Remigiusz CHMIELEWSKI Jean Mueller Polska Sp. z o.o. Instalacje elektryczne niskiego napięcia ROZŁĄCZNIKI SASILplus W ROZDZIELNICACH NISKIEGO NAPIĘCIA Streszczenie: Firma JEAN MÜLLER jest od ponad 20 lat producentem rozłączników z bezpiecznikami typu SASIL (obecnie SASILplus) wykorzystywanych we wnętrzowych rozdzielnicach niskiego napięcia. Rozłączniki te znalazły już zastosowanie w setkach rozdzielnic na całym świecie, głównie w takich obiektach jak biurowce, centra handlowe, szpitale, hotele, elektrownie, lotniska, jak też w obiektach przemysłowych szczególnie w branży chemicznej, motoryzacyjnej i maszynowej. Również w Polsce przez ostatnie kilkanaście lat zainstalowano te rozłączniki w ponad 100 obiektach i zakładach. 1. Charakterystyka aparatów SASILplus Nowe aparaty SASILplus mają takie same wymiary zewnętrzne jak dotychczasowe aparaty SASILclassic, a więc można je stosować bez żadnej specjalnej adaptacji we wszystkich rozdzielnicach dostosowanych do montażu rozłączników SASIL. Na rynku są dostępne dziesiątki typów standardowych rozdzielnic dostosowanych specjalnie do montażu rozłączników SASIL oferowanych przez kilkudziesięciu producentów. W Polsce najpopularniejsze to X-Energy i MODAN firmy EATON (dawniej MOELLER ELECTRIC), PRISMA PLUS i OKKEN firmy SCHNEIDER ELECTRIC, GEA PLUS firmy GENERAL ELECTRIC, SIVACON firmy SIEMENS czy też rozdzielnice takich firm jak RITTAL, HENSEL, SCHRACK czy STRIEBEL&JOHN. Zaletą rozłączników SASILplus jest bardzo łatwy i szybki montaż, bezpieczeństwo obsługi dzięki mechanizmowi migowemu, łatwość dowolnej rekonfiguracji i rozbudowy oraz wytrzymałość na wysokie prądy zwarciowe. Rozłączniki SASILplus są produkowane dla bezpieczników typu NH o wielkości 000/00, 1, 2 i 3 (do 630 A) oraz jako podwójne (do 1250 A) dla U n=400 V/500 V/690 V AC oraz 220 V/440 V DC. Stosuje się je w rozdzielnicach głównych i podrozdzielnicach do ochrony przewodów i kabli oraz zabezpieczania pojedynczych silników elektrycznych. Aparaty mogą mieć przyłącza kablowe z prawej lub lewej strony, co umożliwia budowę 2 pól odpływowych z rozłącznikami SASILplus z jednym wspólnym obszarem przyłączy kablowych pomiędzy tymi polami. Przy znamionowym napięciu roboczym 400 i 500V AC w wykonaniu H należą one do kategorii użytkowej AC-23 i posiadają zdolność załączania na warunkowy znamionowy prąd zwarciowy do 120 ka (jest to dużo więcej niż wytrzymałość zwarciowa wyłączników kompaktowych), natomiast w wykonaniu N należą do kategorii AC-22 i wytrzymują warunkowy prąd zwarciowy do 55 ka. Przy napięciu 690V AC wykonanie N ma takie same parametry jak opisane powyżej, natomiast wykonanie H wytrzymuje znamionowy prąd zwarciowy do 80 ka. Ponieważ są to aparaty z wkładkami topikowymi, to w przypadku zwarcia wymienia się tylko bezpieczniki w przypadku wyłączników kompaktowych każde przetężenie pozostawia pewne ślady na jego stykach i po 25
kilku takich przypadkach należałoby skontrolować dokładnie styki, a w razie potrzeby wymienić aparat na nowy. a) b) Rys. 1. Przykład rozdzielnicy zabudowanej rozłącznikami SASILplus Rys. 2. Rozłącznik SASILplus: a) widok montażu wyposażenia; b) przekładnik prądowy 26 Rys. 3. Zabudowa modułu ES07
Rozłączniki SASILplus mogą być wyposażone w 1, 3 lub 4 przekładniki o prądzie wtórnym 1 A lub 5 A, klasy 1, 0,5, i specjalne 0,2 w zakresie 50 600 A, amperomierz elektromagnetyczny MD lub bimetalowy MB, elektroniczną kontrolę stanu bezpieczników ES07, wskaźnik stanu załączenia SÖ i wtyczkę wyprowadzającą dane pomiarowe na zewnątrz SKL. 2. Nowe właściwości rozłączników SASILplus W odróżnieniu od aparatów poprzedniej generacji SASIL, gdzie montaż dodatkowego wyposażenia dokonywany był przez producenta, w rozłącznikach SASILplus mamy dużo większą elastyczność. Istnieje możliwość zamówienia wyposażonych aparatów u producenta lub zakupu rozłączników wraz z okablowaniem wewnętrznym i samodzielnego łatwego montażu dowolnych elementów wyposażenia dodatkowego, w szczególności przekładników i amperomierza. Najpopularniejsze wykonania SASILplus są dostosowane do bezpośredniego połączenia z 3 szynami o grubości 10 mm (szerokość od 40 do 100 mm) i rozstawie 185 mm, aczkolwiek przygotowywane są też wykonania specjalne jak np. na szyny o rozstawie 60 mm; dla bezpieczników wg British Standard; z symetryczną płytą czołową (odpowiadają wtedy dokładnie wymiarom aparatów Slim-line firmy ABB), aparaty sprzęgłowe do 2 systemów szyn, podwójne rozłączniki do 1250 A, wykonania 4-biegunowe, 2-biegunowe na prąd stały. Rozłączniki SASILplus instaluje się zasadniczo w poziomie, gdyż wtedy jest zapewniona optymalna wentylacja, ale przy zastosowaniu dodatkowego współczynnika korekcyjnego istnieje również możliwość zabudowy pionowej. Przy montażu poziomym istnieje możliwość zainstalowania nawet ponad 20 rozłączników SASILplus, a suma prądów w jednym polu wynosi zwykle do 1600 2000 A Rys. 4. Konstrukcja do montażu SASILplus 27
(decydują o tym wyniki badania typu rozdzielnicy). Jedną z podstawowych zalet rozłączników SASILplus jest przy odpowiedniej budowie rozdzielnicy, możliwość dokonywania montażu, napraw i zmian w konfiguracji bez potrzeby odłączania rozdzielnicy od sieci elektrycznej. Jest to możliwe dzięki zastosowaniu podwójnego rozłączania (przed i za bezpiecznikiem) oraz systemu osłon kabli KSH i szyn pola SSA. W stanie zabudowanym jest zapewniony stopień ochrony IP 40 od frontu, natomiast przy otwartej klapie rozłącznika oraz po wyjęciu aparatów pomiędzy obszarem zabudowy a szynami i obszarem przyłączy kabli IP20. Aparat można otworzyć wyłącznie w stanie rozłączonym, co zapewnia bezpieczeństwo obsługi. Rozłączniki te dzięki mechanizmowi migowemu są bezpieczne dla obsługi i mogą być załączane i rozłączane pod napięciem nawet przez osoby nieprzeszkolone w zakresie obsługi urządzeń elektrycznych. Wielką zaletą rozdzielnic z aparatami SASILplus jest elastyczność rozwiązań zarówno na poziomie projektowania, montażu, jak i późniejszych zmian w konfiguracji. Szczególnie to ostatnie jest ważne, gdyż zwykle trudno przewidzieć, jakie dodatkowe urządzenia będą zasilane z danej rozdzielnicy. Wszystkie rozłączniki SASILplus mają taką samą szerokość i głębokość, w zależności od wielkości różnią się jedynie wysokością: wielkość 00 (do 160 A) ma 50 mm, rozmiar 1 (do 250 A) ma 75 mm, a wielkość 2 (400 A) i 3 (630 A) po 150 mm. Aparaty wsuwa się jak szuflady w tzw. prowadnice LF01, które przykręcane są do profili montażowych SSP o rastrze 25 mm. (Elastyczność zmian można przedstawić na przykładzie rozdzielnic, które zainstalowane są w halach targów międzynarodowych w Hannowerze: w jednym tygodniu odbywa się wystawa ciężkich maszyn typu CNC i w rozdzielnicy jest zainstalowanych np. 8 rozłączników o wielkości 2 lub 3, a w następnym tygodniu będzie wiele małych stoisk i potrzebne będą 24 rozłączniki SASILplus o wielkości 00. Wprawny elektryk w ciągu ok. 1 2 godzin wymontuje te 8 rozłączników z prowadnicami i w to samo miejsce zamontuje 24 rozłączniki o wielkości 00). Rys. 5. Widok przedziału kablowego i osłon KSH Kolejnym, ważnym elementem w rozłącznikach SASILplus, jest możliwość gromadzenia istotnych danych elektrycznych i ich przesyłania na zewnątrz. Najprostszym sposobem jest wyprowadzenie przez wtyczkę SKL danych z przekładników, ze styków pomocniczych informujących o stanie załączenia oraz z modułu kontroli stanu bezpieczników. Istnieje też opracowany przez firmę JEAN MÜLLER własny system zbierania danych. 28
W aparatach SASIL był to moduł działający w systemie typu PROFIBUS, natomiast w rozłącznikach SASILplus jest to element systemu CAN-BUS. Firma JEAN MÜLLER opracowała w oparciu o znany (opracowany kiedyś przez firmę BOSCH) otwarty protokół CAN-BUS system pod nazwą PLVario do zbierania, wizualizowania i analizowania danych elektrycznych w rozdzielnicach niskiego napięcia. Przy pomocy modułów PL Vario-EM3 zainstalowanych w aparatach SASILplus lub też oddzielnych aparatów zaczepianych na szynę montażową (pozwalają opomiarować przez przekładniki także inne aparaty, jak rozłączniki bezpiecznikowe, wyłączniki kompaktowe itp.) można zbierać następujące informacje: napięcia i prądy fazowe i międzyfazowe, współczynnik mocy, częstotliwość i asymetria obciążenia, wyższe harmoniczne (do 21), wartości P i Q oraz wielkość zużytej energii czynnej. Przy pomocy dodatkowych elementów systemu PLVario można prezentować dane na wyświetlaczu, korzystać z analogowych i cyfrowych wejść i wyjść, przesyłać dane do systemów nadrzędnych korzystając z różnych interfejsów (z CAN-BUS do Ethernet, BACnet, PROFIBUS, MODBUS, LONWORKS itp.). 3. Podsumowanie Podsumowując opis produktu można stwierdzić, że rozłączniki z bezpiecznikami SASILplus są najnowocześniejszymi aparatami tego typu na rynku i spełniają wysokie wymagania stawiane nowoczesnym rozdzielnicom niskiego napięcia zarówno w zakresie bezpieczeństwa, wygody obsługi, elastyczności rozwiązań, jak również w zakresie pełnego nadzoru i zarządzania parametrami sieci elektrycznej. 4. Bibliografia 1. Listwowe rozłączniki bezpiecznikowe typu SL karta katalogowa. 2. Rozłączniki SASIL karty katalogowe. 3. http://www.jeanmueller.pl/jmp/strony/pl/prd/ Artykuł jest przedrukiem referatu wygłoszonego na XIV Sympozjum Oddziału Poznańskiego SEP w Poznaniu, w dniu 23.11.2011 r. 29