K-S-1.431.5.1.2013.ML PROTOKÓŁ KONTROLI KOMPLEKSOWEJ przeprowadzonej w dniach 21-24 stycznia 2013 r. w Urzędzie Gminy w Rymaniu Jednostka kontrolowana: Adres: Podmiot prowadzący: Urząd Gminy w Rymaniu ul. Wiejska 4, 78-400 Rymań Wójt Gminy Rymań Kontrolę przeprowadzili: - Małgorzata Lewińska - starszy inspektor wojewódzki Wydziału Spraw Społecznych Zachodniopomorskiego Urzędu Wojewódzkiego w Szczecinie Delegatura w Koszalinie, - Iwona Lorenc - starszy inspektor wojewódzki Wydziału Spraw Społecznych Zachodniopomorskiego Urzędu Wojewódzkiego w Szczecinie Delegatura w Koszalinie, - Dorota Kowalska - starszy inspektor Wydziału Spraw Społecznych Zachodniopomorskiego Urzędu Wojewódzkiego w Szczecinie Delegatura w Koszalinie na podstawie upoważnienia Wojewody Zachodniopomorskiego Nr 2/2013 z dnia 9 stycznia 2013 r. Akta kontroli str. 1 Kontrolą objęto zagadnienia dotyczące zadań określonych w ustawie z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz. U. Nr 180, poz. 1493 z późn. zm.) realizowanych przez gminę w okresie od dnia 01 stycznia 2012 r. do dnia kontroli. Podczas kontroli analizie poddana została następująca tematyka: 1) opracowanie i realizacja gminnego programu przeciwdziałania przemocy w rodzinie oraz ochrony ofiar przemocy w rodzinie; 2) prowadzenie poradnictwa i interwencji w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie w szczególności poprzez działania edukacyjne służące wzmocnieniu opiekuńczych i wychowawczych kompetencji rodziców w rodzinach zagrożonych przemocą w rodzinie; 3) zapewnienie osobom dotkniętym przemocą w rodzinie miejsc w ośrodkach wsparcia; 4) tworzenie zespołów interdyscyplinarnych.
W trakcie czynności kontrolnych informacji i wyjaśnień udzielali: Pan Mirosław Terlecki - Wójt Gminy Rymań; Pani Aldona Więcek - Kierownik Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Rymaniu; Pani Katarzyna Puchalska pracownik Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Rymaniu, członek Zespołu Interdyscyplinarnego. I. USTALENIA OGÓLNE Zadania Gminy Rymań z zakresu przeciwdziałania przemocy w rodzinie, wynikające z art. 6 ust 1 i ust. 2 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz. U. Nr 180, poz. 1493 z późn. zm.) realizowane są od 2005 roku we współpracy z Gminną Komisją Rozwiązywania Problemów Alkoholowych. Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Rymaniu na podstawie 5 pkt 4 Regulaminu Zespołu Interdyscyplinarnego gromadzi i przechowuje dokumentację dotyczącą działań z zakresu przeciwdziałania przemocy w rodzinie. Akta kontroli str. 24-26 Opracowanie i realizacja gminnego programu przeciwdziałania przemocy w rodzinie oraz ochrony ofiar przemocy w rodzinie Gminny System Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie na lata 2009-2015 przyjęto Uchwałą Nr XXXVII/198/09 Rady Gminy Rymań z dnia 29 października 2009 r. W dokumencie opisano szczegółowo teorię dot. zagadnienia przemocy: definicję, rodzaje i formy przemocy w rodzinie. Nie poddano jednak analizie danych dot. omawianego zagadnienia z lat poprzednich zebranych z różnych instytucji i organizacji, mogących zobrazować problem przemocy w rodzinie na terenie Gminy Rymań. Nie wskazuje się także szczegółowo planowanych na lata 2009-2015 działań w tym zakresie, terminów realizacji, a także osób odpowiedzialnych za poszczególne zadania. W trakcie opracowywania jest nowy system przeciwdziałania przemocy w rodzinie dla gminy. Akta kontroli str. 10-22 Prowadzenie poradnictwa i interwencji oraz działania edukacyjne w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Rymaniu zorganizował bezpłatne wykłady psychoedukacyjne i zajęcia warsztatowe dla rodziców udział wzięło 8 rodzin z terenu gminy. Specjalista psychologii szkolił uczestników m.in. w zakresie komunikacji w rodzinie, konstruktywnego rozwiązywania konfliktów, systemu kar i nagród. Działania edukacyjne na terenie gminy realizowane były przez uczestniczących w pracach Zespołu Interdyscyplinarnego przedstawicieli Zespołu Szkół Publicznych w Rymaniu. Prowadzono spotkania interwencyjne mające na celu zorganizowanie pomocy uczniom 2
z problemami związanymi z integracją w klasie, szkole, z problemami wychowawczymi. W zorganizowanych Programach Trzymaj Formę i Zachowaj Trzeźwy Umysł prowadzonych przez pedagoga szkolnego udział wzięło 137 uczniów szkoły podstawowej oraz 127 uczniów gimnazjum. Uczniowie wzięli udział w przygotowaniu mini spektakli o charakterze profilaktycznym (dot. zagrożeń wynikających z zażywania przez młodych ludzi narkotyków, alkoholu, papierosów, stosowania przemocy). Spektakle przygotowane były z pomocą aktorów Teatru Kurtyna z Krakowa ( Utracone marzenia, Światełko w tunelu ), aktorzy uczestniczyli również w prelekcji dot. skutków stosowania przemocy, sposobów reagowania na przemoc oraz korzyści wynikających z asertywnego postępowania. Zorganizowano Radę Pedagogiczną dla nauczycieli poświęconą tematowi reagowania nauczycieli jako funkcjonariuszy na przemoc stosowaną wobec dzieci zapoznano grono pedagogiczne z obowiązkami wynikającymi z Niebieskiej Karty, poinformowano o zasadach funkcjonowania Zespołu Interdyscyplinarnego. W celu podniesienia wiedzy nauczycieli o konsekwencjach prawnych w przypadku łamania prawa przez osoby nieletnie zorganizowano spotkanie z Sędzią Sądu Rejonowego w Łodzi Panią Anna Marią Wesołowską. Wzięło w nim udział 3 nauczycieli. Dla uczniów szkoły podstawowej i gimnazjum kurator zawodowy Sądu Rodzinnego w Kołobrzegu przeprowadził prelekcję poświęconą odpowiedzialności karnej nieletnich. Odbyło się również spotkanie rodziców uczniów z Rzecznikiem Praw Dziecka p. H. Jeszke nt.:,,jak bez klapsów, z miłością i szacunkiem stawiać dziecku granice? oraz Niebezpieczeństwa wynikające z Internetu - w spotkaniu udział wzięło 55 osób. W celu informowania uczniów o skutkach i konsekwencjach stosowania przemocy stworzono w szkole Kącik Prawny. Wychowawcy klas organizują także w tym zakresie pogadanki oraz projekcje filmów na lekcjach wychowawczych. W razie potrzeby prowadzi się działania interwencyjne pedagoga szkolnego, wychowawców i nauczycieli mające na celu zapobieganie i właściwe reagowanie na przemoc wśród uczniów, organizuje wsparcie i pomoc dla uczniów w formie kontraktów, zajęć socjoterapeutycznych, indywidualnych spotkań z pedagogiem szkolnym, a w razie potrzeby z psychologiem Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej w Kołobrzegu. Gmina Rymań prowadzi także inne systemy i programy w zakresie promowania prawidłowych wzorców rodzinnych, w ramach których poruszany jest również problem przemocy: 1. Celem wspierania rodzin przeżywających trudności w wypełnianiu swoich funkcji, zwłaszcza w zakresie opieki, wychowywania i skutecznej ochrony dzieci, jak również celem edukacji środowiska lokalnego w zakresie promowania społecznie pożądanego modelu rodziny, w związku z wejściem w życie ustawy z dnia 9 czerwca 2011 roku o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz. U. z 2011 r. Nr 149, poz. 887 z późn. zm.) w dniu 11 stycznia 2013 roku do Biura Rady Gminy Rymań wpłynął projekt Uchwały w sprawie uchwalenia 3-letniego gminnego programu wspierania rodziny w Gminie Rymań na lata 2013-2015. 2. Uchwała Nr V/24/11 z dnia 25 lutego 2011 r. s prawie przyjęcia gminnej strategii rozwiązywania problemów społecznych na lata 2011-2016; 3
3. Uchwała Nr XIV/76/11 z dnia 28 grudnia 2011 roku w sprawie zatwierdzenia gminnego programu profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych oraz przeciwdziałania narkomanii na 2012 rok 4. Uchwała Nr XXVIII/142/12 z dnia 21 grudnia 2012 roku w sprawie zatwierdzenia gminnego programu profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych oraz przeciwdziałania narkomanii na 2013 rok. Zachodniopomorskie Centrum Wspierania Przedsiębiorczości w Kołobrzegu przeprowadziło w ramach projektu Jesteśmy Aktywni 15-godzinne warsztaty umiejętności wychowawczych, w których udział wzięło 19 rodzin wytypowanych przez pracowników socjalnych. Terapeuta z Zachodniopomorskiej Grupy Doradczej prowadził szkolenie dot. rozwijania umiejętności wychowawczych. W tym zakresie omawiano m. in. tematy: Zamiast karania, Kary a konsekwencje. Rozważano zagadnienia budowania właściwych relacji w rodzinie, jak skutecznie rozwiązywać problemy wychowawcze, jak rozpoznać i wyrażać uczucia oraz konstruktywnie rozwiązywać problemy. Ponadto dla wytypowanych rodzin prowadzono w Ośrodku warsztaty z psychologiem, jednak inne rodziny także miały możliwość skorzystania z pomocy specjalisty. Akta kontroli str. 34 W ramach działalności Zespołu Interdyscyplinarnego ds. Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie w Rymaniu przeprowadzono szereg szkoleń z zakresu stosowania przepisów i procedur dot. omawianego zagadnienia dla pracowników instytucji i organizacji zajmujących się z racji prowadzonej działalności problemem przemocy na terenie Gminy Rymań. Odbyło się m.in. szkolenie skierowane do pracowników socjalnych pt. Rola i zadania ośrodków pomocy społecznej. Prawo na straży przeciwdziałania przemocy w rodzinie, eliminowanie patologii oraz przemocy przygotowane i przeprowadzone przez Ośrodek Metodyczny Krajowego Komitetu Wychowania Resocjalizacyjnego. Ponadto odbyły się także szkolenia w zakresie: Profilaktyki zaburzeń sfery psychoseksualnej dzieci i młodzieży. Formy pomocy dziecku i rodzinie (cele terapii dziecka krzywdzonego) oraz Patomechanizmy zachowań przemocowych szkolenie przeprowadzone przez specjalistę ds. nieletnich i prewencji kryminalnej Wydziału Prewencji Komendy Miejskiej Policji w Koszalinie oraz pedagoga, doradcę rodzinnego, terapeutę (w szkoleniu udział wzięli m. in. członkowie Zespołu Interdyscyplinarnego). W listopadzie 2012 r. odbyło się spotkanie Zespołu Interdyscyplinarnego z doradcą rodzinnym, terapeutą. Wykłady obejmowały problematykę przemocy domowej, represyjność wychowania, rozpoznawanie sygnałów ostrzegawczych, przeciwdziałanie przemocy w rodzinie. Odbiorcami omawianych wykładów byli przedstawiciele szkolnictwa, służby zdrowia oraz osoby zatrudnione w jednostkach samorządu terytorialnego. Akta kontroli str. 27-28 i 34 Informacje na temat działań z zakresu przeciwdziałania przemocy w rodzinie, a także niezbędne dla zainteresowanych dane adresowe i kontakt telefoniczny podane są na stronie internetowej Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Rymaniu (www.gops.ryman.pl). Informacje podane są na tablicach ogłoszeń GOPS w Rymaniu, Policji, tablicach poszczególnych sołectw, w szkołach i ośrodku zdrowia. Wydawane są również ulotki i plakaty z omówieniem problemu oraz danymi do kontaktu. 4
Zapewnienie osobom dotkniętym przemocą w rodzinie miejsc w ośrodkach wsparcia Na terenie Gminy Rymań nie utworzono ośrodków wsparcia. W kontrolowanym okresie nie odnotowano potrzeby zapewnienia ofiarom przemocy miejsc noclegowych. Jednak w razie potrzeby miejsca takie będą zapewnione odpłatnie w ośrodku wsparcia prowadzonym przy PCPR w Kołobrzegu gdzie wydzielono miejsca noclegowe dla osób czasowo pozbawionych schronienia w związku z sytuacją kryzysową. Nie występuje jednak obecnie taka konieczność. Zespół Interdyscyplinarny ds. Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie Obsługa organizacyjno-techniczna Zespołu Interdyscyplinarnego ds. Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie w Rymaniu to zadanie Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Rymaniu, wynikające z zapisu Regulaminu Zespołu Interdyscyplinarnego. Prawne podstawy funkcjonowania Zespołu Interdyscyplinarnego: 1. Uchwała Nr IX/42/11 Rady Gminy Rymań z dnia 27 lipca 2011 r. w sprawie trybu i sposobu powoływania i odwoływania członków zespołu interdyscyplinarnego ds. przeciwdziałania przemocy w rodzinie oraz szczegółowych warunków funkcjonowania ww. zespołu; 2. Zarządzenie Nr 35/2011 Wójta Gminy Rymań z dnia 04 listopada 2011 r. w sprawie powołania Gminnego Zespołu Interdyscyplinarnego ds. przeciwdziałania przemocy; Akta kontroli str. 5-9, 23 Tryb postępowania, określony w ww. przepisach był zachowany. W skład Zespołu powołano przedstawicieli podmiotów związanych z realizacją zadań wynikających z ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie. Podmioty te, w drodze zawartych z Wójtem Gminy Rymań pisemnych porozumień o współpracy, oddelegowały imiennie swych przedstawicieli do prac w Zespole. Wśród członków Zespołu znaleźli się zatem przedstawiciele: Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Rymaniu, Posterunku Policji w Rymaniu, oświaty, ochrony zdrowia, Stowarzyszenia na Rzecz Ekorozwoju Wsi Gorawino, Gminnej Komisji Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Urzędzie Gminy Rymań i kurator społeczny. Pierwsze posiedzenie Zespołu Interdyscyplinarnego odbyło się 10 listopada 2011 r. Wzięli w nim udział wszyscy członkowie powołanego Zespołu 7 osób. W czasie jego trwania omówiono zasady i procedury funkcjonowania Zespołu w oparciu o obowiązujące przepisy prawa, przedstawiono szczegóły procedury Niebieskiej Karty, zapoznano się z przepisami wykonawczymi i omówiono obowiązujące druki. Złożono stosowne oświadczenia. Kolejne spotkanie odbyło się 9 stycznia 2012 r. w związku z wpłynięciem formularza A Niebieskiej Karty założonej przez Komendę Powiatową Policji w Kołobrzegu Posterunek w Rymaniu. Zaplanowano wówczas skład i działania grupy roboczej oraz ustalono pierwszy termin spotkania grupy, zaplanowano rozmowy z członkami rodziny (zaproszono do udziału) oraz konsultacje pedagoga szkolnego dziecka. Na spotkaniu grupy roboczej w dniu 13 stycznia 2013 r. omówiono dodatkowe dokumenty (opinia pedagoga szkolnego, wywiad przeprowadzony 5
przez pracownika socjalnego), zaplanowano podział ról i zadań członków grupy: pracownik socjalny regularne odwiedziny, udzielenie pomocy w formie pracy socjalnej, pedagog szkolny działania zmierzające do pomocy dzieciom, policja regularne odwiedziny dzielnicowego w celu monitorowania sytuacji rodziny. Na spotkaniu ZI 13 kwietnia 2012 r. omówiono sprawy bieżące, dot. monitorowanej rodziny. Członkowie Zespołu obejrzeli film pt. Zatrzymać przemoc w rodzinie! Interwencja policyjna i praca w grupie roboczej promowany przez Państwową Agencję Rozwiązywania Problemów Alkoholowych. W ramach kolejnego spotkania Zespołu odbyło się szkolenie pt. Patomechanizmy zachowań przemocowych przygotowane przez specjalistę ds. nieletnich i prewencji kryminalnej Wydziału Prewencji Komendy Miejskiej Policji w Koszalinie oraz specjalistę w dziedzinie pedagogiki, doradztwa rodzinnego, terapii i edukacji seksualnej. Na spotkaniu 10 lipca 2012 r. omówiono sprawy bieżące oraz wybrane kwestie pracy Zespołu w myśl ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie. W dniach 12-14 października 2012 r. odbyły się wyjazdowe warsztaty umiejętności wychowawczych dla grupy 19 osób z projektu Jesteśmy Aktywni m. in. o tematyce: budowanie właściwych relacji w rodzinie, skuteczne rozwiązywanie problemów wychowawczych, jak rozpoznawać i wyrażać uczucia, konstruktywne rozwiązywanie konfliktów. Zajęcia przygotowane przez Zachodniopomorską Grupę Doradczą prowadził trener, specjalista z zakresu pedagogiki i pedagogiki resocjalizacyjnej. 22 listopada 2012 r. odbyło się w ramach pracy Zespołu Interdyscyplinarnego spotkanie na temat przeciwdziałania przemocy domowej. Odbiorcami były osoby zatrudnione w jednostkach samorządu terytorialnego, przedstawiciele szkolnictwa, służby zdrowia. Wykłady prowadzone przez doradcę rodzinnego - terapeutę obejmowały problematykę: przemocy domowej, przeciwdziałania przemocy w rodzinie oraz represyjność wychowania i rozpoznawanie sygnałów ostrzegawczych. Spotkanie Zespołu Interdyscyplinarnego w dniu 27 grudnia 2012 r. dotyczyło omówienia monitoringu rodziny objętej procedurą Niebieskiej Karty oraz zaplanowano dalsze działania. Ponadto podsumowano rok pracy zespołu i zaplanowano działania na rok następny. Procedura Niebieskie Karty W roku 2012 wszczęto 1 procedurę Niebieskie Karty. Instytucją wszczynającą i wypełniającą formularz Niebieska Karta A była Komenda Powiatowa Policji w Kołobrzegu, Posterunek Policji w Rymaniu. Założono akta, w skład których wchodziły formularze Niebieskiej Karty, dokumentacja dot. powołania i spotkań grupy roboczej, dokumentacja tworzona w związku z prowadzonym postępowaniem. Grupa zaprosiła na spotkanie osobę, wobec której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie. Na pierwszym spotkaniu wypełniono formularz Niebieska Karta C, a także dokonano ustaleń według indywidualnych cech sprawy. I tak m. in.: zaplanowano spotkanie dziecka z pedagogiem, wizyty pracownika socjalnego w miejscu zamieszkania, 6
monitoring dzielnicowego. Poinformowano o możliwości skorzystania ze wsparcia w punkcie konsultacyjnym rozwiązywania problemów alkoholowych, a także z pomocy poradni pedagogiczno-psychologicznej (psycholog, doradca rodzinny). Na pierwsze spotkanie grupy wezwano pisemnie także osobę, co do której istnieje podejrzenie, że stosuje przemoc. Na spotkaniu wypełniono formularz Niebieska Karta D sprawca przyznał się do stosowania przemocy psychicznej oraz do nadużywania alkoholu. Poinformowano o możliwości leczenia odwykowego i innych formach pomocy. Odbył leczenie odwykowe w Gryficach, skorzystał z pomocy poradni, gdzie opracowano plan leczenia, a także z leczenia psychiatrycznego na Oddziale psychosomatycznym Szpitala w Kołobrzegu. Dziecko objęto pomocą pedagoga szkolnego, który spisuje opinie o uczennicy, a także pomocą doradcy rodzinnego. Rodzina jest nadal objęta monitoringiem grupy roboczej, mimo że w październiku 2012 r. wyrokiem sądu orzeczono o rozwodzie oraz pozbawieniu ojca władzy rodzicielskiej. Zasadą jest, że poszczególne działania wobec rodziny podejmuje się w zależności od cech sprawy: konieczność zasięgnięcia opinii Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, leczenia odwykowego, uczestnictwa w terapii uzależnień, w programie korekcyjnoedukacyjnym, regularnych spotkań z grupą roboczą, spotkań z dzielnicowym. Wyznacza się także zadania poszczególnym członkom grupy roboczej, którzy następnie sporządzają notatki służbowe nt. pracy z rodziną - notatki z wizyt dzielnicowego, pracownika socjalnego w środowisku oraz informacje nt. realizacji zobowiązań ofiar i sprawcy przemocy, a także działań członków grupy. Ze spotkań grup roboczych sporządza się krótkie protokoły. III. USTALENIA KOŃCOWE Na podstawie zbadanej w trakcie kontroli dokumentacji ogólnej oraz spraw indywidualnych nie stwierdzono nieprawidłowości w toku prowadzonego postępowania. Stosowane procedury oraz dokumentacja prowadzone są zgodnie z obowiązującymi przepisami. Wójta Gminy Rymań pouczono o przysługującym prawie: zgłoszenia, przed podpisaniem protokołu kontroli, umotywowanych zastrzeżeń dotyczących ustaleń zawartych w protokole, odmowy podpisania protokołu kontroli, składając, w terminie 7 dni od dnia jego otrzymania, wyjaśnienie przyczyn tej odmowy. Protokół kontroli sporządzono w dwóch jednobrzmiących egzemplarzach po jednym dla: - Wójta Gminy Rymań, - Zachodniopomorskiego Urzędu Wojewódzkiego w Szczecinie Wydział Spraw Społecznych. 7
Kontrolę odnotowano w książce kontroli Urzędu Gminy w Rymaniu pod pozycją nr 1/2013. Rymań, dnia...... Kierownik jednostki kontrolowanej... Kontrolujący... Kontrolujący... Kontrolujący Protokół sporządzono: 18.03.2013 r. 8