogi stymulujące zmiany w zależności od instytucji, ale też trzeba mieć na uwadze konieczność przejścia od kontroli/zapewniania jakości do poprawy i doskonalenia jakości Wewnętrzny System Zarządzania Jakością Kształcenia podlega dynamicznym zmianom uwarunkowanym zmianami w krajowym i europejskim obszarze szkolnictwa wyższego. Dlatego trzeba go wciąż doskonalić, ale.!!!!!
Wnioski Nadrzędna jest poprawa jakości kształcenia i jakości kadry dydaktycznej, a nie udoskonalanie systemu
Dobry Wewnętrzny System Zarządzania Jakością Kształcenia Poprawa i doskonalenie jakości Zapewnianie jakości Kontrola jakości